Valqa

Valqa (est. Valga, alm. Walk‎, 1920-ci ilə gədər Valk -rus. Валк, keçmiş adı rus. Vleh) — Estoniyanın cənubundakı bölgəsinin inzibati mərkəzi. sahilində yerləşir. Şəhərin sahəsi 16,5 km² təşkil edir. Tartuya qədər məsafə 89 km, Pyarnuya gədər 144 km, Tallinə gədər 245 km, 175 km Riqaya və Pskova 170 km-ə bərabərdir. Valqa dəmir və avtomobil yollarının kəsişməsində yerləşir. Estoniyanın və Latviyanın Şengen birliyinə daxil olması ilə Valqa və Valka şəhərləri arasında ümumi ictimai avtobus nəqliyyatının işə düşdüyü elan olunmuşdur.

Valqa
Bayraq Gerb
Ölkə	Estoniya
Tarixi və coğrafiyası
Əsası qoyulub	1286
Sahəsi	16,65 km² (31 dekabr 2016)
Əhalisi
Əhalisi	12.539 nəfər
Rəqəmsal identifikatorlar
Telefon kodu	[phone]
Poçt indeksi	68230
Valqa
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarix

Şəhərin əsası 1286-cı ildə Valk adı ilə qoyulub. Rusiya imperiyası dövründə şəhər tərkibinə daxil edilmişdi. 1950—1991-ci illərdə Valqa mərkəzi idi.

• 1286: Valqa (Alman adı Walk altında) Riqa şəhər reyestrinə ilk dəfə adı çəkilir.
• 1298, 1329, 1345: Walk ikinci və üçüncü dəfə Böyük Gedimin və Algirdas hersoqlarının başçılıq edən litvalılar tərəfindən talan edilir.
• 1419: Valqa Livoniya Konfederasiyasının əyalət və iqamətqahı olur.
• 1481: ruslar tərəfindən hücuma uğrayır.
• 1501: ruslar tərəfindən başqa basqın zamanı beşinci dəfə yandırılıb.
• 1558: Livoniya müharibəsi zamanı, Walk orta əsr qəsəbəsi tamamilə məhv edilir.
• 1584 11 iyun: Polşa kralı Stefan Batori tərəfindən şəhər statusuna qaldırılır.
• 1590 17 aprel: Polşa Kralı, III Sigizmund Vaza, nizamnamə ikinci dəfə ratifikasiya edir. Valqaya yenidən şəhər statusu verilir.
• 1600: 42 ev xassələri göstərən ilk şəhər xəritəsi,. Bu şəhər 7 km uzunluğunda və 0,5 arasında və 0.25 km genişdir.
• 1626: Polşa-İsveç müharibəsi nəticəsində Valqa İsveçin tərkibinə daxil olur. Martın 6-da İsveç kralı Gustav Adolf mövcud güzəştləri təsdiqləyir.
• 1721: Böyük Şimal müharibəsi nəticəsində Valqa Estoniya ilə birlikdə Rusiya İmperiyasının tərkibinə daxil edilir.
• 1764 5 oktyabr: II Yekaterina şəhərə yenidən status verir.
• 1780: İlk daş binalar inşa olunur: bir kilsə, məktəb tikilir.
• 1816: Müqəddəs İohann Kilsəsinin binası başa çatmışdır.
• 1876: Walkscher Anzeiger, Alman Valga ilk qəzeti, verilir.
• 1889: Valqa dəmiryol stansiyası açılır. İyulun 22-də Tartu-Valqa dəmiryol xətti rəsmən açılmışdır.
• 1890 16 dekabr: Valqa səbirlilik Cəmiyyəti təsis edilir.
• 1901 7 dekabr: Valqaada yaşayan Baltik Almanlar seçkilərdə qalib qəlir - bu kimyaçı Yohan Märtson olur. O Valqanın meri seçilir.
• 1904 22 May: Estoniya şair və yazıçı Paul Viiding Valqada anadan olur.
• 1908 24 iyun: Estoniya hərbi komandiri Alfons Rebane Valqada anadan olur.
• 1909: Säde binasının tikintisi başlanmışdır (memar Georg Hellat).
• 1917: Alman zeppelin şəhər üzərində uçur və əsas hədəf olaraq dəmiryol stansiyasını tutur, yüksəklikdən qırx partlayıcı bombalar düşür.
• 1920 1 iyul: Britaniya nümayəndəsi polkovnik SG Tallents qəti Estoniya və Latviya arasında sərhəd yaradır. Valqa təyin olmuş yeni sərhəddə əsasən Estoniyanın tərkibində qalır.
• 1921-ci il 11 fevral: Estoniya hökumətinin sərəncamı Valqa ilçə ərazisində yaradır. Valga bir ilçe mərkəzində olur.
• 1940 17 avqust: Sovet işğal başlayır və burada Estonların və Latışların kütləvi deportasiyaları başlayır.
• 1941 9 İyul: Valga alman qoşunları tərəfindən işğal edilir.
• 1944 19 Sentyabr: Valqa yaxınlığında gedən ağır döyüşlər zamanı Estoniya alman işğalından azad edilir. Bu dərhal Estoniyanın Sovet işğalı ilə əvəz olunur.
• 1989 24 fevral: yenidən qurulmuş müstəqillik dövründə ilk Estoniya bayrağı 12 ASA küçəsində dalğalanır.
• 1993 17 oktyabr: müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra bələdiyyə məclis ilk azad seçkilər keçirilir.

