Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1991-ci ildə müstəqillik əldə edənə qədər Ukrayna Sovet İttifaqının tərkib hissəsi idi və onun ərazisində sovet nüvə silahı mövcud idi.
1991-ci il dekabrın 1-də Sovet İttifaqı respublikaları arasında nüvə gücünə görə ikinci olan Ukraynada müstəqillik referendumda böyük səs çoxluğu qazandı. Seçicilərin 90%-dən çoxu Ukraynanın müstəqilliyinin elan edilməsinə tərəfdar olduqlarını bildirdilər və onlar parlamentin sədri Leonid Kravçuku ölkənin ilk prezidenti seçdilər. Dekabrın 8-də Brestdə (Belarus) və dekabrın 21-də Alma-Atada keçirilən görüşlərdə Belarus, Rusiya və Ukrayna liderləri rəsmi olaraq Sovet İttifaqının varlığına xitam verdilər və Müstəqil Dövlətlər Birliyini (MDB) yaratdılar.
Sovet İttifaqının dağılmasından sonra Ukrayna Sovet nüvə arsenalının təqribən üçdə birinə - o dövrdə dünyada üçüncü ən böyük nüvə arsenalına, habelə onun inkişafı və istehsalı üçün əhəmiyyətli obyektlərə sahib oldu. Ukrayna ərazisində hər birində 6 nüvə başlığı olan 130 ədəd UR-100N qitələrarası ballistik raket, hər birində 10 nüvə başlığı olan 46 RT-23 “Molodets” qitələrarası ballistik raket, həmçinin 38 ağır bombardmançı təyyarə, ümumilikdə 1700-ə yaxın nüvə başlığı qaldı. Formal olaraq, bu silahlar Müstəqil Dövlətlər Birliyi tərəfindən idarə olunurdu. 1994-cü ildə Ukrayna bu silahları məhv etməyə və Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsinə (NPT) qoşulmağa razılıq verdi .
Ölkədən sonuncu döyüş başlığı 1996-cı ilin iyununda Rusiyaya daşındı.
Nüvə silahlarından imtina
1993-cü ildə beynəlxalq münasibətlər nəzəriyyəçisi və Çikaqo Universitetinin professoru Con Mirşaymer Ukraynanın heç bir nüvə silahı olmadığı təqdirdə Rusiyanın təcavüzünə məruz qalacağına dair proqnozunu özündə əks etdirən bir məqalə dərc etdi, lakin bu əsər o zaman çox diqqət cəlb etmədi. Mirşaymer əsaslandırırdı ki, Ukrayna Rusiya ilə müharibənin qarşısını almaq üçün nüvə silahını saxlamalıdır, bu, Ukraynanın Rusiya tərəfindən yeni fəthinə gətirib çıxara və Avropanın sülhünü poza biləcək "fəlakət"ə səbəb ola bilər. Onun sözlərinə görə, nüvə silahı Rusiyanın təcavüzünə yeganə ciddi maneə ola bilər.
