Sublimasiya — bir maddənin maye haldan keçmədən birbaşa bərk haldan qaz vəziyyətinə keçməsi. Sublimasiya, maddənin maye halında mövcud ola biləcəyi ən aşağı təzyiqə uyğun gələn faza diaqramında maddənin üçqat nöqtəsindən aşağı temperatur və təzyiqlərdə baş verən endotermik prosesdir. Sublimasiyanın əks prosesi çökmə və ya desublimasiyadır ki, bu zaman maddə birbaşa qazdan bərk fazaya keçir. Sublimasiya həmçinin bərkdən qaza keçidi (sublimasiya) və sonra qazdan bərkə keçidi (çökmə) təsvir etmək üçün ümumi termin kimi istifadə edilmişdir. Mayedən qaza buxarlanma mayenin qaynama nöqtəsindən aşağı olduqda səthdən buxarlanma, qaynama nöqtəsində baş verərsə, mayenin içərisində qabarcıqların əmələ gəlməsi ilə qaynama kimi baş verir.

Normal təzyiqlərdə əksər kimyəvi birləşmələr və elementlər müxtəlif temperaturlarda üç fərqli vəziyyətə malikdirlər. Bu hallarda bərk haldan qaz halına keçid üçün aralıq maye hal tələb olunur. Sözügedən təzyiq bütün sistemin ümumi (məsələn, atmosfer) təzyiqi deyil, maddənin qismən təzyiqidir. Beləliklə, hər hansı bir bərk cismin buxar təzyiqi eyni maddənin ətrafdakı qismən təzyiqindən yüksək olarsa və bəzi hallarda nəzərəçarpacaq sürətlə sublimasiyaya uğraya bilər (məsələn, su buzu 0 °C-dən bir qədər aşağı olarsa). Karbon və arsen kimi bəzi maddələr üçün sublimasiya ərimədən buxarlanmadan çox asandır, çünki onların üçlü nöqtəsinin təzyiqi çox yüksəkdir və onları maye halında almaq çətindir.
Sublimasiya termini fiziki vəziyyət dəyişikliyinə aiddir və kimyəvi reaksiya zamanı bərk cismin qaza çevrilməsini təsvir etmək üçün istifadə edilmir. Məsələn, bərk ammonium xloridin hidrogen xlorid və ammonyaka qızdırılması zamanı dissosiasiya sublimasiya deyil, kimyəvi reaksiyadır. Eynilə tərkibində parafin olan şamların karbon qazı və su buxarına yanması sublimasiya deyil, oksigenlə kimyəvi reaksiyadır.
Sublimasiya, bəzi molekulların digər molekulların cəzbetmə qüvvələrini aşması və buxar fazasına keçməsi üçün kifayət qədər enerji təmin edən istiliyin udulmasından qaynaqlanır. Proses əlavə enerji tələb etdiyi üçün endotermik dəyişiklikdir. Sublimasiya entalpiyası (sublimasiya istiliyi də adlanır) birləşmə entalpiyasını və buxarlanma entalpiyasını əlavə etməklə hesablana bilər.

