Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vardan Mamikonyan (erm. Վարդան Մամիկոնեան ; təq. 387 - 451) - 450-451-ci illərdə Sasani İranına qarşı üsyana rəhbərlik etmiş olan erməni hərbi lideridir. O, Mamikonyanlar zadəgan ailəsinin başçısı və irsi sparapet titulunun sahibi, eyni zamanda da Ermənistan silahlı qüvvələrinin baş komandanı idi. Vardan və onun əksər silahdaşları 451-ci ildəki Avarayr döyüşündə həlak olsalar da, onların fədakarlığı erməni tarixçiləri Yeqişe və Lazar Parpetsinin əsərlərində əbədiləşdirilmişdir. O, ermənilər arasında milli qəhrəman sayılır və erməni kilsəsinin şəhidi və müqəddəsi kimi hörmətlə anılır. Vardan və onun rəhbərlik etdiyi üsyan bir çox sənət və ədəbiyyat əsərlərində xatırlanmışdır. Arşak Çobanyanın fikrincə, “Vardan erməni xalqı üçün ən sevimli şəxsiyyət, erməni tarixinin ən müqəddəs şəxsi, erməni milli ruhunun ən simvolik qəhrəmandır”.
| Vardan Mamikonyan | |
|---|---|
| erm. Վարդան Մամիկոնյան | |
 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 388 |
| Doğum yeri | Artişat, Ermənistan krallığı (antik) |
| Vəfat tarixi | 3 iyun 451 |
| Vəfat yeri | Avarayr düzənliyi, Sasanilər imperiyası |
| Vəfat səbəbi | döyüşdə ölüm |
| Hərbi fəaliyyəti | |
| Rütbəsi | Sparapet |
| Döyüşlər | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Vardan Mamikonyan təxmini olaraq 387-ci ildə Taron rayonunun Aştişat qəsəbəsində Hamazasp Mamikonyan və erməni patriarxı Saakın qızı olan Saakanoyşun oğlu olaraq anadan olmuşdur. Onun özündən kiçik olan Hamazasp və Hmayeak adlı iki qardaşı var idi. O, Eçmiədzində Patriarx Sahak və Mesrop Maştots tərəfindən təsis edilmiş olan məktəbdə təhsil almışdır. O, atasının ölümündən sonra Mamikonian zadəgan ailəsinin başçısı olmuşdur. 420-ci ildə Mesrop Maştotsla bərabər Konstantinopola getmiş və orada II Feodesi tərəfindən Bizans Ermənistanının stratelatesi (general) təyin edilmişdir. Bundan sonra isə 422-ci ildə Eçmiədzinə geri qayıtmış, daha sonra isı Ktesifona getmiş və burada Sasani şahı V Bəhram onu Ermənistan krallığının sparapet kimi tanımışdır; Ermənistan silahlı qüvvələrinin baş komandanı olan sparapet vəzifəsi irsi olaraq Mamikonyan ailəsinə məxsus idi. Vardan 428-ci ildə Ermənistan krallığının ləğv edilməsindən sonra da bu titulu əlində saxlayırdı.
439-cu ildə II Yəzdigərdin taxta çıxması ilə Sasani Ermənistanında vəziyyət daha pisləşmişdir. Yəzdigərd və onun məmurları əvvəlcə Ermənistana və onun əyanlarının üzərinə daha ağır vergilər və öhdəliklər qoydular, lakin hələ erməni kilsəsinə qarşı açıq şəkildə hərəkət etməyə cəsarət etmirlər. 442-ci ildə Yəzdəgərd Vardanın komandanlığı altında olan erməni süvarilərini hunlarla döyüşmək üçün şərqə göndərir. 449-cu ildə isə Sasani padşahı Ermənistana zərdüştiliyi rəsmən qəbul etdirən fərman imzalayır. Elə həmin ildə Erməni elitasının üzvləri Artaxatada mərzban Vasak Siwni, İberiya yürüşünün bidaxşı Vardan və Ermənistanın katolikosunun rəhbərliyi altında Sasani dövlətinə və xristian inanclarına sadiq olduqlarını bəyan etmək üçün bir yerə cəmləşirlər. Yəzdigərd bu qərarı qəbul etmir və erməni əyanlarını (naxarars) Ktesifona çağıraraq onları zərdüştiliyi qəbul etməyə məcbur edir. Şərqdən gələn gözlənilməz hücumdan sonra Yəzdigərd zadəganların əksəriyyətini azad etməyə məcbur olur və Ermənistanı dini cəhətdən dəyişdirmək üçün ora fars maqlar göndərir.
