Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Stanislav Petrov (rus. Станислав Евграфович Петров) (7 sentyabr 1939, Vladivostok, RSFSR, SSRİ – 19 may 2017, Fryazino, Moskva vilayəti)-Rus Strateji Roket Qüvvələrinin sabiq polkovnik-leytinantı. 26 sentyabr 1983-cü ildə radarlarda ABŞ-nin SSRİ-yə qarşı kütləvi raket hücumuna başladığını görür. Əvvəlki təcrübələrinə əsaslanaraq bunun komputerlərin səhvi ola biləcəyini düşünür və rus ordusunun proseduralarına məhəl qoymayaraq gözləməyə qərar verir. Onun bu qərarı hərbçi karyerasını bitirsə də, SSRİ tərəfindən ABŞ-yə ediləcək nüvə hücumunun qarşısını almaqla nüvə müharibəsinin baş verməsini önləyir.
| Stanislav Petrov | |
|---|---|
| Станислав Евграфович Петров | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Vladivostok |
| Vəfat tarixi | (77 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ağciyər iltihabı |
| Vətəndaşlığı | Rusiya SSRİ |
| Həyat yoldaşı | Raisa Petrova |
| Milliyyəti | Rus |
| Fəaliyyəti | hərbi qulluqçu |
| Fəaliyyət illəri | 1972–1984 |
| Mükafatları | "Drezden mükafatı" "Dünya vətəndaşlığı" mükafatı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Tam adı ilə Stanislav Evgrafovich Petrov 7 sentyabr 1939-cu il tarixində Vladivostok şəhəri yaxınlığında anadan olmuşdur. Atası Yevqraf II Dünya müharibəsi zamanı Hava qüvvələrində xidmət etmişdir. Anası isə tibb bacısı olmuşdur. Sovet hava qüvvələri nəzdində Kiyev Yüksək Texnologiyalar kollecinə daxil olan Petrov 1972-ci ildə buranı bitirmiş və Sovet Havadan Müdafiə Qüvvələrinə qəbul edilmişdir. 1970-ci illərin əvvəllərində o NATO ölkələrinin ballistik raket hücumlarını aşkar etmək üçün nəzərdə tutulan erkən xəbərdarlıq sisteminə nəzarətçi vəzifəsinə təyin olunur. Raisa adlı xanımla ailə həyatı quran Petrovun bu nigahdan Dmitri və Yelena adlı iki övladı dünyaya gəlmişdir. Daha sonra yoldaşı 1997-ci ildə xərçəng xəstəliyindən vəfat etmişdir. Stanislav Petrov isə 19 may 2017-ci il tarixində dünyasını dəyişmişdir.
26 sentyabr 1983 hadisəsi
Stanislav Petrov, 26 sentyabr 1983-cü il tarixində Moskva yaxınlığında yerləşən Serpuxov-15 məxfi hərbi hissəsinin növbətçi zabiti idi. Sözügedən hərbi hissənin təyinatı SSRİ — ABŞ arasında münasibətlərin heç də isti olmadığı bir dövrdə Amerikanın hava hücumu qüvvələrinə nəzarət olub.Onun əsas vəzifəsi erkən xəbərdarlıq sistemini izləmək və hər hansı bir hücum zamanı ən sürətli şəkildə üst qurumları bu hücumdan xəbərdar etmək idi. Soyuq müharibənin kəskinləşdiyi bir zamanda SSRİ ordusu ABŞ hücumunu dəf etmək üçün dərhal əks hücuma keçərək qarşı tərəfin böyük itkilər verməsinə yol açan taktika işlədirdi (ing. Launch on Warning). Polkovnik-leytnant Stanislav Petrov axşam saat 8-də növbəni qəbul edir. Növbətçi hissədə yerləşən bütün rabitə və kompüter sistemləri yoxladıqdan sonra, bütün müdafiə və xabərdarlıq sistemini əks etdirən M-10 monitorunun sazlığına xüsusi diqqət yetirir və jurnalda növbətçi hissədə hər şeyin qaydasında olduğu qeyd edir. Sakit başlayan növbə bir-neçə saatdan sonra həyəcanlarla müşayiət olunur. Belə ki, artıq sentyabrın 26-da 00:15 dəqiqədə sistemdə qırmızı rəngdə "START" sözü görünür. Bu artıq Amerikanın nüvə başlıqlı ballistik raketinin startı demək idi. Bir neçə dəqiqədən sonra 2-ci raketin buraxılması monitorda öz əksini tapır, daha bir neçə dəqiqədən sonra isə ABŞ-nin üçüncü