Sublimasiya yolu ilə təmizlənmə
Sublimasiya kimyaçıların birləşmələri təmizləmək üçün istifadə etdiyi bir texnikadır. Bir bərk maddə adətən sublimasiya aparatına yerləşdirilir və vakuum altında qızdırılır. Bu azaldılmış təzyiq altında bərk maddə uçuculaşır və soyudulmuş səthdə (soyuq barmaq) təmizlənmiş birləşmə kimi kondensasiya olunur və çirklərin uçucu olmayan qalığını geridə qoyur. Qızdırma dayandırıldıqdan və vakuum çıxarıldıqdan sonra təmizlənmiş birləşmə soyuducu səthdən toplana bilər. Daha yüksək təmizlənmə effektivliyi üçün temperatur qradiyenti tətbiq edilir ki, bu da müxtəlif fraksiyaların ayrılmasına imkan verir. Tipik quraşdırmalar nəzarətli şəkildə tədricən qızdırılan evakuasiya edilmiş şüşə borudan istifadə edir. Material axını ilkin materialın yerləşdirildiyi isti ucdan nasos dayağına qoşulan soyuq ucuna qədərdir. Borunun uzunluğu boyunca temperatura nəzarət etməklə operator təkrar kondensasiya zonalarına nəzarət edə bilər, çox uçucu birləşmələr sistemdən tamamilə çıxarılır (və ya ayrıca soyuq tələ ilə tutulur), orta uçucu birləşmələr boru boyunca yenidən kondensasiya olunur. müxtəlif uçuculuqlarına görə boru və uçucu olmayan birləşmələr isti ucunda qalır. Bu tip vakuum sublimasiyası həm də üzvi elektronika sənayesində istifadə üçün üzvi birləşmələrin təmizlənməsi üçün seçim üsuludur, burada istehlakçı elektronikası və digər tətbiqlər üçün standartlara cavab vermək üçün çox yüksək təmizlik tələb olunur (çox vaxt > 99,99%).
- Quru buz Sublimasiyası
- Merkuridə sublimasiya formalaşması
Həmçinin bax
İstinadlar
- "Sublimate". Merriam-Webster Dictionary.
- Whitten, Kenneth W.; Gailey, Kenneth D.; Davis, Raymond E. (1992). General chemistry (4th ed.). Saunders College Publishing. p. 475. .
- Boreyko, Jonathan B.; Hansen, Ryan R.; Murphy, Kevin R.; Nath, Saurabh; Retterer, Scott T.; Collier, C. Patrick (2016). "Controlling condensation and frost growth with chemical micropatterns". Scientific Reports. 6: 19131. Bibcode:2016NatSR...619131B. doi:10.1038/srep19131. PMC 4726256. PMID 26796663.
- R. B. King Organometallic Syntheses. Volume 1 Transition-Metal Compounds; Academic Press: New York, 1965. .
- Harwood, Laurence M.; Moody, Christopher J. (1989).Experimental organic chemistry: Principles and Practice(Illustrated ed.). WileyBlackwell. pp. 154–155. .
Xarici keçidlər
Sublimasiya
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sublimasiya bir maddenin maye haldan kecmeden birbasa berk haldan qaz veziyyetine kecmesi Sublimasiya maddenin maye halinda movcud ola bileceyi en asagi tezyiqe uygun gelen faza diaqraminda maddenin ucqat noqtesinden asagi temperatur ve tezyiqlerde bas veren endotermik prosesdir Sublimasiyanin eks prosesi cokme ve ya desublimasiyadir ki bu zaman madde birbasa qazdan berk fazaya kecir Sublimasiya hemcinin berkden qaza kecidi sublimasiya ve sonra qazdan berke kecidi cokme tesvir etmek ucun umumi termin kimi istifade edilmisdir Mayeden qaza buxarlanma mayenin qaynama noqtesinden asagi olduqda sethden buxarlanma qaynama noqtesinde bas vererse mayenin icerisinde qabarciqlarin emele gelmesi ile qaynama kimi bas verir Nikelosenin tund yasil kristallari sublimasiya edilmis ve soyuq barmaqda teze yigilmisdir Normal tezyiqlerde ekser kimyevi birlesmeler ve elementler muxtelif temperaturlarda uc ferqli veziyyete malikdirler Bu hallarda berk haldan qaz halina kecid ucun araliq maye hal teleb olunur Sozugeden tezyiq butun sistemin umumi meselen atmosfer tezyiqi deyil maddenin qismen tezyiqidir Belelikle her hansi bir berk cismin buxar