Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yohan Silvio Qezell (alm. Johann Silvio Gesell; 17 mart 1862 – 11 mart 1930) — alman təşəbbüskarı, maliyyə nəzəriyyəçisi və sosial islahatçı, "azad iqtisadiyyat" nəzəriyyəsinin müəllifi (alm. Freiwirtschaft).
| Silvio Qezell | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 17 mart 1862 |
| Vəfat tarixi | 11 mart 1930(67 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | ağciyər iltihabı |
| Təhsili | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bioqrafiyası
Ernst Qezell və belçikalı Valon Janet Talbotun ailəsində doqquz uşağın yeddincisi olmuşdur. 1887-ci ildə Argentinanın Buenos Ayres şəhərinə köçdü. Buenos-Ayresdə, xüsusilə Argentinada güclü olan 1880-ci illərin sonlarındakı iqtisadi böhranın təsiri altında pul dövriyyəsi problemlərini araşdırmağa başlayan uğurlu bir alman taciri olmuşdur.
İlk elmi işi "Rifah Dövlətinə Bir Yol kimi Sikkə İslahatı" 1891-ci ildə Buenos Ayresdə nəşr olundu. Pulla bağlı əsas fikirlər həmin il Buenos-Ayresdə "Nervus rerum" əsərində və bir çox əsərində dərc edildi 1906-cı ildə təqaüdə çıxıb İsveçrəyə getməyinə qədər nəşr olunan sonrakı kitab və broşuralar. 1907-1911-ci illərdə yenidən Argentinada yaşadı, sonra Almaniyaya qayıtdı və Berlinin şimalında Oranienburqda tərəfindən qurulan vejetaryen kommunası "Obstbausiedlung Eden" də yerləşdi. Burada Birinci Dünya Müharibəsinin başlamasından sonra artan senzuraya görə bağlanmış "Fizokrat" jurnalını nəşr etdirdi.
Klassik əsərinin birinci hissəsi "Tam zamandan istifadə etmək" 1906-cı ildə İsveçrədə, ikincisi 1911-ci ildə Berlində "Yeni maraq doktrinası" adı ilə nəşr olundu. Hər iki hissə müharibə zamanı (1916) Berlin və İsveçrədə nəşr olundu və həyatı boyunca altı nəşrdən keçdi, sonuncusu "Təbii İqtisadi Düzənə Bir Yol kimi Azad Dövlət və Sərbəst Pul" adlandı. İngilis dilində tərcümədə (Fillipa Rai) bu əsər Natural Economic Order adı ilə nəşr olunur.
1918-ci ildə, Birinci Dünya Müharibəsi bitdikdən qısa müddət sonra, hamı sülhdən danışarkən, Berlin qəzetinin naşiri Berliner Zeitung am Mittag-a yazdığı məktubda həqiqətən II Dünya Müharibəsinin başlanacağını proqnozlaşdırırdı:
 | Xalqların milyonlarla “Müharibə olmaz!” çağırışına baxmayaraq müharibəni hər zaman damğalamaq üçün müqəddəs bir and içməsinə baxmayaraq indiki pul sistemi faiz iqtisadiyyatını qoruyub saxlayırsa müharibə baş verəcək. 25 ildən az bir müddətdə yeni, daha dağıdıcı bir müharibə ilə qarşılaşacağıq. Hadisələrin inkişafını çox aydın görürəm. Texnika, iqtisadiyyatın ən yüksək məhsuldarlığa sürətlə çatmasına imkan verəcəkdir. Müharibədəki əhəmiyyətli itkilərə baxmayaraq, təklifin çox olması səbəbindən marağı azaldacaq sürətli bir kapital meydana gəlməsi olacaq. Sonra pul dövriyyədən çıxarılacaqdır. Bu, sənaye istehsalının azalmasına səbəb olacaq, işsizlərin orduları küçəyə atılacaq ... Narazı kütlələrdə vəhşi, inqilabi hisslər oyanacaq və millətlərarası zəhərli sürgünlər bir daha qopacaq. Heç bir ölkə başqa birini başa düşə bilməz və yalnız müharibə son ola bilər. |  |
1919-cu ilin aprelində (o zaman solçu sosialist) dəvəti ilə Qezell, İsveçrə riyaziyyatçısı Teofil Kristen və iqtisadçı Ernst Polenskeni köməkçiləri seçərək, Bavariya Sovet Respublikasının qısa müddətli inqilabi kabinetində maliyyə naziri və sosiallaşma komissiyasının üzvü vəzifələrini icra etdi. Nəzəri quruluşlarını həyata keçirməyə çalışdı, ancaq səlahiyyət müddəti 7 gündən sonra kommunistlər daxil olmadığı yeni bir hökumət qurdular. Bavariya inqilabının yatırılmasından sonra Qezell tutuldu və daha sonra hərbi tribunal tərəfindən mühakimə olundu. Sovet respublikası hökumətindəki işinə görə İsveçrə səlahiyyətliləri Qezell təsərrüfatına qayıtmaq imkanını rədd etdilər. Ömrünün son on ilini Berlin və İsveçrədə keçirərək özünü fikirlərini təbliğ etməyə həsr etmişdir.
