Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
 | ||||||
| Ümumi sayı | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|
| 6.000+ | ||||||
| Yaşadığı ərazilər | ||||||
| ||||||
| Dili | ||||||
| Dini | ||||||
Haqqında
Vepslər (rus. вепсы) - Ural xalqlarının fin qrupuna mənsub olan xalq. Hazırda vahid etnik əraziyə malik deyillər. Vepslər 3 qrupa ayrılırlar. I qrup - Şimal vepsləri - Kareliya Respublikası ərazisində, Oneqa gölünün cənub-qərb sahillərində yaşayırlar. II qrupa Sankt-Peterburq vilayəti ərazisində, Oyati və Kapşi çaylarının kənarında, Voloqda vilayətinin Vıteqra və Babayevsk rayonlarında yaşayan vepslər daxıldir. III qrup -Cənub vepsləri isə Sankt-Peterburq vilayətinin Yefimovski rayonunun şimalında yaşayırlar. Cənub vepsləri özlərinin bensya, qalanları isə lyudinkau adlandırırlar. XX əsrin əvvəllərinə qədərki tarixi-etnoqrafik ədəbiyyatda çud adı ilə tanınmışlar. Vepslər Ural dil ailəsi fin qrupunun pribaltika-fin qoluna mənsub olan veps dilində danışırlar. Antropoloji cəhətdən ağ (avropa) irqin ağdəniz-balt tipinə aiddirlər. XI-XII əsrlərdə zorla pravoslavlaşdırılmışlar. Lakin qədim dini görüşlərini saxlamaqdadırlar: noyd adlandırdıqları şamanlara və perti-çand adlandırdıqları cinlərə inanırlar. Vepslərin ulu babaları (onlar həm də karellərin, şimal ruslarının və qərb komilərinin soyköklərində iştirak etmişlər) qədim fin tayfası olan veslər hesab edilirlər. Veslərin adı ilk dəfə "vas" və "vazina" formasında VI əsrdə yaşamış qot tarixçisi İordanın əsərində çəkilir. X əsrdə yaşamış ərəb tarixçisi İbn Fədlan qədim ves tayfalarını "vesu", XI-XIII əsrlərdə alman mənbələri isə "vizzi", "vizinus" adlandırmışlar. Novqorod feodal respublikası ərazisinin qədim əhalisi olan vepslərin əksəriyyəti bu yerlər mərkəzləşdirilmiş Rus dövlətinin tərkibinə qatıldıqdan sonra təhkimli kəndlilərə çevrildilər. XVIII əsrin əvvəllərində vepslərin bir hissəsi Olonetsk silah zavoduna və Ladeynoye Pole gəmiqayırma tərsanəsinə təhkim olundular, qalanları isə çar Rusiyası üçün taxta-şalban tədarükündə əsas işçi qüvvəsinə çevrildilər. Vepslərin əksəriyyəti indi də bu sahədə çalışır.
Vepslərin əsas və ənənəvi məşğuliyyətləri üçtarlalı kotan əkinçiliyi idi. Onlar kyulya, naqast adlanan kəndlərdə yaşayırdılar. Kodi və ya nert adlanan mənzilləri nyaç adlanan soba ilə isidilirdi. Vepslərin əsas mənzil forması "T" şəkilli kərtmə ağac evlərdir. Ənənəvi yeməkləri: mayasız xəmirdən bişirilmiş çörək (leyb), balıq piroqu (kurnik), yulaf unundan hazırlanan kökə (kurz)və uzun kətə (kalitad). Ən çox xoşladıqları içkilər pivə (olud) və çörək kvasıdır
Vepslər zəngin folklora malikdirlər. Folklorlarında qədim fin tayfası olan çudlardan geniş bəhs olunur. Veps musiqisində qaşıqlarla rəqs xüsusi yer tutur.
İstinadlar
- Population statistics of Eastern Europe: Ethnic composition of Ukraine 2001 Arxivləşdirilib 2012-05-26 at Archive.today
Mənbə
- Ural xalqlları. Bakı,1997. səh.7-8
- Пименов В.В. Вепсы. Очерк этнической истории и генезиса культуры. Ленинград.1965.
