Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sednaya həbsxanası (ərəb. سجن صيدنايا, romanlaşdırılmış: Sijn Ṣaydnāyā), "İnsan Qəssabxanası" (ərəb. المسلخ البشري) — Suriyanın şimalında yerləşən hərbi həbsxana və ölüm düşərgəsi.
| Sednaya həbsxanası | |
|---|---|
| سجن صيدنايا | |
 | |
| HGYO | |
| Yeri | Dəməşq |
| Bağlanma tarixi | 8 dekabr 2024 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Bu həbsxana minlərlə məhbusun, o cümlədən mülki şəxslərin, hökumət əleyhinə üsyançıların və siyasi məhbusların saxlanması üçün istifadə olunurdu. Suriya İnsan Haqları Müşahidə Qrupunun (SOHR) məlumatına görə, Suriya vətəndaş müharibəsi başlayandan Sednayada 30 min məhbus işgəncə, pis rəftar və kütləvi edamlar nəticəsində öldürülüb. Amnesty International-ın 2017-ci il hesabatında qeyd edilir ki, 2011-ci ilin sentyabrından 2015-ci ilin dekabrına qədər həbsxanada 5–13 min arası insan məhkəməsiz edam edilib.
İşgəncələr və insan hüquqları pozuntuları
Əsəd rejiminin idarə etdiyi 27-dən çox həbsxana və təcridxana müəyyən edilib, burada məhbuslar müntəzəm olaraq işgəncələrə məruz qalıb və öldürülüb. "Sezar" təxəllüsü ilə tanınan suriyalı qaçqın, həbsxanada öldürülənlərin minlərlə fotoşəkilini qaçaqmalçılıq yolu ilə ölkədən çıxarmışdır.
Keçmiş məhbuslardan biri Amnesty International-a müsahibəsində Sednayada məhbusların özlərini və ya yaxınlarını öldürmək seçimi qarşısında qoyulduğunu, bəzi hallarda isə adamyeyənliyə məcbur edildiklərini bildirmişdir.
2024-cü ildə ələ keçirilməsi
8 dekabr 2024-cü ildə üsyançı qüvvələr Dəməşqə doğru irəliləyərkən həbsxananı ələ keçirdilər. Həbsxananın rəhbərliyi müəssisəni təhlükəsiz geri çəkilmə müqabilində üsyançılara təhvil verdi. Həbsxanada olan məhbuslar azad edildi və repressiv həbsxana rejimi sona çatdı.
Sednaya həbsxanası Əsəd rejiminin repressiv siyasətinin simvolu hesab olunurdu. Həbsxanada baş verən işgəncələr, cinsi təcavüz və kütləvi edamlar rejimin insan hüquqlarını pozan fəaliyyətinin ən dəhşətli nümunələrindən biri idi.
Sednaya həbsxanası Suriyanın paytaxtı Dəməşqdən 30 kilometr (19 mil) şimalda, Rif Dimaşqda yerləşir. Həbsxana, ümumilikdə 10.000–20.000 məhbusun saxlanıldığı iki binadan ibarət idi və Suriya Hərbi Polisi tərəfindən idarə olunaraq Müdafiə Nazirinin yurisdiksiyasında idi.
Həbsxana kompleksi "ağ" hissə (yerin üstündə) və "qırmızı" hissə (yerin altında, üç mərtəbəyə qədər) olaraq iki əsas hissəyə bölünmüşdü. Yeraltı bölmə daha az əlçatan idi və ən çox zorakılığa məruz qalan məhbuslar burada saxlanılırdı.
Duz otaqları
Sednaya həbsxanasında ən azı iki "duz otağı" mövcud idi. İlk duz otağı 2013-cü ildə istifadəyə verilmişdi və "Qırmızı bina"nın birinci mərtəbəsində yerləşirdi. Bu otaq 6 ilə 8 metr (20 ilə 26 fut) ölçüsündə düzbucaqlı bir məkandan ibarət idi. İkinci duz otağı daha kiçik idi və 4 ilə 5 metr (13 ilə 16,5 fut) ölçüyə malik idi, lakin burada tualet yox idi.
Bu otaqlarda yolları buzdan təmizləmək üçün istifadə edilən qaya duzu təbəqəsi vardı və soyuducu meyitxanalar olmadığı halda meyitlərin saxlanılması üçün istifadə olunurdu. Ölən məhbusların cəsədləri duz otaqlarına aparılmazdan əvvəl iki-beş gün ərzində kamerada saxlanılırdı. Sednayada istifadə edilən qaya duzu, Hələb əyalətindəki Sabxat əl-Cəbbuldan gətirilirdi.
İddia edilən krematorium
2017-ci ilin 15 may tarixində ABŞ Dövlət Departamenti, Suriya hökumətini həbsxanada cəsədlərin məhv edilməsi və hərbi cinayətlərin sübutlarının gizlədilməsi üçün krematorium işlətməkdə ittiham etdi. Bu iddialar məxfilikdən çıxarılan peyk görüntülərinə əsaslanırdı.
Peyk görüntülərində binada dəyişikliklər və struktur yeniləmələr görünürdü, lakin krematoriumun mövcudluğunu qəti şəkildə təsdiqləmək mümkün olmamışdı. Altıdan çox şahid, ya cəsədlərin yandırıldığını, ya da müəssisədən gələn şübhəli qoxuları hiss etdiklərini bildirmişdi. Bununla belə, Amnesty International təşkilatının keçmiş məhbuslar və mühafizəçilərlə apardığı müsahibələr zamanı krematorium haqqında birbaşa məlumat əldə edilməmişdi. Qaçanların dediyinə görə, cəsədlər adətən həbsxananın yaxınlığında basdırılırdı.
Sednaya həbsxanasının tarixi
Quruluş (1978–1987)
Sednaya həbsxanasının yaradılmasına 1978-ci ildə başlanmışdır. Suriya hökuməti yerli torpaq sahiblərindən torpaqları müsadirə edərək həbsxana tikmək məqsədilə Müdafiə Nazirliyinə həvalə etmişdir. Tikinti işləri 1981-ci ildə başlamış və 1986-cı ildə tamamlanmışdır. İlk məhbuslar isə 1987-ci ildə həbsxanaya köçürülmüşdür.
Erkən əməliyyatlar və 2008-ci il qırğınları
2008-ci il iyulun 4-nə keçən gecə hərbi polis həbsxana kameralarının kilidlərini dəyişdirərək, məhbuslardan Quran nüsxələrini toplamağa çalışmışdır. Bu hərəkət məhbusların qəzəbinə səbəb olmuş və mühafizəçilər atəş açaraq doqquz məhbusu öldürmüşdür. Öldürülənlər arasında Zəkəriyyə Affaş, Məhəmməd Maharesh, Abdulbaqi Xattab və başqaları yer almışdır. Suriya İnsan Haqları Komitəsi hadisə nəticəsində ümumi qurban sayının 25-ə çatdığını bildirmişdir.
Human Rights Watch təşkilatı Suriya prezidentini müstəqil araşdırma aparmağa çağırmışdır. SANA isə vəziyyəti sabitləşdirmək üçün mühafizə dəstəsinin müdaxilə etdiyini bildirmişdir.
Suriya vətəndaş müharibəsi dövrü (2011–2024)
2011-ci il etirazlardan sonra bir çox dünyəvi və islamçı məhbus amnistiya əsasında azadlığa buraxılmışdır. Bu şəxslər arasında sonradan üsyançı qrupların liderləri olmuş şəxslər də yer almışdır.
Rejimin süqutu və bağlanması (2024)
2024-cü il dekabrın 8-də üsyançılar həbsxananı ələ keçirərək siyasi məhbusları azad etməyə başlamışdır. Üsyançılar həbsxananın qadın bölməsini də azad etmişdir.
