Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
XIII Karl və ya XIII Çarlz (7 oktyabr 1748[…], Stokholm – 5 fevral 1818[…], Stokholm) — 1809-cu ildən ölümünə qədər İsveçin, 1814-cü ildən isə Norveçin (XIII Karl adı ilə taxta çıxsa da, son dövrlərdə II Karl deyə adlandırılmışdır) kralı olmuşdur. O, İsveç kralı Adolf Frederiklə, II Fridrixin bacısı Prussiyalı Luiza Ulrikanın izdivacından dünyaya gəlmişdir.
| XIII Karl | |
|---|---|
 | |
İsveç monarxı[d] | |
| 6 iyun 1809 – 5 fevral 1818 | |
| Sonrakı | XIV Karl İohann |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 7 oktyabr 1748[…] |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 5 fevral 1818[…](69 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | monarx |
| Atası | Adolf Fredrik |
| Uşaqları | |
| Dini | lüteranlıq |
| Rütbəsi | Admiral |
| | |
| Təltifləri |      |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
İsveçdə XIII Karl adı ilə tanınsa da, əslində bu adda VII İsveç kralı idi. 1604–1611-ci illərdə İsveç kralı olmuş IX Karl İsveçin mifoloji tarixini araşdırdıqdan sonra özünü bu addan olan IX İsveç kralı adlandırmışdı.
Həyatının erkən dövrü
Şahzadə Karl Hedviq Elizabet Strömfelt və sonradan Ulrika Sşönströmun himayəsinə verilmişdir. Ona cəmi bir neçə günlük olan zaman admiral hərbi rütbəsi verilmişdi. O, gəncliyində kraliyyət sarayının həvəskar teatrının yaxşı rəqqası olmuşdur. Verilən məlumatlara görə, anası ilə o qədər də yaxın olmamışdır. Kraliça kiçik uşaqları olan Sofi Albertini və Fridirik Adolfu daha üstün tutmuşdur. Hər halda, Karl atasının sevimli övladı idi. Bunun səbəbi kimi ata oğul bir-birilərinə bənzəmələri göstərilir. Uşaq olan zaman qardaşı Qustavla yaxın münasibətdə olmuşdur.
Qardaşı Qustavın taxta əsas namizəd olduğuna görə Karl erkən dövrlərdən (1760-cı illərdən) Kaps partiyası ondan istifadə etmək qərarına gəldi. Kaps partiyası ondan qardaşına qarşı istifadə etmək istəyirdi, bunda isə Karlın partiyanın siyasətçilərindən olan Adam Hornun qızı Brita Horna olan sevgisindən istifadə etmək istəyirdilər. Qustav hər zaman qardaşının müxalifət tərəfindən istifadə edilməsi ehtimalına qarşı ehtiyatlı olmuşdur. 1768-ci ildəki Dekabr böhranı ilk sınaq meydanı oldu. Bu zaman Karl müxalif partiyaya özündən istifadə etməyə icazə vermədi.
1770-ci ildə Fransa və Almaniyanı təkbaşına səyahət etmişdir.
III Qustavın hökmranlığı
1771-ci ildə atası ölərkən vəliəhd şahzadə olan qardaşı xaricdə idi. Kaps partiyası yenidən ondan qardaşına və anasına qarşı istifadə etməyə çalışdı. Lakin anasının Prussiyaya yola düşməsindən sonra qardaşı vətəninə geri döndü və onu öz tərəfinə çəkə bildi.
1771-ci ildə Karl qardaşına 1772-ci il inqilabını və ya çevrilişini həyata keçirməkdə yardım etdi. Ona Kaps partiyası daxilindəki əlaqələrindən istifadə edərək partiyanı neytrallaşdırmaq və cənub vilayətlərinin hərbi təhlükəsizliyini təmin etmək tapşırılmışdı. O, ona tapşırılmış vəzifələrin öhtəsindən uğurla gəldi və buna qarşılıq olaraq Södermənlənd hersoqu tituluna layiq görüldü.
Hersoq Karl uzun illər anasının övladları üçün planladığı diplomatik evlilik planlarının obyektlərindən biri olmuşdur. Anası Karlın qohumu Brandenburq-Şvedtli Filippina ilə evlənməsini istəyirdi. Karl da bu evliliyə 1770-ci ildə razılıq vermişdi. Lakin məsrəflərin çox olmasına görə hökumət buna razı olmamışdı. III Qustavın hakimiyyətə gəlişindən və mütləq monarxiyanın yaranmasına gətirib çıxaran çevriliş etməsindən sonra Karlın evlilik məsələsi yenidən gündəmə gəldi. III Qustav özünün övladı olmadığına görə vəliəhdin qardaşından olmasını istəyirdi. Danışıqlardan sonra 1773-cü ildə Karl Holşteyn-Qottorplu Şarlotta ilə evlənməyə razı oldu. Növbəti il isə toy baş tutdu.
Karl tez təsirlənən və asılı olan şəxs kimi təsvir edilir. Onun hərəmi belə var idi. Hərəmə daxil olan və o dövrün məşhur şəxslərindən olaraq Avqusta fon Ferseni, Şarlotta Ekermanı, Françoize-Eleonora Villaini, Mariana Koskullu və Şarlotta Slottsberqi göstərmək olar. Sonuncunun Karla siyasi baxımdan təsir edə bildiyi ehtimal edilir.
İstinadlar
- Karl XIII (швед.). 1917.