Əsas fikirləri
Silvio Qezell torpağın irqindən, cinsindən, sinifindən, qabiliyyətindən və dinindən asılı olmayaraq bütün insanlara bərabər bir şəkildə aid olduğuna inanan vegeterian olmuşdur.
İqtisadi fikirləri borc faizlərinin ləğvi və torpağın milliləşdirilməsinə əsaslanırdı. Qezell, pul dövriyyəsinin vahid sürətinin böhransız iqtisadiyyat üçün vacib şərt olduğu qənaətinə gəldi. Pul dəyər mübadiləsi kimi deyil, yalnız mübadilə vasitəsi kimi xidmət etməlidir. Pulun dövriyyəsini təmin edən "təbii iqtisadi sifariş" in, pulun mövcud pul sahiblərinin müəyyən bir az miqdarda dövlətə mütəmadi olaraq köçürmək məcburiyyətində qaldıqları zaman "mənfi faiz pulu" deyilən pullu bir ictimai xidmətə çevrildiyi bir əmr olduğuna inanırdı və dövlət emissiyasının pulundan istifadə hüququ üçün ödəniş kimi qəbul etmələrini düşüşnürdü.
Tənqidlər
Tənqidçilər Qezellin fikirlərini qəbuledilməz hesab edirlər, çünki ucuzlaşan pul inflyasiyaya səbəb olur. Qısamüddətli perspektivdə Qezell vergisi pulun dövriyyə sürətini artırsa da, uzunmüddətli dövrdə [təyin olunmamış 2746 gün] ilə nəticələnir:
- əhalinin alıcılıq qabiliyyətində azalma;
- əhalinin alıcılıq qabiliyyətinin aşağı olması səbəbindən ticarət dövriyyəsindəki azalma;
- tələbin elastikliyi yüksək olan mallara tələbin azalması və elastikliyin az olduğu mallara tələbin artması;
- cəmiyyətin təbəqələşməsi xüsusilə sürətlə davam edir;
- puldan "uçuş" — əhalinin və biznesin vəsaitlərinin sürətləndirilmiş şəkildə maddi olması. Pulun ucuzlaşması şəraitində bazar münasibətləri subyektləri pulları mal və xidmətlərə köçürərək ən qısa müddətdə onlardan qurtulmağa çalışırlar. Sabit inflyasiya dövründə insanlar əmanətlərinin və cari gəlirlərinin ucuzlaşmaması üçün indi pul xərcləməli olurlar. Müəssisələr tam olaraq eyni şeyi edirlər - istehsal mallarına sərmayə qoymaq əvəzinə, özlərini inflyasiyadan qorumaq, səmərəsiz maddi dəyərlər (qızıl, qiymətli metal, daşınmaz əmlak) əldə edirlər.
Qezellin fikirlərinin effektivliyini təsdiqləmək üçün bir şəhərin təcrübəsi kifayət deyildir. Təcrübə zamanı Vörql şəhərində iqtisadi bərpa, araşdırılmamış digər amillərlə də müəyyənləşdirilə bilərdi. Məsələn, ümumi böhran və tənəzzül dövründə dövriyyənin artması bu tədbirlərin kifayət qədər sabit dövriyyə şəraitində müsbət təsir göstərəcəyi demək deyil.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France Silvio Gesell // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Дж. М. Кейнс Общая теория занятости, процента и денег. Гл. 23. VI 2017-12-06 at the Wayback Machine.
