Sovet xalqı — SSRİ-də , nəzəriyyəsi, insanların tarixi birliyi.
Tarixi
"Sovet xalqı" termini ilk dəfə 1920-ci ildə SSRİ əhalisini özündə ehtiva edən anlayış kimi işlədilmişdir. Lakin həmin dövrdə elə də ciddi bir ideoloji məzmun kəsb eləməmişdir.
1961-ci ildə Sov.İKP-nin XXII qurultayında Nikita Xruşşov ilk dəfə olaraq sovet xalqını yeni tarixi birlik kimi xarakterizə edir. Lakin bu halda da sovet xalqı anlayışı sonradan gücləndirilmiş və ideologiyalaşdırılmış səviyyədə deyildi. Çünki insanların yeni tarixi birliyinin yaranması ideyasının başlıca dəlili bunlar hesab edilirdi:
- bir sosium olaraq onun SSRİ-nin simasında
1970-ci illərdən etibarən Sovet xalqının formalaşdırılmasının yeni mərhələsi başlayır. 1971-ci ildə bu tezis Sov.İKP-nin XXIV qurultayında Leonid Brejnevin hesabat çıxışında səslənir; bir qədər sonra isə o SSRİ-nin 50 illik yubileyi ilə əlaqədar Sov.İKP MK–nın qərarında öz əksini tapır. Bundan sonra ideoloji don geyindirməklə "Sovet xalqı" termini partiya və dövlət orqanlarının gündəlik fəaliyyətinin əsas təbliğat istiqamətlərindən birinə çevrilmişdir.
Nəhayət, 1977-ci ildə qəbul edilmiş SSRİ-nin yeni konstitusiyasının preambulasında belə bir müddəa ifadə olunmuşdur:
"Sovet cəmiyyəti bütün millətlərin və xalqların yaxınlaşması əsasında insanların yeni tarixi birliyinin – sovet xalqının təşəkkül tapdığı yetkin sosialist münasibətləri cəmiyyətidir."
Lakin belə bir ideya tarixin sınağından keçə bilmədi, SSRİ-nin dağılması ilə bu nəzəriyyə də sona çatdı.
9 dekabr 1998-ci ildə "İslam sivilizasiyası Qafqazda" mövzusuna həsr edilmiş beynəlxalq simpoziumdakı çıxışı zamanı Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyev "Sovet xalqı" termini ilə bağlı belə demişdir:
"Keçmişdə, sovet hakimiyyəti dövründə din qadağan edildiyinə görə kim müsəlmandır, kim xristiandır - hamısı bir idi, hamısı da sovet xalqı hesab olunurdu. Hətta xalqların adını da xırda-xırda aradan götürmək meylləri inkişaf edirdi. "Vahid sovet xalqı", "insanların yeni tarixi birliyi" kimi terminlər var idi."
O, 6 fevral 2003-cü ildə TÜRKSOY Təşkilatının üzvü olan ölkələrin mədəniyyət nazirləri daimi şurasının XIX toplantısındakı çıxışı zamanı da belə demişdir:
"...çünki onda sovet ideologiyası, bir də ümumi sovet xalqı vardı. Get-gedə millətlər əriyib gedirdi, olacaqdı ümumi sovet xalqı."
İstinadlar
- Данилова Е. Н. Изменения в социальных идентификациях россиян 2017-05-11 at the Wayback Machine // Социологический журнал. — 2000. — № 3/4. (rus.)
- Avstriyada yaşayan soydaşlarımızla görüşdə Azərbaycan Respublikasi Prezidenti Heydər Əliyevin çıxışı - Vyana, 5 iyul 2000-ci il 2016-09-10 at the Wayback Machine. aliyevheritage.org (az.)
- İbrahim Əliyev. Sovet xalqının insanların yeni tarixi birliyi olması haqqında tezis və onun 1970-80-ci illərində sovet dövlətinin milli siyasətində yeri 2017-04-29 at the Wayback Machine. strategiya.az, 30.01.2014 (az.)
- 22-й съезд КПСС (17 - 31 октября 1961 года): Стенографический отчет,т.1, , Москва, 1962. стр. 153 (rus.)
- Материалы XXIV съезда КПСС, 1971. стр. 76 (rus.)
- Конституция (Основной закон) Союза Советских Социалистических Республик. Принята на внеочедной седмой сессии Верховного Совета СССР девятого созыва. 7 октября 1977 г.Москва, Политиздат, 1977. стр. 2 (rus.)
- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti Heydər Əliyevin Bakıda keçirilən Beynəlxalq Konfransda və Qafqaz Müsəlmanları Qurultayında nitqi - 30 sentyabr 1998-ci il 2016-09-11 at the Wayback Machine. aliyevheritage.org (az.)
- "İslam sivilizasiyası Qafqazda" mövzusunda beynəlxalq simpoziumda Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin nitqi 2016-09-11 at the Wayback Machine. aliyevheritage.org, 09.12.1998 (az.)
