Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ağayev Telman Məmmədəli oğlu (10 oktyabr 1935, Vağudi, Qarakilsə rayonu – 9 may 2020) — biologiya elmləri doktoru (1983), professor (1989), AMEA-nın müxbir üzvü (2001).
| Telman Ağayev | |
|---|---|
| Telman Məmmədəli oğlu Ağayev | |
 | |
| Doğum tarixi | 10 oktyabr 1935 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 9 may 2020 (84 yaşında) |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ→ Azərbaycan |
| Elm sahəsi | biokimya |
| Elmi dərəcəsi | biologiya elmləri doktoru |
| Elmi adı | professor |
| İş yeri | Fiziologiya İnstitutunun direktoru |
| Təhsili | |
Həyatı
Telman Ağayev 10 oktyabr 1935-ci ildə Ermənistan Respublikasının Sisyan rayonunun Vağudi kəndində anadan olub. Ali təhsilini 1959-cu ildə Azərbaycan Kənd Təsərüfatı İnstitutunun Zootexnika fakültəsində alıb.
Əmək fəaliyyəti
Telman Ağayev 1960-cı ildən Naxçıvan MSSR Nazirlər Sovetində təlimatçı, kənd təsərrüfatı üzrə referant vəzifələrini icra edib. 1963-cü ildə Kənd Təsərrüfatı Nazirliyində Heyvandarlıq şöbəsinin müdiri olan Telman Ağayev 1967-ci ildə Elmlər Akademiyasının Fiziologiya İnstitutunda kiçik elmi işçi, 1973-cü ildə isə böyük elmi işçi kimi fəaliyyət göstərib. Alim 1975–2019-cu illərdə isə laboratoriya rəhbəri vəzifəsini icra edib.
Telman Ağayev 1993–1995-ci illərdə Azərbaycan EA-nın A. İ. Qarayev adına Fiziologiya İnstitutunda elmi işlər üzrə direktor müavini olub. 1995–2003-cü illərdə həmin institutun direktoru vəzifəsini icra edib. Alim 2020-ci ildən bu elmi müəssisədə baş elmi işçi kimi fəaliyyət göstərib.
Telman Ağayev AMEA-nın "Xəbərləri" (biologiya və tibb elmləri seriyası), "Ekoenergetika" və Gürcüstan EA "Xəbərləri" jurnallarının redaksiya heyətinin üzvü kimi fəaliyyət göstərib (2012). Habelə, T. Ağayev YUNESKO-nun Azərbaycan Respublikasında "Bioetika, Elmi Biliklərin və Texnologiyaların Etikası" Milli Komitəsində təmsil olunmuş, Beyin Tədqiqatları üzrə Beynəlxalq Təşkilatın (IBRO, 1996) üzvü olub.
Üzv olduğu cəmiyyətlər
- Azərbaycan Biokimya Cəmiyyətinin sədri;
- Avropa Biokimyaçılar Cəmiyyətinin üzvü (1999);
- Azərbaycan Fizioloqlar Cəmiyyətinin vitse-prezidenti(1995–2004);
- Respublika Biokimyaçılar və Molekulyar Bioloqlar Cəmiyyətinin İdarə Heyətinin üzvü;
- Azərbaycan Fizioloqlar Cəmiyyətinin prezidenti (2005);
Əsas elmi nailiyyətləri
Telman Ağayev 1969-cu ildə "Mədə reseptorlarının qıcıqlanması zamanı baş beyində zülal və aminli turşuların mübadiləsi" mövzusunda namizədlik, 1983-cü ildə "Beyinin görmə analizatorunun strukturlarında qlutamin turşusu sisteminin formalaşmasının yaş xüsusiyyətləri" mövzusunda isə doktorluq dissertasiyalarını müdafiə etmişdir. Alim 1989-cu ildə professor elmi adını alıb, 2001-ci ildə AMEA-nın müxbir üzvü seçilib.
Telman Ağayev təkamül fiziologiyası və biokimyası sahəsində mütəxəssis idi. O, filogenez və ontogenezin ayrı-ayrı səviyyələrində duran orqanizmlərin mərkəzi sinir sisteminin sensor və hüceyrə biokimyası üzrə elmi istiqamətin təşkilatçısı və ardıcıl davamçısı kimi tanınırdı. Alimin elmi işlərinin əsas istiqamətini biokimyəvi tədqiqatlar, həmçinin heyvanlarda görmə, eşitmə və digər sensor funksiyaların formalaşmasında beyinin qlutamin turşusu və biogen aminləri tənzimedici sisteminin rolu, bu proseslərin neyrokimyəvi əsaslarının fundamental tədqiqi təşkil edirdi. O, tədqiqatlarına əsaslanaraq təkamül və yaş fiziologiyası, biokimyasının bəzi mühüm elmi müddəalarını, funksional neyrokimyanın perspektiv istiqamətlərini irəli sürərək, filo və ontogenezdə analizator sistemlərinin normal inkişafı və funksiyalarının pozulduğu şəraitdə beyin strukturlarında metabolik dəyişikliklərin kompleks tədqiqini aparıb.
