Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Soyotlar — Şimali Asiyanın Sibir bölgəsində yaşayan, soyları, dilləri və mədəniyyətləri yox olma təhlükəsində olan azsaylı türk xalqı.
Soyotların əsas hissəsi Rusiya Federasiyasının Buryatiya Respublikasının qərbindəki Oka bölgəsində (Tıva Respublikası ilə həmsərhəd) yaşayırlar.
Rusiyadakı 2002-ci il əhali sayımına görə, soyotların Rusiyadakı sayı 2769 nəfərdir.
Ümumi məlumat
Buryatlar arasında dağınıq şəkildə yaşayaraq, rus və monqol dilləri qrupuna aid olan buryat dili yayqınlıq qazandığından son zamanlarda bu dillər ilə danışmaqda, bir türk dili olan öz dilləri isə yox olma təhlikəsi ilə qarşı qarşıya buraxılmaqdadır.
Soyotlar milli cəhətdən tıvalara çox yaxın olan bir xalqdırlar.
Soyotların milli ana dili olan soyot dili də tıva dilinə çox yaxın bir dildir, lakin qrupuna girən dilləri və mədəniyyətləri UNESCOya görə yox olma təhlikəsindədir Okada bazı okullarda öğrətim yapılmaya çalışılmışdır.
Orjan Olsen, H. Printz, Anders K. Olsen, Fritz Jensen (Norveçli) və J. E. Gustschin kimi Norveçli alimlər tərəfindən Rusiyaya 1910-cu illərdə gerçəkləşən elmi səfərdə, soyotların hələ buryatlar və ruslar arasında assimilyasiya olmadığını görmək mümkündür. Çoxlu sayda mədəni və etnoqrafik məlumat toplanmışdır. Bu etnoqrafik məlumatlar və fotoşəkillər də alimlər tərəfindən "Et primitivt folk de mongolske rennomader" (Cappeln, 1915) kitabında buraxılmışdılar. Toplanan bu məlumatların ispanca bir nəşri də var idi: "Los soyotos, un pueblo primitivo. Nómadas mongoles pastores de renos" (Calpe, Madrid, 1921). Soyot dilindəki kəlmələrin qısa bir siyahısı, həmçinin onlarca fotoşəkil və soyotların həm şamanist, həm də buddist adət-ənənələri də öz yerlərini tapmışdırlar.
Dil
Soyot Türkçəsi halis muhlis bir Türk dilidir. Bünyəsinə çəşitli yüzyıllarda irtibata keçdiyi çeşitli dillərdən də kəlmə alaraq fərqli bir görünümə bürünmüşdür.
Şimal-qərbdən ticari səbəblərlə ural dillərindən, cənub-şərqdən monqol dillərindən, sonra ruscadan çox sayda kəlmə alsa da Türk dili özəlliyi pozulmamışdır.
2003-cü ildə "Soyotça-Buryatça-Rusça Sözlük". yayınlandı. Oka bölgəsində 2005 ilindən etibarən Soyot dili örnək olarak bəzi okullarda dərs olaraq oxudulmaqdadır.
Cəmiyyət
Ənənəvi sosial organizasyon — bir neçə ailənin böyüklərinin (ağsaqqallar heyəti) oluşdurduğu konsəyə dayanır. Bilinən təməl boylar isə İrkit, Haasuut və Onhot sülalələridir. Bunlar arasında özəlliklə İrkit kəlməsi Tıvada soyad olaraq da qullanılmaqda olub İrkutsk adı da buradan gəlməkdədir.
Qədim dövrlərdə İrkutsk bölgəsi tamamən Tuva Türklərinin idi və burada Ruslar yerləşməyə başlayınca Tuva Türklərindən İrkit boyu Tuvaya, Soyot Türklərindən İrkit boyu da Buryatiyaya köçmüş ola biləcəyi düşünülməkdədir. Böyük ehtimalla İrkit bölgəsi Türk topluluqları böyük bir soyqırıma məruz qalmışlar və günümüzə İrkutskdakı İrkut və ya İrkit Türkləri ulaşamamışdır.
İstinadlar
- "Endangered Languages of Indigenous Peoples of Siberia: Thə Soyot Language". 2014-11-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2013-02-07.
