Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
WiMAX — Geniş qurğu spektoru üçün uzun məsafələrdə universal simsiz rabitəni təmin etmək məqsədi ilə hazırlanmış telekommunikasiya texnologiyasıdır (stansiya və portativ kompüterdən tutmuş mobil telefona gədər).
WiMAX şəbəkəsi ənənəvi simli texnologiyaların istifadəsi ilə qoşulmaq imkanı olmayan abunəçilərə geniş zolaqlı xidmətlərin göstərilməsinə imkan yaradır.
WiMAX texnologiyası yüksək keyfiyyətli rabitə və məlumatların ötürülməsi sürətini təmin edərək, sıx şəhər tikilmə yerləri daxil olmaqla, hər bir şəraitdə işləmək imkanını yaradır. WiMAX "son mil" geniş zolaqlı birləşmənin yaradılması, simsiz çıxış nöqtələrin yerləşdirilməsi, şirkət filialları arasında şəbəkənin təşkili və digər məsələlərin həlli üçün istifadə edilə bilər.
Wimax Texnologiyası-Wimax (Worldwide Interoperability for Microwave Access) ingilis dilindən tərcümədə-Mikrodalğalı Giriş üçün Beynəlxalq Qarşılıqlı təsir qabiliyyəti mənasını verir. Wimax 10 GHs ilə 66 GHs tezlik diapozonunda işləyən və naqilsiz sistemlərin xüsusiyyətlərini ifadə edən İEEE 802.16 standartlarının digər adıdır. İlk növbədə Wimax geniş coğrafi sahəni əhatə edən və yüzlərlə istifadəçiyə çox aşağı xərclə xidmət göstərə bilən naqilsiz internet xidmətidir.
Wimax necə işləyir?
Wimax komyuterləri, mobil telefonları, Wimax proqramı ilə təchiz edilmiş digər cihazları naqilsiz internet xidməti ilə təmin edən və mikrodalğa texnologiyasını istifadə edən bir quruluşdur. Wimax texnologiyasına naqilsiz məlumat-xəbərləşmə bağlantısı qurarkən istifadə edilən baza stansiyaları daxildir. Wimax 50 km qədər əhatə dairəsinə ve 75 Mbit/s-ə qədər informasiya ötürmə sürətinə malikdir. Tipik bir Wimax qurğusu təsirli bir əhatə dairəsi sahəsi yarada biləcək binanın üst hissəsinə və ya hündür bir yerə yerləşdirilir. Wimax qəbuledicisinə isə müştəri-bina cihazı (Customer Premises Equipment-CPE), proqram yüklənmiş leptoplar ve şəxsi kompüterlər daxildir. Wimax bütün xəbərləşmə modelini iki addımda meydana gətirir:
1) Wimax qəbuledicisindən Wimax baza stansiyasına məlumat ötürülməsi;
2) Baza stansiyasından internet şəbəkəsinə məlumat ötürülməsi.
Wimax baza stansiyası ilə istifadəçi arasındakı xəbərləşmənin bir nöqtədən çox nöqtəyə olmasına baxmayaraq, Wimax baza stansiyaları arasında xəbərləşmə nöqtədən-nöqtəyə bilavasitə görüş xətti ilə olmalıdır.
İki nöqtə arasındakı məlumat ötürülməsi zamanı mikrodalğa ötürmə linki və Wimax baza stansiyası naqilli bağlantı istifadə olunan İP şəbəkəsinə bağlanir:
Wimax fiziki layı-
Wimax vasitəsilə məlumat ötürülməsində OFDM-dən (Orthogonal Frequency Division Multiplilexing-Ortoqonal tezlik bölməli çoxallaşma) istifadə edilir. Çünki mövcud olan digər naqilsiz ötürmə texnikalarına görə olduqca üstünlüyə malikdir. Aydındır ki, Wimax-in sabit və mobil (səyyar) versiyaları vardır və bunların hər birində fərqli OFDM-dən istifadə olunur. Sabit Wimax-da 256-FFT əsaslı OFDM-dən istifadə edilərkən, mobil Wimax-da FFT boyu 128 bit-dən 2048 bit-ə qədər dəyişən OFDM-dən istifadə olunur.
Sabit Wimax vəziyyətində altdaşıyıcıların sayı 256-ya bərabərdir və sabitdir.256 altdaşıyıcının 192-si məlumat daşınmasında,8-i alt kanal kəsimində, geri qalanlar isə altdaşıyıcılar arası mühafizə zolağı olaraq istifadə edilir. Qeyd etmek lazımdır ki, altdaşıyıcılar arası boşluq bilavasitə kanalın zolaq genişliyi ilə mütənasibdir. Bu daha yüksək kanal zolaq genişliyi, daha çox altdaşıyıcılar arası boşluq mənasına gəlir ki, bunun nəticəsi də simvol zamanın azalması deməkdir.
