Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Tuskulan söhbətləri" (lat. Tusculanae disputationes) — Siseronun daha çox əxlaqi məsələləri əhatə edən fəlsəfi kitablarından biri. Təxminən m.ö. 45 ildə tamamlanmışdır.
Bu kitab Sisero yaradıcılığının ən uca zirvəsi sayılır. O, Sezara qəsd edən Markus Brutusa həsr olunmuşdur və beş kitabdan ibarətdir:
- “Ölümə qarşı biganə olmaq”;
- “Ağrıdan qurtarmağın yolu”;
- “Kədərdən təsəlli tapmaq”;
- “Ehtiraslar haqqında”;
- “Yetərli olan ərdəm haqqında”.
Bu kitablarda Sisero çoxlu fəlsəfi və əxlaqi məsələlərə toxunmuşdur. Onun fikrincə fəlsəfi düşüncəyə yiyələnmək və müdriklik məqamına çatmaq həyatı məzmunla doldurur və bunlar qocalıq, ağrı, ölüm, itki kimi əzabları yüngülləşdirir.
Bu əsərdə ölüm qarşısında qorxu hissi haqqında söhbət açılır. Həm də burada ölümün şər olub-olmaması və insan ruhunun mahiyyəti haqqında düşünülür. Ölüm şər ola bilməz, çünki demək olmaz ki, ölülər bədbəxtdirlər. Şər kimi anlayış yalnız bu dünyada vardır. Burada Sisero ruhun ölməzliyini və ruhların bədənlə birlikdə öldüyünü iddia edənlərin fikirlərini verərək belə qərara gəlmişdir ki, hər iki halda ölümdən qorxmaq lazım deyildir. Çünki, ölməzliyin tərəfdarları haqlıdırlarsa, insanı ölümdən sonra həzzlərlə dolu gözəl həyat gözləyir; ruhun ölümünü iddia edənlər haqlıdırlarsa, onda ölümdən sonra heç bir şey olmayacaqdır. Bədənin ölümündən sonra ruhların əzabda olması haqqında inancları Sisero rədd etmişdir. Çünki belə olarsa, onda insanlar əbədi olaraq əzablar üçün yaradılmış olardılar, bu isə ədalətə uyğun deyildir Ona görə də, Siseronun fikrincə bu kimi inanclar uydurmadır.
Bu əsərdə həm də iddia edilir ki, ağrı əzablı olsa da rüsvayçılıq və abırsızlıq qədər şər də deyildir. Buna görə də filosof gərək hər bir ağrıya və çətinliklərə qarşı dayanıqlı olsun, öz simasını itirməsin. Əzablar dözülməz olsa da müdrik həyatına son qoymaqla onlardan qurtulmalıdır. Hər bir insanda təbiətdən verilmiş xeyir və ərdəm vardır. Onları inkişaf etdirərək xoşbəxt olmaq mümkündür. Ancaq, insan dünyaya gələn kimi şərlə əhatə olunur və onlar onun canına hopur. Hər şey ailədən başlayır, sonra cəmiyyətdə davam edir. Kütlələr, qohumlar, dostlar, fərqli mürşidlər və müəllimlər də insanda yanlışlıqları artırır. Beləliklə, təbiətdən yadlaşma baş verir. Belə bir təsəvvür yaranır ki, insan pul, şöhrət və hakimiyyəti əldə etmək üçün yaşamalıdır. Beləliklə, insan ərdəmlə deyil, şöhrətpərəstliyin arzusu ilə yaşayır. Xalq da bu hissləri dəstəkləyir. Hər bir bədbəxtliyin səbəbi də elə budur. Ona görə də, fəlsəfənin məqsədi ruhları tərbiyə etmək, onları təbii ərdəmə qaytarmaqdır.
Bədbəxtliklərdən qurtulmaq üçün fəlsəfəyə müraciət edilməlidir. Fəlsəfə insanı təbiətə qaytarır. Ancaq, o bir anda əldə edilmir. Fəlsəfəyə doğru uzun müddət gedilməlidir ki, o məqam gəlib çatasan. Bədbəxtlik hər insan üçün böyük əzabdır. Ancaq, müdrik insan onu daha yüngül keçirir, çünki o ona hazırlıqlı olur.
Siserona görə xoşbəxtliyə çatmağa ehtiraslar mane olur. Müdrik insan üzərində kədər hökmranlıq etməz. Kədərdən azad olmaq eyni zamanda qorxudan da azad olmaq deməkdir. Bundan başqa aşırı sevinc və istəklər vardır. Ancaq, kədər və qorxuya sinə gələn müdrik üçün onlardan yayınmaq daha asandır.