Həbsxananın altındakı yeraltı kameralarda saxlanılan onlarla məhbus və edam qalıqları aşkar edilmişdir. Ağ Dəbilqəlilər dekabrın 9-da həbsxananı tam araşdıraraq heç bir gizli kameranın qalmadığını təsdiqləmişdir.
İnsan hüquqlarının pozulması
Sistemli sui-istifadə və işgəncə
Sednaya həbsxanasına köçürülməzdən əvvəl məhbuslar adətən aylarla, bəzən illərlə digər həbsxanalarda saxlanılırdılar. Sednaya, xüsusilə 2011-ci ildən sonra, Suriya Vətəndaş Müharibəsi başlayandan etibarən məhbuslar üçün son dayanacaq yerinə çevrildi. Köçürmə prosesi gizli hərbi məhkəmələrdən və ədalətsiz məhkəmə prosedurlarından istifadə etdiyi üçün beynəlxalq təşkilatlar, xüsusən də Amnesty International tərəfindən tənqid olundu.
Məhbuslar bu "məhkəmələri" bir neçə dəqiqə davam edən formal prosedur kimi təsvir edirdilər. Bəzilərinə yalandan mülki həbsxanalara köçürüləcəkləri deyilir, lakin əslində edama göndərilirdilər. Digərlərinə isə heç bir məhkəmə prosesi təqdim olunmurdu. Other detainees were denied any form of trial.
İşgəncə və zorakılıq
Sednaya həbsxanası Əsəd rejiminin həbsxanalar sisteminin simvolu sayılır və orada məhbuslara işgəncə, cinsi zorakılıq və kütləvi edamlar tətbiq olunurdu. Human Rights Watch təşkilatı 2012-ci ildə Suriyadakı 27 həbs mərkəzini sənədləşdirib ki, bunların çoxu Dəməşqdə yerləşirdi. Suriya İnsan Haqları Şəbəkəsinin məlumatına görə, 2011-ci ilin martından 2024-cü ilin dekabrına qədər 136,614-dən çox insan, o cümlədən 3698 uşaq və 8504 qadın həbs olunub.
Məhbuslar "xoş gəldin şənliyi" adlanan proseslə qarşılanır, bu zaman ağır fiziki zorakılığa məruz qalırdılar. Hələbdən olan vəkil Salam bu prosesi belə təsvir edir: "Onlar məni müxtəlif alətlərlə döyürdülər, məsələn, elektrik kabelləri, plastik borular və dəmir çubuqlar… Qanla dolmuş otaqda hər şey şiddətli ağrı ilə müşayiət olunurdu."
Amnesty International-ın hesabatına görə, Sednaya həbsxanasında 2011–2016-cı illər arasında 13 minə yaxın insan asılıb. Bu edamlar keçmiş məhbuslar, hakimlər və nəzarətçilərlə müsahibələr əsasında təsdiqlənib. Sednaya həbsxanasına daxil olan məhbusların 75%-nin sağ çıxmadığı qeyd edilir.
Həbsxanalarda qeyri-insani şərait, işgəncə və ədalətsiz edamlar beynəlxalq insan hüquqları təşkilatlarının əsas narahatlıq mövzusu olub.
Sənədləşdirmə və təhqiqat
Sezar hesabatı olaraq da bilinən 2014-cü il Suriya məhbus hesabatı açıqlananda Sednaya ictimaiyyətin diqqətinə düşdü. Hesabatın müəllifi hüquq qrupu və bir neçə hörmətli hüquqşünas, o cümlədən Sierra Leone üzrə Xüsusi Məhkəmənin keçmiş Baş Prokuroru, Ser Desmond De Silva QC, keçmiş Yuqoslaviya prezidenti Slobodan Miloşeviçin işində baş prokuror olmuş professor Ser Geoffrey Nice QC, həmçinin Sierra Leone Xüsusi Məhkəməsinin ilk Baş Prokuroru professor David M. Crane idi. Bu hesabatın hazırlanmasında məhkəmə tibb qrupunun köməyi də olmuşdur.
Suriya hökumətinin cavabı
Suriya Ədliyyə Nazirliyi Amnesty International təşkilatının yaydığı hesabatı rədd edərək, onun "həqiqətdən məhrum" olduğunu bildirmişdir. Nazirlik bu hesabatı Suriya hökumətinə qarşı qarayaxma kampaniyasının bir hissəsi adlandırmışdır.
Fərdi hallar
Suriyalı Mus'ab əl-Həriri qadağan olunmuş "Müsəlman Qardaşlar" təşkilatına mənsub idi və 2002-ci ildə anası ilə birlikdə Suriyaya qayıdana qədər Səudiyyə Ərəbistanında sürgündə yaşayıb. O, qayıdışının siyasi mövqeyinə görə problem yaradacağından narahat idi. Lakin Suriyanın Səudiyyə Ərəbistanındakı səfirliyi onu bunun baş verməyəcəyinə inandırmışdı. Əl-Həriri qayıtdıqdan qısa müddət sonra, 24 iyul 2002-ci ildə Suriya Təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən məhkum edildi. Həbs edildiyi zaman onun cəmi 14 yaşı vardı.
BMT-nin Özbaşına Həbslər üzrə İşçi Qrupu əl-Həririnin həbsini özbaşına elan etsə də, Suriya hakimiyyəti onun vəziyyətini düzəltmək üçün heç bir addım atmadı. BMT-nin verdiyi açıqlamaya əsasən, əl-Həririnin həbs olunarkən gənc yaşı, iki ildən çox təcridxanada saxlanması, işgəncələrə məruz qalması və 2005-ci ilin iyununda DSX (Ali Dövlət Təhlükəsizlik Məhkəməsi) tərəfindən 6 il müddətinə azadlıqdan məhrum edilməsi ədalətsiz idi. Məhkəmə prosesi zamanı ona qarşı heç bir əsaslı sübut təqdim edilməmişdi. DSX-nin əsas ittihamı onun qadağan olunmuş "Müsəlman Qardaşlar" təşkilatına mənsub olması idi.
Suriya İnsan Haqları Komitəsi 2004-cü ildə həmin il siyasi səbəblərə görə həbs edilən şəxslər haqqında məlumat yayıb. Bu məlumatlara görə, şübhəli şəxslərə hüquq müdafiəçisi və vəkillər təklif edilmirdi və məhbuslar uzun müddət məhkəməsiz həbsdə saxlanılırdı. Əl-Həririnin məsələsində olduğu kimi, çox sayda məhbus ədalətsiz mühakimələrdən sonra ağır şəraitdə saxlanılır və onların səhhətinə diqqət edilmirdi.
Suriyalı yeniyetmə Ömər əl-Şoqre ifadə verib ki, həbsdə olduğu müddətdə Suriyanın 11 fərqli həbsxanasından keçib. Sednaya onun saxlanıldığı son həbsxana olub. Şoqre Sednayadakı hadisələri "tankın metal hissələri" ilə döyülməklə başlayan "xoş gəldin şənliyi" kimi təsvir edib. O bildirib ki, "15 gün ərzində nə gözlərini aça, nə də ayağa qalxa bilirdi". Sednayada bir ay qaldıqdan sonra Şoqre terrorizm ittihamı ilə məhkəməyə çıxarılıb. Onun sözlərinə görə, məhkəmə prosesi 5 saniyə davam edib. Şoqre Sednayada vərəmə yoluxub və orada "orqan yığımı" hadisəsinin şahidi olduğunu bildirib. He contracted tuberculosis there and witnessed what he thinks is an occurrence of "organ harvesting".
İzahatlar
Bu ifadələr üç müxtəlif mənbədən toplanıb: iki sənədli film və bir sıra məqalələr: Əl-Cəzirə tərəfindən "Qara qutu: Sednayadakı ölüm", "Sednaya gedən yol: Biz dəyişdik", Orient News tərəfindən Ömər Abdullah və "Sednaya Ölüm danışır", Zaman Əlvasl qəzeti. Bir çox məhbusun dediyinə görə, 2005-ci ildə Əli Xer Bek həbsxananın direktoru olub və o, məhbuslarla çox sərt və sərt davranıb. Ziyarətləri dayandırmaqla və uzun müddət həbsxanada elektrik enerjisini kəsməklə onların həyat şəraitini pisləşdirdi.
