Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sinxron tərcümə - şifahi tərcümənin ən mürəkkəb növüdür. Sinxron tərcümə zamanı müəyyən informasiya vasitələrindən istifadə etməklə prosesi asanlaşdırmaq mümkündür.
Sinxron tərcümənin tarixi
Sinxron tərcümənin tarixi XX əsrin ortalarına təsadüf edir. İlk dəfə Nyürenberq məhkəməsini dinləmək üçün yığışanlar beynəlxalq səviyyədə sinxron tərcümədən bəhrələnmişlər. Həmin vaxtdan bəri hər il çoxlu sayda konfranslar keçirilir və iştirakçılar öz dillərində və ya beynəlxalq dillərdən birində iclasların gedişini təxminən eyni zamanda izləyə bilirlər. Hazırda sinxron tərcümə böyük sayda iştirakçıların və ya mətbuat nümayəndərinin təşrif buyurduqları bir sıra dillərin istifadə olunduğu görüşlər, diplomatik danışıqlar və bəzən də məhkəmə prosesləri kimi hüquqi şəraitlər üçün məqsədəuyğun və çox əlverişli sayılır. Bu da onunla əlaqədardır ki, ardıcıl tərcümədə hər bir nitqə ayrılan vaxt ikiqat artır, yəni məruzənin tərcüməsi də müəyyən vaxt aparır, beləliklə, ümumilikdə tədbirin sürəti faktiki olaraq yarıya bölünmüş olur. İşlənmə məkanına uyğun olaraq, sinxron tərcüməyə bəzən «BMT-stilli tərcümə» və ya «konfrans tərcüməsi» də deyilir.
Sinxron tərcümə Azərbaycanda
Azərbaycan müstəqillik qazandıqdan sonra paytaxtımız da bir çox beynəlxalq konfransların keçirildiyi ünvana çevrilmişdir. Nəticədə Azərbaycanda sinxron tərcüməçilərin hazırlanması bir problem kimi qarşıya çıxmışdır. Lakin bu sahədə mütəxəssis hazırlığı bir sıra ciddi çətinliklərlə üzləşir.
Birincisi, çətinliklər Azərbaycan Respublikasının müstəqillik qazandığı son dövrə, doxsanıncı illərə qədər Azərbaycanda sinxron tərcümə təcrübəsinin, demək olar ki, mövcud olmaması ilə əlaqədardır. Bunun səbəbi bir tərəfdən, Azərbaycanda Sovet dövründə beynəlxalq səviyyəli görüşlərin olduqca cüzi sayda keçirilməsi, digər tərəfdən Azərbaycan dilindən rəsmi dairələrdə istifadə olunmaması ilə izah edilir. Rus dilli sinxronçuların hazırlığı ilə isə Moskva və digər SSRİ şəhərləri məşğul olurdular. Buna Azərbaycanda heç ehtiyac da yox idi. «... əvvəlki Sovetlər İttifaqında sinxron tərcüməçilər Moskvada hazırlanırdı, onun ərazisində təşkil olunan bütün beynəlxalq forum, simpozium və konfranslarda işçi dil rus dili idi. Bu səbəbdən tərcüməçi-dilmanclar hazırlanarkən rus və xarici dillərdən biri aktiv və passiv dil kimi öyrədilirdi. Əgər Azərbaycan Respublikasında hər hansı beynəlxalq görüş keçirilirdisə, onda şübhəsiz ki, Moskva rəsmilərini öz tərcüməçiləri müşayiət edirdi» (1, s.61).
