Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xeyirxahlıq — insan insanın dostu, yoldaşı və qardaşıdır. Xeyirxahlıq insanlar arasındakı münasibətlərdə təzahür edir, təmənnasız, heç bir əvəz ummadan edilən yaxşılıq kimi meydana çıxır.
Hələ ən qədim yazılı abidəmiz olan "Avesta"da həyat xeyirlə şərin mübarizəsi şəklində verilir və bu mübarizənin gec-tez xeyirin qələbəsi ilə bitəcəyi göstərilir. Bu da onu göstərir ki, xeyirin şər üzərindəki qələbəsi bəşərin öz arzusu, öz amalıdır. Şair və yazıçılarımız da öz əsərlərində həmişə xeyirxahlığa geniş yer vermiş, xeyirin şər üzərindəki qələbəsini əks etdirmişlər. Bu cəhətdən dahi şairimiz Nizami Gəncəvinin "Xeyir və Şər" mənzum hekayəsi diqqəti daha çox cəlb edir. "Yeddi gözəl" poemasında Çin şahzadəsinin söylədiyi bu hekayətdə xeyirlə şərin mübarizəsi əks etdirilir. Əsərdə Xeyir, kürd və kürdün qızı xeyirxah qüvvələr, xeyirxahlığı təmsil edən surətlərdir. Şər isə burada pisliyi, mənfiliyi əks etdirir.
Susuz səhrada Xeyir bir içim su üçün Şərə yalvarır, ona qiymətli ləl təklif edir, lakin Şər öz adı kimi iş görərək nəinki Xeyirə su vermir, əksinə, gözlərini də çıxararaq onu tək-tənha qoyub gedir. Xeyiri bir kürd qızı xilas edir. Gözlərini isə qızın atası sağaldır. Xeyir bunların yanında qalaraq bir ailə kimi yaşayır. Kürd ona öz doğma övladı kimi münasibət göstərir, qızını da Xeyirə verərək bütün var-dövlətini onun sərəncamına verir. Xeyir, kürd və kürd qızı arasında olan münasibətlər təmənnasız olub, əsl xeyirxahlıq nümunələridir. Onların hər birinin xeyirxahlığı cavabsız qalmayıb, digəri tərəfindən yüksək qiymətləndirilir.
İnsanlar arasındakı münasibətlərdə təzahür edir, təmənnasız, heç bir əvəz ummadan edilən yaxşılıq kimi meydana çıxır. Xeyirxahlıq İnsani keyfiyyətlərdən biridir.
Xeyirxahlığın insanlığa təsiri
Həyata, ətrafımıza nəzər salsaq, hər şeyin qoşa yaradıldığının şahidi olarıq: isti-soyuq, hündür-alçaq, gecə-gündüz, güclü-zəif, zəngin-yoxsul. Görürük ki, Allah (c.c) birisinə göz vermiş, başqasını kor yaratmışdır; biri sağlam, digəri xəstə, yaxud əlildir.
İlk baxışdan insan buna təəccüblənir: nə üçün Allah hamını bərabər yaratmamışdır? Kimlərsə: – "Nə üçün bu bölgüdə hamıya eyni pay düşmür?" – deyə düşünə bilər. Bu sualın cavabını çox vaxt belə verirlər: "Ruzi məsələsində Allah birini digərindən üstün qılmışdır". Bəzən insanlar səbrsiz, yaxud Allaha inamları zəif olduğundan, Allahın sifətlərini yaxşı bilmədiklərindən bu cür düşünə bilirlər, halbuki həmin insanlar ətraflarına diqqət etsələr, görərlər ki, Allah hamıya ruzini bol-bol verir. Kimisinə uşaqlığında, kimisinə gəncliyində, kimisinə qocalığında. Ruzi təkcə mal, mülk, yemək, içmək deyildir. Allah kimisinə çoxlu mal, mülk verir, digərinə gözəl, tərbiyəli övlad, başqa birisinə qiymətli qonşular, qohum və s. verir.
Əgər insanlar hamısı bərabər yaradılsaydılar, onların bir-birinə yardım etmə ehtiyacı olmaz, o zaman da insanlar arasında heç bir əlaqə olmaz, insan toplum, cəmiyyət halında yaşaya bilməzdi.