Keçmiş məhbus Diab Serriya gənclərdən ibarət müxalifət qrupu yaratmaqda ittiham olunurdu. O, 2006-cı ildə həbs edilib və 2011-ci ildə ümumi amnistiyadan sonra azadlığa çıxıb. Serriya "Bizdə elə bir hiss var idi ki, məhbuslar hər an üsyan edəcəklər, çünki yaşayış şəraiti dözülməz idi," deyib. 26 mart 2008-ci ildə məhbusla mühafizəçi arasında dava baş verib və bu, Əli Kher Bekin qəzəbinə səbəb olub. Ertəsi gün o, digər təhlükəsizlik qüvvələri ilə həbsxanada gəzərək məhbusların üstünə qışqırıb və onları təhqir edib. Həbsxananın bütün zindanlarını gəzdi. Təhlükəsizlik qüvvələri həbsxananın bütün palatalarında məsul olan məhbusları sürüyüb cəzalandırıblar. Bəzi məhbuslar davamlı olaraq "Allahu Əkbər" qışqıraraq metal qapıları döyürdülər. Üsyan başladı və həbsxana nəzarətdən çıxdı.
Serriya "Zaman Alwasel" qəzetinə açıqlamasında təhlükəsizlik qüvvələrinin məhbusları qorxutmaq üçün gözyaşardıcı qazdan istifadə etdiyini və havaya atəş açdığını, əksəriyyətinin dama qaçaraq həbsxanada xaos və təcili olduğu mesajını vermək üçün ədyal, plastik torba və taxta parçaları yandırmağa başladığını bildirib. Təhlükəsizlik qüvvələri həbsxana üzərində nəzarəti bərpa edə bilməyəndə hökumət məhbuslarla danışıqlara başladı və bu danışıqlar vasitəsilə məhbuslar üçün ədalətli mühakimələrin təmin edilməsi, ailələrinə yenidən baş çəkməyə icazə verilməsi, yaşayış şəraitinin yaxşılaşdırılması, gündəlik fasilə vaxtının artırılması, içkilərin və içkilərin keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması, lazımi tibbi xidmətin göstərilməsi və məhbuslara qarşı ədalətsiz rəftarın dərhal dəyişdirilməsi tələbləri irəli sürüldü. Bu hadisə "ilk üsyan" kimi tanınırdı və bir gün davam etdi.
Bu hadisədən sonra həbsxana boş siyasətə keçdi. Daxili qapılar daim açıq qalır, məhbuslar təhlükəsizlik qüvvələrinə meydan oxumağa başlayır, yumşaq rəftar göz qabağındadır. "İlk üsyan"ın təsiri 2008-ci il iyulun 5-nə qədər davam etdi, o zaman ki, direktor məhbusları intizamla cəzalandırmaq üçün hücuma keçdi. Məhbuslar onlara qalib gələnə qədər məhbuslarla hərbi polis arasında çoxlu döyüşlər baş verdi. Bundan əlavə, bütün həbsxanaya nəzarət etmək və 1500-dən 1245-dən çoxunu hərbi polisdən saxlamaq. Həbsxananın çöl hasarından təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən atəş açılaraq, dözülməz vəziyyətlər səbəbindən həbsxanadan qaçmağa cəhd edən birinci qrup öldürülüb. Qrup: Wael əl-Khous, Zakaria Affash, Daham Jebran, Əhməd Şalaq, Mohammed Abbas, Hassan Al-Jaberie, Mohammed Eld Al-Ahmad, Khader Alloush, Abdulbaqi Khattab, Maen Majarish və Mo'aid Al-Ali. Gözyaşardıcı qazın boğulmasından və binanın içindəki qanlı səhnələrdən qorxan məhbuslar girovların bəzilərini dama çıxarıblar ki, çöldəki hərbi qüvvələrlə əlaqə saxlasınlar və çıxılmaz vəziyyətdən çıxış yolu tapsınlar. Lakin hökumət qüvvələri atəş açaraq 30-a yaxın hərbi polis girovunu və onlarla birlikdə olan bəzi məhbusları öldürüb. Bundan başqa, 10 girov məhbuslar tərəfindən öldürülüb, 6 nəfər isə məhbuslar tərəfindən öldürülmək qorxusundan intihar edib.
Uzun sürən döyüşdən sonra paytaxtdan əlavə qüvvələr Sednaya gəlib və həbsxananın ətrafını mühasirəyə aldılar. Bəziləri içəri girməyə çalışsalar da, nəticəsiz qaldı. 10 günlük danışıqlardan sonra hökumət Tişrin xəstəxanasında işgəncələrə məruz qalan yaralıların təxliyəsi barədə razılığa gəlib və onlardan altısı orada işgəncə altında dünyasını dəyişib. Hökumət günahkarları cəzalandıracağını vəd edib və məhbuslara Tişrin xəstəxanasının direktorunun işdən çıxarıldığını bildirib. Suyun keyfiyyətini də yaxşılaşdırdı.
Amnesty İnternational tərəfindən Sednaya həbsxanasının yenidən qurulması
Sednaya Həbsxanası ilə bağlı etibarlı məlumat tapmaq çətinliyi, jurnalistlər və monitorinq qruplarının hesabatlarına əlçatanlığın olmaması səbəbindən yaranmışdır. Həbsxanada baş verən hadisələrlə bağlı yeganə mövcud mənbələr keçmiş məhbusların xatirələrindən əldə edilmişdir. 2016-cı ilin aprel ayında Amnesty İnternational və Məhkəmə Memarlığı, beş Sednaya sağ qalanla görüşmək üçün Türkiyəyə getmişdir. Tədqiqatçılar, həbsxananı və sağ qalanların təcrübələrini yenidən qurmaq üçün memarlıq və akustik modelləşdirmə metodlarından istifadə etmişlər. Həbsxananın təsvirinin olmaması və məhbusların ciddi şəkildə tətbiq edilən sükut altında və qaranlıqda saxlanılması səbəbindən tədqiqatçılar, yalnız məhbusların yaddaşları və onlardan gələn səs məlumatlarına əsaslanmışdır. Məhbuslar gündüz işığını nadir hallarda gördükləri üçün səsə kəskin münasibət yaratmağa məcbur olmuşlar. Nəzarətçi otağa girdikdə, gözlərini əlləri ilə örtmək məcburiyyətində qalır, bu da onları ən xırda səslərə uyğunlaşdırmağa vadar edirdi. Keçmiş Sednaya məhbusu videomüsahibəsində demişdir: "Eşitdiyiniz səslərə əsaslanaraq görüntü qurmağa çalışırsınız. Adamı addım səsindən tanıyırsınız. Yemək vaxtlarını qabın səsindən ayırd edə bilərsiniz. Əgər qışqırıq eşidirsən, bilirsən ki, yeni gələnlər gəlib, qışqırmayanda, bilirik ki, onlar Sednaya öyrəşiblər".
Səs, məhbusların naviqasiyasını təmin edən və ətraflarını ölçmək üçün istifadə etdikləri bir vasitə halına gəlmişdir. Bu cür səs məlumatları, həbsxananın rəqəmsal şəkildə yenidən qurulmasında vacib rol oynamışdır. Səs sənətçisi Lawrence Abu Hamdan "echo profiling" texnikasından istifadə edərək, hücrələrin, pilləkənlərin və dəhlizlərin ölçülərini təyin etməyə imkan verən müxtəlif səs əks etdirən tonlar səs səviyyələrinə uyğunlaşdırılaraq keçmiş məhbuslardan müəyyən edilən hadisələrlə əlaqələndirilmişdir.