İqtisadiyyat

Valqa əhəmiyyətli sənaye mərkəzidir. Sənaye istehsalında 10 şirkət çalışır və bu onlara 2010-cu ildə 700 milyon avro gəlir gətirib. Həmçinin burada geyim və ayaqqabı sənayesi, metal emalı və mebel sənayesi də inkişaf etmişdir.

Valqa sürətlə inkişaf edir. 1996-cı ildən, əhalinin həyat keyfiyyəti, mərkəzi kitabxana, Valga stadionunun, muzey, Valga Xəstəxanası və mədəniyyət və hobbi mərkəzləri, o cümlədən bir neçə bina təmiri ilə xeyli yaxşılaşmışdır. Addım-addım məktəblər və uşaq bağçaları da təkmilləşdirilərək təmir olunur. 2003-cü ildən şəhərin su keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması üçün yeni su təmizləyici stansiya istismara verilmişdir.

İqlimi

Valqa'nın iqlim dəniz xüsusiyyətləri ilə mülayim kontinentaldır. Valqa adətən mülayim qışı və davamlı, lakin qısa yay iqlimi ilə xüsusiyyətlənir.

Əhali

İl  Əhali 1881 4,200 1897 10,922 1922 9,500 1934 10,800 1939 10,419

İl  Əhali 1940 10,402 1959 13,300 1970 17,000 1979 18,500 1989 17,700

İl  Əhali 1990 13,390 2000 14,352 2006 13,364 2009 12,998 2012 12,539

Əhali	1970		1979		1989		2000		2011
	il	%	il	%	il	%	il	%
Ümumi	16795	100	18474	100	17722	100	14323	100	12261	100
estonlar	9635	57,37	10052	54,41	9383	52,95	8970	62,63	7886	64,32
ruslar	5241	31,21	6164	33,37	6140	34,65	3913	27,32	3224	26,29
ukraynalılar	554	3,30	766	4,15	720	4,06	421	2,94	386	3,15
beloruslar	170	1,01	322	1,74	307	1,73	211	1,47	156	1,27
latışlar	382	2,27	448	2,43	456	2,57	334	1,88	262	2,14
finlər	121	0,72	136	0,74	126	0,71	99	0,69	55	0,45
başqaları	692	4,12	586	3,17	590	3,33	375	2,62	292	2,38

Mədəniyyət

Şəhərdə (həftədə üç dəfə) "Valgamaalane" (estonca) və "Валкъ" (rusca) adlı qəzetlər nəşr olunur.