Doğrudan da əgər hər kəs ona verilən şeyin üstündə əssə, kimsə başqasına yardım, kömək etməsə, həyatın dadı, mənası olarmı? Əgər güclü zəifə, gözü olan kora, tox olan aca yardım etməyəcəksə, o zaman bizə insan deməyin mənası vardırmı?
Uca Yaradan yardımlaşmanı əmr edərkən onun əsas cəhətini belə müəyyən etmişdir: "…bir-birinizlə yaxşılıq etmək, pislikdən uzaq durmaq üçün yardımlaşın. Günah işləməkdə və pis əməllər törətməkdə yardımlaşmayın. Allahdan qorxun."
Uca Peyğəmbərimiz HZ. Məhəmməd (s.a.v) çox sevdiyi HZ. Əli belə deyərdi: "Bir mömin qardaşımızın ehtiyacını ödəmək bizim üçün dünya dolusu qızıl və gümüşə sahib olmaqdan daha dəyərlidir".
Bir gün HZ. Əlinin oğlanları xəstələnmişdilər. O, uşaqları sağalınca üç gün oruc tutmağa niyyət etmişdi. Onlar sağalan kimi HZ. Əli və HZ. Fatimə anamız verdikləri sözə əməl etdilər.
İftar vaxtı çatanda bir yoxsul qapını döyüb yardım istədi. HZ. Əli ağzına bir tikə qoymadan yeməklərini ona verdi. İkinci axşam da, üçüncü axşam da eyni hadisə təkrar olundu. Üç gün iftarlarını yalnız su ilə açdılar. Bu fədakarlığa görə bu Ayə endi: "Onlar yeməyə iştahaları olduğu halda yoxsulu, yetim və əsiri doydururlar. "Biz yalnız Allah bizdən razı qalsın deyə yediririk, sizdən də nə bir qarşılıq, nə də bir təşəkkür istəmirik."
Xeyirxahlıq və yardım həm maddi, həm də mənəvi olur. Yarımlaşmanın ən qiymətlisi mənəvi yardımlaşma hesab olunur. Bu gün dünyada insanlar maddi vəziyyəti pis olanlar, həmçinin müharibədən, təbii fəlakətdən zərər çəkən insanlara yardım etmək üçün müxtəlif cəmiyyətlər, təşkilatlar qururlar. Bu insanlığı göstərən başlıca amillərdən biridir. Nə yaxşı ki, bu gün bu ənənə yetərincə və layiqincə yerinə yetirilir.
Hamımız bilirik və danılmaz faktdır ki, uşaqlar evində gözü yollara dikilən neçə-neçə körpələrimiz var. Hətta normal həyat yaşamından məhrum olub, əlil kimi yaşamağa məhkum olunan uşaqlar da az deyil. Bu uşaqların həyatdan umduqları əslində maddi sevinc yox, mənəvi xoşbəxtlikdir. Gözlərində yaşanan sevincin işığı bunu anlamaq üçün kifayət edir. Bu gün onlar normal uşaqların sahib olduqları imkanlardan məhrum biridirlər. Onlar da qaynayıb qarışmaq, cəmiyyətin atılmış, kiməsə lazım olmayan bir üzvi kimi yaşamaq acısından xilas olmaq istəyirlər, amma əlimizdə olan onların taleyini dəyişmək yox, onlara maddi və mənəvi dayaq durub, onların həyat eşqlərini sönməyə qoymamaqdır. Bəlkə də çoxları bunun fərqində belə deyillər, lakin insan vicdanının səsinə qulaq asıb, bir saaatlıq belə özünü həmin gözüyolda uşaqların yerində görə bilsə, demək onlar üçün yardım etməyi də düşünəcək. Allah ruzini bizə verir ki, onu paylaşmağı, ehtiyacı olanla bölməyi də unutmayaq. Unuduruqsa, bu insan olsaq da insaniyyətdən xəbəri olmamaq deməkdir bizim üçün.
Tarix özü də heç vaxt xeyirxah əməlləri unutmur. Xeyirxahlığı ilə insanların qəlbində əbədi yer tutmuş şəxsiyyətlərimizi hamımız yaxşı xatırlayırıq. Gəlin unutmayaq ki, ən böyük əxlaqi vəzifə öz qəlbini xeyirxahlığa öyrətməkdən, başqalarına da bunu təlqin etməkdən ibarətdir. Xeyirxah iş, xeyirxah əməl insanı mənən ucaldır, onu yaşadığı cəmiyyətin ən ləyaqətli üzvünə çevirir. Hər zaman yaxşılıq etmək üçün yaşayın, yaxşılıq edən yaxşılıq tapar…
Gəlin bu sevinci yaşatmaq üçün yaşayaq!