2016-cı ildə World Affairs jurnalında dərc edilən bir araşdırmada müəlliflərin fikrincə, Ukraynanın nüvəsizləşdirilməsi “axmaq səhv” olmamışdır və Ukraynanın nüvə dövləti kimi daha yaxşı vəziyyətdə olub-olmayacağı aydın bəlli deyil. Tədqiqat iddia edirdi ki, Ukraynanın müstəqilliyi istəyi onu nüvəsiz dövlət etmək məqsədi daşıyır. Müəlliflərin fikrincə, Belarus və Qazaxıstan kimi digər postsovet dövlətlərinin nüvəsizləşdirilməsindən söhbət gedəndə ABŞ Ukraynanı istisna etməyəcəkdi. Ukrayna Sovet ordusunun tərk etdiyi nüvə arsenalına tam operativ nəzarət yaratmaq üçün 12-18 ay vaxt sərf etməli idi, həmçinin qitələrarası ballistik raketlər 5,000-10,000 km uçuş məsafəsinə malik idi (əvvəlcə ABŞ-a yönəldilməli idi, bu da onların yalnız Rusiyanın Uzaq Şərqinə istiqamətləndirilə bilməsi deməkdir). Sovet Ordusundan geridə qalan qanadlı raketlər Sovet İttifaqının dağılması zamanı yararsız vəziyyətə düşmüşdü, lakin onlar yenidən konfiqurasiya edilərək Ukraynada fəaliyyət göstərsələr belə, onların çəkindirici təsir göstərməsi ehtimalı azdır. Əgər Ukrayna öz nüvə silahlarına operativ nəzarəti tam ələ keçirmək qərarına gəlsəydi, o, Qərbin sanksiyaları və bəlkə də hətta ABŞ və onun NATO müttəfiqləri tərəfindən diplomatik tanınmasının inkarı ilə üzləşəcəkdi. Ukrayna həmçinin çox güman ki, Rusiyanın cavab tədbirləri ilə, eləcə də xidmət müddəti bitdikdən sonra nüvə silahlarının dəyişdirilməsi zərurəti ilə üzləşəcəkdi, çünki Ukraynanın nüvə silahı proqramı yox idi. Nüvə silahından imtina müqabilində Ukrayna maliyyə təzminatı, habelə Budapeşt memorandumu çərçivəsində təhlükəsizlik zəmanəti aldı.
Budapeşt memorandumu (1994)
1994-cü il dekabrın 5-də Ukrayna, Rusiya, Böyük Britaniya və ABŞ liderləri Ukraynaya nüvə silahı olmayan dövlət kimi Nüvə Silahlarının Yayılmaması Müqaviləsinə qoşulması ilə əlaqədar təhlükəsizlik zəmanətləri verən memorandum imzaladılar. Dörd tərəf preambula və altı bənddən ibarət memorandum imzaladı.
Fransa və Çin də Ukraynaya Budapeşt Memorandumuna bənzər, lakin bəzi əhəmiyyətli fərqlərlə təminat verdilər. Məsələn, Fransanın vədinə nüvə hücumu zamanı Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Təhlükəsizlik Şurasından Ukraynaya kömək istəmək (4-cü bənd) və ya öhdəliklərlə bağlı sual yaranarsa, məsləhətləşmələr aparmaq (bənd 6) daxil edilmir.
Çinin öhdəliyi tamamilə fərqli bir forma alır, 1994-cü il dekabrın 4-dən başlayaraq Çin, xüsusən də Ukrayna da daxil olmaqla, nüvə silahı olmayan dövlətlərə qarşı nüvə silahından istifadə etməməyə zəmanət verir.
Beləliklə, həm Çinin vədi, həm də Fransanın vədi böhran vəziyyətində BMT-nin və ya məsləhətçi mexanizmlərin iştirakını nəzərdə tutmur. Bununla belə, onlar Ukraynanın suverenliyinə və ərazi bütövlüyünə hörmət etməyi öhdələrinə götürürlər.
2014-cü ildən sonra
BMT Baş Assambleyasının etibarsız elan etdiyi Krımın Rusiyanın ilhaqına baxmayaraq, 2014-cü ildə Ukrayna hökuməti 1994-cü ildə nüvə silahı olmayan dövlət kimi Nüvə Silahlarının Yayılmaması haqqında Müqaviləyə qoşulmaq barədə qərarını bir daha təsdiqlədi.
Ukrayna parlamentinin üzvü Pavel Rizanenko USA Today -ə bildirdi ki, əgər ABŞ və digər dünya liderləri razılaşmanın şərtlərinə əməl etməsələr, Ukrayna özünü nüvə silahı ilə silahlandıra. O deyib: “Biz bu razılaşmaya görə nüvə silahından imtina etdik. İndi Ukraynada belə bir fikir var ki, biz böyük səhvə yol vermişik". O, həmçinin bəyan edib ki, “gələcəkdə Krımdakı vəziyyət necə həll olunsa da, bizə daha güclü Ukrayna lazımdır. Əgər nüvə silahınız varsa, insanlar sizi ələ keçirməzlər.".
