Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Təsviri incəsənət — bədii yaradıcılıq sahələrindən biri.
Haqqında
Azərbaycan ərazisində ən qədim maddi mədəniyyət nümunələri e.ə. 8-ci minilliyə təsadüf edir. Qədim meqalitik abidələr, menhirlər, dolmenlər, mağaralar, müdafiə tikililəri, kurqanlar, metal alətlər, dulusçuluq, zərgərlik sənəti Azərbaycan yaşayış məskəni üçün xarakterik olmuşdur. Monumental qaya rəsmlərində xalqın mədəniyyəti və estetik təsəvvürləri öz ifadəsini tapmışdır. Füzuli şəhərinin yaxınlığındakı Azıx mağarası (uzunluğu 215–220 m) Azərbaycanın dünyada ən qədim insan məskənlərindən biri olduğunu sübut edir.
Qədim nümunələri
Təsviri sənətin ən qədim nümunələri arasında e.ə. VIII–V əsrlərdən qalmış Qobustan qaya təsvirləri, Kəlbəcər rayonunun Zalxa gölü ətrafında Ayıçınqılı və Pəriçınqıl dağlarındakı Tunc dövrünün başlanğıcına (e.ə. 3-cü minillik) aid rəsmlər, Orbdubad şəhərindən şimalda Gəmiqaya dağlarındakı qayaüstü təsvirlər müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Qobustanın "Böyükdaş", "Kiçikdaş", "Cingirdağ", "Şonqardağ" və digər qayalarında həkk olunmuş rəsmlərdə, orada yaşamış qədim insanların həyat tərzi, məişəti, əməyi ilə əlaqədar təsvirlər xüsusi maraq doğurur. Burada ovçuluq, maldarlıq, əkinçilik və məişətin digər sahələri ilə bağlı müxtəlif süjetlər, səhnələr, insan və heyvan təsvirləri dinamik tərzdə həkk olunmuşdur. Qobustan qaya rəsmləri — piktoqramlar ibtidai icma quruluşundan feodalizm mərhələsinə kimi çoxəsrlik, uzun tarixi dövrü əhatə edir.
Təsviri sənətin qədim nümunələri arasında dulusçuluq, daş və metal məmulatlarını bəzəyən dekorativ naxışlar, rəsmlər, qabartmalar (relyef təsvirlər), heykəllər mühüm yer tutur. Bunlardan kürə formalı qab (Naxçıvan MR-nın Şahtaxtı kəndi), ikibaşlı maral fiquru (Xocavənd rayonunun Dolanlar kəndi), üzərində 5 fantastik heyvan təsviri cızılmış tunc qab (Gədəbəy), aypara şəklində qızıl yaxalıq (Ziviyə), qızıl cam (Urmiya gölü yaxınlığındakı Həsənlu təpəsi), Mil, Qarabağ düzlərindən tapılmış keramik qablar öz zərifliyi, bədii kamilliyi ilə fərqlənir (e.ə. VIII–VII əsrlər). Mingəçevirdən, Şamaxıdan tapılmış müxtəlif tipli və formalı bədii şüşə məmulatı nümunələri — dekorativ qablar, piyalələr, qadın bəzəkləri Azərbaycanda şüşə istehsalının da mövcud olduğunu göstərir.
Heykəltəraşlıqda
Həkkaklıq və heykəltaraşlıq nümunələri Albaniya (Qafqaz) dövrü sənətində geniş yayılmışdır. Mingəçevir məbədinin (5–6 əsrlər) daş kapitelinin səthində müqəddəs dirilik ağacının sol və sağında üz-üzə dayanmış iki tovuz quşunun qabartma təsviri Albaniya (Qafqaz) dövrü heykəltaraşlığının ən kamil nümunələrindəndir.