Digər tərəfdən mobil (səyyar) Wimax vəziyyətində FFT boyu 128 bit-dən 2048 bit-ə qədər olur. Beleliklə, uyğun zolaq genişliyi artırıldığında FFT boyu da artır. Mobil Wimax-da altdaşıyıcılar arası boşluq 10,94 KHs-ə sabitlənmişdir. Bunun nəticəsində simvol zaman sabit qalmış olur.
Sabit Wimax-ın təsirini və əhatə dairəsini genişləndirmək üçün məhdud bir şəkildə yuxarı xəttə alt kanal yaratmağa icazə verilir.
Mobil Wimax vəziyyətində isə iki istiqamətdə kanal yaratmağa icazə verilir:yuxarı xətt və aşağı xətt.
Beləliklə, fərqli altkanallar xüsusi bir tipdə daxilolma mexanizmi olan OFDMA-dan istifadə edən fərqli istifadəçilərə təsis edilir. Altkanalları meydana getirmə ya bitişik altdaşıcılarla, ya da təsadüfi dağılmış altdaşıyıcılarla icra edilir. Əgər kanallar tezlik spekrti üzərində təsadüfi dağılmış olarsa və daha çox tezlik çeşidini dəstəkləyərsə bu mobil (səyyar) Wimax üçün daha uyğundur.
Bu əsas xüsusiyyətlərlə yanaşı Wimax-ın fiziki layı naqilsiz xəbərləşmə kanalları üçün çərçivələmə və aralıqların təsisi kimi digər vacib bir funksiyanı da yerinə yeritirir. Bu aralıqlar məlumat bölgəsi kimi adlandırılan və müəyyən istifadəçiyə təyin olunan bitişik qrupları istifadə edərək yaradılır. Bu məlumat bölgələri müxtəlif kanal şərtləri və istənilən QOS (Quality of Service-Servis keyfiyyəti) paramertlərinə görə müxtəlif tənzimləmə algoritmləri ilə fərqli istifadəçilərə ötürülür. Beləliklə də, Wimax vasitəsi ilə məlumat ötürülməsi və qəbul edilməsi baş verir.
Wimax-ın üstünlükləri
1) Uzun mənzili:Digər naqilsiz texnologiyalardan bəlkə də ən vacib üstünlüyü təmin etmiş olduğu mənzildir. Wimax 50 km-ə yaxın mənziliylə təxminən 7400 kvadrat kilometr olan bir sahəni əhatə edə bilir ki, bu da orta böyüklükdə bir şəhər üçün kifayət qədər geniş əhatə sahəsi deməkdir. 2) Yüksək zolaq genişliyi: Wimax-dan əvvəl mövcud olan digər naqilsiz texnologiyalar zolaqgenişliyi ilə bağlı bir çox problemlərə sahib idi. Wimax isə 40Mbit/s ötürmə sürətini dəstəkləməklə sadəcə tək bir baza stansiyası ilə yüzlərlə istifadəçiyə xidmət göstərməkdədir. 3) Aşağı xərc: Wimax baza stansiyası qurmaq 20 min dollara başa gəlir ki, bu da digərləri ilə müqayisədə daha ucuzdur.
Wimax-ın mənfi xüsusiyyətləri
1) Güc həssaslığı: Wimax çox yüksək elektrik gücünə tələbatı olan bir texnologiyadır. 2) Bilavasitə görüş xətti:10 km və daha artıq naqilsiz məlumat-xəbərləşmə bağlantısı üçün bilavasitə görüş xəttinə ehtiyac duyur.
Wimax-ın digər naqilsiz texnologiyalarla qarşılaşdırılması-Wimax-dan əvvəl istifadəçilərə naqilsiz internet xidmətini təmin edən İEEE 802.11standartları naqilsiz bağlantı (Wireless Fidelity- WiFi) forumu tərəfindən müəyyənləşdirilmişdir.
