Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vicayanaqar imperiyası (Kannada: ವಿಜಯನಗರ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ Vijayanagara Sāmrājya, Teluqu: విజయనగర సామ్రాజ్యము Vijayanagara Sāmrājyamu) — Hindistanda qədim dövlət.
Tarixi
XIV əsrin əvvəllərində Dekanın hindu vilayətləri, Devagiri Yadavaları, Varanqaldaki Kakatiya feodal dövləti, Maduraidəki Pandyan dövləti, Kampili dövləti şimaldan gələn müsəlmanlar tərəfindən ələ keçirilmişdir. Yalnız hindu dövləti Hoysala İmperatorluğu qalmışdı. Madurai sultanı ilə döyüşdə Hoysala imperatoru III Veera Ballalanın həlak olması nəticəsində imperatorluq parçalandı. I Hariharan və qardaşı I Bukka Raya tərəfindən 1336-cı ildə Dekanda əsası qoyulan Vicayanaqar dövləti Hoysala imperatorluğunun ərazilərini ələ keçirdi. Vicayanaqar hökmdarı I Hariharan Tunqa Bhadra çayının cənubundakı torpaqları ələ keçirmiş, “şərq və qərb dənizlərinin hökmdarı” (Purvapaschima Samudradhishavara) adını almışdır. Hariharanın yerinə gələn I Bukka Raya 1374-cü ildə Arcot dövlətini, Kondavidudakı Reddi dövlətini məğlubiyyətə uğratmış, qərbdə Qoa ərazilərində, şimalda Tungabhadra və Krişna çayları arasındakı bölgədə hakimiyyətini təmin etmişdir. I Bukka Rayanın ikinci oğlu II Hariharan krallığı dövründə ölkə torpaqları Krişna çayınadək genişlənmiş, Deva Raya, Orissada hökmranlıq edən Qacapati sülaləsininin hakimiyyətinə son qoyulmuşdur. Sangama sülaləsinini ən bacarıqlı hökmdarı, 1424-cü ildə taxta çıxmış II Deva Raya cənubda qiyam qaldıran feodal dövlətlərini, Kəlküttədəki (Kolkata) Zamorinlər, Quilonlar sülaləsini, Pequdakı Birma krallarını itaət altına aldı, hətta Lanka adasını ələ keçirdi.
Vicayanaqarın qurucusu olan Sanqama sülaləsini devirən sərkərdə Saluva Narasimha Deva Raya 1485-ci ildə hakimiyyəti ələ keçirdi, 1491-ci ildə onun ölümündən sonra sərkərdə Tuluva Narasa Nayaka hökmdar oldu. Bu dövrdə Vicayanaqar imperatorluğu bütün Cənubi Hindistanı ələ keçirmiş, Dekan sultanını torpaqlarından qovmuşdu. Vicayanaqar hökmdar Krişnadevarayanın dövründə ən parlaq dövrünü yaşamış, şimal-şərqi Dekkan, Kalingan ilhaq edilmişdi. Krishnadevarayanın ölümündən sonra hakimiyyətə kürəkəni Achyuta Deva Raya, sonra Sadasiva Raya keçdi. Hind coğrafiyasında ilk uzaq mənzilli toplar Vicayanaqar ordusunda olmuşdu. Bu silahları əcnəbi topçular idarə edirdi. Bu racəlikdə iki növ ordu- birbaşa imperatorluğa bağlı olan hökmdar ordusu, ikincisi isə feodalların əmrindəki ordular vardı. Hökmdar Krişnadevarayanın öz ordusu təxminən 100.000 piyada, 20.000 süvari və 900-dən çox fildən ibarət idi. Bu sayı 1.1 milyondan çox olan ordunun yalnız bir hissəsi idi. Belə bir ordu rəqib dövlətlər üçün ciddi təhlükə idi.