2014-cü il dekabrın 13-də Ukrayna prezidenti Pyotr Poroşenko bəyan edib ki, o, Ukraynanın yenidən nüvə dövlətinə çevrilməsini istəmir .
22 avqust 2018-ci ildə Ukrayna Prezidentinin saytında (müraciət müəllifi: Valentina İvanovna Kutsenko) Ukraynanın nüvə dövləti statusuna qaytarılması və Rusiyanı saxlamaq üçün nüvə silahlarının yaradılması ilə bağlı elektron petisiya təklif edildi, petisiyaya 25.000 səsdən cəmi 118 müraciət daxil olub.
15 aprel 2021-ci ildə Ukraynanın Almaniyadakı səfiri Andriy Melnik Deutschlandfunk radiosuna bildirib ki, Ukraynanın NATO üzvü olmasına icazə verilməsə, onun ölkəsi müdafiəsinə zəmanət vermək üçün nüvə silahından azad dövlət statusuna yenidən baxmalı ola bilər.
19 fevral 2022-ci ildə (Rusiyanın Ukraynaya genişmiqyaslı işğalından əvvəl) Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski Münhen Təhlükəsizlik Konfransında ölkənin nüvə statusu məsələsinə qayıtdı və təhlükəsizlik zəmanətləri yerinə yetirilmədiyindən Ukraynanın Budapeşt memorandumunu potensial olaraq etibarsız hesab edə biləcəyini təklif etdi.
Rusiyanın müdafiə naziri Sergey Şoyqu bildirib ki, bu, son dərəcə təhlükəlidir, çünki Ukraynada bu sahədə İran və Şimali Koreya mütəxəssislərindən qat-qat çox imkanlara malik avadanlıq, texnologiya və mütəxəssislər var.
Ukraynanın işğalına bəraət qazandıran Rusiya mətbuatı, hökumət rəsmiləri və prezident Putin əsassız olaraq Ukraynanın 2014-cü ildən öz nüvə arsenalını yaratmağa çalışdığını iddia ediblər . Amerika Alimləri Federasiyasının Nüvə İnformasiya Layihəsinin direktoru Hans Kristensen bu cür bəyanatların əsassızlığını təsdiq edir.
2024-cü il fevralın 19-da deputat Aleksey Qonçarenko Münhen Təhlükəsizlik Konfransında bildirib ki, Ukrayna NATO-ya qəbul edilməsə, müstəqil şəkildə nüvə silahı hazırlamaq məsələsini həll etmək məcburiyyətində qalacaq.
Qeydlər
- Nohlen, D & Stöver, P (2010) Elections in Europe: A data handbook, p1976 ISBN
- Nohlen, D & Stöver, P (2010) Elections in Europe: A data handbook, p1976 ISBN
- Dahlburg, Decemb. "Ukraine Votes to Quit Soviet Union : Independence: More than 90% of Voters Approve Historic Break with Kremlin. The President-elect Calls for Collective Command of the Country's Nuclear Arsenal". LA Times. 2022-02-24 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-04-15.
- Hanley, Jeremy. "Nuclear Weapons". Hansard. UK Parliament. 1993-06-22. 2018-09-09 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-09.
The Minister of State for the Armed Forces (Mr. Jeremy Hanley): ... Some weapons are also possessed by Ukraine, Kazakhstan and Belarus, but these are controlled by the Commonwealth of Independent States.
- Norris, Robert S. "The Soviet Nuclear Archipelago". Arms Control Today. Arms Control Association. 22 (1). January–February 1992: 24–31. JSTOR 23624674.