Bədii metal məmulatlarının (torevtika) tərtibində də plastik formalara tez-tez təsadüf olunur. Mingəçevir, Torpaqqala və s. yerlərdən tapılmış gümüş camların, tuncdan hazırlanmış su qablarının üzərində maral, şir, tovuz quşu, buta təsvirləri verilmişdir. Bu dövrün dairəvi və qabartma heykəltaraşlıq nümunələrindən (tuncdan və daşdan) insan və heyvan təsvirləri, məişət, ov və dini ayinlərlə bağlı səhnələr üstün yer tutur. VII əsrdən başlayaraq islam dininin yayılması ilə bağlı Azərbaycanın qədim tarixi şəhərlərində — Qəbələ, Naxçıvan, Şamaxı, Bakı, Bərdə, Gəncə, Beyləqan, Təbriz, Marağa və Ərdəbildə memarlıq kompleksləri, saray, qəsr, məscid və türbələr inşa edilirdi. Həmin binaların dekorativ tərtibatında kalliqrafiya — kitabə, ornament, kaşı və qabartma elementlərindən geniş istifadə olunmuşdur. Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbinə mənsub olan binalarda daş üzərində oyma sənəti nümunələri, həndəsi və nəbati naxışlar, Naxçıvan memarlıq məktəbini təmsil edən binaların dekorativ bəzəklərində isə şirli kərpicdən və kaşı bəzəklərindən ibarət ornament motivləri başlıca yer tutur.
Heykəltəraşlıq sənətinin ən məşhur nümunələri arasında XIII əsrdə Bakı limanında tikilmiş Şirvanşahların "Bayıl qəsri", yaxud "Səbayıl" adlanan memarlıq abidəsi üzərindəki yazı və qabartma təsvirləri binanın dekorativ tərtibində həlledici rol oynamışdır. "Bayıl daşlarında" yazılarla birlikdə insan və heyvan (pələng, dəvə, at, öküz, quş) təsvirləri dərin oyma üslubunda işlənmişdir. Friz xarakteri daşıyan "Bayıl daşları" vaxtilə quruda yerləşən möhtəşəm memarlıq abidəsinin dekorativ elementini təşkil etmişdir.
Orta əsrlərdə
Orta əsrlərdə Azərbaycan təsviri sənəti dekorativ tətbiqi sənətlə vəhdət təşkil etmiş, Gəncə, Beyləqan və digər şəhərlərdən tapılmış keramika nümunələri üzərində nəbati və həndəsi ornamentlərlə yanaşı, iti caynaqlı quşu, yaxud vəhşi heyvanı oxla vuran cəngavər təsvir edilmişdir. Bu dövr Azərbərbaycan İntibah mədəniyyəti Nizami Gəncəvinin yaradıcılığı ilə sıx bağlı olmuş, o, poemalarında memar, heykəltaraş, nəqqaş və rəssam obrazları yaratmışdır.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Tesviri incesenet bedii yaradiciliq sahelerinden biri Italiya intibahi ressami Leonardo da Vinci terefinden cekilmis Liza Gerardininin yarim boy olculu portreti Mona Liza dunyanin en meshur en cox ziyaret edilen en cox haqqinda yazilan en cox musiqi hesr edilen ve en cox parodiya edilen senet eseridir HaqqindaAzerbaycan erazisinde en qedim maddi medeniyyet numuneleri e e 8 ci minilliye tesaduf edir Qedim meqalitik abideler menhirler dolmenler magaralar mudafie tikilileri kurqanlar metal aletler dulusculuq zergerlik seneti Azerbaycan yasayis meskeni ucun xarakterik olmusdur Monumental qaya resmlerinde xalqin medeniyyeti ve estetik tesevvurleri oz ifadesini tapmisdir Fuzuli seherinin yaxinligindaki Azix magarasi uzunlugu 215 220 m Azerbaycanin dunyada en qedim insan meskenlerinden biri oldugunu subut edir Qedim numuneleriTesviri senetin en qedim numuneleri arasinda e e VIII V esrlerden qalmis Qobustan qaya tesvirleri Kelbecer rayonunun Zalxa golu etrafinda Ayicinqili ve Pericinqil daglarindaki Tunc dovrunun baslangicina e e 3 cu minillik aid resmler Orbdubad seherinden simalda Gemiqaya daglarindaki qayaustu tesvirler mustesna ehemiyyete malikdir Qobustanin Boyukdas Kicikdas Cingirdag Sonqardag ve diger qayalarinda hekk olunmus resmlerde orada yasamis qedim