Yadlaşdırma effekti Bertolt Brextin birbaşa marksizm leninizmin təsiri ilə yaratdığı və müraciət etdiyi tamaşaçı kütləsi

Yadlaşdırma effekti — Bertolt Brextin birbaşa marksizm-leninizmin təsiri ilə yaratdığı və müraciət etdiyi tamaşaçı kütləsini də fəhlə sinfi kimi müəyyən edən teatr nəzəriyyəsinin (Epik teatr) ən mühüm elementlərindən biridir.

Tərifi

Aristotelçi olmayan, yəni identifikasiyaya əsaslanmayan səhnə əsərlərində tamaşaçıların tamaşanın personajları ilə sırf təcrübə vəhdətində qalmasının qarşısını almaq məqsədi daşıyan nümayiş metodunun adıdır.

Konsepsiyanın mənşəyi

Brext burjua üçün işlədiyinə inandığı dramatik teatra qarşı çıxmış və öz teatrında tamaşaçıları kor-koranə əyləndirməkdənsə, tamaşaçıda şüur yaratmağı qarşısına məqsəd qoymuşdur. Bu məqsədlə onun nəzəriyyəsini hazırlamış olduğu epik teatr anlayışının ifa üsulu öz gücünü hədəf aldığı yadlaşdırma effektindən alır. Brextin yadlaşdırma effekti anlayışını öz teatrı üçün seçərkən ona əsasən Çin Teatrlarının aktyor anlayışının və rus formalist yazıçılarının təsir etdiyi qəbul edilir.

Brextin Çin teatrında müşahidə etdiyi yadlaşdırma texnikaları

Dördüncü divarın sökülməsi: Epik teatrda aktyorlar özlərini onları əhatə edən üç divardan əlavə dördüncü divar da mövcud imiş kimi aparmırlar. Başqa sözlə, aktyorlar tamaşaçıların varlığından xəbərdar olduqlarını açıq şəkildə bildirirlər. Aktyorlar tərəfindən ifa edilən bu fərqində olmaq və xəbəri olmaq vəziyyəti teatrın illüziya effektini aradan qaldırır. Başqa bir sözlə, tamaşaçının katarsis yaşamasının qarşısını alır.
Özünü Görünüşün İfa edilməsi: Bu aktyorun tamaşanın gedişi sırasında mimikasının oyunlaşdırılmasıdır. Tamaşaçıda yadlaşdırma effektini təmin edəcək digər bir üsul isə aktyorun özünü müşahidə etməsidir. Oynadığı personajı canlandırdığı əsnada aktyor sanki “Eyni ilə belə deyilmi?” deyirmiş kimi tamaşaçılara nəzər salır və tamaşaçıların reaksiyasını öyrənir.
Təqlid olunanın oyunlaşdırılması: Bu, jestin oyunlaşdırılmasıdır.

İstinadlar

John Willett, ed. and trans., Brecht on Theatre (New York: Hill and Wang, 1964), 91.
"Art as Device", translated by Benjamin Sher in Shklovsky, The Theory of Prose (Bloomington, IL: Dalkey Archive Press, 1991).
"Alienation Effects in Chinese Acting" iyul 19, 2013, at the Wayback Machine, in Willett 99.
For discussion, see , Estrangement and the Somatics of Literature: Tolstoy, Shklovsky, Brecht (Baltimore and London: Johns Hopkins University Press, 2008).
Lee T. Lemon and Marion J. Reis, eds. and trans., Russian Formalist Criticism (Lincoln: University of Nebraska Press).
Willett 92
Willett 91
Frau Weigel’s famous Gestus of the stummer Schrei or "silent scream," following the death of Courage's son Swiss Cheese, moved some to experience deep empathy—based on a vicarious feeling of what it is to so restrain oneself that the full expression of grief is prevented.
Brecht, Bertolt. "Çin Tiyatrosunda Yabancılaştırma Efektler", Epik Tiyatro içinde Çev: Kamuran Şipal, Say Yay., 1981.
"Arxivlənmiş surət". 3 yanvar 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 3 yanvar 2019.

[1] John Willett, ed. and trans., Brecht on Theatre (New York: Hill and Wang, 1964), 91.

[2] "Art as Device", translated by Benjamin Sher in Shklovsky, The Theory of Prose (Bloomington, IL: Dalkey Archive Press, 1991).

[3] "Alienation Effects in Chinese Acting" iyul 19, 2013, at the Wayback Machine, in Willett 99.

[4] For discussion, see , Estrangement and the Somatics of Literature: Tolstoy, Shklovsky, Brecht (Baltimore and London: Johns Hopkins University Press, 2008).

[5] Lee T. Lemon and Marion J. Reis, eds. and trans., Russian Formalist Criticism (Lincoln: University of Nebraska Press).

[6] Willett 92

[7] Willett 91

[8] Frau Weigel’s famous Gestus of the stummer Schrei or "silent scream," following the death of Courage's son Swiss Cheese, moved some to experience deep empathy—based on a vicarious feeling of what it is to so restrain oneself that the full expression of grief is prevented.

[Brecht,_Bertolt_1981-9] Brecht, Bertolt. "Çin Tiyatrosunda Yabancılaştırma Efektler", Epik Tiyatro içinde Çev: Kamuran Şipal, Say Yay., 1981.

[10] "Arxivlənmiş surət". 3 yanvar 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 3 yanvar 2019.