Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Tabeli mürəkkəb cümlə iki və daha artıq sadə cümlənin məna və qrammatik cəhətdən tabelilik əlaqəsi əsasında birləşməsindən yaranır.
Belə cümlələrin tərkib hissələrinin qrammatik cəhətdən biri əsas, digəri isə ondan asılı olur. Əsas cümlə baş, asılı olan cümlə isə budaq cümlə adlanır. Budaq cümlə həmişə baş cümləyə aid olub, onu müxtəlif cəhətdən izah edir. Bu zaman budaq cümlə ya baş cümlənin buraxılmış cümlə üzvünün yerində işlənir, ya da ümumi məzmunla bağlı olur. Ümumi məzmunla bağlı olan şərt budaq cümlələri sadə cümləyə çevrilmir.
- Bəzi budaq cümlələr baş cümlənin buraxılmış üzvünün sualına cavab verir: Mən bilirdim ki (nəyi?) , hər şey bizim iradəmizdən asılıdır. Bu cümlədə baş cümlə budaq cümlədən əvvəl gəlib və baş cümlədəki buraxılmış üzvü – tamamlığı əvəz edir.
- Budaq cümlə baş cümlədə işarə əvəzliyi ilə verilmiş cümlə üzvünün sualına cavab olur: Mən onu da (nəyi?) bilirdim ki, əvvəl - axır torpaqlarımızı geri qaytaracağıq. O, elə (necə?) danışırdı ki, heç kəs diqqətini ondan yayındırmırdı. Məni düşündürən o idi ki (nə idi?),biz nəyə görə öz tarixi keçmişimizi tez unuduruq? Verilmiş cümlələrdə işarə əvəzlikləri tamamlığın , zərfliyin və xəbərin sualına cavab olur.
- Budaq cümlə baş cümlənin ümumi məzmunu ilə bağlı olur və onun məzmununu izah edir: Atın cilovunu nə qədər yığdısa da, yelini ala bilmədi. Müəllim icazə versə, mən sənə kömək edərəm. Bu cümlələrdə heç bir cümlə üzvünün sualı meydana çıxmır, ancaq ümumi məzmundan birincisində qarşılaşdırma, ikincisində şərt mənası var. Belə cümlələrdə budaq cümlə baş cümlədən əvvəl gəlir.
- Baş cümlə ■, budaq cümlə isə ● işarəsi ilə göstərilir. Budaq cümlədən baş cümləyə tabelilik əlaməti olaraq ■←● ox işarəsi qoyulur.
 | Dilçilik ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Tabeli murekkeb cumle iki ve daha artiq sade cumlenin mena ve qrammatik cehetden tabelilik elaqesi esasinda birlesmesinden yaranir Bele cumlelerin terkib hisselerinin qrammatik cehetden biri esas digeri ise ondan asili olur Esas cumle bas asili olan cumle ise budaq cumle adlanir Budaq cumle hemise bas cumleye aid olub onu muxtelif cehetden izah edir Bu zaman budaq cumle ya bas cumlenin buraxilmis cumle uzvunun yerinde islenir ya da umumi mezmunla bagli olur Umumi mezmunla bagli olan sert budaq cumleleri sade cumleye cevrilmir Bezi budaq cumleler bas cumlenin buraxilmis uzvunun sualina cavab verir Men bilirdim ki neyi her sey bizim irademizden asilidir Bu cumlede bas cumle budaq cumleden evvel gelib ve bas cumledeki buraxilmis uzvu tamamligi evez edir Budaq cumle bas cumlede isare evezliyi ile verilmis cumle uzvunun sualina cavab olur Men onu da neyi bilirdim ki evvel axir torpaqlarimizi geri qaytaracagiq O ele nece danisirdi ki hec kes diqqetini ondan yayindirmirdi Meni dusunduren o idi ki ne idi biz neye gore oz tarixi kecmisimizi tez unuduruq Verilmis cumlelerde isare evezlikleri tamamligin zerfliyin ve xeberin sualina cavab olur Budaq cumle bas cumlenin umumi mezmunu ile bagli olur ve onun mezmununu izah edir Atin cilovunu ne qeder yigdisa da yelini ala bilmedi Muellim icaze verse men sene komek ederem Bu cumlelerde hec bir cumle uzvunun suali meydana cixmir ancaq umumi mezmundan birincisinde qarsilasdirma ikincisinde sert menasi var Bele cumlelerde budaq cumle bas cumleden evvel gelir Bas cumle budaq cumle ise isaresi ile gosterilir Budaq cumleden bas cumleye tabelilik elameti olaraq ox isaresi qoyulur Dilcilik ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin