Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vilayəti-Fəqih ( ərəb. "vəli"-vali -"fiqh" bilim, anlayış) — İranda Ayətullah Ruhulla Xomeyni tərəfindən yaradılan və indi də hakim siyasi quruluş olan teokratik hakimiyyətin adı.
Daha dəqiq təsviri və tələffüzü ilə “Vilayəti-Fəqih”, dini hüquq alimi mənasına gələn fəqihin qəyyumluq və inzibati gücü deməkdir.
Şiə siyasi düşüncəsində dini və siyasi hakimiyyət Məhəmməd peyğəmbərin canişini Əli əleyhissəlamın nəslindən olan “İmamlara” aiddir. Ancaq On iki imam şiələrinə görə 12-ci imam olan İmam Mehdinin qeyri-müəyyən bir müddətdə qədər qeybdə olduğu( o insanların arasında yaşayır amma insanlar onu tanımır )və gələcəkdə zühur edəcək. İmam Mehdinin qeybi dövründə şiə höküməti qurldu və İslami qanunlar əsasında idarə olunmağa başlandı. Vilayəti fəqih həm dini həm siyasi rəhbərdir. 1970-ci illərdə Həzrət Ayətullah Xomeyni, “Vilayəti-Fəqih ya Hökuməti İslami” adlı kitabı ilə sistemləşdirdiyi “Vilayəti-Fəqih” (“Fəqihin qəyyumu”) nəzəriyyəsi ilə siyasi hakimiyyətin imamların mənəvi varisləri olan din alimlərinin əlində olması fikrini irəli sürmüşdür. On iki imam Şiələrində imamətə iman gətirmək inanc prinsiplərindən biridir. Bu, imamın nüfuzunun da peyğəmbərlik kimi ilahinin təqdir və qərarı olduğuna inanmaq deməkdir. Vilayeti-Fəqih əsaslı qəyyumluq anlayışı İran konstitusiyasının beşinci maddəsində tənzimlənir. Buna görə, İmam Mehdinin(Məhdi əleyhissəlamın yazdığı məktuba əsasən)qeyb zamanı müddətində(şiələrin müraciət etməli olduğu şəxs) İran İslam Respublikasında iş və ümmətin (dövlətin və xalqın idarəsi) qəyyumulugu, xalqın əksəriyyətinin tanıdığı və etimad etdiyi ədalətli, təqvalı, cəsur, ehtiyatlı və tədbirli bir fəqihə (müctəhid dərəcəsindəki bir fiqh alimi) aiddir.
Ədəbiyyat
- Ayətullah Ruhullah Xomeyni, Vilayəti-fəqih ya hökumtəte İslamiyyə.
- Ayətullah Məhəmmədtəqi Misbah Yəzdi, Vilayəti-fəqih nəzərəyyəsinə ötəri bir baxış.
- Sabahaddin Türkyılmaz, İslam Devlet Modeli Velayet-i Fakıh, RAST yayınları, 2015,
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Ayətullah Cavad Amuli. ( (türk.)). rasthaber.com. 2014-02-04. 2014-05-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-01-28.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vilayeti Feqih ereb veli vali fiqh bilim anlayis Iranda Ayetullah Ruhulla Xomeyni terefinden yaradilan ve indi de hakim siyasi qurulus olan teokratik hakimiyyetin adi Daha deqiq tesviri ve teleffuzu ile Vilayeti Feqih dini huquq alimi menasina gelen feqihin qeyyumluq ve inzibati gucu demekdir Sie siyasi dusuncesinde dini ve siyasi hakimiyyet Mehemmed peygemberin canisini Eli eleyhisselamin neslinden olan Imamlara aiddir Ancaq On iki imam sielerine gore 12 ci imam olan Imam Mehdinin qeyri mueyyen bir muddetde qeder qeybde oldugu o insanlarin arasinda yasayir amma insanlar onu tanimir ve gelecekde zuhur edecek Imam Mehdinin qeybi dovrunde sie hokumeti qurldu ve Islami qanunlar esasinda idare olunmaga baslandi Vilayeti feqih hem dini hem siyasi rehberdir 1970 ci illerde Hezret Ayetullah Xomeyni Vilayeti Feqih ya Hokumeti Islami adli kitabi ile sistemlesdirdiyi Vilayeti Feqih Feqihin qeyyumu nezeriyyesi ile siyasi hakimiyyetin imamlarin menevi varisleri olan din alimlerinin elinde olmasi fikrini ireli surmusdur On iki imam Sielerinde imamete iman getirmek inanc prinsiplerinden biridir Bu imamin nufuzunun da peygemberlik kimi ilahinin teqdir ve qerari olduguna inanmaq demekdir Vilayeti Feqih esasli qeyyumluq anlayisi Iran konstitusiyasinin besinci maddesinde tenzimlenir Buna gore Imam Mehdinin Mehdi eleyhisselamin yazdigi mektuba esasen qeyb zamani muddetinde sielerin muraciet etmeli oldugu sexs Iran Islam Respublikasinda is ve ummetin dovletin ve xalqin idaresi qeyyumulugu xalqin ekseriyyetinin tanidigi ve etimad etdiyi edaletli teqvali cesur ehtiyatli ve tedbirli bir feqihe muctehid derecesindeki bir fiqh alimi aiddir EdebiyyatAyetullah Ruhullah Xomeyni Vilayeti feqih ya hokumtete Islamiyye Ayetullah Mehemmedteqi Misbah Yezdi Vilayeti feqih nezereyyesine oteri bir baxis Sabahaddin Turkyilmaz Islam Devlet Modeli Velayet i Fakih RAST yayinlari 2015 ISBN 978 605 65324 0 5IstinadlarHemcinin baxXarici kecidlerAyetullah Cavad Amuli turk rasthaber com 2014 02 04 2014 05 18 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 01 28