Alimin elmi tədqiqatlarının digər bir istiqaməti heyvanlarda müxtəlif inkişaf mərhələlərində görmə, eşitmə sensor funksiyalarının tənzimində məlumatların nəqli və beyin mərkəzlərində yenidən işlənməsinin neyrokimyəvi əsaslarının və bu proseslərdə neyromediatorların rolunun öyrənilməsi olub.
Telman Ağayev 340 elmi əsərin, habelə 10 monoqrafiyanın müəllifi idi. Onun elmi rəhbərliyi ilə 10 elmlər doktoru, 37 fəlsəfə doktoru hazırlanıb.
Əsas elmi əsərlərin adları
- Активность глутаматдекарбоксилазы в субклеточных фракциях тканей значительного анализатора мозга собак в постнатальном онтогенезе // Укр. биохим. журн. 1982, 54, .№ 4, с.409–413. Киев, Наукова думка.
- Влияние ранней зрительной декривации на синтез глутаминовой и аспарагиновой кислот в матохондриях центральных структур зрительного анализатора мозга собак // Вопросы медицинской химии. 1988, 34, № 3, с.59–61. Москва, изд-во"Медицина".
- Распределение аспартаталинотрансферазной активности в структурах зрительного анализатора мозга собак в период постнатального онтогенеза // Журн. Эволюционная биохимия и физиология. 1994, 30, № 2, с.192–197, Ленинград, изд-во АН СССР.
- Обмен глутаминовой кислоты в стуктурах зрительного анализатора и разных областей коры головного мозга при зрительной дективации // Монография. 1997, Баку, стр.231, "Элм" АН Азербайджана.
- The effect of the visual deprivation on the phosphatik-activation glutaminase activity in the synaptosomes of the brain visual structures in early postnatal ontogenesis in dogs // International Islamic Medical journal. Baku. 1997, 2, № 3–4, p. 21–26
Təltifləri
Telman Ağayev 2013-cü ildə Avropa Elmi-Sənaye Palatası tərəfindən fəaliyyətinə görə diplom və qızıl medalla mükafatlandırılıb.
İstinadlar
- "Ağayev Telman Məmmədəli oğlu" (Azərbaycan). science.gov.az. 21.09.2021 tarixində .
- "Ağayev Telman Məmmədəli oğlu" (Azərbaycan). nkpi.az. (#archive_missing_date) tarixində .
Xarici keçidlər
- Telman Ağayev vəfat etdi
- AMEA-nın müxbir üzvü Telman Ağayev vəfat etdi
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediyada bu adli diger sexsler haqqinda da meqaleler var bax Telman Agayev Telman Memmedeli oglu 10 oktyabr 1935 Vagudi Qarakilse rayonu 9 may 2020 biologiya elmleri doktoru 1983 professor 1989 AMEA nin muxbir uzvu 2001 Telman AgayevTelman Memmedeli oglu AgayevDogum tarixi 10 oktyabr 1935 1935 10 10 Dogum yeri Vagudi Qarakilse rayonu Ermenistan SSR ZSFSR SSRIVefat tarixi 9 may 2020 2020 05 09 84 yasinda Vetendasligi SSRI AzerbaycanElm sahesi biokimyaElmi derecesi biologiya elmleri doktoruElmi adi professorIs yeri Fiziologiya Institutunun direktoruTehsili Azerbaycan Dovlet Aqrar UniversitetiHeyatiTelman Agayev 10 oktyabr 1935 ci ilde Ermenistan Respublikasinin Sisyan rayonunun Vagudi kendinde anadan olub Ali tehsilini 1959 cu ilde Azerbaycan Kend Teserufati Institutunun Zootexnika fakultesinde alib Emek fealiyyetiTelman Agayev 1960 ci ilden Naxcivan MSSR Nazirler Sovetinde telimatci kend teserrufati uzre referant vezifelerini icra edib 1963 cu ilde Kend Teserrufati Nazirliyinde Heyvandarliq sobesinin mudiri olan Telman Agayev 1967 ci ilde Elmler Akademiyasinin Fiziologiya Institutunda kicik elmi isci 1973 cu ilde ise boyuk elmi isci kimi fealiyyet gosterib Alim 1975 2019 cu illerde ise laboratoriya rehberi vezifesini icra edib Telman Agayev 1993 1995 ci illerde Azerbaycan EA nin A I Qarayev adina Fiziologiya Institutunda elmi isler uzre direktor muavini olub 1995 2003 cu illerde hemin institutun direktoru vezifesini icra edib Alim 2020 ci ilden bu elmi muessisede bas elmi isci kimi fealiyyet gosterib Telman Agayev AMEA nin Xeberleri biologiya ve tibb elmleri seriyasi Ekoenergetika ve Gurcustan EA Xeberleri jurnallarinin redaksiya heyetinin uzvu kimi fealiyyet gosterib 