Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xacu körpüsü (fars. پل خواجو) - XVII əsrə aid memarlıq abidəsi. Xacu köprüsü Səfəvi şahı II Abbasın əmri ilə 1650-ci ildə inşa edilmişdir. Körpü Xacu məhəlləsini Zayəndə çayı boyunca Zərdüşt məhəlləsi ilə birləşdirir. Diqqətə layiq daş bünövrəsi, eksteryerdə parlaq rəngli kafel işləri və interyerdə XVII əsrə aid orijinal rəsmlərlə yanaşı, bu körpü üç funksiyanı yerinə yetirməsi ilə diqqəti çəkir: keçid, bənd və istirahət yeri.
| Xacu körpüsü | |
|---|---|
| fars. پل خواجو | |
 Xacu körpüsünün gecə görünüşü | |
 | |
| Ölkə | |
| Yerləşir | İsfahan |
| Aidiyyatı | Səfəvi imperiyası |
| Tikilmə tarixi | 1650 |
| Uzunluğu |
|
| Eni | 12 m |
| Material | daş[d], kərpic |
| Vəziyyəti | stabil |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Körpü ilk əvvəl gömrük yoxlama məntqəsi rolunu oynayırdı.Belə ki, burada karvanlar yoxlanılır və keçid rüsumları alınırdı. Digər bir funksiyası isə Xacu körpüsü şəhəri qorumaq üçün hərbi baza kimi istifadə edilməsi idi. Körpünün yan divarları işğalçılara atəş açmaq üçün münasib yer idi. Xacu körpüsü, bu funksiyaları ilə yanaşı, xüsusi dizaynına görə şəhər məkanının formalaşması üçün tikilmiş ideal strukturlardan biri idi.
Ümumilikdə 1030 günə inşa edilən körpünün yerində əvvəllər Teymurilər zamanında inşa edilmiş Həsən bəy körpüsü varidi. Xacu körpüsü Baba Ruknəddinin məzarına gedən yol üzərində inşa edildiyi üçün körpünün digər adı Baba Ruknəddin körpüsüdür. Amerikalı şərqşünas, tarixçi Artur Pop və Filis Akerman köprünün yaxınlığında məqbərədə dəfn edilmişdir.
Körpünün tarixi
Xacu körpüsü son dövrünün ən mühüm nümunələrindən biri hesab olunur. Mövcud mənbələrə görə köprü 1873-cü ildə təmir edilmişdir. İlk əvvəllər körpünün mərkəzində şahın daş kresloda oturub atəşfəşanlıq mərasiminə baxdığı bir kürsü varidi. Hal-hazırda sadəcə kürsünün daş oturacaqları qalmışdır.
Səfəvi imperiyasına səyahət edən səyyahlarlardan öz yazılarında körpüdən bəhs etmişdir. Şarden yazdığına görə Xacu köprüsü Səfəvi memarlığının kuliminasiyasıdır və onun indiyə qədər gördüyü ən maraqlı körpülərdən biridir. Mənbələrin verdiyi məlumata görə köpünün tikilməsində əsas məqsəd iki əyaləti- Xacu və Həsənabad qapısını, Taxt-ı Folad və Şiraz yolu ilə birləşdirmək idi.
XVII əsrdə yaşamış fransız səyyah Jan Batist Tavernye körpünün inşası ilə bağlı maraqlı məlumatlar vermişdir. O yazır ki, II Şah Abbas Xacu körpüsünü iki məqsədlə tikdirmişdir. Bunlardan birincisi körpüdən çayın mənzərəsini izləmək, digəri isə yaxınlıqda yaşayan xristian əhalinin istifadəsi üçün idi.
Xacu körpüsü günümüzdə isti iqlimlə əlaqədar axşamlar intensivləşən çay içmək, söhbət etmək, mahnı oxumaq, dincəlmək, yemək yemək, gəzmək kimi müxtəlif funksiyaları olan sosiallaşma məkanıdır.
Körpünün strukturu
Körpünün uzunluğu 105 metr, eni isə 14 metrdir. 23 tağlı bu memarlıq abidəsinin yerimək üçün nəzərdə tutulan hissəsinin eni 7.5 metrdir. Ümumilikdə 21 böyük və 36 kiçik giriş-çıxış kanalı mövcuddur. Körpüdə istifadə olunan daş parçalarının uzunluğu 2 metrdən artıqdır, hər kanalla tavan əsası arasındakı məsafə 21 metrdir. Körpünün yuxarı mərtəbəsi, əsas orta dəhlizdən atlar və avtomobillər, hər iki tərəfdəki tağlı yollardan isə piyadalar istifadə edir. Körpü çayın üzərindəki tağların altındakı şlüz örtükləri sayəsində çayda su axını tənzimləyir. Şlüz darvazaları bağlandıqda suyun səviyyəsi qalxır ki, bu da çay boyu çoxlu bağların suvarılmasını asanlaşdırır.