- William C. Martel. Why Ukraine gave up nuclear weapons : nonproliferation incentives and disincentives // Barry R. Schneider, William L. Dowdy (redaktor). Pulling Back from the Nuclear Brink: Reducing and Countering Nuclear Threats. Psychology Press. 1998. 88–104. ISBN . January 16, 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: August 6, 2014.
There are some reports that Ukraine had established effective custody, but not operational control, of the cruise missiles and gravity bombs. ... By early 1994 the only barrier to Ukraine's ability to exercise full operational control over the nuclear weapons on missiles and bombers deployed on its soil was its inability to circumvent Russian permissive action links (PALs).
- Alexander A. Pikayev. "Post-Soviet Russia and Ukraine: Who can push the Button?" (PDF). The Nonproliferation Review. 1 (3). Spring–Summer 1994: 31–46. doi:10.1080/10736709408436550. August 8, 2014 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
- "ТАСС". 2022-08-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-08-22.
- The Case for a Ukrainian Nuclear Deterrent retrieved 23/01/2022
- The Russo-Ukrainian War: The Return of History.Arxivləşdirilib 2023-10-19 at the Wayback Machine
- Budjeryn, Mariana. "Was Ukraine's Nuclear Disarmament a Blunder?". World Affairs (ingilis). 179 (2). September 1, 2016: 9–20. doi:10.1177/0043820016673777. ISSN 0043-8200.
- Kobasa, Askold I. (December 1995). A Strategic-Military Analysis of the Ukrainian Armed Forces Arxivləşdirilib 2024-01-25 at the Wayback Machine. . p. 23. Retrieved 25 January 2024.
- "Budapest Memorandums on Security Assurances". 2019-11-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-12-12.
- "Page K-8, Full text in French of France's Security Assurance to Ukraine" (PDF). 2017-08-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2022-03-01.
- "Letter dated 12 December 1994 from the Permanent Representative of China to the United Nations addressed to the Secretary-General, from UN Office of Disarmament Affairs" (PDF). 2017-09-12 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-01.
- General Assembly Adopts Resolution Calling upon States Not to Recognize Changes in Status of Crimea Region Arxiv surəti (Wayback Machine) saytında, GA/11493 27 March 2014.
- Joint Statement by the United States and Ukraine Arxivləşdirilib 2024-04-05 at the Wayback Machine, March 25, 2014.
- Dorell, Oren. "Ukraine May Have to Go Nuclear, Says Kiev Lawmaker". USA Today. 2022-06-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-04-15.
- Koren, Marina. "The Ukraine Crisis Is Unsettling Decades-Old Nuclear-Weapons Agreements". 2015-03-26 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-04-15.
- "ЯДЕРНОЕ ОРУЖИЕ ВОСТАНОВИТЬ ЯДЕРНЫЙ СТАТУС УКРАИНЫ ВОСТАНОВИТЬ ЯДЕРНОЕ ОРУЖИЕ Електронні петиції — Офіційне інтернет-представництво Президента України". 2024-02-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-28.
- "Ukraine mulls nuclear arms if NATO membership not impending: Envoy". . 2021-04-15. 2022-06-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-01.
- "Ukrainischer Botschafter: "Wir brauchen militärische Unterstützung"". 2022-06-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-01.
- "Zelensky: Ukraine may reconsider its nuclear status". UAWire. 2022-02-19. 2022-07-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-01.
- "СМИ: Украина разрабатывала ядерное оружие с 2014 года – площадкой стала ЧАЭС". . 2022-03-06. 2022-06-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-21.
- "ТАСС, «Интерфакс» и РИА Новости рассказали о разработке ядерного оружия в Украине". Meduza. 2022-03-05. 2022-03-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2022-03-21.