2012 Habele T Agayev YUNESKO nun Azerbaycan Respublikasinda Bioetika Elmi Biliklerin ve Texnologiyalarin Etikasi Milli Komitesinde temsil olunmus Beyin Tedqiqatlari uzre Beynelxalq Teskilatin IBRO 1996 uzvu olub Uzv oldugu cemiyyetler Azerbaycan Biokimya Cemiyyetinin sedri Avropa Biokimyacilar Cemiyyetinin uzvu 1999 Azerbaycan Fizioloqlar Cemiyyetinin vitse prezidenti 1995 2004 Respublika Biokimyacilar ve Molekulyar Bioloqlar Cemiyyetinin Idare Heyetinin uzvu Azerbaycan Fizioloqlar Cemiyyetinin prezidenti 2005 Esas elmi nailiyyetleriTelman Agayev 1969 cu ilde Mede reseptorlarinin qiciqlanmasi zamani bas beyinde zulal ve aminli tursularin mubadilesi movzusunda namizedlik 1983 cu ilde Beyinin gorme analizatorunun strukturlarinda qlutamin tursusu sisteminin formalasmasinin yas xususiyyetleri movzusunda ise doktorluq dissertasiyalarini mudafie etmisdir Alim 1989 cu ilde professor elmi adini alib 2001 ci ilde AMEA nin muxbir uzvu secilib Telman Agayev tekamul fiziologiyasi ve biokimyasi sahesinde mutexessis idi O filogenez ve ontogenezin ayri ayri seviyyelerinde duran orqanizmlerin merkezi sinir sisteminin sensor ve huceyre biokimyasi uzre elmi istiqametin teskilatcisi ve ardicil davamcisi kimi taninirdi Alimin elmi islerinin esas istiqametini biokimyevi tedqiqatlar hemcinin heyvanlarda gorme esitme ve diger sensor funksiyalarin formalasmasinda beyinin qlutamin tursusu ve biogen aminleri tenzimedici sisteminin rolu bu proseslerin neyrokimyevi esaslarinin fundamental tedqiqi teskil edirdi O tedqiqatlarina esaslanaraq tekamul ve yas fiziologiyasi biokimyasinin bezi muhum elmi muddealarini funksional neyrokimyanin perspektiv istiqametlerini ireli surerek filo ve ontogenezde analizator sistemlerinin normal inkisafi ve funksiyalarinin pozuldugu seraitde beyin strukturlarinda metabolik deyisikliklerin kompleks tedqiqini aparib Alimin elmi tedqiqatlarinin diger bir istiqameti heyvanlarda muxtelif inkisaf merhelelerinde gorme esitme sensor funksiyalarinin tenziminde melumatlarin neqli ve beyin merkezlerinde yeniden islenmesinin neyrokimyevi esaslarinin ve bu proseslerde neyromediatorlarin rolunun oyrenilmesi olub Telman Agayev 340 elmi eserin habele 10 monoqrafiyanin muellifi idi Onun elmi rehberliyi ile 10 elmler doktoru 37 felsefe doktoru hazirlanib Esas elmi eserlerin adlari Aktivnost glutamatdekarboksilazy v subkletochnyh frakciyah tkanej znachitelnogo analizatora mozga sobak v postnatalnom ontogeneze Ukr biohim zhurn 1982 54 4 s 409 413 Kiev Naukova dumka Vliyanie rannej zritelnoj dekrivacii na sintez glutaminovoj i asparaginovoj kislot v matohondriyah centralnyh struktur zritelnogo analizatora mozga sobak Voprosy medicinskoj himii 1988 34 3 s 59 61 Moskva izd vo Medicina Raspredelenie aspartatalinotransferaznoj aktivnosti v strukturah zritelnogo analizatora mozga sobak v period postnatalnogo ontogeneza Zhurn Evolyucionnaya biohimiya i fiziologiya 1994 30 2 s 192 197 Leningrad izd vo AN SSSR Obmen glutaminovoj kisloty v stukturah zritelnogo analizatora i raznyh oblastej kory golovnogo mozga pri zritelnoj dektivacii Monografiya 1997 Baku str 231 Elm AN Azerbajdzhana The effect of the visual deprivation on the phosphatik activation glutaminase activity in the synaptosomes of the brain visual structures in early postnatal ontogenesis in dogs International Islamic Medical journal Baku 1997 2 3 4 p 21 26TeltifleriTelman Agayev 2013 cu ilde Avropa Elmi Senaye Palatasi terefinden fealiyyetine gore diplom ve qizil medalla mukafatlandirilib Istinadlar Agayev Telman Memmedeli oglu Azerbaycan science gov az 21 09 2021 tarixinde Agayev Telman Memmedeli oglu Azerbaycan nkpi az archive missing date tarixinde Xarici kecidlerTelman Agayev vefat etdi AMEA nin muxbir uzvu Telman Agayev vefat etdi