- R. В. И. О проблемах возрождения и сохранения языков некоторых малочисленных тюркских народов Южной Сибири (на примере тофаларского и сойотского языков) (доклад в ЮНЕСКО)[ölü keçid]
Xarici keçidlər
- Oleg Aliev'in Soyotlara gezisi ve izlenimleri
- Soyot Türkleri fotoğrafları
- http://www.perepis2002.ru/ct/doc/TOM_04[ölü keçid] 2002 Nüfus sayımına göre Soyotlar
- http://lingsib.iea.ras.ru/en/languages/soiot.shtml Soyot Türkçesi
- http://www.joshuaproject.net/peopctry.php?rog3=RS&rop3=210867 2009-12-14 at the Wayback Machine Toplum ve Ülke Profili
- http://www.kitapyurdu.com/kitap/default.asp?id=22638 Sibirya Araştırmaları
- http://www.sonseslerduyulmadan.hacettepe.edu.tr/tt.shtml "Dilleri ve Kültürleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Türk Toplulukları" konulu 4. Uluslararası Türkiyat Araştırmaları Sempozyumu 23–26 Mayıs 2012
- Soyotlar severcom.ru
- "Baykal Gölünün Tabiatı". Doğu Sayanlarda Soyotlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Soyotlar Simali Asiyanin Sibir bolgesinde yasayan soylari dilleri ve medeniyyetleri yox olma tehlukesinde olan azsayli turk xalqi Soyotlarin esas hissesi Rusiya Federasiyasinin Buryatiya Respublikasinin qerbindeki Oka bolgesinde Tiva Respublikasi ile hemserhed yasayirlar Rusiyadaki 2002 ci il ehali sayimina gore soyotlarin Rusiyadaki sayi 2769 neferdir Umumi melumatBuryatlar arasinda daginiq sekilde yasayaraq rus ve monqol dilleri qrupuna aid olan buryat dili yayqinliq qazandigindan son zamanlarda bu diller ile danismaqda bir turk dili olan oz dilleri ise yox olma tehlikesi ile qarsi qarsiya buraxilmaqdadir Soyotlar milli cehetden tivalara cox yaxin olan bir xalqdirlar Soyotlarin milli ana dili olan soyot dili de tiva diline cox yaxin bir dildir lakin qrupuna giren dilleri ve medeniyyetleri UNESCOya gore yox olma tehlikesindedir Okada bazi okullarda ogretim yapilmaya calisilmisdir Orjan Olsen H Printz Anders K Olsen Fritz Jensen Norvecli ve J E Gustschin kimi Norvecli alimler terefinden Rusiyaya 1910 cu illerde gerceklesen elmi seferde soyotlarin hele buryatlar ve ruslar arasinda assimilyasiya olmadigini gormek mumkundur Coxlu sayda medeni ve etnoqrafik melumat toplanmisdir Bu etnoqrafik melumatlar ve fotosekiller de alimler terefinden Et primitivt folk de mongolske rennomader Cappeln 1915 kitabinda buraxilmisdilar Toplanan bu melumatlarin ispanca bir nesri de var idi Los soyotos un pueblo primitivo Nomadas mongoles pastores de renos Calpe Madrid 1921 Soyot dilindeki kelmelerin qisa bir siyahisi hemcinin onlarca fotosekil ve soyotlarin hem samanist hem de buddist adet eneneleri de oz yerlerini tapmisdirlar Soyotlar Buryatiyada Oka bolgesinde azliq olaraq yasayan yerli turk xalqlarindan biridirlerSoyot turkleri Rusya Federasiyasindaki Irkutsk bolgesinde azliq olaraq yasayan yerli turklerdirDilSoyot Turkcesi halis muhlis bir Turk dilidir Bunyesine cesitli yuzyillarda irtibata kecdiyi cesitli dillerden de kelme alaraq ferqli bir gorunume burunmusdur Simal qerbden ticari sebeblerle ural dillerinden cenub serqden monqol dillerinden sonra ruscadan cox sayda kelme alsa da Turk dili ozelliyi pozulmamisdir 2003 cu ilde Soyotca Buryatca Rusca Sozluk yayinlandi Oka bolgesinde 2005 ilinden etibaren Soyot dili ornek olarak bezi okullarda ders olaraq oxudulmaqdadir CemiyyetEnenevi sosial organizasyon bir nece ailenin boyuklerinin agsaqqallar heyeti olusdurdugu konseye dayanir Bilinen temel boylar ise Irkit Haasuut ve Onhot sulaleleridir Bunlar arasinda ozellikle Irkit kelmesi Tivada soyad olaraq da qullanilmaqda olub Irkutsk adi da buradan gelmekdedir Qedim dovrlerde Irkutsk bolgesi tamamen Tuva Turklerinin idi ve burada Ruslar yerlesmeye baslayinca Tuva Turklerinden Irkit boyu Tuvaya Soyot Turklerinden Irkit boyu da Buryatiyaya kocmus ola bileceyi dusunulmekdedir Boyuk ehtimalla Irkit bolgesi Turk topluluqlari boyuk bir soyqirima meruz qalmislar ve gunumuze Irkutskdaki Irkut ve ya Irkit Turkleri ulasamamisdir Istinadlar Endangered Languages of Indigenous Peoples of Siberia The Soyot Language 2014 11 26 tarixinde Istifade tarixi 2013 02 07 R V I O problemah vozrozhdeniya i sohraneniya yazykov nekotoryh malochislennyh tyurkskih narodov Yuzhnoj Sibiri na primere tofalarskogo i sojotskogo yazykov doklad v YuNESKO olu kecid Xarici kecidlerOleg Aliev in Soyotlara gezisi ve izlenimleri Soyot Turkleri fotograflari http www perepis2002 ru ct doc TOM 04 olu kecid 2002 Nufus sayimina gore Soyotlar http lingsib iea ras ru en languages soiot shtml Soyot Turkcesi http www joshuaproject net peopctry php rog3 RS amp rop3 210867 2009 12 14 at the Wayback Machine Toplum ve Ulke Profili http www kitapyurdu com kitap default asp id 22638 Sibirya Arastirmalari http www sonseslerduyulmadan hacettepe edu tr tt shtml Dilleri ve Kulturleri Yok Olma Tehlikesine Maruz Turk Topluluklari konulu 4 Uluslararasi Turkiyat Arastirmalari Sempozyumu 23 26 Mayis 2012 Soyotlar severcom ru Baykal Golunun Tabiati Dogu Sayanlarda Soyotlar