Ermənistana qayıtdıqdan sonra Vardan və erməni zadəganlarının əksəriyyəti din dəyişdirməkdən imtina edirlər; lakin Yeğişe və Lazar Parpetsi Vardanın ilk dövrlərdə din dəyişdirməsi və 450-ci ildə başlayan erməni üsyanının mənşəyi haqqında ziddiyyətli məlumatlar verirlər. Vardan əvvəlcə sürgünə getməyi planlaşdıra bilərdi, lakin o, tezliklə zərdüştiliyin tətbiqinə qarşı xalq üsyanının lideri kimi meydana çıxır. Vardan və onun müttəfiqləri təntənəli surətdə and içərək bir çox qala və yaşayış məntəqələrini ələ keçirdirlər. Vardanın qoşunları 450-ci ilin yayında farsların üzərində böyük bir qələbə qazanaraq şimal hunlariyla ittifaq təmin etməyi bacarsalar da, Bizansdan kömək istəmək üçün göndərdikləri elçilikdə heç bir nailiyyət əldə edə bilmirlər. Vardana erməni zadəganlarının əhəmiyyətli bir farspərəst qrupu müqavimət göstərir və mərzban Vasak Siwni döyüşdə farslarla görüşmək üçün onu Ermənistandan çıxarmaqdan imtina edir.
451-ci ilin yayında ölməzlərin elit süvari dəstələri və döyüş filləri də daxil olmaqla böyük bir Sasani ordusu erməni üsyançılarına qarşı yürüşə başlayır. Vardanın ordusu iyun ayının 2-də Maku yaxınlığındakı Avarayrda farslarla döyüşür. Döyüş zamanı Vasak Sivninin tərəfdarları döyüş meydanını tərk edirlər və Vardanın qüvvələri məğlubiyyətə düçar olurlar və Vardan ilə erməni zadəganlarının əksəriyyəti də döyüş meydanında öldürülürlər.Avarayr döyüşünün konkret nəticələri məlum deyildir, lakin mənbələrdən belə görünür ki, farsların itkilərindən təşvişə düşən Yəzdegerd qoşunlarını geri çəkmiş və Vasak Sivnini həbs etdirmişdir. Vardanın sağ qalan tərəfdarları İranda həbs olunurlar, lakin sonrakı illərdə bir çoxları azad edilirlər. 481-ci ildə Vardanın qardaşı oğlu olan Vahan Mamikonyanın rəhbərliyi altında yeni bir üsyan başlayır və 484-cü ildə imzalanmış olan Nvarsak müqaviləsi ilə ermənilər özlərinin dini hüquqlarının və muxtariyyətlərinin tanınmasına nail olurlar.
Ailəsi
Vardan Mamikonyan Şuşanik kimi tanınan və təxminən eramızın 439-cu ildə anadan olmuş olan Vardeni Mamikonyanın atasıdır. Şuşanik Mehranilərin aparıcı ağalarından (pitiaxş) biri olan Varsken ilə evlənmişdir. Varsken xristianlığı rədd edərək zərdüştiliyi qəbul edib farspərəst mövqe tutduğu üçün, arvadı Şuşaniki də dinini dəyişdirməyə məcbur etməyə çalışır, lakin qadın, öz həyat yoldaşına boyun əyməkdən və xristian inancından imtina etməkdən qəti şəkildə imtina edir. Məhz buna görə də ərinin əmri ilə 475-ci ildə edam edildi sifarişlər. Şuşanik Gürcü Pravoslav və Apostol Kilsəsi tərəfindən müqəddəsləşdirilmiş və Erməni Apostol Kilsəsi tərəfindən də hörmətlə yad edilir. Müqəddəs Şuşanik kimi tanınan və onun şərəfinə qeyd edilən bayram günü də oktyabr ayının 17-də qeyd olunur.