raketi monitorda görünür. Petrov bu xəbərdarlığın bir xətadan meydana gəldiyini düşünür. Bundan başqa sözü gedən zaman belə erkən xəbərdarlıq sisteminin işləmə prinsipi müxtəlif şübhələr doğururdu. Təlimata uyğun olaraq əks tərəfdən gələn raket hücumunu növbətçi zabit qeydə aldıqdan dərhal sonra rəhbərliyə məruzə etməli idi. Qeyd edək ki, növbətçi hissədə SSRİ-nin müdafiə naziri və DTK sədri ilə birbaşa məxfi kodlaşdırılmış rabitə əlaqəsi olub. Bu cür vəziyyət yarandıqda növbətçi zabitin məruzəsindən sonra 40 dəqiqə ərzində qarşı tərəfə elə nüvə bombası ilə də cavab verilməli idi. Petrov əmin idi ki, onun məruzəsindən sonra SSRİ rəhbərləri nüvə silahlarının düymələrini dərhal basacaqdılar. Bu isə atom bombasının Amerikaya atılması demək idi. Növbətçi zabit bu ehtimalı nəzərə alaraq məsuliyyəti öz üzərinə götürərək, məruzə etmək üçün tələskənliyə yol vermir. Təcrübəsinə və biliyinə güvənərək sistemdə xətaların meydana gəldiyini, siqnalların yanlış olduğunu düşünür. İlk xəbərdarlıqdan sonra sistem ard-arda 4 raketin də SSRİ-yə yaxınlaşdığı siqnalını verir. Bu olduqca böyük bir risk idi. Çünki əks təqdirdə bu SSRİ ərazisinə bir neçə atom bombasının düşməsi ilə nəticələnəcəkdi. O, heç bir əsası olmasa da, yenə sistemin səhv işlədiyini düşünərək əks hücuma keçmir və gözləməyə davam edir. Gərgin dəqiqələrdən sonra raketlərin görünməməsi Petrovun haqlı olduğunu sübut edir. Havada heç bir raket yoxidi və peyklərlə ünsiyyətdə olan erkən xəbərdarlıq sistemi səhvə yol vermişdi. Aparılan araşdırmalar nəticəsində meydana gələn xətanın çox nadir bir hadisə olduğu və Molniya orbiti üzərində olan atmosferdə yerləşən buludların üzərinə gün işığının düşməsindən qaynaqlandığı məlum olur.
Hadisədən sonra
Çox keçmədən Petrov rus ordusunun proseduralarından kənara çıxaraq qərar qəbul etdiyinə görə günahlandırılır. Bunun ilk səbəbi Petrovun davranışının ilk növbədə erkən xəbərdarlıq sisteminin səhvlərini açıqca ortaya qoyması və Rus ordusunun şöhrətinə xələl gətirməsi idi. Nəticə də rəhbərlik tərəfindən töhmət verilərək, gələcək karyerasının da qarşısı alınır. Bir müddət daha aşağı bir vəzifədə xidmət etdikdən sonra səhhəti ilə bağlı yaranan problemlərə görə təqaüdə çıxır. Ömrünün sonuna kimi aylıq 200 dollar təqaüdlə Moskva vilayətinin Fryazino şəhərində yaşayır.
Mükafatları
21 may 2004-cü ildə San Fransiskoda fəaliyyət göstərən Association of World Citizens qurumu tərəfindən "Dünya vətəndaşlığı" mükafatına layiq görülmüşdür. Mükafatla yanaşı ona böyük bir faciənin qarşısını aldığına görə simvolik 1000 dollar təqdim edilir. 2006-cı ilin yanvar ayında ABŞ-yə səyahət edən Petrov burada Amerikan jurnalist Volter Kronkayt ilə tanış olur və CBS-in Nyu yorkda yerləşən ofisində müsahibə verir. Bu müsahibəsi və Nyu yorka səyahəti əsasında"Dünyanı Xilas edən adam" adlı sənədli film çəkilir. Rejissor Piter Antoni tərəfindən çəkilən bu film 2014-cü ildə Woodstock film festivalında "Honorable Mention: Audience Award Winner for Best Narrative Feature" və "Honorable Mention: James Lyons Award for Best Editing of a Narrative Feature" mükafatlarına layiq görülür. Bundan başqa 2013-cü ilin 17 fevral tarixində Drezden mükafatı və 32 min dollar ilə təltif olunur.
İstinadlar
- https://www.nytimes.com/2017/09/18/world/europe/stanislav-petrov-nuclear-war-dead.html.
- Stanisław Jewgrafowicz Pietrow // MAK (pol.).