- https://www.nytimes.com/2022/02/23/us/politics/putin-ukraine-nuclear-weapons.html Arxivləşdirilib 2022-02-24 at the Wayback Machine „… He is spinning out a conspiracy theory — perhaps as a pretext to seize the country in a military operation that began there early Thursday — that Ukraine and the United States are secretly plotting to put nuclear weapons back into the country.“
- https://www.vox.com/22951004/nuclear-weapons-russia-ukraine-war-putin Arxivləşdirilib 2022-03-24 at the Wayback Machine »… As justification for the invasion, Putin also made unfounded claims that Ukraine was on a path to build its own nuclear arsenal. "There’s no evidence of that at all, « said Hans Kristensen, director of the Nuclear Information Project at the Federation of American Scientists.»
- "Гончаренко о ядерном оружии в Украине: "Либо вступить в НАТО, либо восстанавливать наш потенциал" - | Диалог.UA". 2024-05-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-28.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
1991 ci ilde musteqillik elde edene qeder Ukrayna Sovet Ittifaqinin terkib hissesi idi ve onun erazisinde sovet nuve silahi movcud idi Vinnitsada SS 20 Saber nuve kompleksiSS 18 Satan nuve raketi tamamile Ukraynada istehsal edilmisdir 1991 ci il dekabrin 1 de Sovet Ittifaqi respublikalari arasinda nuve gucune gore ikinci olan Ukraynada musteqillik referendumda boyuk ses coxlugu qazandi Secicilerin 90 den coxu Ukraynanin musteqilliyinin elan edilmesine terefdar olduqlarini bildirdiler ve onlar parlamentin sedri Leonid Kravcuku olkenin ilk prezidenti secdiler Dekabrin 8 de Brestde Belarus ve dekabrin 21 de Alma Atada kecirilen goruslerde Belarus Rusiya ve Ukrayna liderleri resmi olaraq Sovet Ittifaqinin varligina xitam verdiler ve Musteqil Dovletler Birliyini MDB yaratdilar Sovet Ittifaqinin dagilmasindan sonra Ukrayna Sovet nuve arsenalinin teqriben ucde birine o dovrde dunyada ucuncu en boyuk nuve arsenalina habele onun inkisafi ve istehsali ucun ehemiyyetli obyektlere sahib oldu Ukrayna erazisinde her birinde 6 nuve basligi olan 130 eded UR 100N qitelerarasi ballistik raket her birinde 10 nuve basligi olan 46 RT 23 Molodets qitelerarasi ballistik raket hemcinin 38 agir bombardmanci teyyare umumilikde 1700 e yaxin nuve basligi qaldi Formal olaraq bu silahlar Musteqil Dovletler Birliyi terefinden idare olunurdu 1994 cu ilde Ukrayna bu silahlari mehv etmeye ve Nuve Silahlarinin Yayilmamasi Muqavilesine NPT qosulmaga raziliq verdi Olkeden sonuncu doyus basligi 1996 ci ilin iyununda Rusiyaya dasindi Nuve silahlarindan imtina1993 cu ilde beynelxalq munasibetler nezeriyyecisi ve Cikaqo Universitetinin professoru Con Mirsaymer Ukraynanin hec bir nuve silahi olmadigi teqdirde Rusiyanin tecavuzune meruz qalacagina dair proqnozunu ozunde eks etdiren bir meqale derc etdi lakin bu eser o zaman cox diqqet celb etmedi Mirsaymer esaslandirirdi ki Ukrayna Rusiya ile muharibenin qarsisini almaq ucun nuve silahini saxlamalidir bu Ukraynanin Rusiya terefinden yeni fethine getirib cixara ve Avropanin sulhunu poza bilecek felaket e sebeb ola biler Onun sozlerine gore nuve silahi Rusiyanin tecavuzune yegane ciddi manee ola biler 2016 ci ilde World Affairs jurnalinda derc edilen bir arasdirmada muelliflerin fikrince Ukraynanin nuvesizlesdirilmesi axmaq sehv olmamisdir ve Ukraynanin nuve dovleti kimi daha yaxsi veziyyetde olub olmayacagi aydin belli deyil Tedqiqat iddia edirdi ki Ukraynanin musteqilliyi isteyi