Mirası
| Vardan Mamikonyan | |
|---|---|
| erm. Վարդան Մամիկոնյան | |
 | |
| Rütbə | Şəhid |
| Doğum tarixi | təq. 387 |
| Doğum yeri | Taron rayonunun Aştişat qəsəbəsi, Ermənistan krallığı (antik) |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Avarayr düzənliyi, Sasanilər imperiyası |
| Müqəddəsləşdirilib | Erməni Katolik Kilsəsi Erməni Həvari kilsəsi |
| Xatirə günü | Böyük pəhrizdən əvvəlki son cümə axşamı günü |
| Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Müqəddəs kimi kanonizasiya
Vardan Mamikonyan erməni apostol kilsəsinin müqəddəsidir.
Rəsmi olan erməni kilsəsinin təqviminə əsasən onun anım günü adətən fevral ayına düşür və çox nadir hallarda mart ayının ilk həftəsinə də düşə bilər. Müqəddəs Vardanın əsas bayram günü, Böyük pəhrizdən əvvəlki son cümə axşamı gününə düşdüyü üçün canlı bir bayramdır. Onun adını daşıyan erməni kilsələri arasında Nyu-Yorkdakı Erməni Apostol Kilsəsinin Müqəddəs Vardan Kafedralı və Miçiqan ştatının Bloomfield Hills şəhərindəki erməni katolik kilsəsinin Müqəddəs Vardan Kafedralı mövcuddur. Kafedralın yaxınlığında həmçinin Müqəddəs Vardan parkı yerləşir.
Vardan cəngavərləri (ABŞ)
Erməni-Amerika qardaşlıq təşkilatı Vardan Mamikonyanın şərəfinə Vardan cəngavərləri adlandırılmışdır.
İstinadlar
- Toumanoff C. Les dynasties de la Caucasie chrétienne de l'Antiquité jusqu'au xixe siècle (fr.): Tables généalogiques et chronologiques. Rome: 1990. P. 330.
- Histoire de l'Arménie des origines à 1071. S. 204–205.
- Gaidzakian, 1898. səh. 132
- Tchobanian, 1914
- Sarafian, 1951
- Katvalian, 1985
- Garsoïan, 1997. səh. 99
- Garsoïan, 1997. səh. 100
- Avdoyan, 2018
- Garsoïan, 1997
- Garsoïan, 1997. səh. 99–100
- Garsoïan, 1997. səh. 101–102
- "Saint Vardan Mamikonian | Biography, Death, & Facts | Britannica". www.britannica.com. 1 may 2024. 23 March 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 13 May 2024.
- "St. Vartan and the Battle of Avarayr". The Armenian Church (ingilis). 24 November 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 11 may 2024.
- "Eastern Catholic Churches". info.aod.org. 2024-04-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2024-05-13.
- Kezelian, Harry. "Detroit Churches Commemorate Genocide Anniversary". 4 may 2023. 27 April 2024 tarixində . İstifadə tarixi: 13 May 2024.
Əlavə ədəbiyyat siyahısı
- Armot, Robert; Aghajanian, Alfred. Armenian Literature: Comprising Poetry, Drama, Folklore, and Classic Traditions. Los Angeles: Indo-European Publishing. 2007. ISBN .
- Bedrosian, Robert. "The Sparapetut'iwn in Armenia in the Fourth and Fifth Centuries" (PDF). . 36 (2). 1983: 6–46.
- Gaidzakian, Ohan. Illustrated Armenia and the Armenians. Boston. 1898.
- . The Marzpanate (428–652) // (redaktor). The Armenian People from Ancient to Modern Times. 1. New York: St. Martin's Press. 1997. 95–115. ISBN .
- Katvalian, M. Vardan Mamikonyan // Arzumanian, Makich (redaktor). (erməni). 11. Yerevan. 1985. 314.
