Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Stolper-Samuelson teoremi (ing. Stolper–Samuelson theorem) — Hekşer-Ulin ticarət nəzəriyyəsində mühüm bir teoremdir. Teorem nisbi məhsul qiymətləri ilə nisbi amil gəlirləri—xüsusilə real əməkhaqqı və kapitalın real gəlirləri arasındakı əlaqəni təsvir edir.
Teoremə görə, müəyyən iqtisadi fərziyyələr (sabit gəlirlilik, mükəmməl rəqabət, amillərin sayı ilə məhsulların sayının bərabər olması) altında, hər hansı bir məhsulun nisbi qiymətinin artması həmin məhsulun istehsalında daha intensiv istifadə olunan amilin real gəlirinin artmasına, digər amilin isə real gəlirinin azalmasına səbəb olur.
Tarixi
Stolper-Samuelson teoremi 1941-ci ildə və Pol Samuelson tərəfindən Hekşer-Ulin modeli çərçivəsində əldə edilmişdir, lakin sonradan daha az məhdudlaşdırıcı modellərdə də sübut edilmişdir. Bu termin, təsirin müşahidə olunduğu bütün hallara şamil edilir. və göstərmişlər ki, çox ümumi şərtlər altında amil gəlirləri məhsul qiymətlərinin dəyişməsi ilə teoremin proqnozlaşdırdığı kimi dəyişir.
Teoremin beynəlxalq ticarətin genişlənməsi zamanı real gəlirlərin dəyişməsi ilə bağlı mühüm nəticəsi budur ki, nadir olan amilin gəliri azalır, ceteris paribus (digər şərtlər sabit qaldıqda). Teoremin əlavə bir nəticəsi isə ondan ibarətdir ki, nadir amil üçün kompensasiya mexanizmi mövcuddur və bu, bu təsiri neytrallaşdıraraq genişlənmiş ticarəti Pareto optimal hala gətirə bilər.
Əsas Hekşer-Ulin modeli iki amilli bir model idi və əmək bazarını yalnız bir rəqəmlə təsvir edirdi. Buna görə də, teoremin ilkin versiyaları ticarət liberallaşması zamanı yüksək gəlirli ölkələrdə aşağı ixtisaslı işçi qüvvəsinə təsiri haqqında proqnoz verə bilmirdi. Bununla belə, daha mürəkkəb modellərdə işçilərin müxtəlif məhsuldarlıq sinifləri nəzərə alındıqda Stolper-Samuelson effekti hər bir əmək sinfi üçün özünü göstərir: yüksək ixtisaslı ölkədə ixrac olunan malların istehsalında çalışan aşağı ixtisaslı işçilər ticarətin genişlənməsi nəticəsində daha da çətin vəziyyətə düşəcəkdir, çünki istehsal etdikləri məhsulun qlobal bazarı ilə müqayisədə, inkişaf etmiş ölkədə aşağı ixtisaslı işçi qüvvəsi kapitaldan daha nadir bir istehsal amili hesab olunur.
Stolper-Samuelson teoremi istehsal amillərinin beynəlxalq hərəkətliliyindən asılı olmayaraq, amil qiymətlərinin texnologiya səviyyəsinə görə fərqlənməyən ölkələr arasında bərabərləşməyə meylli olacağını bildirən faktor qiymətlərinin bərabərləşdirilməsi teoremi ilə sıx bağlıdır.
Nəticə
Yalnız buğda və parça istehsal edən, əməyin və torpağın yeganə istehsal amilləri olduğu iki məhsuldar iqtisadiyyatı nəzərə alsaq, buğda torpaq tutumlu, parça isə əmək tutumludur və hər bir məhsulun qiymətinin onun marjinal dəyərinə bərabər olduğunu fərz etsək parçanın qiyməti belə olmalıdır:
- (1)
burada "P" ("C") paltarın qiymətini, "r" torpaq sahiblərinə ödənilən icarə haqqını, "w" əmək haqqı dərəcəsini, "a" və "b" isə müvafiq olaraq torpaq və istifadə olunan əməyin miqdarını bildirir və malların qiymətləri ilə birlikdə dəyişməyir.
Eynilə, buğdanın qiyməti də belə olacaq:
- (2)
burada P(W) buğdanın qiymətini, "r" və "w" müvafiq olaraq icarə haqqını (torpaqdan istifadə haqqı) və əməkhaqqını, c və d isə müvafiq olaraq istifadə olunan torpaq və əmək miqdarını ifadə edir və bu miqdarlar sabit hesab olunur.
Əgər parça (ing. cloth) məhsulunun qiyməti artırsa, onda 1-ci tənliyin qüvvədə qalması üçün onun istehsalında istifadə olunan amillərdən ən azı birinin qiyməti də artmalıdır, çünki əmək və torpaq nisbətləri qiymət dəyişikliyindən təsirlənmir. Məhz parça istehsalında daha intensiv istifadə olunan amilin—əməyin (ing. labor) bahalaşacağını fərz etmək olar.