onu nuvesiz dovlet etmek meqsedi dasiyir Muelliflerin fikrince Belarus ve Qazaxistan kimi diger postsovet dovletlerinin nuvesizlesdirilmesinden sohbet gedende ABS Ukraynani istisna etmeyecekdi Ukrayna Sovet ordusunun terk etdiyi nuve arsenalina tam operativ nezaret yaratmaq ucun 12 18 ay vaxt serf etmeli idi hemcinin qitelerarasi ballistik raketler 5 000 10 000 km ucus mesafesine malik idi evvelce ABS a yoneldilmeli idi bu da onlarin yalniz Rusiyanin Uzaq Serqine istiqametlendirile bilmesi demekdir Sovet Ordusundan geride qalan qanadli raketler Sovet Ittifaqinin dagilmasi zamani yararsiz veziyyete dusmusdu lakin onlar yeniden konfiqurasiya edilerek Ukraynada fealiyyet gosterseler bele onlarin cekindirici tesir gostermesi ehtimali azdir Eger Ukrayna oz nuve silahlarina operativ nezareti tam ele kecirmek qerarina gelseydi o Qerbin sanksiyalari ve belke de hetta ABS ve onun NATO muttefiqleri terefinden diplomatik taninmasinin inkari ile uzlesecekdi Ukrayna hemcinin cox guman ki Rusiyanin cavab tedbirleri ile elece de xidmet muddeti bitdikden sonra nuve silahlarinin deyisdirilmesi zerureti ile uzlesecekdi cunki Ukraynanin nuve silahi proqrami yox idi Nuve silahindan imtina muqabilinde Ukrayna maliyye tezminati habele Budapest memorandumu cercivesinde tehlukesizlik zemaneti aldi Budapest memorandumu 1994 Esas meqale Budapest memorandumu 1994 cu il dekabrin 5 de Ukrayna Rusiya Boyuk Britaniya ve ABS liderleri Ukraynaya nuve silahi olmayan dovlet kimi Nuve Silahlarinin Yayilmamasi Muqavilesine qosulmasi ile elaqedar tehlukesizlik zemanetleri veren memorandum imzaladilar Dord teref preambula ve alti bendden ibaret memorandum imzaladi Fransa ve Cin de Ukraynaya Budapest Memorandumuna benzer lakin bezi ehemiyyetli ferqlerle teminat verdiler Meselen Fransanin vedine nuve hucumu zamani Birlesmis Milletler Teskilatinin Tehlukesizlik Surasindan Ukraynaya komek istemek 4 cu bend ve ya ohdeliklerle bagli sual yaranarsa meslehetlesmeler aparmaq bend 6 daxil edilmir Cinin ohdeliyi tamamile ferqli bir forma alir 1994 cu il dekabrin 4 den baslayaraq Cin xususen de Ukrayna da daxil olmaqla nuve silahi olmayan dovletlere qarsi nuve silahindan istifade etmemeye zemanet verir Belelikle hem Cinin vedi hem de Fransanin vedi bohran veziyyetinde BMT nin ve ya meslehetci mexanizmlerin istirakini nezerde tutmur Bununla bele onlar Ukraynanin suverenliyine ve erazi butovluyune hormet etmeyi ohdelerine gotururler 2014 cu ilden sonraBMT Bas Assambleyasinin etibarsiz elan etdiyi Krimin Rusiyanin ilhaqina baxmayaraq 2014 cu ilde Ukrayna hokumeti 1994 cu ilde nuve silahi olmayan dovlet kimi Nuve Silahlarinin Yayilmamasi haqqinda Muqavileye qosulmaq barede qerarini bir daha tesdiqledi Ukrayna parlamentinin uzvu Pavel Rizanenko USA Today e bildirdi ki eger ABS ve diger dunya liderleri razilasmanin sertlerine emel etmeseler Ukrayna ozunu nuve silahi ile silahlandira O deyib Biz bu razilasmaya gore nuve silahindan imtina etdik Indi Ukraynada bele bir fikir var ki biz boyuk sehve yol vermisik O hemcinin beyan edib ki gelecekde Krimdaki veziyyet nece hell olunsa da bize daha guclu Ukrayna lazimdir Eger nuve silahiniz varsa insanlar sizi ele kecirmezler 2014 cu il dekabrin 13 de Ukrayna prezidenti Pyotr Porosenko beyan edib ki o Ukraynanin yeniden nuve dovletine cevrilmesini istemir 22 avqust 2018 ci ilde Ukrayna Prezidentinin saytinda muraciet muellifi Valentina Ivanovna Kutsenko Ukraynanin nuve dovleti statusuna qaytarilmasi