Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Saprobluq sistemi — Su hövzələrinin saprobluq sistemi 1908-1909-cu illərdə alman tədqiqatçıları Kolkvits və Marsson tərəfindən işlənmişdir. Son illərdə çex hidrobioloqu Sladeçek tərəfindən irəi sürülən "su hövzələrinin saprobluq təsnifatı" daha geniş yayılmışdır. Sladeçekə görə sapobluq -su hövzəsinin üzvi maddənin qatıığı və onun parçalanma prosesinin intensivliyi ilə təyin olunan bioloji vəziyyətdir. Saprobluq sistemində aşağıdakı zonalar müəyyən edilir:
Katarob və ya ksenosaprob zonalar- Olduqca təmiz su kütləsi ilə xarakterizə olunurlar. Bu sularda üzvi maddə ya tamamilə olmur, yaxud da çox cüzi miqdarda olur. Təbiətdə bülə sulara misal olaraq yeraltı suları, bulaq sularını misa göstərmək olar.
Oliqosaprob zona - Su hövzələrinin tam təmiz zonası hesab olunur, oksigenlə doymuş olur.
β-mezasaprob zona- yüksək miqdarda üzvi maddə ilə çirklənmiş suya malikdir. Bu zonanın canlılar aləmi yüksək növ müxtəlifliyi ilə fərqlənir. Bu zonada canlıların əsas qrupları müxtəlif yosunlar, rotatorilər, ibtidai xərçənglər, həşaratlar və onların sürfələridir.
α-mezasaprob zona -kimyəvi proseslərin kəskin getdiyi və üzvi maddələrlə kəskin çirklənmiş zonadır. Sap və çöp şəkilli bakteriyalar, göbələklər, bir sıra göy -yaşıl yosunlar, sarkodinlər, qamçılılar, infuzorlar, rotatorlar, sərbəst yaşayan nematodlar, azqıllı qurdlar, molyuskalar, xironomid sürfələri və s. bu zonanın nümayəndələridirlər.
Polisaprob zona- Həddindən artıq üzvi və mineral maddələrlə çirklənmiş suya malikdir.Polisaprob zonanın suları oksigendən çox kasıb olur. Belə su hövzələrinin dib hissəsi tün qara rəngli lildən ibarət olub, çox kəskin hidrogen sulfid iyi verir.
İzosaprob zona- yüksək dərəcədə üzvi maddələrlə çirklənmiş suya malik olması ilə xarakterizə olunur. Buna misal olaraq təzə məişət suyunu göstərmək olar. Bu zonada su həll olmuş oksigndən məhrumdur.
Metasaprob zona - üzvi maddələrlə ifrat dərəcədə çirkləmiş zonadır. Bununla yanaşı belə sularda zəhərli maddələrə də rast gəlinir.Belə su hövzəsi çoxlu miqdada çürüyən bitki qalıqları ilə zəngin olur və yay fəslində onun suyu çox pis qoxu verir.
Hipersaprob zona- yüksək dərəcədə üzvi maddələrlə doymuş suya deyilir. Bu zonada çoxlu miqdarda anaerob bakteriyalara və sista halında olan ibtidailərə rast gəlinir.
Ultrasaprob zona- "həyatsız" zona kimi məlumdur. Burada fəal canlı orqanizimlər olmur.Bu zonada bakteriya və yosunların sporlarına, ibtidailərin sistalarına, nematodların və rotatorilərin yumurtalarına rast gəlinir.
Antisaprob zona- sənaye tullantıları aşkar edilir. Bu zonanın sularında üzvi və qeyri-üzvi təbiətli zəhərli maddələr olur. Bu zona ölü zona hesab olunur, burada nə canlı orqanizimlərə, nə də onların spor və sistalarına təsadüf olunmur. Belə ki, onlar bu zonaya düşdükdə sudakı zəhərin təsirindən məhv olurlar.
Radiosaprob zona- radioaktiv maddələrlə çirklənmiş sudur. Bu zona orada yaşayan orqanizimlərə mənfi təsir göstərməsə də, onların bədənində toplanaraq qida zənciri vasitəsi ilə digər orqanizimlərə ötürülür.
Kritosaprob zona- qeyri- əlverişli fiziki şəraitlə fərqlənir. Bu zonada su həddindən artıq yüksək və aşağı temperatur şəraitinə malik olur.Su müxtəlif mineral maddələr, mineral yağlar və digər qarışıqlarla çirklənmiş olur.