- Sarafian, Krikor A. Vardanantsʻ paterazmě ew Vardan Mamikonean: Vardanantsʻ paterazmi 1500-ameakin aṛitʻov [Battle of Vardanantz and Vardan Mamikonian] (erməni və ingilis) (Second). Fresno: Nor Or. 1951.
- Suny, Ronald Grigor. Looking Toward Ararat: Armenia in Modern History. Bloomington: Indiana University Press. 1993. ISBN .
- . The People of Armenia: Their Past, Their Culture, Their Future. Gregory, G. Marcar tərəfindən tərcümə olunub. Introduction by . London: Dent. 1914.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vardan Mamikonyan erm Վարդան Մամիկոնեան teq 387 451 450 451 ci illerde Sasani Iranina qarsi usyana rehberlik etmis olan ermeni herbi lideridir O Mamikonyanlar zadegan ailesinin bascisi ve irsi sparapet titulunun sahibi eyni zamanda da Ermenistan silahli quvvelerinin bas komandani idi Vardan ve onun ekser silahdaslari 451 ci ildeki Avarayr doyusunde helak olsalar da onlarin fedakarligi ermeni tarixcileri Yeqise ve Lazar Parpetsinin eserlerinde ebedilesdirilmisdir O ermeniler arasinda milli qehreman sayilir ve ermeni kilsesinin sehidi ve muqeddesi kimi hormetle anilir Vardan ve onun rehberlik etdiyi usyan bir cox senet ve edebiyyat eserlerinde xatirlanmisdir Arsak Cobanyanin fikrince Vardan ermeni xalqi ucun en sevimli sexsiyyet ermeni tarixinin en muqeddes sexsi ermeni milli ruhunun en simvolik qehremandir Vardan Mamikonyanerm Վարդան ՄամիկոնյանSexsi melumatlarDogum tarixi 388Dogum yeri Artisat Ermenistan kralligi antik Vefat tarixi 3 iyun 451Vefat yeri Avarayr duzenliyi Sasaniler imperiyasiVefat sebebi doyusde olumHerbi fealiyyetiRutbesi SparapetDoyusler Avarayr doyusu Vikianbarda elaqeli mediafayllarIrevanda Vardan Mamikonyanin heykeli HeyatiVardan Mamikonyan texmini olaraq 387 ci ilde Taron rayonunun Astisat qesebesinde Hamazasp Mamikonyan ve ermeni patriarxi Saakin qizi olan Saakanoysun oglu olaraq anadan olmusdur Onun ozunden kicik olan Hamazasp ve Hmayeak adli iki qardasi var idi O Ecmiedzinde Patriarx Sahak ve Mesrop Mastots terefinden tesis edilmis olan mektebde tehsil almisdir O atasinin olumunden sonra Mamikonian zadegan ailesinin bascisi olmusdur 420 ci ilde Mesrop Mastotsla beraber Konstantinopola getmis ve orada II Feodesi terefinden Bizans Ermenistaninin stratelatesi general teyin edilmisdir Bundan sonra ise 422 ci ilde Ecmiedzine geri qayitmis daha sonra isi Ktesifona getmis ve burada Sasani sahi V Behram onu Ermenistan kralliginin sparapet kimi tanimisdir Ermenistan silahli quvvelerinin bas komandani olan sparapet vezifesi irsi olaraq Mamikonyan ailesine mexsus idi Vardan 428 ci ilde Ermenistan kralliginin legv edilmesinden sonra da bu titulu elinde saxlayirdi 439 cu ilde II Yezdigerdin taxta cixmasi ile Sasani Ermenistaninda veziyyet daha pislesmisdir Yezdigerd ve onun memurlari evvelce Ermenistana ve onun eyanlarinin uzerine daha agir vergiler ve ohdelikler qoydular lakin hele ermeni kilsesine qarsi aciq sekilde hereket etmeye cesaret etmirler 442 ci ilde Yezdegerd Vardanin komandanligi altinda olan ermeni suvarilerini hunlarla doyusmek ucun serqe gonderir 449 cu ilde ise Sasani padsahi Ermenistana zerdustiliyi resmen qebul etdiren ferman