Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sudoçe, Sudoçe körfəzi (özb. Sudochye ko‘li/Судочье кўли, qaraq. Sudochye ko‘li/Судочье көли) — Özbəkistanın tərkib hissəsini təşkil edən Qaraqalpaqıstanın Muynak rayonu ərazisində yerləşən göl. Amudərya çayının deltasında, dol sahilə yaxın ərazidə yerləşir. Suyun səviyyədinin azalması ilə əlaqədar olaraq bir-biri ilə əlaqələnən göllər sisteminə çevrilmişdir.
| Sudoçe | |
|---|---|
| özb. Sudochye ko‘li, qaraq. Sudochye ko‘li | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 53 m |
| Sahəsi | 333 km² |
| Orta dərinliyi | 1,5 m |
| Axan çay | Yoxdur |
| Şəffaflığı | 3-4 m |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Coğrafi xüsusiyyətləri
Sudoçe gölü nə zamansa böyük bir ərazini əhatə edirdi. O deltanın ən böyük gölü idi. Göl dayazlığı ilə seçilirdi. Üstəlik demək olar ki, Aybuüir çökəkliyini tam örtürdü. Gölün mövcuddluğu Aleksey İvanoviç Butakovun tərtib etdiyi (1848-1849) dəniz xəritədində göstərilirdi. Burada gölün adı Aybuqir və ya Laudan olaraq göstərilirdi. Göl Aral dənizindən 24 km cənub-şərqdə yerləşirdi. Qərb sahillərini əhatə edir.
Əvvəllər Sudoçe göle Amudəryadan gələn Rauşan və Premuzyak qolları ilə birləşirdi. Göldən isə Aral dənizinə bir qol axırdı. Gölün su səhtinin sahəsi 350 km² təşkil edirdi. Onun hətta uzunluğu 250 km, eni isə orta hissədə 15 km olmuşdur. Orta dərinliyi 2 metr təşkil edirdi. Minerallaşma suyun daxil olmasından asılı olaraq 0,6-1,7 ‰ arasında dəyişirdi. Buradan il ərzində 2000 t balıq yığılırdı. 1950-1970-ci illərdə Amudəryanın sularının intensiz suvarılmaya cəlbi iləqədar gölün səviyyəsidə azalmışdır. 1968-ci ildə gölün ərazisi kiçik göllərə bölünmüşdür. 1972-ci ildə sahəsi 96 km² təşkil etmişdir.
Ancaq drenaj-kollektorunun çəkilməsi ilə əlaqədar gölün sahəsi bərpa efilmişdir. Kunqrad kollektoru gölün əsas qidalandırıcısı rolunu oynadığından səviyyəsi və duzluğu bir-başa ondan asılıdır.
2006-cı ildə tərtib edilən ensiklopediyada gölün sahəsinin 333 km² olması qeyd edilir. Göl dəniz səviyyəsindən 53 m yüksəklikdə yerləşir. 1 litr suda minerallaşma 3-4 q təşkil edir. Orta dərinliyi isə 1,5 metrdir.
2008-ci il məlumatında isə gölün yerində dörd yeni gölün əmələ gəlməsini dildirilir: , , və .
Sidoçe gölünün idarə olunması üzrə komitə
Bu komitəyə Dövlət "Qaraqslpaq-balıq" sıhmdar cəmiyyəti, Qaraqalpaq Respublikası Dövlət təbiət komitəsi, Qaraqalpaq Respublikası kənd və su təsərrüfatı komitəsi daxildir.
Fauna
Göl ətrafənda ümumilikdə 230 növ quş yaşayır. Onlsrda 12 növü dünyada təhlükədə olan növ kimi qeydə alınmışdır. Miqrasiya edən su quşlarından 20 növü mövsüm ərzində 86 000 başa çata bilirlər. 1999-2005 illərdə göldə göydimdik ördəklərin 4000 başı müşahidə edilmişdir. Bu isə növün dünyada olan saylarının yarısı deməkdir. Göydimdiklərin 50 növü, 3-30 arası cəhrayı qutan və 1-3 arası Ütəlgi qızılquş göl ətrafında yuva qurmuşdur.
1991-ci ildə 50 hektar ərazisi olan Sudoçe yasaqlığı yaradılmışdır. 208-ci ildə mühüm ornitoloji ərazi kimi qeydə alınmışdır (IBA). Onum Ramsar konvensiyasına daxil edilməsi planlaşdırılır.
Ədəbiyyat
- И. С. Зонн, Михаэл Х. Гланц. Аральская энциклопедия. — М.: "Международные отношения", 2008. С. 181. (ст. "Судочий залив, Судочье озеро")
- И. С. Зонн, Михаэл Х. Гланц. Аральская энциклопедия. — М.: "Международные отношения", 2008. С. 113. (ст. "Комитет управления озера Судочье (КУОС)")
İstinadlar
- И. С. Зонн, Михаэл Х. Гланц. Аральская энциклопедия. — М.: «Международные отношения», 2008. С. 181. (ст. «Судочий залив, Судочье озеро»)
- И. С. Зонн, Михаэл Х. Гланц. Аральская энциклопедия. — М.: «Международные отношения», 2008. С. 53. (ст. «Большое судочье озеро»)
- И. С. Зонн, Михаэл Х. Гланц. Аральская энциклопедия. — М.: «Международные отношения», 2008. С. 113. (ст. «Комитет управления озера Судочье (КУОС)»)
- Агафонова Ю. . Информационное агентство «Жахон» при МИД РУз. 2015-01-31. 2015-02-03 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-1-2.