- . 23 noyabr 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 noyabr 2016.
- . 24 noyabr 2016 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 23 noyabr 2016.
Xarici keçidlər
- Текст «Естественного порядка» на нем. яз.
- Текст «Естественного порядка» на русском языке 2020-06-25 at the Wayback Machine
- Статья С. Голубицкого об идеях Гезелля
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yohan Silvio Qezell alm Johann Silvio Gesell 17 mart 1862 11 mart 1930 alman tesebbuskari maliyye nezeriyyecisi ve sosial islahatci azad iqtisadiyyat nezeriyyesinin muellifi alm Freiwirtschaft Silvio QezellDogum tarixi 17 mart 1862 1862 03 17 Vefat tarixi 11 mart 1930 1930 03 11 67 yasinda Vefat sebebi agciyer iltihabiTehsili Gimnaziya Vikianbarda elaqeli mediafayllarBioqrafiyasiErnst Qezell ve belcikali Valon Janet Talbotun ailesinde doqquz usagin yeddincisi olmusdur 1887 ci ilde Argentinanin Buenos Ayres seherine kocdu Buenos Ayresde xususile Argentinada guclu olan 1880 ci illerin sonlarindaki iqtisadi bohranin tesiri altinda pul dovriyyesi problemlerini arasdirmaga baslayan ugurlu bir alman taciri olmusdur Ilk elmi isi Rifah Dovletine Bir Yol kimi Sikke Islahati 1891 ci ilde Buenos Ayresde nesr olundu Pulla bagli esas fikirler hemin il Buenos Ayresde Nervus rerum eserinde ve bir cox eserinde derc edildi 1906 ci ilde teqaude cixib Isvecreye getmeyine qeder nesr olunan sonraki kitab ve brosuralar 1907 1911 ci illerde yeniden Argentinada yasadi sonra Almaniyaya qayitdi ve Berlinin simalinda Oranienburqda terefinden qurulan vejetaryen kommunasi Obstbausiedlung Eden de yerlesdi Burada Birinci Dunya Muharibesinin baslamasindan sonra artan senzuraya gore baglanmis Fizokrat jurnalini nesr etdirdi Klassik eserinin birinci hissesi Tam zamandan istifade etmek 1906 ci ilde Isvecrede ikincisi 1911 ci ilde Berlinde Yeni maraq doktrinasi adi ile nesr olundu Her iki hisse muharibe zamani 1916 Berlin ve Isvecrede nesr olundu ve heyati boyunca alti nesrden kecdi sonuncusu Tebii Iqtisadi Duzene Bir Yol kimi Azad Dovlet ve Serbest Pul adlandi Ingilis dilinde tercumede Fillipa Rai bu eser Natural Economic Order adi ile nesr olunur 1918 ci ilde Birinci Dunya Muharibesi bitdikden qisa muddet sonra hami sulhden danisarken Berlin qezetinin nasiri Berliner Zeitung am Mittag a yazdigi mektubda heqiqeten II Dunya Muharibesinin baslanacagini proqnozlasdirirdi Xalqlarin milyonlarla Muharibe olmaz cagirisina baxmayaraq muharibeni her zaman damgalamaq ucun muqeddes bir and icmesine baxmayaraq indiki pul sistemi faiz iqtisadiyyatini qoruyub saxlayirsa muharibe bas verecek 25 ilden az bir muddetde yeni daha dagidici bir muharibe ile qarsilasacagiq Hadiselerin inkisafini cox aydin gorurem Texnika iqtisadiyyatin en yuksek mehsuldarliga suretle catmasina imkan verecekdir Muharibedeki ehemiyyetli itkilere baxmayaraq teklifin cox olmasi sebebinden maragi azaldacaq suretli bir kapital meydana gelmesi olacaq Sonra pul dovriyyeden cixarilacaqdir Bu senaye istehsalinin azalmasina sebeb olacaq issizlerin ordulari kuceye atilacaq Narazi kutlelerde vehsi inqilabi hissler oyanacaq ve milletlerarasi zeherli surgunler bir daha qopacaq Hec bir olke basqa birini basa duse bilmez ve yalniz muharibe son ola biler 1919 cu ilin aprelinde o zaman solcu sosialist deveti ile Qezell Isvecre riyaziyyatcisi Teofil Kristen ve iqtisadci Ernst Polenskeni komekcileri secerek Bavariya