ADMSP
2020-ci ildə, Sednaya Həbsxanasında saxlanılan məhbuslara və onların yaxınlarına dəstək olmaq məqsədilə Məhbusların və İtkinlərin Assosiasiyası (ADMSP) yaradılmışdır.
Görkəmli məhbuslar
- Zəhran Alluş – Ceyşül-İslamın keçmiş lideri []
- Həsən Əbuud – Əhrar əş-Şamın keçmiş lideri
- Əbu Yahia əl-Həmavi – Əhrar əş-Şamın keçmiş lideri
- Əbu Cabir Şeyx – Təhrir əş-Şamın yüksək lideri
- Əhməd Əbu İsa – Suqur əl-Şam briqadasının lideri
- Əbu Məhəmməd əl-Adnani – İraq Şam İslam Dövlətinin (İŞİD) keçmiş lideri və sözçüsü
- 13 yaşlı livanlı Əhməd Fuad Zeitunah – əsir götürülüb və insan işgəncəsindən sağ çıxıb
- Əbu Loqman – İŞİD-in Rəqqanın keçmiş qubernatoru
- Haitham əl-Maleh – hüquq müdafiəçisi və hüquqşünas []
- Cihad Qassab – 30 sentyabr 2016-cı ildə edam edilən keçmiş futbolçu []
- Həsən Soufan – 2017–2018-ci illərdə Əhrar əl-Şamın keçmiş lideri və Suriya Azadlıq Cəbhəsinin baş komandanı
- Ömər Alşoqre – Suriya Fövqəladə Hallar Qrupunun Saxlanılanlarla İş üzrə Direktoru
- Mazen əl-Hamada – Deyr əz-Zordan olan fəal. Onun cəsədi 9 dekabr 2024-cü ildə aşkar edilib
- Ragheed əl-Tatari – keçmiş hərbi aviasiyaçı
İstinadlar
- Anaelle Jonah. "'Death camp': the haunting history of Syria's Sednaya prison". France24. 9 December 2024.
- Zack Beauchamp. ""All you see is blood": life at a death camp where Assad has slaughtered thousands". Vox. 7 February 2017. 13 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 December 2024.
- Broomfield, Matt. "Prisoners riot over claims President Assad is about to start torturing and executing them". The Independent (ingilis). 5 May 2016. 12 May 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2017.
- "syria bodies". Washington Post. December 2018. 25 February 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 November 2019.
- "Torture victims: Civilian from Daraa dies in Sednaya prison". 9 January 2021. 12 March 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 January 2021.
- Editorial Board. "A 'human slaughterhouse' in Syria". The Washington Post. 11 February 2017. 14 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2017.
- "Thousands who protested peacefully languish in Syrian jails: HRW". Reuters. 3 October 2013. İstifadə tarixi: 9 December 2024.
- Miller, Greg. "In D.C., Syrian defector displays photos of mutilated bodies". The Washington Post. 28 July 2014. 6 October 2020 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 December 2024.
- "Former Detainee Describes Atrocities Inside Syrian Prison". www.wbur.org. 9 February 2017. 4 May 2021 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 July 2017.
- Abdulrahim, Raja. "Syrian rebels said their forces had entered Damascus and taken the Sednaya prison complex north of the city". The New York Times. 7 December 2024. 8 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 December 2024.
- McKernan, Bethan. "Tears of joy and sadness as 'disappeared' Syrians emerge from Assad's prisons". The Guardian.
- "In Syria's former 'slaughterhouse,' a desperate hunt for the disappeared". Washington Post. 11 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 December 2024.
- "Syria rebel leader vows to shut down notorious Assad prisons". BBC news. 12 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 12 December 2024.
- "'My heart died': Ex-prisoners haunted by Syria's 'salt rooms'". Al Jazeera English. 15 September 2022. 8 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 December 2024.
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;AI2017adlı istinad üçün mətn göstərilməyib - Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;HRW2014adlı istinad üçün mətn göstərilməyib - Matthew Lee & Vivian Salama. "US: Syria is burning bodies to hide proof of mass killings". Associated Press. 15 May 2017. 16 May 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 16 May 2017.
- Harris, Gardiner. "Syrian Crematory Is Hiding Mass Killings of Prisoners, U.S. Says". The New York Times. 15 May 2017. 15 May 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2017.
- DeYoung, Karen. "U.S. says Syria built crematorium to handle mass prisoner killings". The Washington Post. 15 May 2017. 6 July 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 26 October 2017.
- Sydow, Christoph. "Syrien: USA bleiben Beweise für Assads Leichenöfen in Sednaja schuldig". Der Spiegel. 16 May 2017. 19 May 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 19 May 2017.
- "'Death camp': the haunting history of Syria's Sednaya prison". France 24 (ingilis). 9 December 2024. İstifadə tarixi: 9 December 2024.
- "Syria: Investigate Sednaya Prison Deaths". Human Rights Watch. 2008. 21 September 2015 tarixində arxivləşdirilib.
- "Sednaya Prison Massacre". The Syrian Human Rights Committee. 2009. 22 February 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- "Damascus: Extremists Behind Sednaya Prison's riot". BBC Arabic. 2008. 11 October 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- Abouzeid, Rania. "The Jihad Next Door". Politico. 23 June 2014. 10 April 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 13 January 2015.
- "Syria Rebels, Monitor Say Gates Open At Damascus' Notorious Sednaya Jail". www.barrons.com (ingilis). AFP. 8 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 December 2024.
- "Statement on the Conclusion of Search Operations for Possible Remaining Detainees in Secret Cells and Basements of Sednaya Prison". whitehelmets.org. 9 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 December 2024.
- "What to Know About Syria's Notorious Sednaya Prison". The New York Times. 10 December 2024. 11 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 December 2024.
- Robins-Early, Nick. "Syria Killed Thousands In Secret Mass Hangings Inside Prison, Amnesty Reports". Huffington Post (ingilis). 7 February 2017. İstifadə tarixi: 15 May 2017.
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;saydnaya.amnestyadlı istinad üçün mətn göstərilməyib - "Footage shows people emerging from Assad's notorious prisons". BBC. 8 December 2024. 8 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 8 December 2024.
- McKernan, Beth. "Tears of joy and sadness as 'disappeared' Syrians emerge from Assad's prisons". The Guardian. 8 December 2024. İstifadə tarixi: 8 December 2024.
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;MEEAmnestyadlı istinad üçün mətn göstərilməyib - Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;NewArabReleaseadlı istinad üçün mətn göstərilməyib - Houry, Nadim. "If the Dead Could Speak". Human Rights Watch. 16 December 2015. 11 November 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 July 2017.
- "Amnesty report, Syria: Human slaughterhouse: mass hangings and extermination at Saydnaya Prison, Syria". www.amnesty.org. 2017. səh. 3. 24 May 2019 tarixində arxivləşdirilib.
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;amnesty2017adlı istinad üçün mətn göstərilməyib - "Saydnaya Prison Survivors Speak". Human Rights Watch. İstifadə tarixi: 2024-12-19.
- "UN Report on Human Rights Violations in Syria". 2024. İstifadə tarixi: 2024-12-19.
- "Mass deaths in Syrian jails amount to crime of extermination". ABC News. 2016. 20 July 2018 tarixində arxivləşdirilib.
- "A Report into the credibility of certain evidence with regard to Torture and Execution of Persons Incarcerated by the current Syrian regime" (PDF). The Guardian. 2011. 21 August 2017 tarixində arxivləşdirilib (PDF).
- "Amnesty says Syria executes, tortures thousands at prison; government denies". Reuters. 2017. 30 June 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- "Assad government responds to compelling evidence 13,000 killed in one prison". . 8 February 2017. 13 September 2019 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 15 May 2017.
- "Public statement" (PDF). Amnesty. 2005.