ve Rusiyani saxlamaq ucun nuve silahlarinin yaradilmasi ile bagli elektron petisiya teklif edildi petisiyaya 25 000 sesden cemi 118 muraciet daxil olub 15 aprel 2021 ci ilde Ukraynanin Almaniyadaki sefiri Andriy Melnik Deutschlandfunk radiosuna bildirib ki Ukraynanin NATO uzvu olmasina icaze verilmese onun olkesi mudafiesine zemanet vermek ucun nuve silahindan azad dovlet statusuna yeniden baxmali ola biler 19 fevral 2022 ci ilde Rusiyanin Ukraynaya genismiqyasli isgalindan evvel Ukrayna Prezidenti Vladimir Zelenski Munhen Tehlukesizlik Konfransinda olkenin nuve statusu meselesine qayitdi ve tehlukesizlik zemanetleri yerine yetirilmediyinden Ukraynanin Budapest memorandumunu potensial olaraq etibarsiz hesab ede bileceyini teklif etdi Rusiyanin mudafie naziri Sergey Soyqu bildirib ki bu son derece tehlukelidir cunki Ukraynada bu sahede Iran ve Simali Koreya mutexessislerinden qat qat cox imkanlara malik avadanliq texnologiya ve mutexessisler var Ukraynanin isgalina beraet qazandiran Rusiya metbuati hokumet resmileri ve prezident Putin esassiz olaraq Ukraynanin 2014 cu ilden oz nuve arsenalini yaratmaga calisdigini iddia edibler Amerika Alimleri Federasiyasinin Nuve Informasiya Layihesinin direktoru Hans Kristensen bu cur beyanatlarin esassizligini tesdiq edir 2024 cu il fevralin 19 da deputat Aleksey Qoncarenko Munhen Tehlukesizlik Konfransinda bildirib ki Ukrayna NATO ya qebul edilmese musteqil sekilde nuve silahi hazirlamaq meselesini hell etmek mecburiyyetinde qalacaq QeydlerNohlen D amp Stover P 2010 Elections in Europe A data handbook p1976 ISBN 9783832956097 Nohlen D amp Stover P 2010 Elections in Europe A data handbook p1976 ISBN 9783832956097 Dahlburg Decemb Ukraine Votes to Quit Soviet Union Independence More than 90 of Voters Approve Historic Break with Kremlin The President elect Calls for Collective Command of the Country s Nuclear Arsenal LA Times 2022 02 24 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 04 15 Hanley Jeremy Nuclear Weapons Hansard UK Parliament 1993 06 22 2018 09 09 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 09 09 The Minister of State for the Armed Forces Mr Jeremy Hanley Some weapons are also possessed by Ukraine Kazakhstan and Belarus but these are controlled by the Commonwealth of Independent States Norris Robert S The Soviet Nuclear Archipelago Arms Control Today Arms Control Association 22 1 January February 1992 24 31 JSTOR 23624674 William C Martel Why Ukraine gave up nuclear weapons nonproliferation incentives and disincentives Barry R Schneider William L Dowdy redaktor Pulling Back from the Nuclear Brink Reducing and Countering Nuclear Threats Psychology Press 1998 88 104 ISBN 9780714648569 January 16 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi August 6 2014 There are some reports that Ukraine had established effective custody but not operational control of the cruise missiles and gravity bombs By early 1994 the only barrier to Ukraine s ability to exercise full operational control over the nuclear weapons on missiles and bombers deployed on its soil was its inability to circumvent Russian permissive action links PALs Alexander A Pikayev Post Soviet Russia and Ukraine Who can push the Button PDF The Nonproliferation Review 1 3 Spring Summer 1994 31 46 doi 10 1080 10736709408436550 August 8 2014 tarixinde arxivlesdirilib PDF TASS 2022 08 22 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 08 22 The Case for a