- Stanislav Petrov, who averted possible nuclear war, dies at 77 (ing.). 2017.
- "Stanislav Petrov, Soviet Officer Who Helped Avert Nuclear War, Is Dead at 77". 2017-09-19 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2018-09-28.
- "Nüvə müharibəsinin qarşısını alan növbətçi zabit". 2022-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-28.
- "I Had A Funny Feeling in My Gut". 2018-09-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-09-28.
- . 2011-07-21 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-07-21.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Stanislav Petrov rus Stanislav Evgrafovich Petrov 7 sentyabr 1939 Vladivostok RSFSR SSRI 19 may 2017 Fryazino Moskva vilayeti Rus Strateji Roket Quvvelerinin sabiq polkovnik leytinanti 26 sentyabr 1983 cu ilde radarlarda ABS nin SSRI ye qarsi kutlevi raket hucumuna basladigini gorur Evvelki tecrubelerine esaslanaraq bunun komputerlerin sehvi ola bileceyini dusunur ve rus ordusunun proseduralarina mehel qoymayaraq gozlemeye qerar verir Onun bu qerari herbci karyerasini bitirse de SSRI terefinden ABS ye edilecek nuve hucumunun qarsisini almaqla nuve muharibesinin bas vermesini onleyir Stanislav PetrovStanislav Evgrafovich PetrovDogum tarixi 7 sentyabr 1939Dogum yeri VladivostokVefat tarixi 19 may 2017 77 yasinda Vefat yeri Fryazino Moskva vilayeti RusiyaVefat sebebi agciyer iltihabiVetendasligi Rusiya SSRIHeyat yoldasi Raisa PetrovaMilliyyeti RusFealiyyeti herbi qulluqcuFealiyyet illeri 1972 1984Mukafatlari Drezden mukafati Dunya vetendasligi mukafati Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiTam adi ile Stanislav Evgrafovich Petrov 7 sentyabr 1939 cu il tarixinde Vladivostok seheri yaxinliginda anadan olmusdur Atasi Yevqraf II Dunya muharibesi zamani Hava quvvelerinde xidmet etmisdir Anasi ise tibb bacisi olmusdur Sovet hava quvveleri nezdinde Kiyev Yuksek Texnologiyalar kollecine daxil olan Petrov 1972 ci ilde burani bitirmis ve Sovet Havadan Mudafie Quvvelerine qebul edilmisdir 1970 ci illerin evvellerinde o NATO olkelerinin ballistik raket hucumlarini askar etmek ucun nezerde tutulan erken xeberdarliq sistemine nezaretci vezifesine teyin olunur Raisa adli xanimla aile heyati quran Petrovun bu nigahdan Dmitri ve Yelena adli iki ovladi dunyaya gelmisdir Daha sonra yoldasi 1997 ci ilde xerceng xesteliyinden vefat etmisdir Stanislav Petrov ise 19 may 2017 ci il tarixinde dunyasini deyismisdir 26 sentyabr 1983 hadisesiStanislav Petrov 26 sentyabr 1983 cu il tarixinde Moskva yaxinliginda yerlesen Serpuxov 15 mexfi herbi hissesinin novbetci zabiti idi Sozugeden herbi hissenin teyinati SSRI ABS arasinda munasibetlerin hec de isti olmadigi bir dovrde Amerikanin hava hucumu quvvelerine nezaret olub Onun esas vezifesi erken xeberdarliq sistemini izlemek ve her hansi bir hucum zamani en suretli sekilde ust qurumlari bu hucumdan xeberdar etmek idi Soyuq muharibenin keskinlesdiyi bir zamanda SSRI ordusu ABS hucumunu def etmek ucun derhal eks hucuma kecerek qarsi terefin boyuk itkiler vermesine yol acan taktika isledirdi ing Launch on Warning Polkovnik leytnant Stanislav Petrov axsam saat 8 de novbeni qebul edir Novbetci hissede yerlesen butun rabite ve komputer sistemleri yoxladiqdan sonra butun mudafie ve xaberdarliq sistemini eks etdiren M 10 monitorunun sazligina xususi diqqet yetirir ve jurnalda novbetci hissede her seyin qaydasinda oldugu qeyd edir Sakit baslayan novbe bir nece saatdan sonra heyecanlarla musayiet olunur Bele ki artiq sentyabrin 26 da 00 15 deqiqede sistemde qirmizi rengde START sozu gorunur Bu artiq Amerikanin nuve basliqli ballistik raketinin starti demek idi Bir nece deqiqeden sonra 2 ci raketin buraxilmasi monitorda oz eksini tapir daha bir nece deqiqeden sonra ise ABS nin ucuncu