- "Far from justice: Syria's Supreme State Security Court", Human Rights Watch, səh. 49, 2009
- "Amnesty International Report 2009 – Syria". www.refworld.org. 28 May 2009. 15 September 2023 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 December 2024.
- "The Syrian Human Rights Committee, Amnesty International Annual Report on Syria Covering events from January – December 2002". www.shrc.org. 2004. 22 February 2017 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 21 February 2017.
- "How I'm Still Alive: Surviving Assad's Prison Cells". Al Jazeera. 2017. 17 March 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- "Former detainees recount torture organ harvesting Syria's prisons". Middle East Eye. 2016. 22 February 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- "The Black Box: The Death in Sednaya". . 2015. 6 April 2017 tarixində arxivləşdirilib – www.youtube.com vasitəsilə.
- ""Sednaya Death speaks"". Zaman Alwasl. 2013. 28 March 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- "The Road to Sednaya: We have Changed". Omar Abdullah, Oreint News. 2015 – www.youtube.com vasitəsilə.
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;AlJazeera2008adlı istinad üçün mətn göstərilməyib - "'The worst place on earth': inside Assad's brutal Saydnaya prison". The Guardian. 2016.
- "Explore Saydnaya". Amnesty International. 2017. 10 March 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- "Case Saydnaya". Forensic Architecture. 2017. 7 March 2017 tarixində arxivləşdirilib.
- "Home – ADMSP". www.admsp.org. 19 November 2020. 9 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 December 2024.
- "Reports of people trapped underground at Syria's Saydnaya prison investigated". www.bbc.com. 8 December 2024. 8 December 2024 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 December 2024.
- "Zahraan Alloush Profile". İstifadə tarixi: 2021-01-15.
- "Haitham al-Maleh Biography". İstifadə tarixi: 2021-03-10.
- "Cihad Qassab Execution". İstifadə tarixi: 2016-09-30.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sednaya hebsxanasi ereb سجن صيدنايا romanlasdirilmis Sijn Ṣaydnaya Insan Qessabxanasi ereb المسلخ البشري Suriyanin simalinda yerlesen herbi hebsxana ve olum dusergesi Sednaya hebsxanasiسجن صيدنايا33 39 54 sm e 36 19 43 s u H G Y OYeri DemesqBaglanma tarixi 8 dekabr 2024 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Bu hebsxana minlerle mehbusun o cumleden mulki sexslerin hokumet eleyhine usyancilarin ve siyasi mehbuslarin saxlanmasi ucun istifade olunurdu Suriya Insan Haqlari Musahide Qrupunun SOHR melumatina gore Suriya vetendas muharibesi baslayandan Sednayada 30 min mehbus isgence pis reftar ve kutlevi edamlar neticesinde oldurulub Amnesty International in 2017 ci il hesabatinda qeyd edilir ki 2011 ci ilin sentyabrindan 2015 ci ilin dekabrina qeder hebsxanada 5 13 min arasi insan mehkemesiz edam edilib Isgenceler ve insan huquqlari pozuntulariEsed rejiminin idare etdiyi 27 den cox hebsxana ve tecridxana mueyyen edilib burada mehbuslar muntezem olaraq isgencelere meruz qalib ve oldurulub Sezar texellusu ile taninan suriyali qacqin hebsxanada oldurulenlerin minlerle fotosekilini qacaqmalciliq yolu ile olkeden cixarmisdir Kecmis mehbuslardan biri Amnesty International a musahibesinde Sednayada mehbuslarin ozlerini ve ya yaxinlarini oldurmek secimi qarsisinda qoyuldugunu bezi hallarda ise adamyeyenliye mecbur edildiklerini bildirmisdir 2024 cu ilde ele kecirilmesi8 dekabr 2024 cu ilde usyanci quvveler Demesqe dogru irelileyerken hebsxanani ele kecirdiler Hebsxananin rehberliyi muessiseni tehlukesiz geri cekilme muqabilinde usyancilara tehvil verdi Hebsxanada olan mehbuslar azad edildi ve repressiv hebsxana rejimi sona catdi Sednaya hebsxanasi Esed rejiminin repressiv siyasetinin simvolu hesab olunurdu Hebsxanada bas veren isgenceler cinsi tecavuz ve kutlevi edamlar rejimin insan huquqlarini pozan fealiyyetinin en dehsetli numunelerinden biri idi Sednaya hebsxanasi Suriyanin paytaxti Demesqden 30 kilometr 19 mil simalda Rif Dimasqda yerlesir Hebsxana umumilikde 10 000 20 000 mehbusun saxlanildigi iki binadan ibaret idi ve Suriya Herbi Polisi terefinden idare olunaraq Mudafie Nazirinin yurisdiksiyasinda idi Hebsxana kompleksi ag hisse yerin ustunde ve qirmizi hisse yerin altinda uc mertebeye qeder olaraq iki esas hisseye bolunmusdu Yeralti bolme daha az elcatan idi ve en cox zorakiliga meruz qalan mehbuslar burada saxlanilirdi Duz otaqlari Sednaya hebsxanasinda en azi iki duz otagi movcud idi Ilk duz otagi 2013 cu ilde istifadeye verilmisdi ve Qirmizi bina nin birinci mertebesinde yerlesirdi Bu otaq 6 ile 8 metr 20 ile 26 fut olcusunde duzbucaqli bir mekandan ibaret idi Ikinci duz otagi daha kicik idi ve 4 ile 5 metr 13 ile 16 5 fut olcuye malik idi lakin burada tualet yox idi Bu otaqlarda yollari buzdan temizlemek ucun istifade edilen qaya duzu tebeqesi vardi ve soyuducu meyitxanalar olmadigi halda meyitlerin saxlanilmasi ucun istifade olunurdu Olen mehbuslarin cesedleri duz otaqlarina aparilmazdan evvel iki bes gun erzinde kamerada saxlanilirdi Sednayada istifade edilen qaya duzu Heleb eyaletindeki Sabxat el Cebbuldan getirilirdi Iddia edilen krematorium 2017 ci ilin 15 may tarixinde ABS Dovlet Departamenti Suriya hokumetini hebsxanada cesedlerin mehv edilmesi ve herbi cinayetlerin subutlarinin gizledilmesi ucun krematorium isletmekde ittiham etdi Bu iddialar mexfilikden cixarilan peyk goruntulerine esaslanirdi Peyk goruntulerinde binada deyisiklikler ve struktur yenilemeler gorunurdu lakin krematoriumun movcudlugunu qeti sekilde tesdiqlemek mumkun olmamisdi Altidan cox sahid ya cesedlerin yandirildigini ya da muessiseden gelen subheli qoxulari hiss etdiklerini bildirmisdi Bununla bele Amnesty International teskilatinin kecmis mehbuslar ve muhafizecilerle apardigi musahibeler zamani krematorium haqqinda birbasa melumat elde edilmemisdi Qacanlarin dediyine gore cesedler adeten hebsxananin yaxinliginda basdirilirdi Sednaya hebsxanasinin tarixiQurulus 1978 1987 Sednaya hebsxanasinin yaradilmasina 1978 ci ilde baslanmisdir Suriya hokumeti yerli torpaq sahiblerinden torpaqlari musadire ederek hebsxana tikmek meqsedile Mudafie Nazirliyine hevale etmisdir Tikinti isleri 1981 ci ilde baslamis ve 1986 ci ilde tamamlanmisdir Ilk mehbuslar ise 1987 ci ilde hebsxanaya kocurulmusdur Erken emeliyyatlar ve 2008 ci il qirginlari 2008 ci il iyulun 4 ne kecen gece herbi polis hebsxana kameralarinin kilidlerini deyisdirerek mehbuslardan Quran nusxelerini toplamaga calismisdir Bu hereket mehbuslarin qezebine sebeb olmus ve muhafizeciler ates acaraq doqquz mehbusu oldurmusdur Oldurulenler arasinda Zekeriyye Affas Mehemmed Maharesh Abdulbaqi Xattab ve basqalari yer almisdir Suriya Insan Haqlari Komitesi hadise neticesinde umumi qurban sayinin 25 e catdigini bildirmisdir Human Rights Watch teskilati Suriya prezidentini musteqil arasdirma aparmaga