Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amerika cökəsi (lat. Tilia americana) — bitkilər aləminin əməköməciçiçəklilər dəstəsinin əməköməcikimilər fəsiləsinin cökə cinsinə aid bitki növü.
| Amerika cökəsi | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Amerika cökəsi | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbii yayılması
Amerikanın cənub-qərbi ştatlarında geniş yayılmışdır. 1752-ci ildə İngiltərəyə gətirilmışdır.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 20-35 (45)m, gövdəsinin diametri 1,2 m-dək olan, şaxələnmiş çətirli, budaqları çox vaxt sallaq, boz və ya açıq qonur qabıqlı, yarpağı tökülən ağacdır. Tumurcuqları hamar, möhkəm, ucu biz, oval, tünd qırmızı rəngli, iki tumurcuq pulcuqludur. Yarpaqları sadə, növbəli, oval və ya ürəkvari formalı, uzunluğu və eni 10-15 sm (bəzən 25 sm-dək), uzun, nazik saplaqlı, kənarı iri dişli və ucu bizdir. Kiçik (diametri 10-14 mm), sarımtıl-ağ, ətirli çiçəkləri 6-20 ədəd sallaq, çətirşəkilli çiçək quruplarına yığılmışdır. Çiçəkləri düz, beş ləçəkli və kasayarpaqlı, çoxsaylı erkəkcikli və beş yuvalı yuxarı yumurtalıqdadır. Çiçəkləmə yayın əvvəli və ya ortası baş verir. Meyvələri yumru, açıq sarı rəngli, diametri 8-10 mm, quru qutucuqlardır.
Ekologiyası
Amerika cökəsi yumşaq iqlimi olan rayonlarda becərilə bilər.
Azərbaycanda yayılması
Respublıkamızda bəzi rayonlarda mədəni şəraitdə rast gəlinir.
İstifadəsi
Yarpaqları və çiçəkləri yeməlidir. Çiçəklərin aktiv maddələrinə flovonoidlər, efir yağları daxildir. Bol nektarı həşaratların müxtəlif növləri tərəfindən istifadə olunur. Taxta əşyaların, qatar korpuslarının düzəldilməsində istifadə edilir. Cökənin çiçəklərindən hazırlanan çay xoş qoxuya malikdir. Tərkibində büzücü təsirə malik olan taminlər vardır.
Sinonimləri
- Tilia americana var. americana
Yarımnövləri
- (Slavin) Rehder
- (Vent.) Loudon
- (Schltdl.) Hardin
- (A. Braun) V. Engl.
- (A. Braun) V. Engl.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 514.
- Amerika cökəsi:''The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Amerika cokesi lat Tilia americana bitkiler aleminin emekomecicicekliler destesinin emekomecikimiler fesilesinin coke cinsine aid bitki novu Amerika cokesiElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste EmekomeciciceklilerFesile EmekomecikimilerYarimfesile Cins CokeNov Amerika cokesiBeynelxalq elmi adiTilia americana L 1753Sekil axtarisiITIS 21536NCBI 66669EOL 584834Tebii yayilmasiAmerikanin cenub qerbi statlarinda genis yayilmisdir 1752 ci ilde Ingiltereye getirilmisdir Botaniki tesviriHundurluyu 20 35 45 m govdesinin diametri 1 2 m dek olan saxelenmis cetirli budaqlari cox vaxt sallaq boz ve ya aciq qonur qabiqli yarpagi tokulen agacdir Tumurcuqlari hamar mohkem ucu biz oval tund qirmizi rengli iki tumurcuq pulcuqludur Yarpaqlari sade novbeli oval ve ya urekvari formali uzunlugu ve eni 10 15 sm bezen 25 sm dek uzun nazik saplaqli kenari iri disli ve ucu bizdir Kicik diametri 10 14 mm sarimtil ag etirli cicekleri 6 20 eded sallaq cetirsekilli cicek quruplarina yigilmisdir Cicekleri duz bes lecekli ve kasayarpaqli coxsayli erkekcikli ve bes yuvali yuxari yumurtaliqdadir Cicekleme yayin evveli ve ya ortasi bas verir Meyveleri yumru aciq sari rengli diametri 8 10 mm quru qutucuqlardir EkologiyasiAmerika cokesi yumsaq iqlimi olan rayonlarda becerile biler Azerbaycanda yayilmasiRespublikamizda bezi rayonlarda medeni seraitde rast gelinir IstifadesiYarpaqlari ve cicekleri yemelidir Ciceklerin aktiv maddelerine flovonoidler efir yaglari daxildir Bol nektari hesaratlarin muxtelif novleri terefinden istifade olunur Taxta esyalarin qatar korpuslarinin duzeldilmesinde istifade edilir Cokenin ciceklerinden hazirlanan cay xos qoxuya malikdir Terkibinde buzucu tesire malik olan taminler vardir SinonimleriTilia americana var americanaYarimnovleri Slavin Rehder Vent Loudon Schltdl Hardin A Braun V Engl A Braun V Engl IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 514 Amerika cokesi The Plant List saytinda takson barede melumat ing Hemcinin bax