Xəsis, qəzəbli, həsəd aparan, vaxtını eyş-işrətlə keçirən, qorxaq, arvadbaz, acgöz kimi insanlar bədbəxtdirlər, çünki yanlış və təbiətə zidd olan ehtiraslar onlara güc gəlmişdir. Ehtiraslarını təmin edən və onların hökmü ilə davranan insanı heç nə sevindirə bilməz, çünki ehtirasların sonu yoxdur. Birini təmin edən kimi başqasını təmin etmək istəyi yaranır. Sağlam və varlı insan belə xoşbəxtliyin mahiyyətini bilmirsə, bütün maddi nemətləri əldə etmiş olsa belə bədbəxt həyat sürür. Çünki o, ruhun yüksəlişinə aparan yollarını aça bilməmişdir. Xoşbəxt insanın ruhu isə küləksiz havada bir dənizə bənzərdir ki, onu heç nə sakit durumdan çıxarda bilməz. Belə insan təbiətinə uyğun yaşayır, ehtiraslarını cilovlayır.
Hər şeyin əxlaqı var və hər şeyin yaxşısı əxlaqlı olanıdır. Ərdəmli və xoşbəxt insan hər şeyi əxlaqla edir. O, həyatını və davranışlarını elə qurur ki, heç nədən utanmasın, heç nəyə ehtiyacı olmasın və heç nədən qorxmasın. Onun elədiyi hər şey gözəl, yüngül və ürəklərə yatan tərzdə alınır.
Siseronun əxlaqi problemlərinin mərkəzində insanpərvərlik (humanizm) ideyası dururdu. Bunun da sonralar Avropada humanist fəlsəfələrin yaranmasında böyük təsiri olmuşdur. Ümumiyyətlə, onun fəlsəfi fikirləri Qərb fəlsəfəsinin inkişafında böyük rol oynamışdır.
Mənbə
Aydın Əlizadə. Antik fəlsəfə tarixi (PDF). 3 saylı Bakı Mətbəəsi ASC. 2016. s. 190-193. ISBN . 2016 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-08-16.
Həmçinin bax
İstinad
- Cicero. Tusculan disputations / Translated by Andrew P. Peabody. Boston: Little, Brown, and Company, 1886, pp. 87-88.
- Cicero. Tusculan disputations / Translated by Andrew P. Peabody. Boston: Little, Brown, and Company, 1886, p. 12.
- Cicero. Tusculan disputations / Translated by Andrew P. Peabody. Boston: Little, Brown, and Company, 1886, p. 106.
- Cicero. Tusculan disputations / Translated by Andrew P. Peabody. Boston: Little, Brown, and Company, 1886, p. 109.
- Cicero. Tusculan disputations / Translated by Andrew P. Peabody. Boston: Little, Brown, and Company, 1886, pp. 160-161.
- Cicero. Tusculan disputations / Translated by Andrew P. Peabody. Boston: Little, Brown, and Company, 1886, pp. 200-201.
- Cicero. Tusculan disputations / Translated by Andrew P. Peabody. Boston: Little, Brown, and Company, 1886, p. 257.
- Cicero. Tusculan disputations / Translated by Andrew P. Peabody. Boston: Little, Brown, and Company, 1886, pp. 265-266.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tuskulan sohbetleri lat Tusculanae disputationes Siseronun daha cox exlaqi meseleleri ehate eden felsefi kitablarindan biri Texminen m o 45 ilde tamamlanmisdir Bu kitab Sisero yaradiciliginin en uca zirvesi sayilir O Sezara qesd eden Markus Brutusa hesr olunmusdur ve bes kitabdan ibaretdir Olume qarsi bigane olmaq Agridan qurtarmagin yolu Kederden teselli tapmaq Ehtiraslar haqqinda Yeterli olan erdem haqqinda Bu kitablarda Sisero coxlu felsefi ve exlaqi meselelere toxunmusdur Onun fikrince felsefi dusunceye yiyelenmek ve mudriklik meqamina catmaq heyati mezmunla doldurur ve bunlar qocaliq agri olum itki kimi ezablari yungullesdirir Bu eserde olum qarsisinda qorxu hissi haqqinda sohbet acilir Hem de burada olumun ser olub olmamasi ve insan ruhunun mahiyyeti haqqinda dusunulur Olum ser ola bilmez cunki demek olmaz ki oluler bedbextdirler Ser kimi anlayis yalniz bu dunyada vardir Burada Sisero ruhun olmezliyini ve ruhlarin bedenle birlikde olduyunu iddia edenlerin fikirlerini vererek bele qerara gelmisdir ki her iki halda olumden qorxmaq lazim deyildir Cunki olmezliyin terefdarlari haqlidirlarsa insani olumden sonra hezzlerle dolu gozel heyat gozleyir ruhun olumunu iddia edenler haqlidirlarsa onda olumden sonra hec bir sey olmayacaqdir Bedenin olumunden sonra ruhlarin ezabda olmasi haqqinda inanclari Sisero redd etmisdir Cunki bele olarsa onda insanlar ebedi olaraq ezablar ucun yaradilmis olardilar bu ise edalete uygun