- Зайцева М.И, Муллонен М.И, Образцы вепсской речи. Ленинград.1969.
- Народы мира. Москва,1988.
- Население СССР.Москва,1990.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vepsler Umumi sayi6 000 Yasadigi erazilerRusiya 5 936Ukrayna 281 2001 Dilirus dili Veps diliDiniXristianliqHaqqindaVepsler rus vepsy Ural xalqlarinin fin qrupuna mensub olan xalq Hazirda vahid etnik eraziye malik deyiller Vepsler 3 qrupa ayrilirlar I qrup Simal vepsleri Kareliya Respublikasi erazisinde Oneqa golunun cenub qerb sahillerinde yasayirlar II qrupa Sankt Peterburq vilayeti erazisinde Oyati ve Kapsi caylarinin kenarinda Voloqda vilayetinin Viteqra ve Babayevsk rayonlarinda yasayan vepsler daxildir III qrup Cenub vepsleri ise Sankt Peterburq vilayetinin Yefimovski rayonunun simalinda yasayirlar Cenub vepsleri ozlerinin bensya qalanlari ise lyudinkau adlandirirlar XX esrin evvellerine qederki tarixi etnoqrafik edebiyyatda cud adi ile taninmislar Vepsler Ural dil ailesi fin qrupunun pribaltika fin qoluna mensub olan veps dilinde danisirlar Antropoloji cehetden ag avropa irqin agdeniz balt tipine aiddirler XI XII esrlerde zorla pravoslavlasdirilmislar Lakin qedim dini goruslerini saxlamaqdadirlar noyd adlandirdiqlari samanlara ve perti cand adlandirdiqlari cinlere inanirlar Vepslerin ulu babalari onlar hem de karellerin simal ruslarinin ve qerb komilerinin soykoklerinde istirak etmisler qedim fin tayfasi olan vesler hesab edilirler Veslerin adi ilk defe vas ve vazina formasinda VI esrde yasamis qot tarixcisi Iordanin eserinde cekilir X esrde yasamis ereb tarixcisi Ibn Fedlan qedim ves tayfalarini vesu XI XIII esrlerde alman menbeleri ise vizzi vizinus adlandirmislar Novqorod feodal respublikasi erazisinin qedim ehalisi olan vepslerin ekseriyyeti bu yerler merkezlesdirilmis Rus dovletinin terkibine qatildiqdan sonra tehkimli kendlilere cevrildiler XVIII esrin evvellerinde vepslerin bir hissesi Olonetsk silah zavoduna ve Ladeynoye Pole gemiqayirma tersanesine tehkim olundular qalanlari ise car Rusiyasi ucun taxta salban tedarukunde esas isci quvvesine cevrildiler Vepslerin ekseriyyeti indi de bu sahede calisir Vepslerin esas ve enenevi mesguliyyetleri uctarlali kotan ekinciliyi idi Onlar kyulya naqast adlanan kendlerde yasayirdilar Kodi ve ya nert adlanan menzilleri nyac adlanan soba ile isidilirdi Vepslerin esas menzil formasi T sekilli kertme agac evlerdir Enenevi yemekleri mayasiz xemirden bisirilmis corek leyb baliq piroqu kurnik yulaf unundan hazirlanan koke kurz ve uzun kete kalitad En cox xosladiqlari ickiler pive olud ve corek kvasidir Vepsler zengin folklora malikdirler Folklorlarinda qedim fin tayfasi olan cudlardan genis behs olunur Veps musiqisinde qasiqlarla reqs xususi yer tutur IstinadlarPopulation statistics of Eastern Europe Ethnic composition of Ukraine 2001 Arxivlesdirilib 2012 05 26 at Archive todayMenbeUral xalqllari Baki 1997 seh 7 8 Pimenov V V Vepsy Ocherk etnicheskoj istorii i genezisa kultury Leningrad 1965 Zajceva M I Mullonen M I Obrazcy vepsskoj rechi Leningrad 1969 Narody mira Moskva 1988 Naselenie SSSR Moskva 1990