Ukrainian Nuclear Deterrent retrieved 23 01 2022 The Russo Ukrainian War The Return of History Arxivlesdirilib 2023 10 19 at the Wayback Machine Budjeryn Mariana Was Ukraine s Nuclear Disarmament a Blunder World Affairs ingilis 179 2 September 1 2016 9 20 doi 10 1177 0043820016673777 ISSN 0043 8200 Kobasa Askold I December 1995 A Strategic Military Analysis of the Ukrainian Armed Forces Arxivlesdirilib 2024 01 25 at the Wayback Machine p 23 Retrieved 25 January 2024 Budapest Memorandums on Security Assurances 2019 11 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 12 12 Page K 8 Full text in French of France s Security Assurance to Ukraine PDF 2017 08 30 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2022 03 01 Letter dated 12 December 1994 from the Permanent Representative of China to the United Nations addressed to the Secretary General from UN Office of Disarmament Affairs PDF 2017 09 12 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 01 General Assembly Adopts Resolution Calling upon States Not to Recognize Changes in Status of Crimea Region Arxiv sureti Wayback Machine saytinda GA 11493 27 March 2014 Joint Statement by the United States and Ukraine Arxivlesdirilib 2024 04 05 at the Wayback Machine March 25 2014 Dorell Oren Ukraine May Have to Go Nuclear Says Kiev Lawmaker USA Today 2022 06 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 04 15 Koren Marina The Ukraine Crisis Is Unsettling Decades Old Nuclear Weapons Agreements 2015 03 26 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 04 15 YaDERNOE ORUZhIE VOSTANOVIT YaDERNYJ STATUS UKRAINY VOSTANOVIT YaDERNOE ORUZhIE Elektronni peticiyi Oficijne internet predstavnictvo Prezidenta Ukrayini 2024 02 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 08 28 Ukraine mulls nuclear arms if NATO membership not impending Envoy 2021 04 15 2022 06 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 01 Ukrainischer Botschafter Wir brauchen militarische Unterstutzung 2022 06 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 01 Zelensky Ukraine may reconsider its nuclear status UAWire 2022 02 19 2022 07 01 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 01 SMI Ukraina razrabatyvala yadernoe oruzhie s 2014 goda ploshadkoj stala ChAES 2022 03 06 2022 06 08 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 21 TASS Interfaks i RIA Novosti rasskazali o razrabotke yadernogo oruzhiya v Ukraine Meduza 2022 03 05 2022 03 21 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2022 03 21 https www nytimes com 2022 02 23 us politics putin ukraine nuclear weapons html Arxivlesdirilib 2022 02 24 at the Wayback Machine He is spinning out a conspiracy theory perhaps as a pretext to seize the country in a military operation that began there early Thursday that Ukraine and the United States are secretly plotting to put nuclear weapons back into the country https www vox com 22951004 nuclear weapons russia ukraine war putin Arxivlesdirilib 2022 03 24 at the Wayback Machine As justification for the invasion Putin also made unfounded claims that Ukraine was on a path to build its own nuclear arsenal There s no evidence of that at all said Hans Kristensen director of the Nuclear Information Project at the Federation of American Scientists Goncharenko o yadernom oruzhii v Ukraine Libo vstupit v NATO libo vosstanavlivat nash potencial Dialog UA 2024 05 30 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2024 08 28