Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xəlil Sədrəddin oğlu Əfəndiyev (1904, Sulut, İsmayıllı rayonu – iyul 1974, Bakı) — Azərbaycan dövlət və ictimai-siyasi xadimi, Azərbaycan SSR Baş prokuroru.
| Xəlil Əfəndiyev | |
|---|---|
  | |
| 1944 – 1948 | |
| Əvvəlki | |
| Sonrakı | |
| 17 may 1940 – 1944 | |
| Əvvəlki | Əziz Əliyev |
| Sonrakı | Kübra Fərəcova |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Sulut |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan SSR |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası→ AXC→ SSRİ |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Atası | Sədrəddin Əfəndiyev |
| Uşaqları | Ənvər Əfəndiyev |
| | |
 | |
Həyatı
Əfəndiyev Xəlil Sədrəddin oğlu — ədliyyə general-leytenantı (1904–1974) Əfəndiyev Xəlil Sədrəddin oğlu 1904-cü ildə Sulut kəndində ortabab kəndli ailəsində anadan olmuşdur. Babası Molla Cavad dövrünün savadlı adamlarından olmuş, hələ XIX əsrin 70-ci illərində Sulutda ilk məktəb açmışdır. (Sovet İttifaqı Qəhrəmanı Bəhyəddin Mirzəyevin babası Molla Ağamirzə ilə birlikdə). Sonralar onun işini oğlu Məcid (Xəlil Əfəndiyevin əmisi) davam etdirmişdir. Xəlil ondan Quranı, din tarixini, şəriəti və astronomiyanı öyrənmişdir. 1918-ci ildə Sulutda ilk dünyəvi məktəb-ibtidai məktəb açılmışdır. (M. Ə. Rəsulzadənin göstərişi ilə). 14 yaşı olmasına baxmayaraq Xəlil Əfəndiyev həmin məktəbə daxil olmuşdur. Daha sonra təhsilini Şamaxı şəhərində davam etdirmişdir. 1926-cı ildən AK(b) P Şamaxı qəza komitəsində təlimatçı vəzifəsində işləməyə başlamışdır. 1927-ci ildə təhsilini artırmaq üçün Quba şəhərinə göndərilmişdir. 1928-ci ildən Bakı şəhər partiya komitəsində işləmişdir. 1930-cu ildə N. Nərimanovun qardaşı Bahadur Nərimanovun zəmanəti ilə Moskvaya, Qırmızı Professorlar İnstitutuna göndərilmişdir. Burada o, ictimai elmləri və siyasi iqtisadı öyrənmişdir. İnstitutu bitirdikdən sonra təhsilini davam etdirmək məqsədi ilə aspiranturaya daxil olmuşdur, amma 1936-cı ildə M. C. Bağırovun tələbi ilə Bakıya qaytarılmış və bir sıra məsul vəzifələrdə işləmişdir. 1937-ci ildə SSRİ Ali Sovetinə, 1938-ci ildə Azərbaycan SSR Ali Sovetinə seçkilər üzrə Mərkəzi Seçki Komissiyasının katibi olmuşdur. 1937-ci ildən Azərbaycan KP MK-nın təbliğat müdirinin müavini, sonra isə SSR Ali Soveti Rəyasət Heyətinin katibi olmuşdur. (1943-cü ilə qədər). Böyük Vətən müharibəsi başlayarkən cəbhəyə getmək üçün ərizə ilə müraciət etmiş, lakin M. C. Bağırov "4 qardaşsınız, Məhəmməd, Əhməd, Hüseyn vuruşur, sən burda qalmalısan", — deyərək onu buraxmır. Bağırovun təklifi ilə o, 1943–48-ci illərdə Azərbaycan Respublikasının Baş Prokuroru işləmişdir. Həmin vəzifədə işləyərkən ona ədliyyə general-leytenantı rütbəsi verilmişdir. 1948-ci ildə Azərbaycan KP yanında Partiya tarixi institutunun direktoru təyin edilmiş, eyni zamanda xalq demokratiyası ölkələri üzrə nümayəndə heyətinin rəhbəri olmuşdur. Dəfələrlə Bolqarıstanda, Albaniyada, Monqolustanda olmuş, Todor Jivkov, Ənvər Xoca, Sedenballa görüşlər keçirmişdir. 1952-ci ildə Mərkəzi Komitənin mədəniyyət şöbəsinin müdiri təyin edilmişdir.