Sinxron tərcüməçilərin hazırlığı ilə bağlı ikinci bir çətinlik ondan ibarətdir ki, tərcümənin bu növünün öz təbiəti xüsusi diqqət tələb edir. Təsadüfi deyil ki, Roderik Counz sinxron tərcümənin ardıcıl tərcümədən fərqli daha iki çətinliklə səciyyələndiyini xüsusi olaraq vurğulayır. O, şifahi tərcümənin bu növünün akustik baxımdan çətinliyini dinləmə və danışma proseslərinin qeyri-təbii olaraq eyni zamanda baş verməsində görür, intellektual baxımdan çətinliyi isə məruzəçinin fikrini tərcüməçinin əvvəlcədən duyması zərurəti ilə əlaqələndirir (8, s.71-72). Belə ki, bu mürəkkəb prosesdə tərcüməçi vaxt itirmədən natiqi dinləyə-dinləyə təxminən eyni zamanda nitqi tərcümə etməlidir, burada dinləmə, anlama, tərcümə dilinə çevirib səsləndirmə mərhələləri arasındakı müddət çox anidir (Sinxron Tərcüməçilərinin Beynəlxalq Assosiasiyasının rəsmi internet saytındakı məlumata görə, altı saatlıq iş günü ərzində sinxron tərcüməçi təxminən 65 çap səhifəsinə bərabər materialı şifahi tərcümə etmiş olur. ( 4,s.2)). ki, bu sahədə təcrübə əksər hallarda natamam xarakter daşıyır; tərcüməçini haqqı ödənilərkən deyil, tərcümə edərkən tərcümə etdiyi şəxsdən qat-qat ideal görmək istəyirlər.
Sinxron tərcümə ilə bağlı digər bir çətinlik də konkret olaraq, bizim şəraitlə əlaqədar Azərbaycan və ingilis (eləcə də digər Avropa) dillərinin müxtəlif qrammatik quruluşa, fərqli söz sırasına malik olmasındadır. Misal üçün Azərbaycan dilindən ingilis dilinə tərcümə edərkən xəbəri eşitmək üçün tərcüməçi əksər hallarda cümlənin sonunu gözləməli olur. Halbuki əgər tərcüməçi öz intuisiyasından, uzaqgörənliyindən, keçmiş biliyindən və ya kontekstdən istifadə etmirsə, həmin xəbərin cümlədəki fikri təsdiq və ya inkar etdiyini bilmədən ingilis dilində mübtədadan sonra ikinci yerdə gələn xəbəri qrammatik cəhətdən formalaşdırmaq mümkün deyil.
Mənbə
- Sinxron tərcüməçi hazırlığı təcrübəsindən[ölü keçid]
Xarici keçidlər
- Sinxron tərcüməçi 2012-03-01 at the Wayback Machine
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sinxron tercume sifahi tercumenin en murekkeb novudur Sinxron tercume zamani mueyyen informasiya vasitelerinden istifade etmekle prosesi asanlasdirmaq mumkundur Sinxron tercumenin tarixiSinxron tercumenin tarixi XX esrin ortalarina tesaduf edir Ilk defe Nyurenberq mehkemesini dinlemek ucun yigisanlar beynelxalq seviyyede sinxron tercumeden behrelenmisler Hemin vaxtdan beri her il coxlu sayda konfranslar kecirilir ve istirakcilar oz dillerinde ve ya beynelxalq dillerden birinde iclaslarin gedisini texminen eyni zamanda izleye bilirler Hazirda sinxron tercume boyuk sayda istirakcilarin ve ya metbuat numayenderinin tesrif buyurduqlari bir sira dillerin istifade olundugu gorusler diplomatik danisiqlar ve bezen de mehkeme prosesleri kimi huquqi seraitler ucun meqsedeuygun ve cox elverisli sayilir Bu da onunla elaqedardir ki ardicil tercumede her bir nitqe ayrilan vaxt ikiqat artir yeni meruzenin tercumesi de mueyyen vaxt aparir belelikle umumilikde tedbirin sureti faktiki olaraq yariya bolunmus olur Islenme mekanina uygun olaraq sinxron tercumeye bezen BMT stilli tercume ve ya konfrans tercumesi de deyilir Sinxron tercume AzerbaycandaAzerbaycan musteqillik