cagirmisdir SANA ise veziyyeti sabitlesdirmek ucun muhafize destesinin mudaxile etdiyini bildirmisdir Suriya vetendas muharibesi dovru 2011 2024 2011 ci il etirazlardan sonra bir cox dunyevi ve islamci mehbus amnistiya esasinda azadliga buraxilmisdir Bu sexsler arasinda sonradan usyanci qruplarin liderleri olmus sexsler de yer almisdir Rejimin suqutu ve baglanmasi 2024 2024 cu il dekabrin 8 de usyancilar hebsxanani ele kecirerek siyasi mehbuslari azad etmeye baslamisdir Usyancilar hebsxananin qadin bolmesini de azad etmisdir Hebsxananin altindaki yeralti kameralarda saxlanilan onlarla mehbus ve edam qaliqlari askar edilmisdir Ag Debilqeliler dekabrin 9 da hebsxanani tam arasdiraraq hec bir gizli kameranin qalmadigini tesdiqlemisdir Insan huquqlarinin pozulmasiSistemli sui istifade ve isgence Sednaya hebsxanasina kocurulmezden evvel mehbuslar adeten aylarla bezen illerle diger hebsxanalarda saxlanilirdilar Sednaya xususile 2011 ci ilden sonra Suriya Vetendas Muharibesi baslayandan etibaren mehbuslar ucun son dayanacaq yerine cevrildi Kocurme prosesi gizli herbi mehkemelerden ve edaletsiz mehkeme prosedurlarindan istifade etdiyi ucun beynelxalq teskilatlar xususen de Amnesty International terefinden tenqid olundu Mehbuslar bu mehkemeleri bir nece deqiqe davam eden formal prosedur kimi tesvir edirdiler Bezilerine yalandan mulki hebsxanalara kocurulecekleri deyilir lakin eslinde edama gonderilirdiler Digerlerine ise hec bir mehkeme prosesi teqdim olunmurdu Other detainees were denied any form of trial Isgence ve zorakiliq Sednaya hebsxanasi Esed rejiminin hebsxanalar sisteminin simvolu sayilir ve orada mehbuslara isgence cinsi zorakiliq ve kutlevi edamlar tetbiq olunurdu Human Rights Watch teskilati 2012 ci ilde Suriyadaki 27 hebs merkezini senedlesdirib ki bunlarin coxu Demesqde yerlesirdi Suriya Insan Haqlari Sebekesinin melumatina gore 2011 ci ilin martindan 2024 cu ilin dekabrina qeder 136 614 den cox insan o cumleden 3698 usaq ve 8504 qadin hebs olunub Mehbuslar xos geldin senliyi adlanan prosesle qarsilanir bu zaman agir fiziki zorakiliga meruz qalirdilar Helebden olan vekil Salam bu prosesi bele tesvir edir Onlar meni muxtelif aletlerle doyurduler meselen elektrik kabelleri plastik borular ve demir cubuqlar Qanla dolmus otaqda her sey siddetli agri ile musayiet olunurdu Amnesty International in hesabatina gore Sednaya hebsxanasinda 2011 2016 ci iller arasinda 13 mine yaxin insan asilib Bu edamlar kecmis mehbuslar hakimler ve nezaretcilerle musahibeler esasinda tesdiqlenib Sednaya hebsxanasina daxil olan mehbuslarin 75 nin sag cixmadigi qeyd edilir Hebsxanalarda qeyri insani serait isgence ve edaletsiz edamlar beynelxalq insan huquqlari teskilatlarinin esas narahatliq movzusu olub Senedlesdirme ve tehqiqatSezar hesabati olaraq da bilinen 2014 cu il Suriya mehbus hesabati aciqlananda Sednaya ictimaiyyetin diqqetine dusdu Hesabatin muellifi huquq qrupu ve bir nece hormetli huquqsunas o cumleden Sierra Leone uzre Xususi Mehkemenin kecmis Bas Prokuroru Ser Desmond De Silva QC kecmis Yuqoslaviya prezidenti Slobodan Milosevicin isinde bas prokuror olmus professor Ser Geoffrey Nice QC hemcinin Sierra Leone Xususi Mehkemesinin ilk Bas Prokuroru professor David M Crane idi Bu hesabatin hazirlanmasinda mehkeme tibb qrupunun komeyi de olmusdur Suriya hokumetinin cavabi Suriya Edliyye Nazirliyi Amnesty International teskilatinin yaydigi hesabati redd ederek onun heqiqetden mehrum oldugunu bildirmisdir Nazirlik bu hesabati Suriya hokumetine qarsi qarayaxma kampaniyasinin bir hissesi adlandirmisdir Ferdi hallarSuriyali Mus ab el Heriri qadagan olunmus Muselman Qardaslar teskilatina mensub idi ve 2002 ci ilde anasi ile birlikde Suriyaya qayidana qeder Seudiyye Erebistaninda surgunde yasayib O qayidisinin siyasi movqeyine gore problem yaradacagindan narahat idi Lakin Suriyanin Seudiyye Erebistanindaki sefirliyi onu bunun bas vermeyeceyine inandirmisdi El Heriri qayitdiqdan qisa muddet sonra 24 iyul 2002 ci ilde Suriya Tehlukesizlik quvveleri terefinden mehkum edildi Hebs edildiyi zaman onun cemi 14 yasi vardi BMT nin Ozbasina Hebsler uzre Isci Qrupu el Heririnin hebsini ozbasina elan etse de Suriya hakimiyyeti onun veziyyetini duzeltmek ucun hec bir addim atmadi BMT nin verdiyi aciqlamaya esasen el Heririnin hebs olunarken genc yasi iki ilden cox tecridxanada saxlanmasi isgencelere meruz qalmasi ve 2005 ci ilin iyununda DSX Ali Dovlet Tehlukesizlik Mehkemesi terefinden 6 il muddetine azadliqdan mehrum edilmesi edaletsiz idi Mehkeme prosesi zamani ona qarsi hec bir esasli subut teqdim edilmemisdi DSX nin esas ittihami onun qadagan olunmus Muselman Qardaslar teskilatina mensub olmasi idi Suriya Insan Haqlari Komitesi 2004 cu ilde hemin il siyasi sebeblere gore hebs edilen sexsler haqqinda melumat yayib Bu melumatlara gore subheli sexslere huquq mudafiecisi ve vekiller teklif edilmirdi ve mehbuslar uzun muddet mehkemesiz hebsde saxlanilirdi El Heririnin meselesinde oldugu kimi cox sayda mehbus edaletsiz muhakimelerden sonra agir seraitde saxlanilir ve onlarin sehhetine diqqet edilmirdi Suriyali yeniyetme Omer el Soqre ifade verib ki hebsde oldugu muddetde Suriyanin 11 ferqli hebsxanasindan kecib Sednaya onun saxlanildigi son hebsxana olub Soqre Sednayadaki hadiseleri tankin metal hisseleri ile doyulmekle baslayan xos geldin senliyi kimi tesvir edib O bildirib ki 15 gun erzinde ne gozlerini aca ne de ayaga qalxa bilirdi Sednayada bir ay qaldiqdan sonra Soqre terrorizm ittihami ile mehkemeye cixarilib Onun sozlerine gore mehkeme prosesi 5 saniye davam edib Soqre Sednayada vereme yoluxub ve orada orqan yigimi hadisesinin sahidi oldugunu bildirib He contracted tuberculosis there and witnessed what he thinks is an occurrence of organ harvesting IzahatlarBu ifadeler uc muxtelif menbeden toplanib iki senedli film ve bir sira meqaleler El Cezire terefinden Qara qutu Sednayadaki olum Sednaya geden yol Biz deyisdik Orient News terefinden Omer Abdullah ve Sednaya Olum danisir Zaman Elvasl qezeti Bir cox mehbusun dediyine gore 2005 ci ilde Eli Xer Bek hebsxananin direktoru olub ve o mehbuslarla cox sert ve sert davranib Ziyaretleri dayandirmaqla ve uzun muddet hebsxanada elektrik enerjisini kesmekle onlarin heyat seraitini pislesdirdi Kecmis mehbus Diab Serriya genclerden ibaret muxalifet qrupu yaratmaqda ittiham olunurdu O 2006 ci ilde hebs edilib ve 2011 ci ilde umumi amnistiyadan sonra azadliga cixib Serriya Bizde ele bir hiss var idi ki mehbuslar her an usyan edecekler cunki yasayis seraiti dozulmez idi deyib 26 mart 2008 ci ilde mehbusla muhafizeci arasinda dava bas verib ve bu Eli Kher Bekin qezebine sebeb olub Ertesi gun o diger tehlukesizlik quvveleri ile hebsxanada gezerek mehbuslarin ustune qisqirib ve onlari tehqir edib Hebsxananin butun zindanlarini gezdi Tehlukesizlik quvveleri hebsxananin butun palatalarinda mesul olan mehbuslari suruyub cezalandiriblar Bezi mehbuslar davamli olaraq