Xeyirxahlıq məfhumu olmasaydı, insanlıq da olmazdı…
Gəlin xeyirxahlıq etmək üçün gecikməyək!
Azərbaycan xeyriyyəçiləri
İstinadlar
https://www.testbook.az/essay/show/163/insalar-xeyirxahliq-nedir https://www.hurriyet.com.tr/
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xeyirxahliq insan insanin dostu yoldasi ve qardasidir Xeyirxahliq insanlar arasindaki munasibetlerde tezahur edir temennasiz hec bir evez ummadan edilen yaxsiliq kimi meydana cixir Hele en qedim yazili abidemiz olan Avesta da heyat xeyirle serin mubarizesi seklinde verilir ve bu mubarizenin gec tez xeyirin qelebesi ile biteceyi gosterilir Bu da onu gosterir ki xeyirin ser uzerindeki qelebesi beserin oz arzusu oz amalidir Sair ve yazicilarimiz da oz eserlerinde hemise xeyirxahliga genis yer vermis xeyirin ser uzerindeki qelebesini eks etdirmisler Bu cehetden dahi sairimiz Nizami Gencevinin Xeyir ve Ser menzum hekayesi diqqeti daha cox celb edir Yeddi gozel poemasinda Cin sahzadesinin soylediyi bu hekayetde xeyirle serin mubarizesi eks etdirilir Eserde Xeyir kurd ve kurdun qizi xeyirxah quvveler xeyirxahligi temsil eden suretlerdir Ser ise burada pisliyi menfiliyi eks etdirir Susuz sehrada Xeyir bir icim su ucun Sere yalvarir ona qiymetli lel teklif edir lakin Ser oz adi kimi is gorerek neinki Xeyire su vermir eksine gozlerini de cixararaq onu tek tenha qoyub gedir Xeyiri bir kurd qizi xilas edir Gozlerini ise qizin atasi sagaldir Xeyir bunlarin yaninda qalaraq bir aile kimi yasayir Kurd ona oz dogma ovladi kimi munasibet gosterir qizini da Xeyire vererek butun var dovletini onun serencamina verir Xeyir kurd ve kurd qizi arasinda olan munasibetler temennasiz olub esl xeyirxahliq numuneleridir Onlarin her birinin xeyirxahligi cavabsiz qalmayib digeri terefinden yuksek qiymetlendirilir Insanlar arasindaki munasibetlerde tezahur edir temennasiz hec bir evez ummadan edilen yaxsiliq kimi meydana cixir Xeyirxahliq Insani keyfiyyetlerden biridir Xeyirxahligin insanliga tesiriHeyata etrafimiza nezer salsaq her seyin qosa yaradildiginin sahidi olariq isti soyuq hundur alcaq gece gunduz guclu zeif zengin yoxsul Goruruk ki Allah c c birisine goz vermis basqasini kor yaratmisdir biri saglam digeri xeste yaxud elildir Ilk baxisdan insan buna teeccublenir ne ucun Allah hamini beraber yaratmamisdir Kimlerse Ne ucun bu bolgude hamiya eyni pay dusmur deye dusune biler Bu sualin cavabini cox vaxt bele verirler Ruzi meselesinde Allah birini digerinden ustun qilmisdir Bezen insanlar sebrsiz yaxud Allaha inamlari zeif oldugundan Allahin sifetlerini yaxsi bilmediklerinden bu cur dusune bilirler halbuki hemin insanlar etraflarina diqqet etseler gorerler ki Allah hamiya ruzini bol bol verir Kimisine usaqliginda kimisine gencliyinde kimisine qocaliginda Ruzi tekce mal mulk yemek icmek deyildir Allah kimisine coxlu mal mulk verir digerine gozel terbiyeli ovlad basqa birisine qiymetli qonsular qohum ve s verir Eger insanlar hamisi beraber yaradilsaydilar onlarin bir birine yardim etme ehtiyaci olmaz o zaman da insanlar arasinda hec bir elaqe olmaz insan toplum cemiyyet halinda yasaya bilmezdi Dogrudan da eger her kes ona verilen seyin ustunde esse kimse basqasina yardim komek etmese heyatin dadi menasi olarmi Eger guclu zeife gozu