Bicapur sultanı Ali Adil şah hindu Vicayanaqar dövləti ilə ittifaqların bölgədəki müsəlmanların əleyhinə olduğunu, son nəticədə Dekanın müsəlman dövlətlərinin Vicayanaqarın hakimiyyəti altına düşəcəyini anlamışdı. Onun səyi nəticəsində 1564-cü ildə dörd müsəlman dövləti Vicayanaqara qarşı birləşdi. Müsəlman Bicapur, Bidar, Ahmednaqar və Qolkonda dövlətləri ilə Vicayanaqar imperatorluğu arasında 1565-ci ilin yanvar ayında baş verən Talikota döyüşü Hindistanın cənubunda yeni hərbi-siyasi vəziyyət yaratdı. Bu döyüşdə müsəlman ordusunun top atəşlərinin qarşısında müqavimətləri qırılan hinduslar məğlub oldular, müsəlmanlar paytaxt Vicayanaqarı ələ keçirdilər. Talikota döyüşündən sonra üstünlük qazanan müsəlmanlar XVIII əsrin sonuna qədər bölgədə geniş yayıldılar. Vicayanaqar hökmdarı ilə birlikdə Penukondaya çəkilən Rama Rayanın qardaşı Tiramula 1570-ci ildə özünü imparator elan etdi və Aravidu sülaləsinin əsasını qoydu. Lakin bu imperatorluq regional üstünlüyünü itirmiş, Madras İngiltərənin “Ost-Hind” şirkətinə verilmiş, dövlətin tənəzzülü dövrü başlamışdır, III Venkata 1672-ci ildə paytaxtı Velloreya köçürmüşdür. Bu dövrdə zəifləyən imperiyanın əraziləri Bicapur və Qolkonda sultanlıqları tərəfindən tutulmuş, Maysor və Naya sülalələri isə müstəqilliyini elan etmişlər.
Vicayanaqar imperiyasının paytaxtı Vicayanaqar şəhəri idi.1336-cı ildən XVII əsrin ortalarınadək hökm sürmüş qüdrətli imperiyanın paytaxtı kimi bu şəhər Hindistanın cənubunu əhatə edib. Şəhərin adının mənası “Qələbə şəhəri” anlamındadır. Hazırda şəhərin yerində Hampi kəndi yerləşir. Doğrudur, burada şəhərin böyük xarabalıqlarından başqa fəaliyyət göstərən hind məbədləri, o cümlədən Vicayanaqardan da böyük olan də yerləşir.
Vicayanaqar imperiyası dövrünün memarlığı
-
![image]()
-
![image]()
-
![image]()
Fillər üçün yer -
![image]()
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Hampi – History and Tourism
- www.Hampi.in – Photos, descriptions & maps of the Hampi Ruins.
- Archaeos Mapping Project at Vijayanagara – Seasons 1
- Archaeos Mapping Project at Vijayanagara – Seasons 2–3
- Archaeos Mapping Project at Vijayanagara – Seasons 1–4 Summary
- Coins of Vijayanagar
- Indian Inscriptions - Archeological Survey Of India
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vicayanaqar imperiyasi Kannada ವ ಜಯನಗರ ಸ ಮ ರ ಜ ಯ Vijayanagara Samrajya Teluqu వ జయనగర స మ ర జ యమ Vijayanagara Samrajyamu Hindistanda qedim dovlet TarixiXIV esrin evvellerinde Dekanin hindu vilayetleri Devagiri Yadavalari Varanqaldaki Kakatiya feodal dovleti Maduraideki Pandyan dovleti Kampili dovleti simaldan gelen muselmanlar terefinden ele kecirilmisdir Yalniz hindu dovleti Hoysala Imperatorlugu qalmisdi Madurai sultani ile doyusde Hoysala imperatoru III Veera Ballalanin helak olmasi neticesinde imperatorluq parcalandi I Hariharan ve qardasi I Bukka Raya terefinden 1336 ci ilde Dekanda esasi qoyulan Vicayanaqar dovleti Hoysala imperatorlugunun erazilerini ele kecirdi Vicayanaqar hokmdari I Hariharan Tunqa Bhadra cayinin cenubundaki torpaqlari ele kecirmis serq ve qerb denizlerinin hokmdari Purvapaschima Samudradhishavara adini almisdir Hariharanin yerine gelen I Bukka Raya 1374 cu ilde Arcot dovletini Kondavidudaki Reddi dovletini meglubiyyete ugratmis qerbde Qoa erazilerinde simalda Tungabhadra ve Krisna caylari arasindaki bolgede hakimiyyetini temin etmisdir I Bukka Rayanin ikinci oglu II Hariharan kralligi dovrunde olke torpaqlari Krisna cayinadek genislenmis Deva Raya Orissada hokmranliq eden Qacapati