Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Azərbayanda süjetli və mövzulu xalçaların toxunması qədim tarixə və zəngin ənənələrə malikdir. Azərbaycanda belə xalçalar tarixən ölkənin cənubunda Təbriz şəhərində toxunub. Təbriz şəhərində süjetli xalçaların istehsalının yüksəlməsi 16-cı yüzilliyə təsadüf edir. Məhz bu dövrə Təbriz miniatür məktəbinin çiçəklənməsi düşür. Aparılan tədqiqatlar göstərir ki, bu məktəbin rəssamları miniatür rəngkarlığı ilə kifayətlənməyərək, həm də dekorativ sənətin bir çox növləri (bədii parça, memarlıq ornamentləri, zərgərlik nümunələri və s.) üçün eskiz və cizgilər hazırlamışdılar. Həmin rəssamlar eyni zamanda zəngin, bədii xalçalar üçün bəzək və rəsmlər, müxtəlif ov, savaş, eşq və məhəbbət, saray həyatına həsr olunmuş kompozisiyalar da yaradırdılar. Süjetli xalçalar başlıca olaraq şəkil kimi divardan asılmaqdan ötrü toxunurdu. Onların toxunmasında yüksək keyfiyyətli yun, zərif iplik istifadə edilirdi. Yüksək sıxlıq və zərif xov bu xalçaların əsas texniki xüsusiyyətlərindən sayıla bilər.
Ov səhnələri bu tipli xalçaların başlıja süjetini təşkil edirdi. Bu tipli xalçalara "Ovçuluq" deyilir. Ovçuluq xalçaları təkcə Cənubi Azərbaycanda deyil, həm də Şimali Azərbaycanın bir çox yerlərində toxunurdu. Bu mövzuda Şirvanda toxunan xalçalar xüsusilə diqqətəlayiqdir. Şirvanda toxunan Ovçuluq xalçaları öz səmimi sadəliyi, canlı təsvirlərin həndəsi stilizasiyası, rəng parametrinin şıxlığı ilə səciyyələnir.
Qarabağda toxunan ov mövzulu xalçaların da özünəməxsus xüsusiyyətləri mövcud idi. Bu xalçalarda üfüqi simmetrik kompozisiyalar bədii tərtibatın əsasını təşkil edir. Bu cür kompozisiyaların kökləri ulu keçmişlərdə müxtəlif materiallarda icra olunan ov səhnələri və süjetlərə aparıb çıxarır.
XIX yüzilliyin sonlarında Qarabağda – Şuşada xalçaçılıq sənətində yeni süjetlər meydana gəlir. Belə xalçalara Atlı-itli, İtli-pişikli, Maral-ceyran adlı çeşnilər aiddir. Bu tipli çeşnilər Rusiyanın manufaktura məhsullarının təsiri altında yaranmışdır. Bu xalçalarda, bir qayda olaraq, eyni səhnəcik və ya şəkil ritmik tərzdə bir neçə dəfə təkrar edilir.
XIX-XX yüzillikdə Təbrizdə toxunan "Dörd fəsil" adlı xalıların mənşəyi maraqlıdır. Xalçaların mərkəz sahəsi dörd sücet təsvirli hissəyə bölünür. Onların kəsişdiyi nöqtədə verilən medalyonda İran klassik poeziyasından götürülmüş bir beytin illüstrasiyası verilir. Qalan dörd sücetli kompozisiyaların hərəsi ilin bir fəslini qış, yay, bahar və payızı təsvir edir. Maraqlıdır ki, hər bir kompozisiyada İran və Azərbaycanın bir görkəmli memarlıq abidəsinin (Təbrizin Göy məsjidi, Mədain xarabalıqları, Sultaniyədəki Olcaytu türbəsi və Persopslis tikililəri) təsviri verilir. Bu cür xalçaların haşiyəsində İranın tarixi və mifoloci hökmdarlarının portretləri də əks etdirilir.
Süjetli xalçaların xüsusi bir qrupunu Şərq ədəbiyyatının motivləri əsasında yaradılmış çeşnilər təşkil edir. Sənətkarlar belə xalçaların hazırlanmasında Nizami Gəncəvinin, Firdovsinin, Xaqani Şirvaninin əsərlərindən bəhrələnirdilər. Bu cür xalçaların əsas süjetləri Leyli və Məjnun, Xosrov və Şirin, Rüstəm və Söhrab, Fərhad kimi ədəbi qəhrəmanların obrazları və əməlləri ilə bağlıdır.