deyildir Ona gore de Siseronun fikrince bu kimi inanclar uydurmadir Bu eserde hem de iddia edilir ki agri ezabli olsa da rusvayciliq ve abirsizliq qeder ser de deyildir Buna gore de filosof gerek her bir agriya ve cetinliklere qarsi dayaniqli olsun oz simasini itirmesin Ezablar dozulmez olsa da mudrik heyatina son qoymaqla onlardan qurtulmalidir Her bir insanda tebietden verilmis xeyir ve erdem vardir Onlari inkisaf etdirerek xosbext olmaq mumkundur Ancaq insan dunyaya gelen kimi serle ehate olunur ve onlar onun canina hopur Her sey aileden baslayir sonra cemiyyetde davam edir Kutleler qohumlar dostlar ferqli mursidler ve muellimler de insanda yanlisliqlari artirir Belelikle tebietden yadlasma bas verir Bele bir tesevvur yaranir ki insan pul sohret ve hakimiyyeti elde etmek ucun yasamalidir Belelikle insan erdemle deyil sohretperestliyin arzusu ile yasayir Xalq da bu hissleri destekleyir Her bir bedbextliyin sebebi de ele budur Ona gore de felsefenin meqsedi ruhlari terbiye etmek onlari tebii erdeme qaytarmaqdir Bedbextliklerden qurtulmaq ucun felsefeye muraciet edilmelidir Felsefe insani tebiete qaytarir Ancaq o bir anda elde edilmir Felsefeye dogru uzun muddet gedilmelidir ki o meqam gelib catasan Bedbextlik her insan ucun boyuk ezabdir Ancaq mudrik insan onu daha yungul kecirir cunki o ona hazirliqli olur Siserona gore xosbextliye catmaga ehtiraslar mane olur Mudrik insan uzerinde keder hokmranliq etmez Kederden azad olmaq eyni zamanda qorxudan da azad olmaq demekdir Bundan basqa asiri sevinc ve istekler vardir Ancaq keder ve qorxuya sine gelen mudrik ucun onlardan yayinmaq daha asandir Xesis qezebli hesed aparan vaxtini eys isretle keciren qorxaq arvadbaz acgoz kimi insanlar bedbextdirler cunki yanlis ve tebiete zidd olan ehtiraslar onlara guc gelmisdir Ehtiraslarini temin eden ve onlarin hokmu ile davranan insani hec ne sevindire bilmez cunki ehtiraslarin sonu yoxdur Birini temin eden kimi basqasini temin etmek isteyi yaranir Saglam ve varli insan bele xosbextliyin mahiyyetini bilmirse butun maddi nemetleri elde etmis olsa bele bedbext heyat surur Cunki o ruhun yukselisine aparan yollarini aca bilmemisdir Xosbext insanin ruhu ise kuleksiz havada bir denize benzerdir ki onu hec ne sakit durumdan cixarda bilmez Bele insan tebietine uygun yasayir ehtiraslarini cilovlayir Her seyin exlaqi var ve her seyin yaxsisi exlaqli olanidir Erdemli ve xosbext insan her seyi exlaqla edir O heyatini ve davranislarini ele qurur ki hec neden utanmasin hec neye ehtiyaci olmasin ve hec neden qorxmasin Onun elediyi her sey gozel yungul ve ureklere yatan terzde alinir Siseronun exlaqi problemlerinin merkezinde insanperverlik humanizm ideyasi dururdu Bunun da sonralar Avropada humanist felsefelerin yaranmasinda boyuk tesiri olmusdur Umumiyyetle onun felsefi fikirleri Qerb felsefesinin inkisafinda boyuk rol oynamisdir MenbeAydin Elizade Antik felsefe tarixi PDF 3 sayli Baki Metbeesi ASC 2016 s 190 193 ISBN 5 89968 061 X 2016 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 08 16 Hemcinin baxStoaciliq SiseroIstinadCicero Tusculan disputations Translated by Andrew P Peabody Boston Little Brown and Company 1886 pp 87 88 Cicero Tusculan disputations Translated by Andrew P Peabody Boston Little Brown and Company 1886 p 12 Cicero Tusculan disputations Translated by Andrew P Peabody Boston Little Brown and Company 1886 p 106 Cicero Tusculan disputations Translated by Andrew P Peabody Boston Little Brown and Company 1886 p 109 Cicero Tusculan disputations Translated by Andrew P Peabody Boston Little Brown and Company 1886 pp 160 161 Cicero Tusculan disputations Translated by Andrew P Peabody Boston Little Brown and Company 1886 pp 200 201 Cicero Tusculan disputations Translated by Andrew P Peabody Boston Little Brown and Company 1886 p 257 Cicero Tusculan disputations Translated by Andrew P Peabody Boston Little Brown and Company 1886 pp 265 266