Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tofiq İsmayıl oğlu Hacıyev (1 may 1936, Soltanlı, Cəbrayıl rayonu – 27 noyabr 2015, Bakı) — Azərbaycan dilçisi, türkoloq-alim, filologiya elmləri doktoru, Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun direktoru (?—2015), Bakı Dövlət Universitetinin türkologiya kafedrasının müdiri (?—2015), AMEA-nın həqiqi üzvü, akademik (2014), Azərbaycan Respublikasının maarif naziri (1993).
| Tofiq Hacıyev | |
|---|---|
| Tofiq İsmayıl oğlu Hacıyev | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Soltanlı, Cəbrayıl rayonu, Azərbaycan SSR, SSRİ |
| Vəfat tarixi | (79 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı, Azərbaycan |
| Vətəndaşlığı |  Azərbaycan |
| Elm sahələri | Azərbaycan ədəbi dil tarixi, türkologiya, dialektologiya |
| Elmi dərəcələri | filologiya elmləri doktoru, AMEA-nın həqiqi üzvü |
| Elmi adı | akademik |
| İş yeri | AMEA-nın Nəsimi adına Dilçilik İnstitutunun direktoru |
| Təhsili |
|
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |  |
| www.tofiqhaciyev.az | |
Həyatı
Tofiq Hacıyev 1 may 1936-cı ildə Cəbrayıl rayonunun Soltanlı kəndində anadan olub. Soltanlı kənd orta məktəbini bitirib. 1953-cü ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin filologiya fakültəsinə qəbul olunub, 1958-ci ildə oranı fərqlənmə diplomu ilə bitirib və dilçilik ixtisası üzrə aspiranturaya qəbul edilib. 1962-ci ilin martında "Azərbaycan dilinin Cəbrayıl şivəsi" mövzusunda namizədlik, 1969-cu ildə "XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan ədəbi dili" mövzusunda doktorluq dissertasiyalarını müdafiə edib. Azərbaycanda təhsilin və elmin inkişafındakı xidmətlərinə görə 30 oktyabr 2009-cu ildə ilə təltif edilmişdir.
27 noyabr 2015-ci ildə səhər saatlarında yaşadığı evdə dəm qazından zəhərlənərək dünyasını dəyişib.İkinci Fəxri Xiyabanda dəfn olunub.
Elmi fəaliyyəti
Tofiq Hacıyevin "Sabir: qaynaqlar və sələflər" (1980), "Şeirimiz, nəsrimiz, ədəbi dilimiz" (1990), "Dədə Qorqud: dilimiz, düşüncəmiz" (1999) kitabları işıq üzü görüb. "Azərbaycan sovet ədəbiyyatı" (1988) dərsliyinin ərsəyə gəlməsində həmmüəllif kimi iştirak edib. Onun "Sabir: qaynaqlar və sələflər" (1980), "Şeirimiz, nəsrimiz, ədəbi dilimiz" (1990), "Dədə Qorqud: dilimiz, düşüncəmiz" (1999) kitabları işıq üzü görüb.
"Azərbaycan sovet ədəbiyyatı" (1988) dərsliyinin ərsəyə gəlməsində həmmüəllif kimi iştirak edib. Eyni zamanda "Azərbaycan ədəbi dili tarixi" (2-ci hissə, 1987) dərsliyinin, "Azərbaycan ədəbi dili tarixi" (1976), "XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan ədəbi dili tarixi" (1977), "Azərbaycan dili tarixi" (1983, Kamil Vəliyevlə birgə), "Azərbaycan dili" (1993, Zərifə Budaqova ilə birgə) kimi monoqrafiya və dərs vəsaitlərinin müəllifidir.
Klassiklərimizin dili və üslubu ilə bağlı onlarca məqaləsi işıq üzü görüb, "Satira dili" (1975), "Yazıçı dili və ideya-bədii təhlil" (1979), "Molla Nəsrəddin"in dili və üslubu" (1983), "Füzuli: dil sənətkarlığı" (1994) kitabları çap olunub. Orta məktəblər üçün "Türk dili" (IX sinif, 1994, Əsgər Quliyev, Nizami Cəfərovla birgə), "Türk dili" (X–XI siniflər, 1994, Nizami Cəfərovla birgə) dərslikləri də nəşr edilib. O, mərhum professor Hadı Mirzəzadənin "Tarixi Qrammatika" dərsliyini yenidən çapa hazırlayarkən kitabda olmayan "Zərf" və "Ədat" bəhslərini yazıb. Ümumiyyətlə, 20 kitabın, 400-dən çox elmi məqalənin müəllifidir. Kadr hazırlığı sahəsində də çox iş görüb, dil tarixi, dialektologiya üzrə Azərbaycan və başqa türk xalqları üçün xeyli sayda elmi işçi yetişdirib. Kişinyov, Almatı, Düşənbə, Bişkek, Nukus, Nalçik və başqa şəhərlərdə elmi konfrans və simpoziumlarda dil tarixi və dialektologiyanın aktual mövzularında məruzələr edib. Kayseri (1990), Tehran (1992, 1995), Antalya (1993) və Ankarada (1996) keçirilmiş elmi konfranslarda məruzələr oxuyub.