imzalayir Ele hemin ilde Ermeni elitasinin uzvleri Artaxatada merzban Vasak Siwni Iberiya yurusunun bidaxsi Vardan ve Ermenistanin katolikosunun rehberliyi altinda Sasani dovletine ve xristian inanclarina sadiq olduqlarini beyan etmek ucun bir yere cemlesirler Yezdigerd bu qerari qebul etmir ve ermeni eyanlarini naxarars Ktesifona cagiraraq onlari zerdustiliyi qebul etmeye mecbur edir Serqden gelen gozlenilmez hucumdan sonra Yezdigerd zadeganlarin ekseriyyetini azad etmeye mecbur olur ve Ermenistani dini cehetden deyisdirmek ucun ora fars maqlar gonderir Ermenistana qayitdiqdan sonra Vardan ve ermeni zadeganlarinin ekseriyyeti din deyisdirmekden imtina edirler lakin Yegise ve Lazar Parpetsi Vardanin ilk dovrlerde din deyisdirmesi ve 450 ci ilde baslayan ermeni usyaninin menseyi haqqinda ziddiyyetli melumatlar verirler Vardan evvelce surgune getmeyi planlasdira bilerdi lakin o tezlikle zerdustiliyin tetbiqine qarsi xalq usyaninin lideri kimi meydana cixir Vardan ve onun muttefiqleri tenteneli suretde and icerek bir cox qala ve yasayis menteqelerini ele kecirdirler Vardanin qosunlari 450 ci ilin yayinda farslarin uzerinde boyuk bir qelebe qazanaraq simal hunlariyla ittifaq temin etmeyi bacarsalar da Bizansdan komek istemek ucun gonderdikleri elcilikde hec bir nailiyyet elde ede bilmirler Vardana ermeni zadeganlarinin ehemiyyetli bir farsperest qrupu muqavimet gosterir ve merzban Vasak Siwni doyusde farslarla gorusmek ucun onu Ermenistandan cixarmaqdan imtina edir 451 ci ilin yayinda olmezlerin elit suvari desteleri ve doyus filleri de daxil olmaqla boyuk bir Sasani ordusu ermeni usyancilarina qarsi yuruse baslayir Vardanin ordusu iyun ayinin 2 de Maku yaxinligindaki Avarayrda farslarla doyusur Doyus zamani Vasak Sivninin terefdarlari doyus meydanini terk edirler ve Vardanin quvveleri meglubiyyete ducar olurlar ve Vardan ile ermeni zadeganlarinin ekseriyyeti de doyus meydaninda oldurulurler Avarayr doyusunun konkret neticeleri melum deyildir lakin menbelerden bele gorunur ki farslarin itkilerinden tesvise dusen Yezdegerd qosunlarini geri cekmis ve Vasak Sivnini hebs etdirmisdir Vardanin sag qalan terefdarlari Iranda hebs olunurlar lakin sonraki illerde bir coxlari azad edilirler 481 ci ilde Vardanin qardasi oglu olan Vahan Mamikonyanin rehberliyi altinda yeni bir usyan baslayir ve 484 cu ilde imzalanmis olan Nvarsak muqavilesi ile ermeniler ozlerinin dini huquqlarinin ve muxtariyyetlerinin taninmasina nail olurlar AilesiVardan Mamikonyan Susanik kimi taninan ve texminen eramizin 439 cu ilde anadan olmus olan Vardeni Mamikonyanin atasidir Susanik Mehranilerin aparici agalarindan pitiaxs biri olan Varsken ile evlenmisdir Varsken xristianligi redd ederek zerdustiliyi qebul edib farsperest movqe tutdugu ucun arvadi Susaniki de dinini deyisdirmeye mecbur etmeye calisir lakin qadin oz heyat yoldasina boyun eymekden ve xristian inancindan imtina etmekden qeti sekilde imtina edir Mehz buna gore de erinin emri ile 475 ci ilde edam edildi sifarisler Susanik Gurcu Pravoslav ve Apostol Kilsesi terefinden muqeddeslesdirilmis ve Ermeni Apostol Kilsesi terefinden de hormetle yad edilir Muqeddes