insanlarin heyat terzi meiseti emeyi ile elaqedar tesvirler xususi maraq dogurur Burada ovculuq maldarliq ekincilik ve meisetin diger saheleri ile bagli muxtelif sujetler sehneler insan ve heyvan tesvirleri dinamik terzde hekk olunmusdur Qobustan qaya resmleri piktoqramlar ibtidai icma qurulusundan feodalizm merhelesine kimi coxesrlik uzun tarixi dovru ehate edir Tesviri senetin qedim numuneleri arasinda dulusculuq das ve metal memulatlarini bezeyen dekorativ naxislar resmler qabartmalar relyef tesvirler heykeller muhum yer tutur Bunlardan kure formali qab Naxcivan MR nin Sahtaxti kendi ikibasli maral fiquru Xocavend rayonunun Dolanlar kendi uzerinde 5 fantastik heyvan tesviri cizilmis tunc qab Gedebey aypara seklinde qizil yaxaliq Ziviye qizil cam Urmiya golu yaxinligindaki Hesenlu tepesi Mil Qarabag duzlerinden tapilmis keramik qablar oz zerifliyi bedii kamilliyi ile ferqlenir e e VIII VII esrler Mingecevirden Samaxidan tapilmis muxtelif tipli ve formali bedii suse memulati numuneleri dekorativ qablar piyaleler qadin bezekleri Azerbaycanda suse istehsalinin da movcud oldugunu gosterir Heykelterasliqda Hekkakliq ve heykeltarasliq numuneleri Albaniya Qafqaz dovru senetinde genis yayilmisdir Mingecevir mebedinin 5 6 esrler das kapitelinin sethinde muqeddes dirilik agacinin sol ve saginda uz uze dayanmis iki tovuz qusunun qabartma tesviri Albaniya Qafqaz dovru heykeltarasliginin en kamil numunelerindendir Bedii metal memulatlarinin torevtika tertibinde de plastik formalara tez tez tesaduf olunur Mingecevir Torpaqqala ve s yerlerden tapilmis gumus camlarin tuncdan hazirlanmis su qablarinin uzerinde maral sir tovuz qusu buta tesvirleri verilmisdir Bu dovrun dairevi ve qabartma heykeltarasliq numunelerinden tuncdan ve dasdan insan ve heyvan tesvirleri meiset ov ve dini ayinlerle bagli sehneler ustun yer tutur VII esrden baslayaraq islam dininin yayilmasi ile bagli Azerbaycanin qedim tarixi seherlerinde Qebele Naxcivan Samaxi Baki Berde Gence Beyleqan Tebriz Maraga ve Erdebilde memarliq kompleksleri saray qesr mescid ve turbeler insa edilirdi Hemin binalarin dekorativ tertibatinda kalliqrafiya kitabe ornament kasi ve qabartma elementlerinden genis istifade olunmusdur Sirvan Abseron memarliq mektebine mensub olan binalarda das uzerinde oyma seneti numuneleri hendesi ve nebati naxislar Naxcivan memarliq mektebini temsil eden binalarin dekorativ bezeklerinde ise sirli kerpicden ve kasi bezeklerinden ibaret ornament motivleri baslica yer tutur Heykelterasliq senetinin en meshur numuneleri arasinda XIII esrde Baki limaninda tikilmis Sirvansahlarin Bayil qesri yaxud Sebayil adlanan memarliq abidesi uzerindeki yazi ve qabartma tesvirleri binanin dekorativ tertibinde helledici rol oynamisdir Bayil daslarinda yazilarla birlikde insan ve heyvan peleng deve at okuz qus tesvirleri derin oyma uslubunda islenmisdir Friz xarakteri dasiyan Bayil daslari vaxtile quruda yerlesen mohtesem memarliq abidesinin dekorativ elementini teskil etmisdir Orta esrlerde Orta esrlerde Azerbaycan tesviri seneti dekorativ tetbiqi senetle vehdet teskil etmis Gence Beyleqan ve diger seherlerden tapilmis keramika numuneleri uzerinde nebati ve hendesi ornamentlerle yanasi iti caynaqli qusu yaxud vehsi heyvani oxla vuran cengaver tesvir edilmisdir Bu dovr Azerberbaycan Intibah medeniyyeti Nizami Gencevinin yaradiciligi ile six bagli olmus o poemalarinda memar heykeltaras neqqas ve ressam obrazlari yaratmisdir