Wimax yüksək zolaq genişliyi xüsusiyyəti ilə mövcud olan digər naqilsiz xəbərləşmə texnologiyalarından daha yaxşı məhsuldarlığı təmin edir, lakin mobillik xüsusiyyətlərinə gəlincə Wimax 3G texnologiyalarının geridə qalmaqdadır. Çünki 3G şəbəkələrinin ən fundamental xüsusiyyətlərindən biri mobillikdir. Wimax-in isə əsas məqsədi sabit və ya hərəkətdə olan istifadəçilərə müəyyən mobillik xüsusiyyətlərinə sahib daha yüksək zolaq genişliyi təmin etməkdir, lakin İEEE 802.11 standartlarının ən böyük problemi QOS parametrləridir. Çünki bu parametrlər WiFi tərəfindən müəyyənləşdirilməmişdir.
İstinadlar
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler WiMAX Genis qurgu spektoru ucun uzun mesafelerde universal simsiz rabiteni temin etmek meqsedi ile hazirlanmis telekommunikasiya texnologiyasidir stansiya ve portativ komputerden tutmus mobil telefona geder WiMAX sebekesi enenevi simli texnologiyalarin istifadesi ile qosulmaq imkani olmayan abunecilere genis zolaqli xidmetlerin gosterilmesine imkan yaradir WiMAX texnologiyasi yuksek keyfiyyetli rabite ve melumatlarin oturulmesi suretini temin ederek six seher tikilme yerleri daxil olmaqla her bir seraitde islemek imkanini yaradir WiMAX son mil genis zolaqli birlesmenin yaradilmasi simsiz cixis noqtelerin yerlesdirilmesi sirket filiallari arasinda sebekenin teskili ve diger meselelerin helli ucun istifade edile biler Wimax Texnologiyasi Wimax Worldwide Interoperability for Microwave Access ingilis dilinden tercumede Mikrodalgali Giris ucun Beynelxalq Qarsiliqli tesir qabiliyyeti menasini verir Wimax 10 GHs ile 66 GHs tezlik diapozonunda isleyen ve naqilsiz sistemlerin xususiyyetlerini ifade eden IEEE 802 16 standartlarinin diger adidir Ilk novbede Wimax genis cografi saheni ehate eden ve yuzlerle istifadeciye cox asagi xercle xidmet gostere bilen naqilsiz internet xidmetidir Wimax nece isleyir Wimax komyuterleri mobil telefonlari Wimax proqrami ile techiz edilmis diger cihazlari naqilsiz internet xidmeti ile temin eden ve mikrodalga texnologiyasini istifade eden bir qurulusdur Wimax texnologiyasina naqilsiz melumat xeberlesme baglantisi qurarken istifade edilen baza stansiyalari daxildir Wimax 50 km qeder ehate dairesine ve 75 Mbit s e qeder informasiya oturme suretine malikdir Tipik bir Wimax qurgusu tesirli bir ehate dairesi sahesi yarada bilecek binanin ust hissesine ve ya hundur bir yere yerlesdirilir Wimax qebuledicisine ise musteri bina cihazi Customer Premises Equipment CPE proqram yuklenmis leptoplar ve sexsi komputerler daxildir Wimax butun xeberlesme modelini iki addimda meydana getirir 1 Wimax qebuledicisinden Wimax baza stansiyasina melumat oturulmesi 2 Baza stansiyasindan internet sebekesine melumat oturulmesi Wimax baza stansiyasi ile istifadeci arasindaki xeberlesmenin bir noqteden cox noqteye olmasina baxmayaraq Wimax baza stansiyalari arasinda xeberlesme noqteden noqteye bilavasite gorus xetti ile olmalidir Iki noqte arasindaki melumat oturulmesi zamani mikrodalga oturme linki ve Wimax baza stansiyasi naqilli baglanti istifade olunan IP sebekesine baglanir Wimax fiziki layi Wimax vasitesile melumat oturulmesinde OFDM den Orthogonal Frequency Division Multiplilexing Ortoqonal tezlik bolmeli coxallasma istifade edilir Cunki movcud olan diger naqilsiz oturme texnikalarina gore olduqca ustunluye malikdir Aydindir ki Wimax in sabit ve mobil seyyar versiyalari vardir ve bunlarin her birinde ferqli OFDM den istifade olunur Sabit Wimax da 256 FFT esasli OFDM den istifade edilerken mobil Wimax da FFT boyu 128 bit den 2048 bit e qeder deyisen OFDM den istifade olunur Sabit Wimax veziyyetinde altdasiyicilarin sayi 256 ya beraberdir ve sabitdir 256 altdasiyicinin 192 si melumat dasinmasinda 8 i alt kanal kesiminde geri qalanlar ise altdasiyicilar arasi muhafize zolagi olaraq istifade edilir Qeyd etmek lazimdir ki altdasiyicilar arasi bosluq bilavasite kanalin zolaq genisliyi ile mutenasibdir Bu daha yuksek kanal zolaq genisliyi daha cox altdasiyicilar arasi bosluq menasina gelir ki bunun neticesi de simvol zamanin azalmasi demekdir Diger terefden mobil seyyar Wimax veziyyetinde FFT boyu 128 bit den 2048 bit e qeder olur Belelikle uygun zolaq genisliyi artirildiginda FFT boyu da artir Mobil Wimax da altdasiyicilar arasi bosluq 10 94 KHs e sabitlenmisdir Bunun neticesinde simvol zaman sabit qalmis olur Sabit Wimax in tesirini ve ehate dairesini genislendirmek ucun mehdud bir sekilde yuxari xette alt kanal yaratmaga icaze verilir Mobil Wimax veziyyetinde ise iki istiqametde kanal yaratmaga icaze verilir yuxari xett ve asagi xett Belelikle ferqli altkanallar xususi bir tipde daxilolma mexanizmi olan OFDMA dan istifade eden ferqli istifadecilere tesis edilir Altkanallari meydana getirme ya bitisik altdasicilarla ya da tesadufi dagilmis altdasiyicilarla icra edilir Eger kanallar tezlik spekrti uzerinde tesadufi dagilmis olarsa ve daha cox tezlik cesidini destekleyerse bu mobil seyyar Wimax ucun daha uygundur Bu esas xususiyyetlerle yanasi Wimax in fiziki layi naqilsiz xeberlesme kanallari ucun cerciveleme ve araliqlarin tesisi kimi diger vacib bir funksiyani da yerine yeritirir Bu araliqlar melumat bolgesi kimi adlandirilan ve mueyyen istifadeciye teyin olunan bitisik qruplari istifade ederek yaradilir Bu melumat bolgeleri muxtelif kanal sertleri ve istenilen QOS Quality of Service Servis keyfiyyeti paramertlerine gore muxtelif tenzimleme algoritmleri ile ferqli istifadecilere oturulur Belelikle de Wimax vasitesi ile melumat oturulmesi ve qebul edilmesi bas verir Wimax in ustunlukleri 1 Uzun menzili Diger naqilsiz texnologiyalardan belke de en vacib ustunluyu temin etmis oldugu menzildir Wimax 50 km e yaxin menziliyle texminen 7400 kvadrat kilometr olan bir saheni ehate ede bilir ki bu da orta boyuklukde bir seher ucun kifayet qeder genis ehate sahesi demekdir 2 Yuksek zolaq genisliyi Wimax dan evvel movcud olan diger naqilsiz texnologiyalar zolaqgenisliyi ile bagli bir cox problemlere sahib idi Wimax ise 40Mbit s oturme suretini desteklemekle sadece tek bir baza stansiyasi ile yuzlerle istifadeciye xidmet gostermekdedir 3 Asagi xerc Wimax baza stansiyasi qurmaq 20 min dollara basa gelir ki bu da digerleri ile muqayisede daha ucuzdur Wimax in menfi xususiyyetleri 1 Guc hessasligi Wimax cox yuksek elektrik gucune telebati olan bir texnologiyadir 2 Bilavasite gorus xetti 10 km ve daha artiq naqilsiz melumat xeberlesme baglantisi ucun bilavasite gorus xettine ehtiyac duyur Wimax in diger naqilsiz texnologiyalarla qarsilasdirilmasi Wimax dan evvel istifadecilere naqilsiz internet xidmetini temin eden IEEE 802 11standartlari naqilsiz baglanti Wireless Fidelity WiFi forumu terefinden mueyyenlesdirilmisdir Wimax yuksek zolaq genisliyi xususiyyeti ile movcud olan diger naqilsiz xeberlesme texnologiyalarindan daha yaxsi mehsuldarligi temin edir lakin mobillik xususiyyetlerine gelince Wimax 3G texnologiyalarinin geride qalmaqdadir Cunki 3G sebekelerinin en fundamental xususiyyetlerinden biri mobillikdir Wimax in ise esas meqsedi sabit ve ya hereketde olan istifadecilere mueyyen mobillik xususiyyetlerine sahib daha yuksek zolaq genisliyi temin etmekdir lakin IEEE 802 11 standartlarinin en boyuk problemi QOS parametrleridir Cunki bu parametrler WiFi terefinden mueyyenlesdirilmemisdir IstinadlarXarici kecidlerVikianbarda WiMAX ile elaqeli mediafayllar var Vikikitabda Mobil telefon WiMAX movzusuna dair metn var