Susanik kimi taninan ve onun serefine qeyd edilen bayram gunu de oktyabr ayinin 17 de qeyd olunur MirasiVardan Mamikonyanerm Վարդան ՄամիկոնյանRutbe SehidDogum tarixi teq 387Dogum yeri Taron rayonunun Astisat qesebesi Ermenistan kralligi antik Vefat tarixi 451Vefat yeri Avarayr duzenliyi Sasaniler imperiyasiMuqeddeslesdirilib Ermeni Katolik Kilsesi Ermeni Hevari kilsesiXatire gunu Boyuk pehrizden evvelki son cume axsami gunu Vikianbarda elaqeli mediafayllarMuqeddes kimi kanonizasiya Vardan Mamikonyan ermeni apostol kilsesinin muqeddesidir Resmi olan ermeni kilsesinin teqvimine esasen onun anim gunu adeten fevral ayina dusur ve cox nadir hallarda mart ayinin ilk heftesine de duse biler Muqeddes Vardanin esas bayram gunu Boyuk pehrizden evvelki son cume axsami gunune dusduyu ucun canli bir bayramdir Onun adini dasiyan ermeni kilseleri arasinda Nyu Yorkdaki Ermeni Apostol Kilsesinin Muqeddes Vardan Kafedrali ve Miciqan statinin Bloomfield Hills seherindeki ermeni katolik kilsesinin Muqeddes Vardan Kafedrali movcuddur Kafedralin yaxinliginda hemcinin Muqeddes Vardan parki yerlesir Vardan cengaverleri ABS Ermeni Amerika qardasliq teskilati Vardan Mamikonyanin serefine Vardan cengaverleri adlandirilmisdir IstinadlarToumanoff C Les dynasties de la Caucasie chretienne de l Antiquite jusqu au xixe siecle fr Tables genealogiques et chronologiques Rome 1990 P 330 Histoire de l Armenie des origines a 1071 S 204 205 Gaidzakian 1898 seh 132 Tchobanian 1914 Sarafian 1951 Katvalian 1985 Garsoian 1997 seh 99 Garsoian 1997 seh 100 Avdoyan 2018 Garsoian 1997 Garsoian 1997 seh 99 100 Garsoian 1997 seh 101 102 Saint Vardan Mamikonian Biography Death amp Facts Britannica www britannica com 1 may 2024 23 March 2024 tarixinde Istifade tarixi 13 May 2024 St Vartan and the Battle of Avarayr The Armenian Church ingilis 24 November 2023 tarixinde Istifade tarixi 11 may 2024 Eastern Catholic Churches info aod org 2024 04 27 tarixinde Istifade tarixi 2024 05 13 Kezelian Harry Detroit Churches Commemorate Genocide Anniversary 4 may 2023 27 April 2024 tarixinde Istifade tarixi 13 May 2024 Elave edebiyyat siyahisiArmot Robert Aghajanian Alfred Armenian Literature Comprising Poetry Drama Folklore and Classic Traditions Los Angeles Indo European Publishing 2007 ISBN 9781604440003 Bedrosian Robert The Sparapetut iwn in Armenia in the Fourth and Fifth Centuries PDF 36 2 1983 6 46 Gaidzakian Ohan Illustrated Armenia and the Armenians Boston 1898 The Marzpanate 428 652 redaktor The Armenian People from Ancient to Modern Times 1 New York St Martin s Press 1997 95 115 ISBN 0 312 10169 4 Katvalian M Vardan Mamikonyan Arzumanian Makich redaktor ermeni 11 Yerevan 1985 314 Sarafian Krikor A Vardanantsʻ paterazme ew Vardan Mamikonean Vardanantsʻ paterazmi 1500 ameakin aṛitʻov Battle of Vardanantz and Vardan Mamikonian ermeni ve ingilis Second Fresno Nor Or 1951 Suny Ronald Grigor Looking Toward Ararat Armenia in Modern History Bloomington Indiana University Press 1993 ISBN 9780253207739 The People of Armenia Their Past Their Culture Their Future Gregory G Marcar terefinden tercume olunub Introduction by London Dent 1914