Xacu körpüsü vahid modulların təkrarlanmasından və uclu tağlardan ibarətdir. Körpü üzərində inşa edilən xüsusi məkanlarda səslər yayılmır və məkanın öz daxilində qalır. Bölmələri birləşdirən keçid hissələrində akustik effekt artır və qövsə dəyən səs tədricən böyüyür və yox olur. Körpünün hər iki tərəfindən daşdan şir heykəlləri mövcuddur.
Körpünün ortasındakı səkkizguşəli pavilyonlar həm yuxarıda, həm də aşağıda fövqəladə mənzərələr üçün baxış nöqtələrini təmin edir. Xüsusilə, körpünün aşağı hissəsində piyadaların gediş-gəlişi üçün və istirahət üçün əlverişli olan kölgəlik sahəsi var. Hava sirkulyasiyası olaraq körpünün üzərindəki tağlı sahə sayəsində ziyarətçilər üçün sərin iqlim yaradılır. Bundan əlavə, körpünün qərb hissəsindəki pilləli şəlalə sayəsində ziyarətçilər axan suyun sərinliyini hiss edə bilirlər. Körpünün aşağısına enən pilləkənlər vasitəsilə insanlar çayın kənarına enib otura, suyun səthinə toxuna və suyun axışını yaxından izləyə bilərlər.
Qalereya
-
![image]()
Xacu Körpüsü 1840-cı il -
![image]()
Xacu körpüsü XX əsrin əvvəllərində -
![image]()
Xacu körpüsü 2010-cu il -
![image]()
Xacu körpüsündə yerləşən şir heykəli -
![image]()
Tağların üzərinin görünüşü -
![image]()
Xacu körpüsündən görünən mənzərə -
![image]()
Xacu körpüsündən görünən mənzərə 2012-ci il -
![image]()
-
![image]()
Körpünün gecə görünüşü -
![image]()
Körpünün gecə görünüşü
Həmçinin bax
Mənbə
- R. Cəfəriyan. Safevî din, kültür ve siyaset sahasında. Qum. 2010.
- Yılmaz Çakmak. Spatial Analysis of Khaju Bridge as an Urban Element, in the Context of Space Perception Through Senses. International Journal of Humanities and Social Science. 2016.
- Mokhlesi, M. A. Ancient bridges of Iran. Tehran: Miras-efarhangi-ye Keshvar publication. 2010.
- Tavernier, J. B. Tavernier itinerary. Tərcümə Nori, A. Tərtibçi by Shirani, H. Isfahan: Sanaei library Publications. 1984.
- Ghazaleh Hanaei, Darab Diba, Hamed Abedini, Masoumeh Yavari. [file:///C:/Users/user/Downloads/IJAUD_Volume11_Issue1_Pages19-32.pdf The Social Impact of the Architectural Components of Safavid Bridges in Isfahan (Case Study: Khaju and Allahverdi Khan Bridges)] (#bad_url) (PDF). Tehran. 2021. 19–32.
İstinadlar
- Wiki Loves Monuments monuments database. 2017.
- https://en.wikipedia.org/wiki/index.html?curid=9398761.
- Çakmak, 2016. səh. 21
- Tavernier, 1984. səh. 178
- Çakmak, 2016. səh. 23
- Hanaei, 2021. səh. 23
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xacu korpusu fars پل خواجو XVII esre aid memarliq abidesi Xacu koprusu Sefevi sahi II Abbasin emri ile 1650 ci ilde insa edilmisdir Korpu Xacu mehellesini Zayende cayi boyunca Zerdust mehellesi ile birlesdirir Diqqete layiq das bunovresi eksteryerde parlaq rengli kafel isleri ve interyerde XVII esre aid orijinal resmlerle yanasi bu korpu uc funksiyani yerine yetirmesi ile diqqeti cekir kecid bend ve istirahet yeri Xacu korpusufars پل خواجو Xacu korpusunun gece gorunusu32 38 12 sm e 51 41 00 s u Olke IranYerlesir IsfahanAidiyyati Sefevi imperiyasiTikilme tarixi 1650Uzunlugu 137 mEni 12 mMaterial das d kerpicVeziyyeti stabil Vikianbarda elaqeli mediafayllar Korpu ilk evvel gomruk yoxlama mentqesi rolunu oynayirdi Bele ki burada karvanlar yoxlanilir ve kecid rusumlari alinirdi Diger bir funksiyasi ise Xacu korpusu seheri qorumaq ucun herbi baza kimi istifade edilmesi idi Korpunun yan divarlari isgalcilara ates acmaq ucun munasib yer idi Xacu korpusu bu funksiyalari ile yanasi xususi dizaynina gore seher mekaninin formalasmasi ucun tikilmis ideal strukturlardan biri idi Umumilikde 1030 gune insa edilen korpunun yerinde evveller Teymuriler zamaninda insa edilmis Hesen bey korpusu varidi Xacu korpusu Baba Rukneddinin mezarina geden yol uzerinde insa edildiyi ucun korpunun diger adi Baba Rukneddin korpusudur Amerikali serqsunas tarixci Artur Pop ve Filis Akerman koprunun yaxinliginda meqberede defn edilmisdir Korpunun tarixiXacu korpusu 2016 Xacu korpusu son dovrunun en muhum numunelerinden