İstinadlar
- Константинов А.С. Общая гидробиология, М.: Высшая школа, 1986. 472 с.
- Ağamalıyev F.Q., Əliyev A.R. və b. Hidrobiologiya.Bakı: AzTU, 2010, 484 s.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Saprobluq sistemi Su hovzelerinin saprobluq sistemi 1908 1909 cu illerde alman tedqiqatcilari Kolkvits ve Marsson terefinden islenmisdir Son illerde cex hidrobioloqu Sladecek terefinden irei surulen su hovzelerinin saprobluq tesnifati daha genis yayilmisdir Sladeceke gore sapobluq su hovzesinin uzvi maddenin qatiigi ve onun parcalanma prosesinin intensivliyi ile teyin olunan bioloji veziyyetdir Saprobluq sisteminde asagidaki zonalar mueyyen edilir Katarob ve ya ksenosaprob zonalar Olduqca temiz su kutlesi ile xarakterize olunurlar Bu sularda uzvi madde ya tamamile olmur yaxud da cox cuzi miqdarda olur Tebietde bule sulara misal olaraq yeralti sulari bulaq sularini misa gostermek olar Oliqosaprob zona Su hovzelerinin tam temiz zonasi hesab olunur oksigenle doymus olur b mezasaprob zona yuksek miqdarda uzvi madde ile cirklenmis suya malikdir Bu zonanin canlilar alemi yuksek nov muxtelifliyi ile ferqlenir Bu zonada canlilarin esas qruplari muxtelif yosunlar rotatoriler ibtidai xercengler hesaratlar ve onlarin surfeleridir a mezasaprob zona kimyevi proseslerin keskin getdiyi ve uzvi maddelerle keskin cirklenmis zonadir Sap ve cop sekilli bakteriyalar gobelekler bir sira goy yasil yosunlar sarkodinler qamcililar infuzorlar rotatorlar serbest yasayan nematodlar azqilli qurdlar molyuskalar xironomid surfeleri ve s bu zonanin numayendeleridirler Polisaprob zona Heddinden artiq uzvi ve mineral maddelerle cirklenmis suya malikdir Polisaprob zonanin sulari oksigenden cox kasib olur Bele su hovzelerinin dib hissesi tun qara rengli lilden ibaret olub cox keskin hidrogen sulfid iyi verir Izosaprob zona yuksek derecede uzvi maddelerle cirklenmis suya malik olmasi ile xarakterize olunur Buna misal olaraq teze meiset suyunu gostermek olar Bu zonada su hell olmus oksignden mehrumdur Metasaprob zona uzvi maddelerle ifrat derecede cirklemis zonadir Bununla yanasi bele sularda zeherli maddelere de rast gelinir Bele su hovzesi coxlu miqdada curuyen bitki qaliqlari ile zengin olur ve yay feslinde onun suyu cox pis qoxu verir Hipersaprob zona yuksek derecede uzvi maddelerle doymus suya deyilir Bu zonada coxlu miqdarda anaerob bakteriyalara ve sista halinda olan ibtidailere rast gelinir Ultrasaprob zona heyatsiz zona kimi melumdur Burada feal canli orqanizimler olmur Bu zonada bakteriya ve yosunlarin sporlarina ibtidailerin sistalarina nematodlarin ve rotatorilerin yumurtalarina rast gelinir Antisaprob zona senaye tullantilari askar edilir Bu zonanin sularinda uzvi ve qeyri uzvi tebietli zeherli maddeler olur Bu zona olu zona hesab olunur burada ne canli orqanizimlere ne de onlarin spor ve sistalarina tesaduf olunmur Bele ki onlar bu zonaya dusdukde sudaki zeherin tesirinden mehv olurlar Radiosaprob zona radioaktiv maddelerle cirklenmis sudur Bu zona orada yasayan orqanizimlere menfi tesir gostermese de onlarin bedeninde toplanaraq qida zenciri vasitesi ile diger orqanizimlere oturulur Kritosaprob zona qeyri elverisli fiziki seraitle ferqlenir Bu zonada su heddinden artiq yuksek ve asagi temperatur seraitine malik olur Su muxtelif mineral maddeler mineral yaglar ve diger qarisiqlarla cirklenmis olur IstinadlarKonstantinov A S Obshaya gidrobiologiya M Vysshaya shkola 1986 472 s Agamaliyev F Q Eliyev A R ve b Hidrobiologiya Baki AzTU 2010 484 s