Onun elmi yaradıcılığında "Kitabi-Dədə Qorqud"la bağlı tədqiqatlar mühüm yer tutur. Tofiq Hacıyevin Kamil Vəliyevlə 1975-ci və 1976-cı illərdə Azərbaycan Dövlət Universitetində respublika səviyyəsində təşkil etdikləri "Dədə Qorqud" seminarı Azərbaycan qorqudşünaslığında bir dirçəliş yaratdı. Birinci seminarın materialları ADU-nun "Elmi əsərləri"nin (dil və ədəbiyyat seriyası) 1976-cı il 4-cü nömrəsində çap olunub (ikinci seminarın materialları isə həmin jurnalın müxtəlif nömrələrində dərc edilib). Bu tədqiqat onun "Dədə Qorqud"la bağlı gələcək axtarışlarında ilk addımı idi. "Azərbaycan ədəbi dili tarixi" (1976) kitabında "Kitabi-Dədə Qorqud"dakı hadisələrin, obrazların tarixi, abidənin dili, poetikası, etnoqrafik xüsusiyyətləri haqqında geniş təhlil verib.
Əsas əsərləri və tərcümələri
- 1975, Satira dili. B.: ADU nəşri, 178 s
- 1976, Azərbaycan ədəbi dili tarixi. B.: ADU nəşri, 155 s
- 1977, XX əsrin əvvəllərində Azərbaycan ədəbi dili. B.: Maarif, 188 s
- 1979, Yazıçı dili və ideya-bədii təhlil. B.: Maarif, 130 s
- 1980, Sabir: qaynaqlar və sələflər. B.: Yazıçı, 175 s
- 1983, Azərbaycan dili tarixi. B.: Maarif, 188 s. (K. Vəliyevlə şərikli)
- 1983, "Molla Nəsrəddin"in dili və üslubu. B.: Yazıçı, 267 s
- 1987, Azərbaycan ədəbi dili tarixi, 2-ci hissə. B.: Maarif, 293 s
- 1990, Şe’rimiz, nəsrimiz, ədəbi dilimiz. B., 360 s
- 1992, Azərbaycan dili. B.: Elm, 199 s. (Z. Budaqova ilə şərikli)
- 1994, Füzuli: dil sənətkarlığı. B.: Gənclik, 70 s
- 1997, Murad Adci. Qıpçaq çölünün yovşanı. B, 194 s
- 1999, Dədə Qorqud: dilimiz, düşüncəmiz. Bakı, Yeni nəşrlər evi, 213 s
- 2002, B. A. Serebrennikov və N. Z. Hacıyevanın "Türk dillərinin müqayisəli tarixi qrammatikası" kitabının tərcüməsi. Bakı, 380 s
- 2004, Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (altı cilddə), I cild, Bakı: Elm, (şərikli)
- 2005, Azərbaycan dili. 10 sinif dərsliyi. 143 s. (şərikli)
- 2005, Azərbaycan dili. 11 sinif dərsliyi. 162 s. (şərikli)
- 2005, Mikayıl Baştunun "Şan qızı dastanı" və poetikası. Bakı: Təhsil, 310 s
- 2005, M. Adcı. Türklər və dünya: gizli tarix (Ruscadan tərcümə, 250 s. Bakı,
- 2007, Azərbaycan ədəbiyyatı tarixi (altı cilddə), II cild, Bakı: Elm, (şərikli)
- 2008, Seyid Əhməd Cəmaləddin ibn Mühənna. Hilyətül-insan və həlbətül-lisan. Bakı, 143 s.
- 2012, Azərbaycan ədəbi dilinin tarixi. İki cilddə. Bakı. "Elm", 2012.
İstinadlar
Bu məqalədəki istinadlar müvafiq ilə göstərilməlidir. |
- . 2015-03-16 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-07-03.
- "T.İ. Hacıyevin Azərbaycan Respublikasının maarif naziri təyin edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı". 2021-02-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-03-29.
- "Bakı Dövlət Universitetinin əməkdaşlarının "Şöhrət" ordeni ilə təltif edilməsi haqqında AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASI PREZİDENTİNİN SƏRƏNCAMI". http://e-qanun.az (azərb.). 30 oktyabr 2009. 27 fevral 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 27 fevral 2016.
- . 2015-11-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-27.