raketi monitorda gorunur Petrov bu xeberdarligin bir xetadan meydana geldiyini dusunur Bundan basqa sozu geden zaman bele erken xeberdarliq sisteminin isleme prinsipi muxtelif subheler dogururdu Telimata uygun olaraq eks terefden gelen raket hucumunu novbetci zabit qeyde aldiqdan derhal sonra rehberliye meruze etmeli idi Qeyd edek ki novbetci hissede SSRI nin mudafie naziri ve DTK sedri ile birbasa mexfi kodlasdirilmis rabite elaqesi olub Bu cur veziyyet yarandiqda novbetci zabitin meruzesinden sonra 40 deqiqe erzinde qarsi terefe ele nuve bombasi ile de cavab verilmeli idi Petrov emin idi ki onun meruzesinden sonra SSRI rehberleri nuve silahlarinin duymelerini derhal basacaqdilar Bu ise atom bombasinin Amerikaya atilmasi demek idi Novbetci zabit bu ehtimali nezere alaraq mesuliyyeti oz uzerine goturerek meruze etmek ucun teleskenliye yol vermir Tecrubesine ve biliyine guvenerek sistemde xetalarin meydana geldiyini siqnallarin yanlis oldugunu dusunur Ilk xeberdarliqdan sonra sistem ard arda 4 raketin de SSRI ye yaxinlasdigi siqnalini verir Bu olduqca boyuk bir risk idi Cunki eks teqdirde bu SSRI erazisine bir nece atom bombasinin dusmesi ile neticelenecekdi O hec bir esasi olmasa da yene sistemin sehv islediyini dusunerek eks hucuma kecmir ve gozlemeye davam edir Gergin deqiqelerden sonra raketlerin gorunmemesi Petrovun haqli oldugunu subut edir Havada hec bir raket yoxidi ve peyklerle unsiyyetde olan erken xeberdarliq sistemi sehve yol vermisdi Aparilan arasdirmalar neticesinde meydana gelen xetanin cox nadir bir hadise oldugu ve Molniya orbiti uzerinde olan atmosferde yerlesen buludlarin uzerine gun isiginin dusmesinden qaynaqlandigi melum olur Hadiseden sonraCox kecmeden Petrov rus ordusunun proseduralarindan kenara cixaraq qerar qebul etdiyine gore gunahlandirilir Bunun ilk sebebi Petrovun davranisinin ilk novbede erken xeberdarliq sisteminin sehvlerini aciqca ortaya qoymasi ve Rus ordusunun sohretine xelel getirmesi idi Netice de rehberlik terefinden tohmet verilerek gelecek karyerasinin da qarsisi alinir Bir muddet daha asagi bir vezifede xidmet etdikden sonra sehheti ile bagli yaranan problemlere gore teqaude cixir Omrunun sonuna kimi ayliq 200 dollar teqaudle Moskva vilayetinin Fryazino seherinde yasayir Mukafatlari21 may 2004 cu ilde San Fransiskoda fealiyyet gosteren Association of World Citizens qurumu terefinden Dunya vetendasligi mukafatina layiq gorulmusdur Mukafatla yanasi ona boyuk bir facienin qarsisini aldigina gore simvolik 1000 dollar teqdim edilir 2006 ci ilin yanvar ayinda ABS ye seyahet eden Petrov burada Amerikan jurnalist Volter Kronkayt ile tanis olur ve CBS in Nyu yorkda yerlesen ofisinde musahibe verir Bu musahibesi ve Nyu yorka seyaheti esasinda Dunyani Xilas eden adam adli senedli film cekilir Rejissor Piter Antoni terefinden cekilen bu film 2014 cu ilde Woodstock film festivalinda Honorable Mention Audience Award Winner for Best Narrative Feature ve Honorable Mention James Lyons Award for Best Editing of a Narrative Feature mukafatlarina layiq gorulur Bundan basqa 2013 cu ilin 17 fevral tarixinde Drezden mukafati ve 32 min dollar ile teltif olunur Istinadlarhttps www nytimes com 2017 09 18 world europe stanislav petrov nuclear war dead html Stanislaw Jewgrafowicz Pietrow MAK pol Stanislav Petrov who averted possible nuclear war dies at 77 ing 2017 Stanislav Petrov Soviet Officer Who Helped Avert Nuclear War Is Dead at 77 2017 09 19 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2018 09 28 Nuve muharibesinin qarsisini alan novbetci zabit 2022 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 28 I Had A Funny Feeling in My Gut 2018 09 27 tarixinde Istifade tarixi 2018 09 28 2011 07 21 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2011 07 21