- "Keysberq Е. Sudoçe gölü" (PDF). 2015-02-22 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2016-11-15.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sudoce Sudoce korfezi ozb Sudochye ko li Sudoche kyli qaraq Sudochye ko li Sudoche koli Ozbekistanin terkib hissesini teskil eden Qaraqalpaqistanin Muynak rayonu erazisinde yerlesen gol Amuderya cayinin deltasinda dol sahile yaxin erazide yerlesir Suyun seviyyedinin azalmasi ile elaqedar olaraq bir biri ile elaqelenen goller sistemine cevrilmisdir Sudoceozb Sudochye ko li qaraq Sudochye ko liUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 53 mSahesi 333 km Orta derinliyi 1 5 mAxan cay YoxdurSeffafligi 3 4 mYerlesmesi43 30 24 sm e 58 24 45 s u Olke OzbekistanSudoce Vikianbarda elaqeli mediafayllarCografi xususiyyetleriSudoce golu ne zamansa boyuk bir erazini ehate edirdi O deltanin en boyuk golu idi Gol dayazligi ile secilirdi Ustelik demek olar ki Aybuuir cokekliyini tam orturdu Golun movcuddlugu Aleksey Ivanovic Butakovun tertib etdiyi 1848 1849 deniz xeritedinde gosterilirdi Burada golun adi Aybuqir ve ya Laudan olaraq gosterilirdi Gol Aral denizinden 24 km cenub serqde yerlesirdi Qerb sahillerini ehate edir Evveller Sudoce gole Amuderyadan gelen Rausan ve Premuzyak qollari ile birlesirdi Golden ise Aral denizine bir qol axirdi Golun su sehtinin sahesi 350 km teskil edirdi Onun hetta uzunlugu 250 km eni ise orta hissede 15 km olmusdur Orta derinliyi 2 metr teskil edirdi Minerallasma suyun daxil olmasindan asili olaraq 0 6 1 7 arasinda deyisirdi Buradan il erzinde 2000 t baliq yigilirdi 1950 1970 ci illerde Amuderyanin sularinin intensiz suvarilmaya celbi ileqedar golun seviyyeside azalmisdir 1968 ci ilde golun erazisi kicik gollere bolunmusdur 1972 ci ilde sahesi 96 km teskil etmisdir Ancaq drenaj kollektorunun cekilmesi ile elaqedar golun sahesi berpa efilmisdir Kunqrad kollektoru golun esas qidalandiricisi rolunu oynadigindan seviyyesi ve duzlugu bir basa ondan asilidir 2006 ci ilde tertib edilen ensiklopediyada golun sahesinin 333 km olmasi qeyd edilir Gol deniz seviyyesinden 53 m yukseklikde yerlesir 1 litr suda minerallasma 3 4 q teskil edir Orta derinliyi ise 1 5 metrdir 2008 ci il melumatinda ise golun yerinde dord yeni golun emele gelmesini dildirilir ve Sidoce golunun idare olunmasi uzre komiteBu komiteye Dovlet Qaraqslpaq baliq sihmdar cemiyyeti Qaraqalpaq Respublikasi Dovlet tebiet komitesi Qaraqalpaq Respublikasi kend ve su teserrufati komitesi daxildir FaunaGol etrafenda umumilikde 230 nov qus yasayir Onlsrda 12 novu dunyada tehlukede olan nov kimi qeyde alinmisdir Miqrasiya eden su quslarindan 20 novu movsum erzinde 86 000 basa cata bilirler 1999 2005 illerde golde goydimdik ordeklerin 4000 basi musahide edilmisdir Bu ise novun dunyada olan saylarinin yarisi demekdir Goydimdiklerin 50 novu 3 30 arasi cehrayi qutan ve 1 3 arasi Utelgi qizilqus gol etrafinda yuva qurmusdur 1991 ci ilde 50 hektar erazisi olan Sudoce yasaqligi yaradilmisdir 208 ci ilde muhum ornitoloji erazi kimi qeyde alinmisdir IBA Onum Ramsar konvensiyasina daxil edilmesi planlasdirilir EdebiyyatI S Zonn Mihael H Glanc Aralskaya enciklopediya M Mezhdunarodnye otnosheniya 2008 S 181 st Sudochij zaliv Sudoche ozero I S Zonn Mihael H Glanc Aralskaya enciklopediya M Mezhdunarodnye otnosheniya 2008 S 113 st Komitet upravleniya ozera Sudoche KUOS IstinadlarI S Zonn Mihael H Glanc Aralskaya enciklopediya M Mezhdunarodnye otnosheniya 2008 S 181 st Sudochij zaliv Sudoche ozero I S Zonn Mihael H Glanc Aralskaya enciklopediya M Mezhdunarodnye otnosheniya 2008 S 53 st Bolshoe sudoche ozero I S Zonn Mihael H Glanc Aralskaya enciklopediya M Mezhdunarodnye otnosheniya 2008 S 113 st Komitet upravleniya ozera Sudoche KUOS Agafonova Yu Informacionnoe agentstvo Zhahon pri MID RUz 2015 01 31 2015 02 03 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 1 2 Keysberq E Sudoce golu PDF 2015 02 22 tarixinde PDF Istifade tarixi 2016 11 15