- Charles XIII // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Hovförsamlingens kyrkoarkiv, Död- och begravningsböcker, SE/SSA/0007/F I/1 (1766-1853), bildid: C0054458_00130.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Karl XIII Karl ve ya XIII Carlz 7 oktyabr 1748 Stokholm 5 fevral 1818 Stokholm 1809 cu ilden olumune qeder Isvecin 1814 cu ilden ise Norvecin XIII Karl adi ile taxta cixsa da son dovrlerde II Karl deye adlandirilmisdir krali olmusdur O Isvec krali Adolf Frederikle II Fridrixin bacisi Prussiyali Luiza Ulrikanin izdivacindan dunyaya gelmisdir XIII KarlIsvec monarxi d 6 iyun 1809 5 fevral 1818SonrakiXIV Karl IohannSexsi melumatlarDogum tarixi 7 oktyabr 1748 1748 10 07 Dogum yeri Stokholm IsvecVefat tarixi 5 fevral 1818 1818 02 05 69 yasinda Vefat yeri Stokholm IsvecFealiyyeti monarxAtasi Adolf FredrikUsaqlari XIV Karl IohannDini luteranliqRutbesi AdmiralTeltifleri Vikianbarda elaqeli mediafayllar Isvecde XIII Karl adi ile taninsa da eslinde bu adda VII Isvec krali idi 1604 1611 ci illerde Isvec krali olmus IX Karl Isvecin mifoloji tarixini arasdirdiqdan sonra ozunu bu addan olan IX Isvec krali adlandirmisdi Heyatinin erken dovruSahzade Karl Hedviq Elizabet Stromfelt ve sonradan Ulrika Ssonstromun himayesine verilmisdir Ona cemi bir nece gunluk olan zaman admiral herbi rutbesi verilmisdi O gencliyinde kraliyyet sarayinin heveskar teatrinin yaxsi reqqasi olmusdur Verilen melumatlara gore anasi ile o qeder de yaxin olmamisdir Kralica kicik usaqlari olan Sofi Albertini ve Fridirik Adolfu daha ustun tutmusdur Her halda Karl atasinin sevimli ovladi idi Bunun sebebi kimi ata ogul bir birilerine benzemeleri gosterilir Usaq olan zaman qardasi Qustavla yaxin munasibetde olmusdur Qardasi Qustavin taxta esas namized olduguna gore Karl erken dovrlerden 1760 ci illerden Kaps partiyasi ondan istifade etmek qerarina geldi Kaps partiyasi ondan qardasina qarsi istifade etmek isteyirdi bunda ise Karlin partiyanin siyasetcilerinden olan Adam Hornun qizi Brita Horna olan sevgisinden istifade etmek isteyirdiler Qustav her zaman qardasinin muxalifet terefinden istifade edilmesi ehtimalina qarsi ehtiyatli olmusdur 1768 ci ildeki Dekabr bohrani ilk sinaq meydani oldu Bu zaman Karl muxalif partiyaya ozunden istifade etmeye icaze vermedi 1770 ci ilde Fransa ve Almaniyani tekbasina seyahet etmisdir III Qustavin hokmranligi1771 ci ilde atasi olerken veliehd sahzade olan qardasi xaricde idi Kaps partiyasi yeniden ondan qardasina ve anasina qarsi istifade etmeye calisdi Lakin anasinin Prussiyaya yola dusmesinden sonra qardasi vetenine geri dondu ve onu oz terefine ceke bildi 1771 ci ilde Karl qardasina 1772 ci il inqilabini ve ya cevrilisini heyata kecirmekde yardim etdi Ona Kaps partiyasi daxilindeki elaqelerinden istifade ederek partiyani neytrallasdirmaq ve cenub vilayetlerinin herbi tehlukesizliyini temin etmek tapsirilmisdi O ona tapsirilmis vezifelerin ohtesinden ugurla geldi ve buna qarsiliq olaraq Sodermenlend hersoqu tituluna layiq goruldu Hersoq Karl uzun iller anasinin ovladlari ucun planladigi diplomatik evlilik planlarinin obyektlerinden biri olmusdur Anasi Karlin qohumu Brandenburq Svedtli Filippina ile evlenmesini isteyirdi Karl da bu evliliye 1770 ci ilde raziliq vermisdi Lakin mesreflerin cox olmasina gore hokumet buna razi olmamisdi III Qustavin hakimiyyete gelisinden ve mutleq monarxiyanin yaranmasina getirib cixaran cevrilis etmesinden sonra Karlin evlilik meselesi yeniden gundeme geldi III Qustav ozunun ovladi olmadigina gore veliehdin qardasindan olmasini isteyirdi Danisiqlardan sonra 1773 cu ilde Karl Holsteyn Qottorplu Sarlotta ile evlenmeye razi oldu Novbeti il ise toy bas tutdu Karl tez tesirlenen ve asili olan sexs kimi tesvir edilir Onun heremi bele var idi Hereme daxil olan ve o dovrun meshur sexslerinden olaraq Avqusta fon Ferseni Sarlotta Ekermani Francoize Eleonora Villaini Mariana Koskullu ve Sarlotta Slottsberqi gostermek olar Sonuncunun Karla siyasi baximdan tesir ede bildiyi ehtimal edilir IstinadlarKarl XIII shved 1917 Charles XIII Encyclopaedia Britannica ing Hovforsamlingens kyrkoarkiv Dod och begravningsbocker SE SSA 0007 F I 1 1766 1853 bildid C0054458 00130 Xarici kecidler