Valqa sərhəd şəhəridir, onun tarixi ərzində hər bir dövlət öz təsirini qoymuşlar. Baxımlı abidələri:

• Müqəddəs Ruh Roma Katolik Kilsəsi
• Apostol Kilsəsi - Bazar meydanı yaxınlığında yerləşən və Estoniya Apostol Pravoslav Kilsəsinin dörd məbədlərindən biridir
• Yaani kilsəsi

İdman

• Valqa şəhərini təmsil edir.
• oynayıb

Təhsil

Valqa şəhərində ilk təhsil mərkəzləri (əsasən orta məktəblər), 1788-ci ildən mövcuddur. XIX əsrdə şəhərdə artıq inkişaf etmiş təhsil ocaqları yaranmışdır. Şəhər əhalisinin müxtəlifliyi, Valqada eston, latış, rus, alman dillərində məktəblərin yaranmasına səbəb oldu.

Marşrut

Avtomobildə: Şəhəri Yıhvi - Narva, Uulu ( Pyarnu ), Vıru və Riqanı birləşdirən şose keçir. Valqanın Tartuya şose ilə 89, Pyarnuya 144, Tallinə 245, Riqaya 175, Pskova 170 km məsafəsi var.

Qalereya

• Valqa ratuşası
• Valga Yaani kilsəsi
• Valganın tərəfindən yaradılmış topoqrafik xəritəsi, 1850–1890-cı illər
• Valqanın xəritəsi
• Estoniya-Latviya sərhəd punktu Valqa 2007-ci il
• Valqa'nın cənub hissəsi

Valqada doğulmuş tanınmışlar

• (1812–1895) Rusiya İmperiya Flotunun keçmiş vitse-admiralı.
• Alfred Neuland (1895–1966) 1920-ci ildə Antverpendə keçirilən olympiyadanın gümüş medalçısı
• (1914–2011) kardinal, həmçinin Minsk-Mogilyovun arxiyepiskopu
• (* 1947) Estoniya siyasətçisi və sahibkarı.
• (* 1977) yüngül atletikaçı.

Qardaşlaşmış şəhərlər

Valqa aşağıdakı şəhərlərlə qardaşlaşmış şəhərdir :

, Belçika , İsveç , İsveç , Danimarka

, Polşa , Polşa , Almaniya Novqorod, Rusiya

, ABŞ Orimattila, Finlandiya , Finlandiya , Finlandiya

, Latviya , İsveç

İstinadlar

1. Maakatastri statistika. Land Board.
2. Establishment of common public bus transport (Presentation)^{[ölü keçid]}
3. Население районов, городов и поселков городского типа Эстонской ССР : по данным Всесоюзной переписи населения на 15 января 1970 года. Таллинн, 1972.
4. Eesti Vabariigi maakondade, linnade ja alevite rahvastik. 1. osa, Rahvaarv rahvuse, perekonnaseisu, hariduse ja elatusallikate järgi : 1989. a. rahvaloenduse andmed : statistikakogumik. Tallinn, 1990, lk. 27
5. Eesti Vabariigi maakondade, linnade ja alevite rahvastik. 1. osa, Rahvaarv rahvuse, perekonnaseisu, hariduse ja elatusallikate järgi : 1989. a. rahvaloenduse andmed : statistikakogumik. Tallinn, 1990, lk. 32
6. "Päring Statistikaameti andmebaasist". 2020-06-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-10-04.
7. "Päring Statistikaameti andmebaasist". 2020-06-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-10-04.
8. "Valga". Valga. 4 July 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 25 February 2016.

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

Vikianbarda Valqa ilə əlaqəli mediafayllar var.

• Valga linna koduleht
• Valga maakonna koduleht
• Valgamaa
• Valga linna
• Valga linna ajaloolised traditsioonid
• Ajaleht Valgamaalane
• Ajaleht Walk (vene keeles) 2015-01-02 at the Wayback Machine
• Valga kaartidel (ingliskeelne teave)
• Valga linn ja Valga Maakond kaartidel (ingliskeelne)