Şimali Azərbaycanda XIX yüzilliyin ikinci yarısından etibarən təsadüfi xarakter daşıyan süjetlərə rast gəlinir. Belə ki, Rusiyanın tərkibinə daxil olduqdan sonra Azərbaycanın bu əyalətlərinə rus imperiyasının iri istehsalat mərkəzlərində hazırlanan məhsullar axını güclənir. Bu malların üzərindəki təsvirlər və eyni zamanda tədavüldə olan rus kağız pulları (xüsusən də imperatriça II Yekatirinanın təsvirləri olan əskinazlar) yerli ustalar üçün əlavə "ilham" mənbəyi olmuş, lakin hər-halda böyük miqyasda istehsal edilməmişdir.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Azerbayanda sujetli ve movzulu xalcalarin toxunmasi qedim tarixe ve zengin enenelere malikdir Azerbaycanda bele xalcalar tarixen olkenin cenubunda Tebriz seherinde toxunub Tebriz seherinde sujetli xalcalarin istehsalinin yukselmesi 16 ci yuzilliye tesaduf edir Mehz bu dovre Tebriz miniatur mektebinin ciceklenmesi dusur Aparilan tedqiqatlar gosterir ki bu mektebin ressamlari miniatur rengkarligi ile kifayetlenmeyerek hem de dekorativ senetin bir cox novleri bedii parca memarliq ornamentleri zergerlik numuneleri ve s ucun eskiz ve cizgiler hazirlamisdilar Hemin ressamlar eyni zamanda zengin bedii xalcalar ucun bezek ve resmler muxtelif ov savas esq ve mehebbet saray heyatina hesr olunmus kompozisiyalar da yaradirdilar Sujetli xalcalar baslica olaraq sekil kimi divardan asilmaqdan otru toxunurdu Onlarin toxunmasinda yuksek keyfiyyetli yun zerif iplik istifade edilirdi Yuksek sixliq ve zerif xov bu xalcalarin esas texniki xususiyyetlerinden sayila biler Nizami Gencevinin xalca uzerinde eksi Ov sehneleri bu tipli xalcalarin baslija sujetini teskil edirdi Bu tipli xalcalara Ovculuq deyilir Ovculuq xalcalari tekce Cenubi Azerbaycanda deyil hem de Simali Azerbaycanin bir cox yerlerinde toxunurdu Bu movzuda Sirvanda toxunan xalcalar xususile diqqetelayiqdir Sirvanda toxunan Ovculuq xalcalari oz semimi sadeliyi canli tesvirlerin hendesi stilizasiyasi reng parametrinin sixligi ile seciyyelenir Qarabagda toxunan ov movzulu xalcalarin da ozunemexsus xususiyyetleri movcud idi Bu xalcalarda ufuqi simmetrik kompozisiyalar bedii tertibatin esasini teskil edir Bu cur kompozisiyalarin kokleri ulu kecmislerde muxtelif materiallarda icra olunan ov sehneleri ve sujetlere aparib cixarir XIX yuzilliyin sonlarinda Qarabagda Susada xalcaciliq senetinde yeni sujetler meydana gelir Bele xalcalara Atli itli Itli pisikli Maral ceyran adli cesniler aiddir Bu tipli cesniler Rusiyanin manufaktura mehsullarinin tesiri altinda yaranmisdir Bu xalcalarda bir qayda olaraq eyni sehnecik ve ya sekil ritmik terzde bir nece defe tekrar edilir XIX XX yuzillikde Tebrizde toxunan Dord fesil adli xalilarin menseyi maraqlidir Xalcalarin merkez sahesi dord sucet tesvirli hisseye bolunur Onlarin kesisdiyi noqtede verilen medalyonda Iran klassik poeziyasindan goturulmus bir beytin illustrasiyasi verilir Qalan dord sucetli kompozisiyalarin heresi ilin bir feslini qis yay bahar ve payizi tesvir edir Maraqlidir ki her bir kompozisiyada Iran ve Azerbaycanin bir gorkemli memarliq abidesinin Tebrizin Goy mesjidi Medain xarabaliqlari Sultaniyedeki Olcaytu turbesi ve Persopslis tikilileri tesviri verilir Bu cur xalcalarin hasiyesinde Iranin tarixi ve mifoloci hokmdarlarinin portretleri de eks etdirilir Sujetli xalcalarin xususi bir qrupunu Serq edebiyyatinin motivleri esasinda yaradilmis cesniler teskil edir Senetkarlar bele xalcalarin hazirlanmasinda Nizami Gencevinin Firdovsinin Xaqani Sirvaninin eserlerinden behrelenirdiler Bu cur xalcalarin esas sujetleri Leyli ve Mejnun Xosrov ve Sirin Rustem ve Sohrab Ferhad kimi edebi qehremanlarin obrazlari ve emelleri ile baglidir Simali Azerbaycanda XIX yuzilliyin ikinci yarisindan etibaren tesadufi xarakter dasiyan sujetlere rast gelinir Bele ki Rusiyanin terkibine daxil olduqdan sonra Azerbaycanin bu eyaletlerine rus imperiyasinin iri istehsalat merkezlerinde hazirlanan mehsullar axini guclenir Bu mallarin uzerindeki tesvirler ve eyni zamanda tedavulde olan rus kagiz pullari xususen de imperatrica II Yekatirinanin tesvirleri olan eskinazlar yerli ustalar ucun elave ilham menbeyi olmus lakin her halda boyuk miqyasda istehsal edilmemisdir