Sov. İKP-nın XX qurultayından sonra 1956-cı ildə repressiyaya məruz qalanların reabilitasiyası üzrə komissiyanın sədri təyin edilmişdir. 1958-ci ildə Ədəbiyyat və mədəniyyət işləri üzrə Baş idarənin (Qlavlit) rəisi olmuş, 1962-ci ildə səhhətinə görə təqaüdə çıxmış, ona fərdi təqaüd təyin edilmişdir. Təqaüddə olduğu vaxtlarda da əmək fəaliyyətini davam etdirmiş, Azərnəşrdə böyük redaktor vəzifəsində çalışmışdır. Xəlil Əfəndiyev I–III çağırış Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı seçilmişdir. Qırmızı Əmək Bayrağı, II dərəcəli Vətən müharibəsi ordeni və bir çox medallarla təltif edilmişdirş
O dövrün respublika rəhbərlərinin əksəriyyətinin adları xalqa zidd hərəkətlərdə hallanır, amma Xəlil Əfəndiyev haqqında bu barədə bir sətir də olsun yazı yazılmamışdır. O özünə və hamıya qarşı tələbkar idi. Həyatda yeganə devizi mənəvi təmizlik idi. Hətta oğlu Tofiq səhv bir qərarla universitetdən xaric edilərkən, böyük vəzifədə olmasına baxmayaraq onun universitetə bərpa olunması üçün heç kimdən xahiş etməmişdi.
Ailəsi
Xəlil Əfəndiyev : 4 oğlu, 4 qızı olmuşdur. Oğlu Ənvər (1946–2002) kimya elmləri namizədi,. Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunda və Bakı Neftayırma zavodunda işləmişdir. Nəvəsi Nazim Tofiq oğlu uzun müddət bir sıra ərəb ölkələrində diplomatik işdə olmuşdur. Hazırda Rusiyada yaşayır. Orenburq vilayət parlamentinin üzvü, Uralmaş İstehsalat Birliyinin icraçı direktorudur. Onun oğlu Xəlil Əfəndiyev isə Rusiyada metallurgiya kombinatlarından birinin direktorudur. Xəlil Sədrəddin oğlu Əfəndiyev 1974-cü ilin iyul ayında vəfat etmiş, Bakıda Fəxri Xiyabanda dəfn edilmişdir. 2014-cü ildə anadan olmasının 110 illiyi B. Mirzəyev adına Sulut kənd orta məktəbində təntənəli surətdə qeyd edilmişdir.
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xelil Sedreddin oglu Efendiyev 1904 Sulut Ismayilli rayonu iyul 1974 Baki Azerbaycan dovlet ve ictimai siyasi xadimi Azerbaycan SSR Bas prokuroru Xelil EfendiyevAzerbaycan SSR Bas Prokuroru1944 1948EvvelkiSonrakiAzerbaycan SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin katibi17 may 1940 1944EvvelkiEziz EliyevSonrakiKubra FerecovaSexsi melumatlarDogum tarixi 1904Dogum yeri SulutVefat tarixi 1974Vefat yeri Baki Azerbaycan SSRDefn yeri II Fexri XiyabanVetendasligi Rusiya imperiyasi AXC SSRIFealiyyeti siyasetciAtasi Sedreddin EfendiyevUsaqlari Enver EfendiyevHeyatiEfendiyev Xelil Sedreddin oglu edliyye general leytenanti 1904 1974 Efendiyev Xelil Sedreddin oglu 1904 cu ilde Sulut kendinde ortabab kendli ailesinde anadan olmusdur Babasi Molla Cavad dovrunun savadli adamlarindan olmus hele XIX esrin 70 ci illerinde Sulutda ilk mekteb acmisdir Sovet Ittifaqi Qehremani Behyeddin Mirzeyevin babasi Molla Agamirze ile birlikde Sonralar onun isini oglu Mecid Xelil Efendiyevin emisi davam etdirmisdir Xelil ondan Qurani din tarixini serieti ve astronomiyani oyrenmisdir 1918 ci ilde Sulutda ilk dunyevi mekteb ibtidai mekteb acilmisdir M E Resulzadenin gosterisi ile 14 yasi olmasina baxmayaraq Xelil Efendiyev hemin mektebe daxil olmusdur Daha sonra tehsilini Samaxi seherinde davam etdirmisdir 1926 ci ilden AK b P Samaxi qeza komitesinde telimatci vezifesinde islemeye