- TÜRKSOY Təşkilatının üzvü olan ölkələrin mədəniyyət nazirləri daimi şurasının XIX toplantısında Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin çıxışı 2016-09-11 at the Wayback Machine. aliyevheritage.org, 06.02.2003 (az.)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sovet xalqi SSRI de nezeriyyesi insanlarin tarixi birliyi Tarixi Sovet xalqi termini ilk defe 1920 ci ilde SSRI ehalisini ozunde ehtiva eden anlayis kimi isledilmisdir Lakin hemin dovrde ele de ciddi bir ideoloji mezmun kesb elememisdir 1961 ci ilde Sov IKP nin XXII qurultayinda Nikita Xrussov ilk defe olaraq sovet xalqini yeni tarixi birlik kimi xarakterize edir Lakin bu halda da sovet xalqi anlayisi sonradan guclendirilmis ve ideologiyalasdirilmis seviyyede deyildi Cunki insanlarin yeni tarixi birliyinin yaranmasi ideyasinin baslica delili bunlar hesab edilirdi bir sosium olaraq onun SSRI nin simasinda umumi bir vetenin olmasi umumi iqtisadi bazasi kimi sosialist teserrufatinin olmasi umumi sosial sinfi strukturunun olmasi marksizm leninizm kimi umumi dunyagorusunun olmasi Kommunizm qurmaq kimi umumi meqsedinin olmasi menevi simasinda ve psixologiyasinda umumi cizgilerin olmasi 1970 ci illerden etibaren Sovet xalqinin formalasdirilmasinin yeni merhelesi baslayir 1971 ci ilde bu tezis Sov IKP nin XXIV qurultayinda Leonid Brejnevin hesabat cixisinda seslenir bir qeder sonra ise o SSRI nin 50 illik yubileyi ile elaqedar Sov IKP MK nin qerarinda oz eksini tapir Bundan sonra ideoloji don geyindirmekle Sovet xalqi termini partiya ve dovlet orqanlarinin gundelik fealiyyetinin esas tebligat istiqametlerinden birine cevrilmisdir Nehayet 1977 ci ilde qebul edilmis SSRI nin yeni konstitusiyasinin preambulasinda bele bir muddea ifade olunmusdur Sovet cemiyyeti butun milletlerin ve xalqlarin yaxinlasmasi esasinda insanlarin yeni tarixi birliyinin sovet xalqinin tesekkul tapdigi yetkin sosialist munasibetleri cemiyyetidir Lakin bele bir ideya tarixin sinagindan kece bilmedi SSRI nin dagilmasi ile bu nezeriyye de sona catdi 9 dekabr 1998 ci ilde Islam sivilizasiyasi Qafqazda movzusuna hesr edilmis beynelxalq simpoziumdaki cixisi zamani Azerbaycan Prezidenti Heyder Eliyev Sovet xalqi termini ile bagli bele demisdir Kecmisde sovet hakimiyyeti dovrunde din qadagan edildiyine gore kim muselmandir kim xristiandir hamisi bir idi hamisi da sovet xalqi hesab olunurdu Hetta xalqlarin adini da xirda xirda aradan goturmek meylleri inkisaf edirdi Vahid sovet xalqi insanlarin yeni tarixi birliyi kimi terminler var idi O 6 fevral 2003 cu ilde TURKSOY Teskilatinin uzvu olan olkelerin medeniyyet nazirleri daimi surasinin XIX toplantisindaki cixisi zamani da bele demisdir cunki onda sovet ideologiyasi bir de umumi sovet xalqi vardi Get gede milletler eriyib gedirdi olacaqdi umumi sovet xalqi IstinadlarDanilova E N Izmeneniya v socialnyh identifikaciyah rossiyan 2017 05 11 at the Wayback Machine Sociologicheskij zhurnal 2000 3 4 rus Avstriyada yasayan soydaslarimizla gorusde Azerbaycan Respublikasi Prezidenti Heyder Eliyevin cixisi Vyana 5 iyul 2000 ci il 2016 09 10 at the Wayback Machine aliyevheritage org az Ibrahim Eliyev Sovet xalqinin insanlarin yeni tarixi birliyi olmasi haqqinda tezis ve onun 1970 80 ci illerinde sovet dovletinin milli siyasetinde yeri 2017 04 29 at the Wayback Machine strategiya az 30 01 2014 az 22 j sezd KPSS 17 31 oktyabrya 1961 goda Stenograficheskij otchet t 1 Moskva 1962 str 153 rus Materialy XXIV sezda KPSS 1971 str 76 rus Konstituciya Osnovnoj zakon Soyuza Sovetskih Socialisticheskih Respublik Prinyata na vneochednoj sedmoj sessii Verhovnogo Soveta SSSR devyatogo sozyva 7 oktyabrya 1977 g Moskva Politizdat 1977 str 2 rus Azerbaycan Respublikasinin Prezidenti Heyder Eliyevin Bakida kecirilen Beynelxalq Konfransda ve Qafqaz Muselmanlari Qurultayinda nitqi 30 sentyabr 1998 ci il 2016 09 11 at the Wayback Machine aliyevheritage org az Islam sivilizasiyasi Qafqazda movzusunda beynelxalq simpoziumda Azerbaycan Prezidenti Heyder Eliyevin nitqi 2016 09 11 at the Wayback Machine aliyevheritage org 09 12 1998 az TURKSOY Teskilatinin uzvu olan olkelerin medeniyyet nazirleri daimi surasinin XIX toplantisinda Azerbaycan Prezidenti Heyder Eliyevin cixisi 2016 09 11 at the Wayback Machine aliyevheritage org 06 02 2003 az