Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Uca sığırquyruğu (lat. Verbascum densiflorum) — bitkilər aləminin dalamazçiçəklilər dəstəsinin qaraşəngikimilər fəsiləsinin sığırquyruğu cinsinə aid bitki növü.
| Uca sığırquyruğu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Triba: Cins: Növ: Uca sığırquyruğu | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
| ||||||||||
Botaniki xarakteristikası
Uca sığırquyruğu iriçiçəkli keçəyəbənzər tükcüklü, birinci il inkişaf edərək kök üstündə olan çətir və yarpaqlar, ikinci il isə generativ gövdə əmələ gətirir. Gövdəsi budaqlanmayan hündürlüyü 2 m-ə qədərdir. Kök üstündə olan yarpaqları oturaq və ya qısasaplaqlı, uzunsov və ya uzunsov-ellipsşəkilli, iriçəpərli kənarları, gövdəsi növbəli, bütün uzunluğu boyu sallanmış buğumarasından, aşağı hissəsi uzunsov, yuxarı hissəsi yumurtavari, itiuclu olub, kənarları dişlidir. Çiçəkləri sarı, azacıq qeyri-düzgün və beşüzvlü, olub, 3-4,5 sm diametrinə bərabərdir. Meyvəsi qutucuqdur. İyun-avqust aylarında çiçəkləyir. Bütün bu növlər sarı və ya çəhrayı rəngli, erkəkcik sapından ibarət olmaqla, aydın görünən tükcüklərdən ibarətdir. Çəmənliklərdə, meşənin kənarında, qumluqlarda, dağ döşündə yamaclarda, dəmir yollarının kənarlarında, istifadəsiz və təzə meşə salınan yerlərdə rast gəlinir. Bəzən xüsusilə meşə salınan yerlərdə və çöllüklərdə bir neçə hektar uzanan pöhrəlikləri yayılır.
Xammal iyul-avqust ayında aydın günəşli gündə, günün birinci yarısında şeh çəkilməmiş toplanılmalıdır. Açıq-sarı çiçəkləri toplanılmalı, çiçək tacı seçilərək götürülməlidir. Xammalı toplanan zaman kasacıq və digər hissəcikləri atılmalıdır. Toplanan çiçək tacı dərhal, gecikdirmədən qurudulmalı, 1 sm-ə qədər qatlara sərilməli, çardax və yaxşı ventiliyasiyalı naveslərə yerləşdirilməlidir. Qurudulma 40-50°С-də aparılmalı, sonra quruyan xammal paketənməli və taxtadan düzəldilmiş rəflərə yığılmalıdır. Yaxşı qurumuş xammal qızılı-sarı rəngdə olur. Toplayan zaman pöhrəliklərdə bitkinin məhv edilməməsinə maksimum çalışılmalıdır. Olduqca hiqroskopik olduğundan asanlıqla nəm, rütubət çəkir, kiflənir və kif basır. Ona görə də xammal quru saxlama məntəqələrində stelaj və yeşiklərdə, perqament döşəmələrdə, apteklərdə isə şüşə bankalarda quru yerlərdə saxlanılmalıdır. Saxlama müddəti 2 ildir. Zəif iyli, ədviyyəli və şirintəhər dadlıdır.
Tərkibi və təsiri
Çiçəklərinin tərkibində 2,5%-ə qədər selik, 11%-ə qədər şəkər, β-karotin, kumarin, saponinlər (verbasko saponin), flavonoidlər (apigenin, lyuteolin, rutin, kempferol), dihidrolakton, iridoid (aukubin, katalpol, metilkatalpol), fenol (0,5%), efirlər, piyli turşular və boyayıcı maddə olan α-kroçetin vardır. Öskürəkkəsici dərmandır. Xammal kimi çiçəkləri eksport olunur. Öskürəkkəsici, yumşaldıcı və bürüyücü kimi sinə qarışıqlarının tərkibinə daxildir.
Sinonimləri
Homotipik sinonimləri
- Verbascum thapsiforme subsp. densiflorum (Bertol.) Nyman
Heterotipik sinonimləri
- Verbascum bicolle Schrank
- Verbascum cuspidatum Schrad.
- Verbascum floccosum var. gymnostemon (Franch.) Rouy
- Verbascum macrantherum Halácsy
- Verbascum messanense Tineo
- Verbascum phlomoides var. cuspidatum (Schrad.) Wirtg.
- Verbascum phlomoides var. cuspidatum (Schrad.) Alef.
- Verbascum phlomoides var. gymnostemon Franch.
- Verbascum phlomoides subsp. thapsiforme (Schrad.) Čelak.
- Verbascum phlomoides var. thapsiforme (Schrad.) P.Fourn.
- Verbascum phlomoides subsp. thapsiforme Rouy
- Verbascum thapsiforme Schrad.
- Verbascum thapsiforme var. bicolle (Schrank) Gaudin
- Verbascum thapsiforme subsp. cuspidatum (Schrad.) Arcang.
- Verbascum thapsiforme var. laxum Klett & Richt.
- Verbascum thapsiforme var. thapsonigrum Gaudin
- Verbascum thapsus var. thapsiforme (Schrad.) Wahlenb.
- Verbascum velenovskyi Horák
İstinadlar
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Uca sigirquyrugu lat Verbascum densiflorum bitkiler aleminin dalamazcicekliler destesinin qarasengikimiler fesilesinin sigirquyrugu cinsine aid bitki novu Uca sigirquyruguElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad AsteridsKlad Deste DalamazciceklilerFesile QarasengikimilerTriba Cins SigirquyruguNov Uca sigirquyruguBeynelxalq elmi adiVerbascum densiflorum Bertol Sekil axtarisiITIS 505650NCBI 1534716EOL 484420Botaniki xarakteristikasiUca sigirquyrugu iricicekli keceyebenzer tukcuklu birinci il inkisaf ederek kok ustunde olan cetir ve yarpaqlar ikinci il ise generativ govde emele getirir Govdesi budaqlanmayan hundurluyu 2 m e qederdir Kok ustunde olan yarpaqlari oturaq ve ya qisasaplaqli uzunsov ve ya uzunsov ellipssekilli iriceperli kenarlari govdesi novbeli butun uzunlugu boyu sallanmis bugumarasindan asagi hissesi uzunsov yuxari hissesi yumurtavari itiuclu olub kenarlari dislidir Cicekleri sari azaciq qeyri duzgun ve besuzvlu olub 3 4 5 sm diametrine beraberdir Meyvesi qutucuqdur Iyun avqust aylarinda cicekleyir Butun bu novler sari ve ya cehrayi rengli erkekcik sapindan ibaret olmaqla aydin gorunen tukcuklerden ibaretdir Cemenliklerde mesenin kenarinda qumluqlarda dag dosunde yamaclarda demir yollarinin kenarlarinda istifadesiz ve teze mese salinan yerlerde rast gelinir Bezen xususile mese salinan yerlerde ve colluklerde bir nece hektar uzanan pohrelikleri yayilir Xammal iyul avqust ayinda aydin gunesli gunde gunun birinci yarisinda seh cekilmemis toplanilmalidir Aciq sari cicekleri toplanilmali cicek taci secilerek goturulmelidir Xammali toplanan zaman kasaciq ve diger hissecikleri atilmalidir Toplanan cicek taci derhal gecikdirmeden qurudulmali 1 sm e qeder qatlara serilmeli cardax ve yaxsi ventiliyasiyali naveslere yerlesdirilmelidir Qurudulma 40 50 S de aparilmali sonra quruyan xammal paketenmeli ve taxtadan duzeldilmis reflere yigilmalidir Yaxsi qurumus xammal qizili sari rengde olur Toplayan zaman pohreliklerde bitkinin mehv edilmemesine maksimum calisilmalidir Olduqca hiqroskopik oldugundan asanliqla nem rutubet cekir kiflenir ve kif basir Ona gore de xammal quru saxlama menteqelerinde stelaj ve yesiklerde perqament dosemelerde apteklerde ise suse bankalarda quru yerlerde saxlanilmalidir Saxlama muddeti 2 ildir Zeif iyli edviyyeli ve sirinteher dadlidir Terkibi ve tesiriCiceklerinin terkibinde 2 5 e qeder selik 11 e qeder seker b karotin kumarin saponinler verbasko saponin flavonoidler apigenin lyuteolin rutin kempferol dihidrolakton iridoid aukubin katalpol metilkatalpol fenol 0 5 efirler piyli tursular ve boyayici madde olan a krocetin vardir Oskurekkesici dermandir Xammal kimi cicekleri eksport olunur Oskurekkesici yumsaldici ve buruyucu kimi sine qarisiqlarinin terkibine daxildir SinonimleriHomotipik sinonimleri Verbascum thapsiforme subsp densiflorum Bertol NymanHeterotipik sinonimleri Verbascum bicolle Schrank Verbascum cuspidatum Schrad Verbascum floccosum var gymnostemon Franch Rouy Verbascum macrantherum Halacsy Verbascum messanense Tineo Verbascum phlomoides var cuspidatum Schrad Wirtg Verbascum phlomoides var cuspidatum Schrad Alef Verbascum phlomoides var gymnostemon Franch Verbascum phlomoides subsp thapsiforme Schrad Celak Verbascum phlomoides var thapsiforme Schrad P Fourn Verbascum phlomoides subsp thapsiforme Rouy Verbascum thapsiforme Schrad Verbascum thapsiforme var bicolle Schrank Gaudin Verbascum thapsiforme subsp cuspidatum Schrad Arcang Verbascum thapsiforme var laxum Klett amp Richt Verbascum thapsiforme var thapsonigrum Gaudin Verbascum thapsus var thapsiforme Schrad Wahlenb Verbascum velenovskyi HorakIstinadlarHemcinin bax