sulalesininin hakimiyyetine son qoyulmusdur Sangama sulalesinini en bacariqli hokmdari 1424 cu ilde taxta cixmis II Deva Raya cenubda qiyam qaldiran feodal dovletlerini Kelkuttedeki Kolkata Zamorinler Quilonlar sulalesini Pequdaki Birma krallarini itaet altina aldi hetta Lanka adasini ele kecirdi Cenubi Hindistanin 1400 cu ile aid xeritesi Vicayanaqarin qurucusu olan Sanqama sulalesini deviren serkerde Saluva Narasimha Deva Raya 1485 ci ilde hakimiyyeti ele kecirdi 1491 ci ilde onun olumunden sonra serkerde Tuluva Narasa Nayaka hokmdar oldu Bu dovrde Vicayanaqar imperatorlugu butun Cenubi Hindistani ele kecirmis Dekan sultanini torpaqlarindan qovmusdu Vicayanaqar hokmdar Krisnadevarayanin dovrunde en parlaq dovrunu yasamis simal serqi Dekkan Kalingan ilhaq edilmisdi Krishnadevarayanin olumunden sonra hakimiyyete kurekeni Achyuta Deva Raya sonra Sadasiva Raya kecdi Hind cografiyasinda ilk uzaq menzilli toplar Vicayanaqar ordusunda olmusdu Bu silahlari ecnebi topcular idare edirdi Bu racelikde iki nov ordu birbasa imperatorluga bagli olan hokmdar ordusu ikincisi ise feodallarin emrindeki ordular vardi Hokmdar Krisnadevarayanin oz ordusu texminen 100 000 piyada 20 000 suvari ve 900 den cox filden ibaret idi Bu sayi 1 1 milyondan cox olan ordunun yalniz bir hissesi idi Bele bir ordu reqib dovletler ucun ciddi tehluke idi Bicapur sultani Ali Adil sah hindu Vicayanaqar dovleti ile ittifaqlarin bolgedeki muselmanlarin eleyhine oldugunu son neticede Dekanin muselman dovletlerinin Vicayanaqarin hakimiyyeti altina duseceyini anlamisdi Onun seyi neticesinde 1564 cu ilde dord muselman dovleti Vicayanaqara qarsi birlesdi Muselman Bicapur Bidar Ahmednaqar ve Qolkonda dovletleri ile Vicayanaqar imperatorlugu arasinda 1565 ci ilin yanvar ayinda bas veren Talikota doyusu Hindistanin cenubunda yeni herbi siyasi veziyyet yaratdi Bu doyusde muselman ordusunun top ateslerinin qarsisinda muqavimetleri qirilan hinduslar meglub oldular muselmanlar paytaxt Vicayanaqari ele kecirdiler Talikota doyusunden sonra ustunluk qazanan muselmanlar XVIII esrin sonuna qeder bolgede genis yayildilar Vicayanaqar hokmdari ile birlikde Penukondaya cekilen Rama Rayanin qardasi Tiramula 1570 ci ilde ozunu imparator elan etdi ve Aravidu sulalesinin esasini qoydu Lakin bu imperatorluq regional ustunluyunu itirmis Madras Ingilterenin Ost Hind sirketine verilmis dovletin tenezzulu dovru baslamisdir III Venkata 1672 ci ilde paytaxti Velloreya kocurmusdur Bu dovrde zeifleyen imperiyanin erazileri Bicapur ve Qolkonda sultanliqlari terefinden tutulmus Maysor ve Naya sulaleleri ise musteqilliyini elan etmisler Vicayanaqar imperiyasinin paytaxti Vicayanaqar seheri idi 1336 ci ilden XVII esrin ortalarinadek hokm surmus qudretli imperiyanin paytaxti kimi bu seher Hindistanin cenubunu ehate edib Seherin adinin menasi Qelebe seheri anlamindadir Hazirda seherin yerinde Hampi kendi yerlesir Dogrudur burada seherin boyuk xarabaliqlarindan basqa fealiyyet gosteren hind mebedleri o cumleden Vicayanaqardan da boyuk olan de yerlesir Vicayanaqar imperiyasi dovrunun memarligiFiller ucun yerIstinadlarHemcinin baxXarici kecidlerVikianbarda Vicayanaqar imperiyasi ile elaqeli mediafayllar var Hampi History and Tourism www Hampi in Photos descriptions amp maps of the Hampi Ruins Archaeos Mapping Project at Vijayanagara Seasons 1 Archaeos Mapping Project at Vijayanagara Seasons 2 3 Archaeos Mapping Project at Vijayanagara Seasons 1 4 Summary Coins of Vijayanagar Indian Inscriptions Archeological Survey Of India