tezyiqi eyni maddenin etrafdaki qismen tezyiqinden yuksek olarsa ve bezi hallarda nezerecarpacaq suretle sublimasiyaya ugraya biler meselen su buzu 0 C den bir qeder asagi olarsa Karbon ve arsen kimi bezi maddeler ucun sublimasiya erimeden buxarlanmadan cox asandir cunki onlarin uclu noqtesinin tezyiqi cox yuksekdir ve onlari maye halinda almaq cetindir Sublimasiya termini fiziki veziyyet deyisikliyine aiddir ve kimyevi reaksiya zamani berk cismin qaza cevrilmesini tesvir etmek ucun istifade edilmir Meselen berk ammonium xloridin hidrogen xlorid ve ammonyaka qizdirilmasi zamani dissosiasiya sublimasiya deyil kimyevi reaksiyadir Eynile terkibinde parafin olan samlarin karbon qazi ve su buxarina yanmasi sublimasiya deyil oksigenle kimyevi reaksiyadir Sublimasiya bezi molekullarin diger molekullarin cezbetme quvvelerini asmasi ve buxar fazasina kecmesi ucun kifayet qeder enerji temin eden istiliyin udulmasindan qaynaqlanir Proses elave enerji teleb etdiyi ucun endotermik deyisiklikdir Sublimasiya entalpiyasi sublimasiya istiliyi de adlanir birlesme entalpiyasini ve buxarlanma entalpiyasini elave etmekle hesablana biler Serin sethde kristala benzer bir qurulus yaratmaq ucun sublimasiya edilmis naftalin berk birlesmesiSublimasiya yolu ile temizlenmeSublimasiya kimyacilarin birlesmeleri temizlemek ucun istifade etdiyi bir texnikadir Bir berk madde adeten sublimasiya aparatina yerlesdirilir ve vakuum altinda qizdirilir Bu azaldilmis tezyiq altinda berk madde ucuculasir ve soyudulmus sethde soyuq barmaq temizlenmis birlesme kimi kondensasiya olunur ve cirklerin ucucu olmayan qaligini geride qoyur Qizdirma dayandirildiqdan ve vakuum cixarildiqdan sonra temizlenmis birlesme soyuducu sethden toplana biler Daha yuksek temizlenme effektivliyi ucun temperatur qradiyenti tetbiq edilir ki bu da muxtelif fraksiyalarin ayrilmasina imkan verir Tipik qurasdirmalar nezaretli sekilde tedricen qizdirilan evakuasiya edilmis suse borudan istifade edir Material axini ilkin materialin yerlesdirildiyi isti ucdan nasos dayagina qosulan soyuq ucuna qederdir Borunun uzunlugu boyunca temperatura nezaret etmekle operator tekrar kondensasiya zonalarina nezaret ede biler cox ucucu birlesmeler sistemden tamamile cixarilir ve ya ayrica soyuq tele ile tutulur orta ucucu birlesmeler boru boyunca yeniden kondensasiya olunur muxtelif ucuculuqlarina gore boru ve ucucu olmayan birlesmeler isti ucunda qalir Bu tip vakuum sublimasiyasi hem de uzvi elektronika senayesinde istifade ucun uzvi birlesmelerin temizlenmesi ucun secim usuludur burada istehlakci elektronikasi ve diger tetbiqler ucun standartlara cavab vermek ucun cox yuksek temizlik teleb olunur cox vaxt gt 99 99 Quru buz Sublimasiyasi Merkuride sublimasiya formalasmasiHemcinin baxFaza deyismesi KristallarIstinadlar Sublimate Merriam Webster Dictionary Whitten Kenneth W Gailey Kenneth D Davis Raymond E 1992 General chemistry 4th ed Saunders College Publishing p 475 ISBN 0 03 072373 6 Boreyko Jonathan B Hansen Ryan R Murphy Kevin R Nath Saurabh Retterer Scott T Collier C Patrick 2016 Controlling condensation and frost growth with chemical micropatterns Scientific Reports 6 19131 Bibcode 2016NatSR 619131B doi 10 1038 srep19131 PMC 4726256 PMID 26796663 R B King Organometallic Syntheses Volume 1 Transition Metal Compounds Academic Press New York 1965 ISBN 0 444 42607 8 Harwood Laurence M Moody Christopher J 1989 Experimental organic chemistry Principles and Practice Illustrated ed WileyBlackwell pp 154 155 ISBN 978 0 632 02017 1 Xarici kecidlerSublimasiya