Allahu Ekber qisqiraraq metal qapilari doyurduler Usyan basladi ve hebsxana nezaretden cixdi Serriya Zaman Alwasel qezetine aciqlamasinda tehlukesizlik quvvelerinin mehbuslari qorxutmaq ucun gozyasardici qazdan istifade etdiyini ve havaya ates acdigini ekseriyyetinin dama qacaraq hebsxanada xaos ve tecili oldugu mesajini vermek ucun edyal plastik torba ve taxta parcalari yandirmaga basladigini bildirib Tehlukesizlik quvveleri hebsxana uzerinde nezareti berpa ede bilmeyende hokumet mehbuslarla danisiqlara basladi ve bu danisiqlar vasitesile mehbuslar ucun edaletli muhakimelerin temin edilmesi ailelerine yeniden bas cekmeye icaze verilmesi yasayis seraitinin yaxsilasdirilmasi gundelik fasile vaxtinin artirilmasi ickilerin ve ickilerin keyfiyyetinin yaxsilasdirilmasi lazimi tibbi xidmetin gosterilmesi ve mehbuslara qarsi edaletsiz reftarin derhal deyisdirilmesi telebleri ireli suruldu Bu hadise ilk usyan kimi taninirdi ve bir gun davam etdi Bu hadiseden sonra hebsxana bos siyasete kecdi Daxili qapilar daim aciq qalir mehbuslar tehlukesizlik quvvelerine meydan oxumaga baslayir yumsaq reftar goz qabagindadir Ilk usyan in tesiri 2008 ci il iyulun 5 ne qeder davam etdi o zaman ki direktor mehbuslari intizamla cezalandirmaq ucun hucuma kecdi Mehbuslar onlara qalib gelene qeder mehbuslarla herbi polis arasinda coxlu doyusler bas verdi Bundan elave butun hebsxanaya nezaret etmek ve 1500 den 1245 den coxunu herbi polisden saxlamaq Hebsxananin col hasarindan tehlukesizlik quvveleri terefinden ates acilaraq dozulmez veziyyetler sebebinden hebsxanadan qacmaga cehd eden birinci qrup oldurulub Qrup Wael el Khous Zakaria Affash Daham Jebran Ehmed Salaq Mohammed Abbas Hassan Al Jaberie Mohammed Eld Al Ahmad Khader Alloush Abdulbaqi Khattab Maen Majarish ve Mo aid Al Ali Gozyasardici qazin bogulmasindan ve binanin icindeki qanli sehnelerden qorxan mehbuslar girovlarin bezilerini dama cixariblar ki coldeki herbi quvvelerle elaqe saxlasinlar ve cixilmaz veziyyetden cixis yolu tapsinlar Lakin hokumet quvveleri ates acaraq 30 a yaxin herbi polis girovunu ve onlarla birlikde olan bezi mehbuslari oldurub Bundan basqa 10 girov mehbuslar terefinden oldurulub 6 nefer ise mehbuslar terefinden oldurulmek qorxusundan intihar edib Uzun suren doyusden sonra paytaxtdan elave quvveler Sednaya gelib ve hebsxananin etrafini muhasireye aldilar Bezileri iceri girmeye calissalar da neticesiz qaldi 10 gunluk danisiqlardan sonra hokumet Tisrin xestexanasinda isgencelere meruz qalan yaralilarin texliyesi barede raziliga gelib ve onlardan altisi orada isgence altinda dunyasini deyisib Hokumet gunahkarlari cezalandiracagini ved edib ve mehbuslara Tisrin xestexanasinin direktorunun isden cixarildigini bildirib Suyun keyfiyyetini de yaxsilasdirdi Amnesty International terefinden Sednaya hebsxanasinin yeniden qurulmasiSednaya Hebsxanasi ile bagli etibarli melumat tapmaq cetinliyi jurnalistler ve monitorinq qruplarinin hesabatlarina elcatanligin olmamasi sebebinden yaranmisdir Hebsxanada bas veren hadiselerle bagli yegane movcud menbeler kecmis mehbuslarin xatirelerinden elde edilmisdir 2016 ci ilin aprel ayinda Amnesty International ve Mehkeme Memarligi bes Sednaya sag qalanla gorusmek ucun Turkiyeye getmisdir Tedqiqatcilar hebsxanani ve sag qalanlarin tecrubelerini yeniden qurmaq ucun memarliq ve akustik modellesdirme metodlarindan istifade etmisler Hebsxananin tesvirinin olmamasi ve mehbuslarin ciddi sekilde tetbiq edilen sukut altinda ve qaranliqda saxlanilmasi sebebinden tedqiqatcilar yalniz mehbuslarin yaddaslari ve onlardan gelen ses melumatlarina esaslanmisdir Mehbuslar gunduz isigini nadir hallarda gordukleri ucun sese keskin munasibet yaratmaga mecbur olmuslar Nezaretci otaga girdikde gozlerini elleri ile ortmek mecburiyyetinde qalir bu da onlari en xirda seslere uygunlasdirmaga vadar edirdi Kecmis Sednaya mehbusu videomusahibesinde demisdir Esitdiyiniz seslere esaslanaraq goruntu qurmaga calisirsiniz Adami addim sesinden taniyirsiniz Yemek vaxtlarini qabin sesinden ayird ede bilersiniz Eger qisqiriq esidirsen bilirsen ki yeni gelenler gelib qisqirmayanda bilirik ki onlar Sednaya oyresibler Ses mehbuslarin naviqasiyasini temin eden ve etraflarini olcmek ucun istifade etdikleri bir vasite halina gelmisdir Bu cur ses melumatlari hebsxananin reqemsal sekilde yeniden qurulmasinda vacib rol oynamisdir Ses senetcisi Lawrence Abu Hamdan echo profiling texnikasindan istifade ederek hucrelerin pillekenlerin ve dehlizlerin olculerini teyin etmeye imkan veren muxtelif ses eks etdiren tonlar ses seviyyelerine uygunlasdirilaraq kecmis mehbuslardan mueyyen edilen hadiselerle elaqelendirilmisdir ADMSP2020 ci ilde Sednaya Hebsxanasinda saxlanilan mehbuslara ve onlarin yaxinlarina destek olmaq meqsedile Mehbuslarin ve Itkinlerin Assosiasiyasi ADMSP yaradilmisdir Gorkemli mehbuslarZehran Allus Ceysul Islamin kecmis lideri Hesen Ebuud Ehrar es Samin kecmis lideri Ebu Yahia el Hemavi Ehrar es Samin kecmis lideri Ebu Cabir Seyx Tehrir es Samin yuksek lideri Ehmed Ebu Isa Suqur el Sam briqadasinin lideri Ebu Mehemmed el Adnani Iraq Sam Islam Dovletinin ISID kecmis lideri ve sozcusu 13 yasli livanli Ehmed Fuad Zeitunah esir goturulub ve insan isgencesinden sag cixib Ebu Loqman ISID in Reqqanin kecmis qubernatoru Haitham el Maleh huquq mudafiecisi ve huquqsunas Cihad Qassab 30 sentyabr 2016 ci ilde edam edilen kecmis futbolcu Hesen Soufan 2017 2018 ci illerde Ehrar el Samin kecmis lideri ve Suriya Azadliq Cebhesinin bas komandani Omer Alsoqre Suriya Fovqelade Hallar Qrupunun Saxlanilanlarla Is uzre Direktoru Mazen el Hamada Deyr ez Zordan olan feal Onun cesedi 9 dekabr 2024 cu ilde askar edilib Ragheed el Tatari kecmis herbi aviasiyaciIstinadlarAnaelle Jonah Death camp the haunting history of Syria s Sednaya prison France24 9 December 2024 Zack Beauchamp All you see is blood life at a death camp where Assad has slaughtered thousands Vox 7 February 2017 13 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 December 2024 Broomfield Matt Prisoners riot over claims President Assad is about to start torturing and executing them The Independent ingilis 5 May 2016 12 May 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 May 2017 syria bodies Washington Post December 2018 25 February 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 November 2019 Torture victims Civilian from Daraa dies in Sednaya prison 9 January 2021 12 March 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 January 2021 Editorial Board A human slaughterhouse in Syria The Washington Post 11 February 2017 14 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 May 2017 Thousands who protested peacefully languish in Syrian jails HRW Reuters 3 October 2013 Istifade tarixi 9 December 2024 Miller Greg In D C Syrian defector displays photos of mutilated bodies The Washington Post 28 July 2014 6 October 2020 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 