olan kora tox olan aca yardim etmeyecekse o zaman bize insan demeyin menasi vardirmi Uca Yaradan yardimlasmani emr ederken onun esas cehetini bele mueyyen etmisdir bir birinizle yaxsiliq etmek pislikden uzaq durmaq ucun yardimlasin Gunah islemekde ve pis emeller toretmekde yardimlasmayin Allahdan qorxun Uca Peygemberimiz HZ Mehemmed s a v cox sevdiyi HZ Eli bele deyerdi Bir momin qardasimizin ehtiyacini odemek bizim ucun dunya dolusu qizil ve gumuse sahib olmaqdan daha deyerlidir Bir gun HZ Elinin oglanlari xestelenmisdiler O usaqlari sagalinca uc gun oruc tutmaga niyyet etmisdi Onlar sagalan kimi HZ Eli ve HZ Fatime anamiz verdikleri soze emel etdiler Iftar vaxti catanda bir yoxsul qapini doyub yardim istedi HZ Eli agzina bir tike qoymadan yemeklerini ona verdi Ikinci axsam da ucuncu axsam da eyni hadise tekrar olundu Uc gun iftarlarini yalniz su ile acdilar Bu fedakarliga gore bu Aye endi Onlar yemeye istahalari oldugu halda yoxsulu yetim ve esiri doydururlar Biz yalniz Allah bizden razi qalsin deye yediririk sizden de ne bir qarsiliq ne de bir tesekkur istemirik Xeyirxahliq ve yardim hem maddi hem de menevi olur Yarimlasmanin en qiymetlisi menevi yardimlasma hesab olunur Bu gun dunyada insanlar maddi veziyyeti pis olanlar hemcinin muharibeden tebii felaketden zerer ceken insanlara yardim etmek ucun muxtelif cemiyyetler teskilatlar qururlar Bu insanligi gosteren baslica amillerden biridir Ne yaxsi ki bu gun bu enene yeterince ve layiqince yerine yetirilir Hamimiz bilirik ve danilmaz faktdir ki usaqlar evinde gozu yollara dikilen nece nece korpelerimiz var Hetta normal heyat yasamindan mehrum olub elil kimi yasamaga mehkum olunan usaqlar da az deyil Bu usaqlarin heyatdan umduqlari eslinde maddi sevinc yox menevi xosbextlikdir Gozlerinde yasanan sevincin isigi bunu anlamaq ucun kifayet edir Bu gun onlar normal usaqlarin sahib olduqlari imkanlardan mehrum biridirler Onlar da qaynayib qarismaq cemiyyetin atilmis kimese lazim olmayan bir uzvi kimi yasamaq acisindan xilas olmaq isteyirler amma elimizde olan onlarin taleyini deyismek yox onlara maddi ve menevi dayaq durub onlarin heyat esqlerini sonmeye qoymamaqdir Belke de coxlari bunun ferqinde bele deyiller lakin insan vicdaninin sesine qulaq asib bir saaatliq bele ozunu hemin gozuyolda usaqlarin yerinde gore bilse demek onlar ucun yardim etmeyi de dusunecek Allah ruzini bize verir ki onu paylasmagi ehtiyaci olanla bolmeyi de unutmayaq Unuduruqsa bu insan olsaq da insaniyyetden xeberi olmamaq demekdir bizim ucun Tarix ozu de hec vaxt xeyirxah emelleri unutmur Xeyirxahligi ile insanlarin qelbinde ebedi yer tutmus sexsiyyetlerimizi hamimiz yaxsi xatirlayiriq Gelin unutmayaq ki en boyuk exlaqi vezife oz qelbini xeyirxahliga oyretmekden basqalarina da bunu telqin etmekden ibaretdir Xeyirxah is xeyirxah emel insani menen ucaldir onu yasadigi cemiyyetin en leyaqetli uzvune cevirir Her zaman yaxsiliq etmek ucun yasayin yaxsiliq eden yaxsiliq tapar Gelin bu sevinci yasatmaq ucun yasayaq Xeyirxahliq mefhumu olmasaydi insanliq da olmazdi Gelin xeyirxahliq etmek ucun gecikmeyek Azerbaycan xeyriyyecileriHaci Zeynalabdin Tagiyev Musa NagiyevIstinadlarhttps www testbook az essay show 163 insalar xeyirxahliq nedir https www hurriyet com tr