- Akademik Tofiq Hacıyev II Fəxri Xiyabanda dəfn edildi
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- tofiq-haciyev.com — Tofiq Hacıyev rəsmi saytı
- [1] (az.)
- http://www.azerbaijan-news.az/index.php?mod=3&id=84422
- http://525.az/site/?name=xeber&news_id=46863
- http://report.az/elm-ve-tehsil/1300-il-evvelki-formasi-bu-qeder-mukemmel-olan-dil-yoxdur/
- Tofiq Hacıyevin müsahibəsi
- Sərvər Şirin: Tofiq Hacıyevi xatırlayarkən
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Tofiq Haciyev Tofiq Ismayil oglu Haciyev 1 may 1936 Soltanli Cebrayil rayonu 27 noyabr 2015 Baki Azerbaycan dilcisi turkoloq alim filologiya elmleri doktoru Nesimi adina Dilcilik Institutunun direktoru 2015 Baki Dovlet Universitetinin turkologiya kafedrasinin mudiri 2015 AMEA nin heqiqi uzvu akademik 2014 Azerbaycan Respublikasinin maarif naziri 1993 Tofiq HaciyevTofiq Ismayil oglu HaciyevDogum tarixi 1 may 1936Dogum yeri Soltanli Cebrayil rayonu Azerbaycan SSR SSRIVefat tarixi 27 noyabr 2015 79 yasinda Vefat yeri Baki AzerbaycanVetendasligi AzerbaycanElm saheleri Azerbaycan edebi dil tarixi turkologiya dialektologiyaElmi dereceleri filologiya elmleri doktoru AMEA nin heqiqi uzvuElmi adi akademikIs yeri AMEA nin Nesimi adina Dilcilik Institutunun direktoruTehsili Azerbaycan Dovlet Universiteti 1958 Uzvluyu Azerbaycan Milli Elmler AkademiyasiMukafatlari 1999www tofiqhaciyev azHeyatiTofiq Haciyev 1 may 1936 ci ilde Cebrayil rayonunun Soltanli kendinde anadan olub Soltanli kend orta mektebini bitirib 1953 cu ilde Azerbaycan Dovlet Universitetinin filologiya fakultesine qebul olunub 1958 ci ilde orani ferqlenme diplomu ile bitirib ve dilcilik ixtisasi uzre aspiranturaya qebul edilib 1962 ci ilin martinda Azerbaycan dilinin Cebrayil sivesi movzusunda namizedlik 1969 cu ilde XX esrin evvellerinde Azerbaycan edebi dili movzusunda doktorluq dissertasiyalarini mudafie edib Azerbaycanda tehsilin ve elmin inkisafindaki xidmetlerine gore 30 oktyabr 2009 cu ilde Sohret ordeni ile teltif edilmisdir 27 noyabr 2015 ci ilde seher saatlarinda yasadigi evde dem qazindan zeherlenerek dunyasini deyisib Ikinci Fexri Xiyabanda defn olunub Elmi fealiyyetiTofiq Haciyevin Sabir qaynaqlar ve selefler 1980 Seirimiz nesrimiz edebi dilimiz 1990 Dede Qorqud dilimiz dusuncemiz 1999 kitablari isiq uzu gorub Azerbaycan sovet edebiyyati 1988 dersliyinin erseye gelmesinde hemmuellif kimi istirak edib Onun Sabir qaynaqlar ve selefler 1980 Seirimiz nesrimiz edebi dilimiz 1990 Dede Qorqud dilimiz dusuncemiz 1999 kitablari isiq uzu gorub Azerbaycan sovet edebiyyati 1988 dersliyinin erseye gelmesinde hemmuellif kimi istirak edib Eyni zamanda Azerbaycan edebi dili tarixi 2 ci hisse 1987 dersliyinin Azerbaycan edebi dili tarixi 1976 XX esrin evvellerinde Azerbaycan edebi dili tarixi 1977 Azerbaycan dili tarixi 1983 Kamil Veliyevle birge Azerbaycan dili 1993 Zerife Budaqova ile birge kimi monoqrafiya ve ders vesaitlerinin muellifidir Klassiklerimizin dili ve uslubu ile bagli onlarca meqalesi isiq uzu gorub Satira dili 1975 Yazici dili ve ideya bedii tehlil 1979 Molla Nesreddin in dili ve uslubu 1983 Fuzuli dil senetkarligi 1994 kitablari cap olunub Orta mektebler ucun Turk dili IX sinif 1994 Esger Quliyev Nizami Ceferovla birge Turk dili X XI sinifler 1994 Nizami Ceferovla birge derslikleri de nesr edilib O merhum professor Hadi Mirzezadenin Tarixi Qrammatika dersliyini yeniden capa hazirlayarken kitabda olmayan Zerf ve Edat behslerini yazib Umumiyyetle 20 kitabin 400 den cox elmi meqalenin muellifidir Kadr hazirligi