baslamisdir 1927 ci ilde tehsilini artirmaq ucun Quba seherine gonderilmisdir 1928 ci ilden Baki seher partiya komitesinde islemisdir 1930 cu ilde N Nerimanovun qardasi Bahadur Nerimanovun zemaneti ile Moskvaya Qirmizi Professorlar Institutuna gonderilmisdir Burada o ictimai elmleri ve siyasi iqtisadi oyrenmisdir Institutu bitirdikden sonra tehsilini davam etdirmek meqsedi ile aspiranturaya daxil olmusdur amma 1936 ci ilde M C Bagirovun telebi ile Bakiya qaytarilmis ve bir sira mesul vezifelerde islemisdir 1937 ci ilde SSRI Ali Sovetine 1938 ci ilde Azerbaycan SSR Ali Sovetine seckiler uzre Merkezi Secki Komissiyasinin katibi olmusdur 1937 ci ilden Azerbaycan KP MK nin tebligat mudirinin muavini sonra ise SSR Ali Soveti Reyaset Heyetinin katibi olmusdur 1943 cu ile qeder Boyuk Veten muharibesi baslayarken cebheye getmek ucun erize ile muraciet etmis lakin M C Bagirov 4 qardassiniz Mehemmed Ehmed Huseyn vurusur sen burda qalmalisan deyerek onu buraxmir Bagirovun teklifi ile o 1943 48 ci illerde Azerbaycan Respublikasinin Bas Prokuroru islemisdir Hemin vezifede isleyerken ona edliyye general leytenanti rutbesi verilmisdir 1948 ci ilde Azerbaycan KP yaninda Partiya tarixi institutunun direktoru teyin edilmis eyni zamanda xalq demokratiyasi olkeleri uzre numayende heyetinin rehberi olmusdur Defelerle Bolqaristanda Albaniyada Monqolustanda olmus Todor Jivkov Enver Xoca Sedenballa gorusler kecirmisdir 1952 ci ilde Merkezi Komitenin medeniyyet sobesinin mudiri teyin edilmisdir Sov IKP nin XX qurultayindan sonra 1956 ci ilde repressiyaya meruz qalanlarin reabilitasiyasi uzre komissiyanin sedri teyin edilmisdir 1958 ci ilde Edebiyyat ve medeniyyet isleri uzre Bas idarenin Qlavlit reisi olmus 1962 ci ilde sehhetine gore teqaude cixmis ona ferdi teqaud teyin edilmisdir Teqaudde oldugu vaxtlarda da emek fealiyyetini davam etdirmis Azernesrde boyuk redaktor vezifesinde calismisdir Xelil Efendiyev I III cagiris Azerbaycan SSR Ali Sovetinin deputati secilmisdir Qirmizi Emek Bayragi II dereceli Veten muharibesi ordeni ve bir cox medallarla teltif edilmisdirs O dovrun respublika rehberlerinin ekseriyyetinin adlari xalqa zidd hereketlerde hallanir amma Xelil Efendiyev haqqinda bu barede bir setir de olsun yazi yazilmamisdir O ozune ve hamiya qarsi telebkar idi Heyatda yegane devizi menevi temizlik idi Hetta oglu Tofiq sehv bir qerarla universitetden xaric edilerken boyuk vezifede olmasina baxmayaraq onun universitete berpa olunmasi ucun hec kimden xahis etmemisdi AilesiXelil Efendiyev 4 oglu 4 qizi olmusdur Oglu Enver 1946 2002 kimya elmleri namizedi Azerbaycan Pedaqoji Institutunda ve Baki Neftayirma zavodunda islemisdir Nevesi Nazim Tofiq oglu uzun muddet bir sira ereb olkelerinde diplomatik isde olmusdur Hazirda Rusiyada yasayir Orenburq vilayet parlamentinin uzvu Uralmas Istehsalat Birliyinin icraci direktorudur Onun oglu Xelil Efendiyev ise Rusiyada metallurgiya kombinatlarindan birinin direktorudur Xelil Sedreddin oglu Efendiyev 1974 cu ilin iyul ayinda vefat etmis Bakida Fexri Xiyabanda defn edilmisdir 2014 cu ilde anadan olmasinin 110 illiyi B Mirzeyev adina Sulut kend orta mektebinde tenteneli suretde qeyd edilmisdir IstinadlarXarici kecidler 1