Xınzırək nahiyəsi

Xınzırək nahiyəsi —1727-ci ildə Osmanlı İmperiyasının İrəvan əyalətinin İrəvan livası inzibati–ərazi vahidi.

Haqqında

1727-ci ildə İrəvan əyalətinin nahiyələrindən birinin adı. Nahiyə İndiki Eçmiadzin rayonunun ərazisinin müəyyən hissəsini əhatə edirdi. Xunus və türk dillərində örək "tikinti", "istehkam" sözlərindən ibarətdir.

Toponimi

Toponimin "Xunus" hissəsi qədim türk mənşəli xun (hun etnoniminin bir forması, məsələn, Albaniyada Xunanqala) və qədim türk dillərində cəm bildirən "s" şəkilçisindən, (yaxud yunan mənşəli "os" adlıq hal şəkilçisin-dən) ibarətdir. Xınzirək "Xunusörək" adının zaman keçdikcə danışıqda təhrifidir. Nahiyə isə qədim Xınzirək kəndinin adı ilə adlanmışdır. Nahiyə indiki Eçmiədzin rayonu ərazisinin müəyyən hissəsini əhatə edirdi.

Kəndləri

• Xınzırək
• Mirək- Əmir Mərək adından təhrifdir
• Mənbədə kəndin adı "Monla Abdi"
• Mənbədə kəndin Dumbulu tayfasının məskunlaşiası nəticəsində yarandığı qeyd olunur
• "əhalisi Sinli camaatındandır"
• Muğanlı
• "Əhalisi Sinli camaatındandır"
• "Sinlu əşirətinə" mənsub olması göstərilir
• kənd Dumbuli tayfasının məskunlaşması nəticəsində yaranmış
• Samaqar (Eçmiədzin)
• Söyüdlü "Əhalisi Dünbili camaatındandır"
• "Başqa adı İrəmli" (yenə orada). "Əhalisi Şaqiabad camaatındandır" (yenə orada). Bax: İrəmli. Türk dillərində üzən "mal-qaranın yaxşı yediyi ot"sözündəndir.
• Üçkilsə kəndi
• "Xatun tərəfindən təmir edilmiş (düzəldilmiş) bulaq" mənasındadır.
• Xatun, ərəbcə qəryə "kənd" və azərbaycanca yer sözlərindən ibarətdir. "Xatun qəryə yeri"
• Xatuna (xanın, bəyin arvadına) mənsub əkin yeri" mənasındadır.
• kəndi "Əhalisi Reyhanlu camaatıdır" (yenə orada).
• Ehtimal ki, türk dillərində kair "sıldırım", "yarğanlı" və bət "səth", "üz" sözlərindən ibarətdir.
• Mənbədə kəndin Reyhanlı tayfasına məxsus olması göstərilir (yenə orada). "Xacəyə məxsus para (əkin sahəsi), sahə "yer mənasındadır.
• Hacıbəyli
• Orta əsrlərdə Anadoluda yaşamış Çərəkli tayfasının məskunlaşması nəticəsində yaranmışdır. Çərəkli mənşəcə Səlcuq oğuzlarının Avşar (Əfşar) tayfasının Çeriklu qolunun adının fonetik formasıdır.
• Er. əv. VII əsrdə gəlmiş qədim türk mənşəli Sak (Şaka) tayfasının adını əks etdirir. İranda Şakabad kənd adı ilə mənşəcə eynidir
• Güllücə (Abaran)

İstinadlar

1. Будагов, Б. Ә.; Гејбуллајев, Г. Ә. Хынзырәк наһијәси // Ермәнистанда Азәрбајҹан мәншәли топонимләрин изаһлы лүғәти. Бакы: Оғуз ели. 1998. 452 с.
2. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (X)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
3. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (M)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
4. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (N)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.[]
5. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (S)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
6. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (T)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
7. Койчубаев Е. Краткий толковый словарь топонимов Казахстана. Алма-Ата. 1974.
8. Киракос Гандзакеци. Пер с. др. армянского, предисловие и комментарии Л.А.Ханларяна, М.,. История. 1976.
9. Боченкова Ю. И. Словарь географических терминов и других слов, встречающеся в топопнимии Горно-Алтайской автономной области. М. 1969.
10. Qızılbaşlar tarixi,. Bakı. 1995.
11. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (X)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
12. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (H)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
13. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (Ç)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.
14. Джалиле Джалил. Курды Османской империи М.,. 1968.
15. Məmmədov H. "Dəftəri-müfəssəli-əyaləti Tiflis"də yеr adları. “Azərbaycan filologiyası məsələləri”. II. Bakı: Еlm. 1984.
16. Faruq Sümər. Oğuzlar. Bakı. 1992.
17. Kirzioqlu F. Kars talihi. I. Ankara. 1953.
18. Гейбуллаев Г.А. К этногенезу азербайджанцев. I. Баку. 1991.
19. "Ermənistanda Azərbaycan mənşəli toponimlər (Ş)". azkurs.org. İstifadə tarixi: 27 dekabr 2022.