Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saya (və ya Sayaqan) - türk və altay xalq mədəniyyətində bərəkət mərasimi. Qoruyucu ruhu olan Saya xan adına təşkil edilər. Heyvandarlıqla məşğul olan cəmiyyətlərin bərəkəti artırmaq üçün təşkil etdikləri bir mərasimdir. Oyunu aparan adama "Sayacı" deyilir. Qoyunlar doğmağa başlayanda çobanlar kənd kənd ev ev gəzib saya toplayırlar. Sayacılar keçi dərisinə bürünərlər. Saya adı verilən qoşalar (maniler) oxuyarlar. Saya Xan ilə əlaqəli bir mərasimdir. Bundan başqa otlaq, mera kimi mənaları da vardır.
, Saya, , Paqta dördlü bir mərasim silsiləsi meydana gətirərlər. Bundan başqa Şumer ənənəsindən yaxın şərq və orta Asiyaya yayılan və bu sıralamaya uyğun düşən Narduqan bayramı tapılar.
Isıyax
Baharda təbiətin yenilənməsini, gücünün çoxalmasını göstərən bir bayram. Yakutlar çox köhnə zamanlardan bəri, bahar mərasimləri edərlər. Bu bayram Ulu Göy Tanrısının şərəfinə edilir. Yer üzü yaşıllığa büründüyü vaxt ağac altına toplanılıp qurbanlar kəsilir. Sonra dairə şəklində toplanılıp kımız içilər və meydanda yandırılan odunun üzərindən qalır. "Isıyax" ın bir neçə məqsədi var: Yer ruhlarını məmnun etmək. Ulu Anadan mərhəmət istəmək kimi... Yakutlara görə, bu bayram ilk ata olan "Elley" ilə əlaqəlidir.Yakutlar payız bayramına "Abası Isıyah", bahar bayramı ilə isə "Ayıhı Isıyah" deyərlər. Dairə şəklində edilən bu şənliklər həm yallıyı həm də qazaxlardaki "Qımız Murundux" deyilən ölənləri də ağla gətirər.
Azərbaycanda
Azərbaycanda və İran Azərbaycanlıları arasında bu mərasimlə bağlı sayaçı sözlərinə rast gəlinir. Sayaçı sözlərində çoban, əhliləşdirilmiş heyvanlar və qoruyucu it mədh edilir. Firudin Köçərliyə görə Sayaçı kənd-kənd gəzərək mal-qara sahiblərinin ruhunu sayaçı sözlərlə oxşayır, onlardan un, buğda, arpa, quzu və s. alan bir tərəkəmədir.
Bu mərasimə qoşulanlar birlikdə gəzər, məhsul toplayar və sonra onları aralarında bölərlər. Sayaçını xoş eləyə bilməyib, ona bulqur verənlərin qızı olması və xəstəliyə tutulması arzu edilir.
Etimologiya
(Say) kökündən törəmişdir. Saymaq, hesablamaq, möhtərəmlik mənaları vardır. Xəbər məzmununa də malikdir.
İstinadlar
- Najafov, A. (2019). Azerbaycan halk inanışları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı, Konya.
- AZERBAYCAN’DA HALK İNANÇLARIYLA İLGİLİ DİNİ LİTERATÜR (Sovyet Dönemi). Kemale ŞAKİROVA, 2015.
Mənbə
- Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, 2003, Yurt Yayınevi (türk.).
- Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
- İRAN AZERBAYCANI’NDA (URMİYE’DE) “SAYALAR” VE “SAYAÇILAR”. Talip DOĞAN*
Həmçinin baxın
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Saya ve ya Sayaqan turk ve altay xalq medeniyyetinde bereket merasimi Qoruyucu ruhu olan Saya xan adina teskil ediler Heyvandarliqla mesgul olan cemiyyetlerin bereketi artirmaq ucun teskil etdikleri bir merasimdir Oyunu aparan adama Sayaci deyilir Qoyunlar dogmaga baslayanda cobanlar kend kend ev ev gezib saya toplayirlar Sayacilar keci derisine burunerler Saya adi verilen qosalar maniler oxuyarlar Saya Xan ile elaqeli bir merasimdir Bundan basqa otlaq mera kimi menalari da vardir Saya Paqta dordlu bir merasim silsilesi meydana getirerler Bundan basqa Sumer enenesinden yaxin serq ve orta Asiyaya yayilan ve bu siralamaya uygun dusen Narduqan bayrami tapilar IsiyaxBaharda tebietin yenilenmesini gucunun coxalmasini gosteren bir bayram Yakutlar cox kohne zamanlardan beri bahar merasimleri ederler Bu bayram Ulu Goy Tanrisinin serefine edilir Yer uzu yasilliga burunduyu vaxt agac altina toplanilip qurbanlar kesilir Sonra daire seklinde toplanilip kimiz iciler ve meydanda yandirilan odunun uzerinden qalir Isiyax in bir nece meqsedi var Yer ruhlarini memnun etmek Ulu Anadan merhemet istemek kimi Yakutlara gore bu bayram ilk ata olan Elley ile elaqelidir Yakutlar payiz bayramina Abasi Isiyah bahar bayrami ile ise Ayihi Isiyah deyerler Daire seklinde edilen bu senlikler hem yalliyi hem de qazaxlardaki Qimiz Murundux deyilen olenleri de agla getirer AzerbaycandaAzerbaycanda ve Iran Azerbaycanlilari arasinda bu merasimle bagli sayaci sozlerine rast gelinir Sayaci sozlerinde coban ehlilesdirilmis heyvanlar ve qoruyucu it medh edilir Firudin Kocerliye gore Sayaci kend kend gezerek mal qara sahiblerinin ruhunu sayaci sozlerle oxsayir onlardan un bugda arpa quzu ve s alan bir terekemedir Bu merasime qosulanlar birlikde gezer mehsul toplayar ve sonra onlari aralarinda bolerler Sayacini xos eleye bilmeyib ona bulqur verenlerin qizi olmasi ve xesteliye tutulmasi arzu edilir Etimologiya Say kokunden toremisdir Saymaq hesablamaq mohteremlik menalari vardir Xeber mezmununa de malikdir IstinadlarNajafov A 2019 Azerbaycan halk inanislari Yayinlanmamis Yuksek Lisans Tezi Necmettin Erbakan Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dali Konya AZERBAYCAN DA HALK INANCLARIYLA ILGILI DINI LITERATUR Sovyet Donemi Kemale SAKIROVA 2015 MenbeTurk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili 2003 Yurt Yayinevi turk Turk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk IRAN AZERBAYCANI NDA URMIYE DE SAYALAR VE SAYACILAR Talip DOGAN Hemcinin baxinPaqtiqan Narduqan