Sovet Respublikasinin qisa muddetli inqilabi kabinetinde maliyye naziri ve sosiallasma komissiyasinin uzvu vezifelerini icra etdi Nezeri quruluslarini heyata kecirmeye calisdi ancaq selahiyyet muddeti 7 gunden sonra kommunistler daxil olmadigi yeni bir hokumet qurdular Bavariya inqilabinin yatirilmasindan sonra Qezell tutuldu ve daha sonra herbi tribunal terefinden muhakime olundu Sovet respublikasi hokumetindeki isine gore Isvecre selahiyyetlileri Qezell teserrufatina qayitmaq imkanini redd etdiler Omrunun son on ilini Berlin ve Isvecrede kecirerek ozunu fikirlerini teblig etmeye hesr etmisdir Esas fikirleriSilvio Qezell torpagin irqinden cinsinden sinifinden qabiliyyetinden ve dininden asili olmayaraq butun insanlara beraber bir sekilde aid olduguna inanan vegeterian olmusdur Iqtisadi fikirleri borc faizlerinin legvi ve torpagin millilesdirilmesine esaslanirdi Qezell pul dovriyyesinin vahid suretinin bohransiz iqtisadiyyat ucun vacib sert oldugu qenaetine geldi Pul deyer mubadilesi kimi deyil yalniz mubadile vasitesi kimi xidmet etmelidir Pulun dovriyyesini temin eden tebii iqtisadi sifaris in pulun movcud pul sahiblerinin mueyyen bir az miqdarda dovlete mutemadi olaraq kocurmek mecburiyyetinde qaldiqlari zaman menfi faiz pulu deyilen pullu bir ictimai xidmete cevrildiyi bir emr olduguna inanirdi ve dovlet emissiyasinin pulundan istifade huququ ucun odenis kimi qebul etmelerini dususnurdu TenqidlerTenqidciler Qezellin fikirlerini qebuledilmez hesab edirler cunki ucuzlasan pul inflyasiyaya sebeb olur Qisamuddetli perspektivde Qezell vergisi pulun dovriyye suretini artirsa da uzunmuddetli dovrde teyin olunmamis 2746 gun ile neticelenir ehalinin aliciliq qabiliyyetinde azalma ehalinin aliciliq qabiliyyetinin asagi olmasi sebebinden ticaret dovriyyesindeki azalma telebin elastikliyi yuksek olan mallara telebin azalmasi ve elastikliyin az oldugu mallara telebin artmasi cemiyyetin tebeqelesmesi xususile suretle davam edir puldan ucus ehalinin ve biznesin vesaitlerinin suretlendirilmis sekilde maddi olmasi Pulun ucuzlasmasi seraitinde bazar munasibetleri subyektleri pullari mal ve xidmetlere kocurerek en qisa muddetde onlardan qurtulmaga calisirlar Sabit inflyasiya dovrunde insanlar emanetlerinin ve cari gelirlerinin ucuzlasmamasi ucun indi pul xerclemeli olurlar Muessiseler tam olaraq eyni seyi edirler istehsal mallarina sermaye qoymaq evezine ozlerini inflyasiyadan qorumaq semeresiz maddi deyerler qizil qiymetli metal dasinmaz emlak elde edirler Qezellin fikirlerinin effektivliyini tesdiqlemek ucun bir seherin tecrubesi kifayet deyildir Tecrube zamani Vorql seherinde iqtisadi berpa arasdirilmamis diger amillerle de mueyyenlesdirile bilerdi Meselen umumi bohran ve tenezzul dovrunde dovriyyenin artmasi bu tedbirlerin kifayet qeder sabit dovriyye seraitinde musbet tesir gostereceyi demek deyil IstinadlarBibliotheque nationale de France Silvio Gesell BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Dzh M Kejns Obshaya teoriya zanyatosti procenta i deneg Gl 23 VI 2017 12 06 at the Wayback Machine 23 noyabr 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 noyabr 2016 24 noyabr 2016 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 23 noyabr 2016 Xarici kecidlerTekst Estestvennogo poryadka na nem yaz Tekst Estestvennogo poryadka na russkom yazyke 2020 06 25 at the Wayback Machine Statya S Golubickogo ob ideyah Gezellya