sahesinde de cox is gorub dil tarixi dialektologiya uzre Azerbaycan ve basqa turk xalqlari ucun xeyli sayda elmi isci yetisdirib Kisinyov Almati Dusenbe Biskek Nukus Nalcik ve basqa seherlerde elmi konfrans ve simpoziumlarda dil tarixi ve dialektologiyanin aktual movzularinda meruzeler edib Kayseri 1990 Tehran 1992 1995 Antalya 1993 ve Ankarada 1996 kecirilmis elmi konfranslarda meruzeler oxuyub Onun elmi yaradiciliginda Kitabi Dede Qorqud la bagli tedqiqatlar muhum yer tutur Tofiq Haciyevin Kamil Veliyevle 1975 ci ve 1976 ci illerde Azerbaycan Dovlet Universitetinde respublika seviyyesinde teskil etdikleri Dede Qorqud seminari Azerbaycan qorqudsunasliginda bir dircelis yaratdi Birinci seminarin materiallari ADU nun Elmi eserleri nin dil ve edebiyyat seriyasi 1976 ci il 4 cu nomresinde cap olunub ikinci seminarin materiallari ise hemin jurnalin muxtelif nomrelerinde derc edilib Bu tedqiqat onun Dede Qorqud la bagli gelecek axtarislarinda ilk addimi idi Azerbaycan edebi dili tarixi 1976 kitabinda Kitabi Dede Qorqud daki hadiselerin obrazlarin tarixi abidenin dili poetikasi etnoqrafik xususiyyetleri haqqinda genis tehlil verib Esas eserleri ve tercumeleri1975 Satira dili B ADU nesri 178 s 1976 Azerbaycan edebi dili tarixi B ADU nesri 155 s 1977 XX esrin evvellerinde Azerbaycan edebi dili B Maarif 188 s 1979 Yazici dili ve ideya bedii tehlil B Maarif 130 s 1980 Sabir qaynaqlar ve selefler B Yazici 175 s 1983 Azerbaycan dili tarixi B Maarif 188 s K Veliyevle serikli 1983 Molla Nesreddin in dili ve uslubu B Yazici 267 s 1987 Azerbaycan edebi dili tarixi 2 ci hisse B Maarif 293 s 1990 Se rimiz nesrimiz edebi dilimiz B 360 s 1992 Azerbaycan dili B Elm 199 s Z Budaqova ile serikli 1994 Fuzuli dil senetkarligi B Genclik 70 s 1997 Murad Adci Qipcaq colunun yovsani B 194 s 1999 Dede Qorqud dilimiz dusuncemiz Baki Yeni nesrler evi 213 s 2002 B A Serebrennikov ve N Z Haciyevanin Turk dillerinin muqayiseli tarixi qrammatikasi kitabinin tercumesi Baki 380 s 2004 Azerbaycan edebiyyati tarixi alti cildde I cild Baki Elm serikli 2005 Azerbaycan dili 10 sinif dersliyi 143 s serikli 2005 Azerbaycan dili 11 sinif dersliyi 162 s serikli 2005 Mikayil Bastunun San qizi dastani ve poetikasi Baki Tehsil 310 s 2005 M Adci Turkler ve dunya gizli tarix Ruscadan tercume 250 s Baki 2007 Azerbaycan edebiyyati tarixi alti cildde II cild Baki Elm serikli 2008 Seyid Ehmed Cemaleddin ibn Muhenna Hilyetul insan ve helbetul lisan Baki 143 s 2012 Azerbaycan edebi dilinin tarixi Iki cildde Baki Elm 2012 IstinadlarBu meqaledeki istinadlar muvafiq istinad sablonlari ile gosterilmelidir 2015 03 16 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 07 03 T I Haciyevin Azerbaycan Respublikasinin maarif naziri teyin edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Prezidentinin Fermani 2021 02 24 tarixinde Istifade tarixi 2020 03 29 Baki Dovlet Universitetinin emekdaslarinin Sohret ordeni ile teltif edilmesi haqqinda AZERBAYCAN RESPUBLIKASI PREZIDENTININ SERENCAMI http e qanun az azerb 30 oktyabr 2009 27 fevral 2016 tarixinde Istifade tarixi 27 fevral 2016 2015 11 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 27 Akademik Tofiq Haciyev II Fexri Xiyabanda defn edildiHemcinin baxXarici kecidlertofiq haciyev com Tofiq Haciyev resmi sayti 1 az http www azerbaijan news az index php mod 3 amp id 84422 http 525 az site name xeber amp news id 46863 http report az elm ve tehsil 1300 il evvelki formasi bu qeder mukemmel olan dil yoxdur Tofiq Haciyevin musahibesi Server Sirin Tofiq Haciyevi xatirlayarken