biri hesab olunur Movcud menbelere gore kopru 1873 cu ilde temir edilmisdir Ilk evveller korpunun merkezinde sahin das kresloda oturub atesfesanliq merasimine baxdigi bir kursu varidi Hal hazirda sadece kursunun das oturacaqlari qalmisdir Sefevi imperiyasina seyahet eden seyyahlarlardan oz yazilarinda korpuden behs etmisdir Sarden yazdigina gore Xacu koprusu Sefevi memarliginin kuliminasiyasidir ve onun indiye qeder gorduyu en maraqli korpulerden biridir Menbelerin verdiyi melumata gore kopunun tikilmesinde esas meqsed iki eyaleti Xacu ve Hesenabad qapisini Taxt i Folad ve Siraz yolu ile birlesdirmek idi XVII esrde yasamis fransiz seyyah Jan Batist Tavernye korpunun insasi ile bagli maraqli melumatlar vermisdir O yazir ki II Sah Abbas Xacu korpusunu iki meqsedle tikdirmisdir Bunlardan birincisi korpuden cayin menzeresini izlemek digeri ise yaxinliqda yasayan xristian ehalinin istifadesi ucun idi Xacu korpusu gunumuzde isti iqlimle elaqedar axsamlar intensivlesen cay icmek sohbet etmek mahni oxumaq dincelmek yemek yemek gezmek kimi muxtelif funksiyalari olan sosiallasma mekanidir Korpunun strukturuKorpunun uzunlugu 105 metr eni ise 14 metrdir 23 tagli bu memarliq abidesinin yerimek ucun nezerde tutulan hissesinin eni 7 5 metrdir Umumilikde 21 boyuk ve 36 kicik giris cixis kanali movcuddur Korpude istifade olunan das parcalarinin uzunlugu 2 metrden artiqdir her kanalla tavan esasi arasindaki mesafe 21 metrdir Korpunun yuxari mertebesi esas orta dehlizden atlar ve avtomobiller her iki terefdeki tagli yollardan ise piyadalar istifade edir Korpu cayin uzerindeki taglarin altindaki sluz ortukleri sayesinde cayda su axini tenzimleyir Sluz darvazalari baglandiqda suyun seviyyesi qalxir ki bu da cay boyu coxlu baglarin suvarilmasini asanlasdirir Xacu korpusu vahid modullarin tekrarlanmasindan ve uclu taglardan ibaretdir Korpu uzerinde insa edilen xususi mekanlarda sesler yayilmir ve mekanin oz daxilinde qalir Bolmeleri birlesdiren kecid hisselerinde akustik effekt artir ve qovse deyen ses tedricen boyuyur ve yox olur Korpunun her iki terefinden dasdan sir heykelleri movcuddur Korpunun ortasindaki sekkizguseli pavilyonlar hem yuxarida hem de asagida fovqelade menzereler ucun baxis noqtelerini temin edir Xususile korpunun asagi hissesinde piyadalarin gedis gelisi ucun ve istirahet ucun elverisli olan kolgelik sahesi var Hava sirkulyasiyasi olaraq korpunun uzerindeki tagli sahe sayesinde ziyaretciler ucun serin iqlim yaradilir Bundan elave korpunun qerb hissesindeki pilleli selale sayesinde ziyaretciler axan suyun serinliyini hiss ede bilirler Korpunun asagisina enen pillekenler vasitesile insanlar cayin kenarina enib otura suyun sethine toxuna ve suyun axisini yaxindan izleye bilerler QalereyaXacu Korpusu 1840 ci il Xacu korpusu XX esrin evvellerinde Xacu korpusu 2010 cu il Xacu korpusunde yerlesen sir heykeli Taglarin uzerinin gorunusu Xacu korpusunden gorunen menzere Xacu korpusunden gorunen menzere 2012 ci il Korpunun gece gorunusu Korpunun gece gorunusuHemcinin baxSefevi inceseneti Isfahan ostaniMenbeR Ceferiyan Safevi din kultur ve siyaset sahasinda Qum 2010 Yilmaz Cakmak Spatial Analysis of Khaju Bridge as an Urban Element in the Context of Space Perception Through Senses International Journal of Humanities and Social Science 2016 Mokhlesi M A Ancient bridges of Iran Tehran Miras efarhangi ye Keshvar publication 2010 Tavernier J B Tavernier itinerary Tercume Nori A Tertibci by Shirani H Isfahan Sanaei library Publications 1984 Ghazaleh Hanaei Darab Diba Hamed Abedini Masoumeh Yavari file C Users user Downloads IJAUD Volume11 Issue1 Pages19 32 pdf The Social Impact of the Architectural Components of Safavid Bridges in Isfahan Case S tudy Khaju and Allahverdi Khan Bridges bad url PDF Tehran 2021 19 32 IstinadlarWiki Loves Monuments monuments database 2017 https en wikipedia org wiki index html curid 9398761 Cakmak 2016 seh 21 Tavernier 1984 seh 178 Cakmak 2016 seh 23 Hanaei 2021 seh 23