qazandiqdan sonra paytaxtimiz da bir cox beynelxalq konfranslarin kecirildiyi unvana cevrilmisdir Neticede Azerbaycanda sinxron tercumecilerin hazirlanmasi bir problem kimi qarsiya cixmisdir Lakin bu sahede mutexessis hazirligi bir sira ciddi cetinliklerle uzlesir Birincisi cetinlikler Azerbaycan Respublikasinin musteqillik qazandigi son dovre doxsaninci illere qeder Azerbaycanda sinxron tercume tecrubesinin demek olar ki movcud olmamasi ile elaqedardir Bunun sebebi bir terefden Azerbaycanda Sovet dovrunde beynelxalq seviyyeli goruslerin olduqca cuzi sayda kecirilmesi diger terefden Azerbaycan dilinden resmi dairelerde istifade olunmamasi ile izah edilir Rus dilli sinxroncularin hazirligi ile ise Moskva ve diger SSRI seherleri mesgul olurdular Buna Azerbaycanda hec ehtiyac da yox idi evvelki Sovetler Ittifaqinda sinxron tercumeciler Moskvada hazirlanirdi onun erazisinde teskil olunan butun beynelxalq forum simpozium ve konfranslarda isci dil rus dili idi Bu sebebden tercumeci dilmanclar hazirlanarken rus ve xarici dillerden biri aktiv ve passiv dil kimi oyredilirdi Eger Azerbaycan Respublikasinda her hansi beynelxalq gorus kecirilirdise onda subhesiz ki Moskva resmilerini oz tercumecileri musayiet edirdi 1 s 61 Sinxron tercumecilerin hazirligi ile bagli ikinci bir cetinlik ondan ibaretdir ki tercumenin bu novunun oz tebieti xususi diqqet teleb edir Tesadufi deyil ki Roderik Counz sinxron tercumenin ardicil tercumeden ferqli daha iki cetinlikle seciyyelendiyini xususi olaraq vurgulayir O sifahi tercumenin bu novunun akustik baximdan cetinliyini dinleme ve danisma proseslerinin qeyri tebii olaraq eyni zamanda bas vermesinde gorur intellektual baximdan cetinliyi ise meruzecinin fikrini tercumecinin evvelceden duymasi zerureti ile elaqelendirir 8 s 71 72 Bele ki bu murekkeb prosesde tercumeci vaxt itirmeden natiqi dinleye dinleye texminen eyni zamanda nitqi tercume etmelidir burada dinleme anlama tercume diline cevirib seslendirme merheleleri arasindaki muddet cox anidir Sinxron Tercumecilerinin Beynelxalq Assosiasiyasinin resmi internet saytindaki melumata gore alti saatliq is gunu erzinde sinxron tercumeci texminen 65 cap sehifesine beraber materiali sifahi tercume etmis olur 4 s 2 ki bu sahede tecrube ekser hallarda natamam xarakter dasiyir tercumecini haqqi odenilerken deyil tercume ederken tercume etdiyi sexsden qat qat ideal gormek isteyirler Sinxron tercume ile bagli diger bir cetinlik de konkret olaraq bizim seraitle elaqedar Azerbaycan ve ingilis elece de diger Avropa dillerinin muxtelif qrammatik qurulusa ferqli soz sirasina malik olmasindadir Misal ucun Azerbaycan dilinden ingilis diline tercume ederken xeberi esitmek ucun tercumeci ekser hallarda cumlenin sonunu gozlemeli olur Halbuki eger tercumeci oz intuisiyasindan uzaqgorenliyinden kecmis biliyinden ve ya kontekstden istifade etmirse hemin xeberin cumledeki fikri tesdiq ve ya inkar etdiyini bilmeden ingilis dilinde mubtedadan sonra ikinci yerde gelen xeberi qrammatik cehetden formalasdirmaq mumkun deyil MenbeSinxron tercumeci hazirligi tecrubesinden olu kecid Xarici kecidlerSinxron tercumeci 2012 03 01 at the Wayback MachineHemcinin baxAzerbaycan dili