Əməkhaqqı (ing. wages) artdıqda, 2-ci tənliyin qüvvədə qalması üçün icarə haqqı (ing. rent) azalmalıdır. Lakin icarə haqqının azalması eyni zamanda 1-ci tənliyə də təsir edir. Bu tənliyin qüvvədə qalması üçün əməkhaqqının artımı parçanın qiymət artımından daha böyük olmalıdır.
Beləliklə, bir məhsulun qiymətinin artması onun istehsalında ən intensiv istifadə olunan amilin gəlirini qeyri-mütənasib dərəcədə artıracaq, eyni zamanda daha az istifadə olunan amilin gəlirini azaldacaqdır.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Feenstra, Robert C., Advanced International Trade: Theory and Evidence, Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 2004, 4, ISBN .
- Gonzaga, Gustavo; Filho, Naércio Menezes; Terra, Cristina. "Trade liberalization and the evolution of skill earnings differentials in Brazil" (PDF). Journal of International Economics. 68 (2). March 2006: 345–367. doi:10.1016/j.jinteco.2005.07.008. hdl:10438/12362. 2022-03-31 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-02-04.
- Davis, Donald R.; Mishra, Prachi, Stolper-Samuelson is dead, and other crimes of both theory and data // Harrison, Ann E. (redaktor), Globalization and Poverty: NBER Conference Report, Chicago, Illinois: University of Chicago Press, 2006, 87–107, ISBN .
- ; Samuelson, Paul A. "Protection and real wages". The Review of Economic Studies. 9 (1). November 1941: 58–73. doi:10.2307/2967638. JSTOR 2967638.
- Jones, Ronald W.; Scheinkman, Jose A. "The relevance of the two-sector production model in trade theory". The Journal of Political Economy. 85 (5). 1977: 909–935. doi:10.1086/260615. JSTOR 1830339.
- Neary, J. Peter. The Stolper–Samuelson theorem (PDF). London: Centre for Economic Policy Research. 2004. 2016-06-30 tarixində arxivləşdirilib (PDF). İstifadə tarixi: 2025-02-04.
- Robertson, Raymond. "Relative prices and wage inequality: evidence from Mexico". Journal of International Economics. 64 (2). December 2004: 387–409. CiteSeerX 10.1.1.607.7566. doi:10.1016/j.jinteco.2003.06.003.
Ədəbiyyat
- Marjit, Sugata; Jones, Ronald W. "A simple production model with Stolper-Samuelson properties". International Economic Review. 26 (3). October 1985: 565–567. doi:10.2307/2526703. JSTOR 2526703.
- McCulloch, Rachel. Protection and real wages: the Stolper–Samuelson theorem (PDF). Waltham, Massachusetts: Brandeis University. 2005.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Stolper Samuelson teoremi ing Stolper Samuelson theorem Hekser Ulin ticaret nezeriyyesinde muhum bir teoremdir Teorem nisbi mehsul qiymetleri ile nisbi amil gelirleri xususile real emekhaqqi ve kapitalin real gelirleri arasindaki elaqeni tesvir edir Teoreme gore mueyyen iqtisadi ferziyyeler sabit gelirlilik mukemmel reqabet amillerin sayi ile mehsullarin sayinin beraber olmasi altinda her hansi bir mehsulun nisbi qiymetinin artmasi hemin mehsulun istehsalinda daha intensiv istifade olunan amilin real gelirinin artmasina diger amilin ise real gelirinin azalmasina sebeb olur TarixiStolper Samuelson teoremi 1941 ci ilde ve Pol Samuelson terefinden Hekser Ulin modeli cercivesinde elde edilmisdir lakin sonradan daha az mehdudlasdirici modellerde de subut edilmisdir Bu termin tesirin musahide olundugu butun hallara samil edilir ve gostermisler ki cox umumi sertler altinda amil gelirleri mehsul qiymetlerinin deyismesi ile teoremin proqnozlasdirdigi kimi deyisir Teoremin beynelxalq ticaretin genislenmesi zamani real gelirlerin deyismesi ile bagli muhum neticesi budur ki nadir olan amilin geliri azalir ceteris paribus diger sertler sabit qaldiqda Teoremin elave bir neticesi ise ondan ibaretdir ki nadir amil ucun kompensasiya mexanizmi movcuddur ve bu bu tesiri neytrallasdiraraq genislenmis ticareti Pareto optimal hala getire biler Esas Hekser Ulin modeli iki amilli bir model idi ve emek bazarini yalniz bir reqemle tesvir edirdi Buna gore de teoremin ilkin versiyalari ticaret liberallasmasi zamani yuksek gelirli olkelerde asagi ixtisasli isci quvvesine tesiri haqqinda proqnoz vere bilmirdi Bununla bele daha murekkeb modellerde iscilerin muxtelif mehsuldarliq sinifleri