December 2024 Former Detainee Describes Atrocities Inside Syrian Prison www wbur org 9 February 2017 4 May 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 July 2017 Abdulrahim Raja Syrian rebels said their forces had entered Damascus and taken the Sednaya prison complex north of the city The New York Times 7 December 2024 8 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 December 2024 McKernan Bethan Tears of joy and sadness as disappeared Syrians emerge from Assad s prisons The Guardian In Syria s former slaughterhouse a desperate hunt for the disappeared Washington Post 11 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 December 2024 Syria rebel leader vows to shut down notorious Assad prisons BBC news 12 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 12 December 2024 My heart died Ex prisoners haunted by Syria s salt rooms Al Jazeera English 15 September 2022 8 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 December 2024 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi AI2017 adli istinad ucun metn gosterilmeyib Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi HRW2014 adli istinad ucun metn gosterilmeyib Matthew Lee amp Vivian Salama US Syria is burning bodies to hide proof of mass killings Associated Press 15 May 2017 16 May 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 16 May 2017 Harris Gardiner Syrian Crematory Is Hiding Mass Killings of Prisoners U S Says The New York Times 15 May 2017 15 May 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 May 2017 DeYoung Karen U S says Syria built crematorium to handle mass prisoner killings The Washington Post 15 May 2017 6 July 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 26 October 2017 Sydow Christoph Syrien USA bleiben Beweise fur Assads Leichenofen in Sednaja schuldig Der Spiegel 16 May 2017 19 May 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 19 May 2017 Death camp the haunting history of Syria s Sednaya prison France 24 ingilis 9 December 2024 Istifade tarixi 9 December 2024 Syria Investigate Sednaya Prison Deaths Human Rights Watch 2008 21 September 2015 tarixinde arxivlesdirilib Sednaya Prison Massacre The Syrian Human Rights Committee 2009 22 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Damascus Extremists Behind Sednaya Prison s riot BBC Arabic 2008 11 October 2017 tarixinde arxivlesdirilib Abouzeid Rania The Jihad Next Door Politico 23 June 2014 10 April 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 13 January 2015 Syria Rebels Monitor Say Gates Open At Damascus Notorious Sednaya Jail www barrons com ingilis AFP 8 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 December 2024 Statement on the Conclusion of Search Operations for Possible Remaining Detainees in Secret Cells and Basements of Sednaya Prison whitehelmets org 9 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 December 2024 What to Know About Syria s Notorious Sednaya Prison The New York Times 10 December 2024 11 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 December 2024 Robins Early Nick Syria Killed Thousands In Secret Mass Hangings Inside Prison Amnesty Reports Huffington Post ingilis 7 February 2017 Istifade tarixi 15 May 2017 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi saydnaya amnesty adli istinad ucun metn gosterilmeyib Footage shows people emerging from Assad s notorious prisons BBC 8 December 2024 8 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 December 2024 McKernan Beth Tears of joy and sadness as disappeared Syrians emerge from Assad s prisons The Guardian 8 December 2024 Istifade tarixi 8 December 2024 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi MEEAmnesty adli istinad ucun metn gosterilmeyib Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi NewArabRelease adli istinad ucun metn gosterilmeyib Houry Nadim If the Dead Could Speak Human Rights Watch 16 December 2015 11 November 2016 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 July 2017 Amnesty report Syria Human slaughterhouse mass hangings and extermination at Saydnaya Prison Syria www amnesty org 2017 seh 3 24 May 2019 tarixinde arxivlesdirilib Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi amnesty2017 adli istinad ucun metn gosterilmeyib Saydnaya Prison Survivors Speak Human Rights Watch Istifade tarixi 2024 12 19 UN Report on Human Rights Violations in Syria 2024 Istifade tarixi 2024 12 19 Mass deaths in Syrian jails amount to crime of extermination ABC News 2016 20 July 2018 tarixinde arxivlesdirilib A Report into the credibility of certain evidence with regard to Torture and Execution of Persons Incarcerated by the current Syrian regime PDF The Guardian 2011 21 August 2017 tarixinde arxivlesdirilib PDF Amnesty says Syria executes tortures thousands at prison government denies Reuters 2017 30 June 2017 tarixinde arxivlesdirilib Assad government responds to compelling evidence 13 000 killed in one prison 8 February 2017 13 September 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 15 May 2017 Public statement PDF Amnesty 2005 Far from justice Syria s Supreme State Security Court Human Rights Watch seh 49 2009 Amnesty International Report 2009 Syria www refworld org 28 May 2009 15 September 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 December 2024 The Syrian Human Rights Committee Amnesty International Annual Report on Syria Covering events from January December 2002 www shrc org 2004 22 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 21 February 2017 How I m Still Alive Surviving Assad s Prison Cells Al Jazeera 2017 17 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Former detainees recount torture organ harvesting Syria s prisons Middle East Eye 2016 22 February 2017 tarixinde arxivlesdirilib The Black Box The Death in Sednaya 2015 6 April 2017 tarixinde arxivlesdirilib www youtube com vasitesile Sednaya Death speaks Zaman Alwasl 2013 28 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib The Road to Sednaya We have Changed Omar Abdullah Oreint News 2015 www youtube com vasitesile Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi AlJazeera2008 adli istinad ucun metn gosterilmeyib The worst place on earth inside Assad s brutal Saydnaya prison The Guardian 2016 Explore Saydnaya Amnesty International 2017 10 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Case Saydnaya Forensic Architecture 2017 7 March 2017 tarixinde arxivlesdirilib Home ADMSP www admsp org 19 November 2020 9 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 December 2024 Reports of people trapped underground at Syria s Saydnaya prison investigated www bbc com 8 December 2024 8 December 2024 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 9 December 2024 Zahraan Alloush Profile Istifade tarixi 2021 01 15 Haitham al Maleh Biography Istifade tarixi 2021 03 10 Cihad Qassab Execution Istifade tarixi 2016 09 30