nezere alindiqda Stolper Samuelson effekti her bir emek sinfi ucun ozunu gosterir yuksek ixtisasli olkede ixrac olunan mallarin istehsalinda calisan asagi ixtisasli isciler ticaretin genislenmesi neticesinde daha da cetin veziyyete dusecekdir cunki istehsal etdikleri mehsulun qlobal bazari ile muqayisede inkisaf etmis olkede asagi ixtisasli isci quvvesi kapitaldan daha nadir bir istehsal amili hesab olunur Stolper Samuelson teoremi istehsal amillerinin beynelxalq hereketliliyinden asili olmayaraq amil qiymetlerinin texnologiya seviyyesine gore ferqlenmeyen olkeler arasinda beraberlesmeye meylli olacagini bildiren faktor qiymetlerinin beraberlesdirilmesi teoremi ile six baglidir NeticeYalniz bugda ve parca istehsal eden emeyin ve torpagin yegane istehsal amilleri oldugu iki mehsuldar iqtisadiyyati nezere alsaq bugda torpaq tutumlu parca ise emek tutumludur ve her bir mehsulun qiymetinin onun marjinal deyerine beraber oldugunu ferz etsek parcanin qiymeti bele olmalidir 1 P C ar bw displaystyle P C ar bw burada P C paltarin qiymetini r torpaq sahiblerine odenilen icare haqqini w emek haqqi derecesini a ve b ise muvafiq olaraq torpaq ve istifade olunan emeyin miqdarini bildirir ve mallarin qiymetleri ile birlikde deyismeyir Eynile bugdanin qiymeti de bele olacaq 2 P W cr dw displaystyle P W cr dw burada P W bugdanin qiymetini r ve w muvafiq olaraq icare haqqini torpaqdan istifade haqqi ve emekhaqqini c ve d ise muvafiq olaraq istifade olunan torpaq ve emek miqdarini ifade edir ve bu miqdarlar sabit hesab olunur Eger parca ing cloth mehsulunun qiymeti artirsa onda 1 ci tenliyin quvvede qalmasi ucun onun istehsalinda istifade olunan amillerden en azi birinin qiymeti de artmalidir cunki emek ve torpaq nisbetleri qiymet deyisikliyinden tesirlenmir Mehz parca istehsalinda daha intensiv istifade olunan amilin emeyin ing labor bahalasacagini ferz etmek olar Emekhaqqi ing wages artdiqda 2 ci tenliyin quvvede qalmasi ucun icare haqqi ing rent azalmalidir Lakin icare haqqinin azalmasi eyni zamanda 1 ci tenliye de tesir edir Bu tenliyin quvvede qalmasi ucun emekhaqqinin artimi parcanin qiymet artimindan daha boyuk olmalidir Belelikle bir mehsulun qiymetinin artmasi onun istehsalinda en intensiv istifade olunan amilin gelirini qeyri mutenasib derecede artiracaq eyni zamanda daha az istifade olunan amilin gelirini azaldacaqdir Hemcinin bax Iqtisadiyyat portaliIstinadlarFeenstra Robert C Advanced International Trade Theory and Evidence Princeton New Jersey Princeton University Press 2004 4 ISBN 9780691114101 Gonzaga Gustavo Filho Naercio Menezes Terra Cristina Trade liberalization and the evolution of skill earnings differentials in Brazil PDF Journal of International Economics 68 2 March 2006 345 367 doi 10 1016 j jinteco 2005 07 008 hdl 10438 12362 2022 03 31 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2025 02 04 Davis Donald R Mishra Prachi Stolper Samuelson is dead and other crimes of both theory and data Harrison Ann E redaktor Globalization and Poverty NBER Conference Report Chicago Illinois University of Chicago Press 2006 87 107 ISBN 9780226318004 Samuelson Paul A Protection and real wages The Review of Economic Studies 9 1 November 1941 58 73 doi 10 2307 2967638 JSTOR 2967638 Jones Ronald W Scheinkman Jose A The relevance of the two sector production model in trade theory The Journal of Political Economy 85 5 1977 909 935 doi 10 1086 260615 JSTOR 1830339 Neary J Peter The Stolper Samuelson theorem PDF London Centre for Economic Policy Research 2004 2016 06 30 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2025 02 04 Robertson Raymond Relative prices and wage inequality evidence from Mexico Journal of International Economics 64 2 December 2004 387 409 CiteSeerX 10 1 1 607 7566 doi 10 1016 j jinteco 2003 06 003 EdebiyyatMarjit Sugata Jones Ronald W A simple production model with Stolper Samuelson properties International Economic Review 26 3 October 1985 565 567 doi 10 2307 2526703 JSTOR 2526703 McCulloch Rachel Protection and real wages the Stolper Samuelson theorem PDF Waltham Massachusetts Brandeis University 2005