Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sarağan (lat. Cotinus) - sumaqkimilər fəsiləsinə aid bitki cinsi.
| Sarağan | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Sarağan | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Cotinus coggygria Scop. - Sarağan, vəlgə - Скумпия коггигрия- Coggygria sumach, smoke tree
Kol və ya ağac bitkisidir. Sumaqkimilər ailəsinə daxildir. Avrasiyanın mülayim iqlimi olan zonalarında, eləcə də Şimali Amerikanın şərqində yayılmışdır. Sarağanı dekorativ bitki kimi, eləcə də sarı rəng almaq üçün xammal kimi istifadə etmək üçün becərirlər.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 1-4 m olan, qabığı xırda çatlı kol, bəzən ağacdır. Yarpaqları hamar, sadə, növbəli, uzunluğu 8-10 sm, eni 3-7 sm yumurtavari və ya yumru, alt hissədə boz-qonur rəngli, tüklüdür. Xırda, yaşımtıl-ağ rəngli çiçəkləri uzunluğu 20 sm çatan çoxsaylı, şaxəli süpürgəciklərdədir. Çiçəkləmədən sonra çiçək saplaqları uzanır və uzun, pırpızlaşmış qırmızımtıl tükcüklərlə örtülür. Meyvəsi tərs yumurtavari, quru meyvəyanlıqlı çəyirdəkdir. May-iyun aylarında çiçəkləyir, avqustsentyabr aylarında meyvə verir.
Mənşəyi və yayılması
Sarağan kserofil coğrafi tipinin aralıdənizi sinfinin aralıq dənizi qrupuna aiddir. Aralıq dənizi, Balkan və Kiçik Asiya ölkələri, İran, Əfqanıstan, Hindistan, Çin, Himalay, Yaponiya və Qafqazda yayılmışdır. Azərbaycanda sarağan Böyük və Kiçik Qafqazın bütün rayonlarında, Kür düzənliyində və Naxçıvanda arandan aşağı dağ qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 900 m qədər) bitir.
Ekoloji qrup və bitdiyi yerlər
Kserofitdir, dağ-kserofit bitkilik tipində rast gəlir. Əsasən quru, daşlı və qayalı yamaclarda bitir. Aran yerlərdə qırmızı ardıcla birgə seyrək meşələr əmələ gətirir.
Kimyəvi tərkibi
Sarağanın tərkibində C vitamini, flavonoid, antosian, karotinoid, qlükozidlər, eləcə də efir yağları, steroidlər və aşı maddələri vardır.
Təsiri və tətbiqi
Farmakopeyaya daxil olan ofisinal dərmanbitkisidir. Elmi və xalq təbabətində, eləcə də farmakologiyada geniş tətbiq edilir. Əsasən mədə-bağırsaq, qaraciyər, dəri, böyrək daşı, damar xəstəlikləri, habelə müxtəlif şişlər, stomatit, ishal, irinli yaralar, yanıqlar,revmatizm zamanı istifadə olunur. Antiseptik, antioksidant, ödqovucu, büzüşdürücü, yarasağaldıcı, iltihab proseslərinə qarşı təsirə malikdir.
İstifadə olunan hissələri
Müalicə məqsədi ilə bitkinin yarpaqları, qabığı və budaqları istifadə edilir.
İstifadə formaları
Cövhər, dəmləmə, məhlul və mazlar.
Digər faydalı xüsusiyyətləri və istifadəsi
Dekorativ, balverən,boyaq və efir yağlı bitkidir (yarpaqlarından alınan efir yağı ətriyyatda istifadə olunur).
İstinadlar
- Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
- Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
- Mehdiyeva N.P. «Azərbaycanın dərman florasının biomüxtəlifliyi». Bakı, 2011
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Saragan lat Cotinus sumaqkimiler fesilesine aid bitki cinsi SaraganElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste SabunagaciciceklilerFesile SumaqkimilerYarimfesile Cins SaraganBeynelxalq elmi adiCotinus Mill 1754Sekil axtarisiITIS 28799NCBI 263461EOL 71148 Cotinus coggygria Scop Saragan velge Skumpiya koggigriya Coggygria sumach smoke tree Kol ve ya agac bitkisidir Sumaqkimiler ailesine daxildir Avrasiyanin mulayim iqlimi olan zonalarinda elece de Simali Amerikanin serqinde yayilmisdir Saragani dekorativ bitki kimi elece de sari reng almaq ucun xammal kimi istifade etmek ucun becerirler Botaniki tesviriHundurluyu 1 4 m olan qabigi xirda catli kol bezen agacdir Yarpaqlari hamar sade novbeli uzunlugu 8 10 sm eni 3 7 sm yumurtavari ve ya yumru alt hissede boz qonur rengli tukludur Xirda yasimtil ag rengli cicekleri uzunlugu 20 sm catan coxsayli saxeli supurgeciklerdedir Ciceklemeden sonra cicek saplaqlari uzanir ve uzun pirpizlasmis qirmizimtil tukcuklerle ortulur Meyvesi ters yumurtavari quru meyveyanliqli ceyirdekdir May iyun aylarinda cicekleyir avqustsentyabr aylarinda meyve verir Menseyi ve yayilmasiSaragan kserofil cografi tipinin aralidenizi sinfinin araliq denizi qrupuna aiddir Araliq denizi Balkan ve Kicik Asiya olkeleri Iran Efqanistan Hindistan Cin Himalay Yaponiya ve Qafqazda yayilmisdir Azerbaycanda saragan Boyuk ve Kicik Qafqazin butun rayonlarinda Kur duzenliyinde ve Naxcivanda arandan asagi dag qursagina kimi deniz seviyyesinden 900 m qeder bitir Ekoloji qrup ve bitdiyi yerlerKserofitdir dag kserofit bitkilik tipinde rast gelir Esasen quru dasli ve qayali yamaclarda bitir Aran yerlerde qirmizi ardicla birge seyrek meseler emele getirir Kimyevi terkibiSaraganin terkibinde C vitamini flavonoid antosian karotinoid qlukozidler elece de efir yaglari steroidler ve asi maddeleri vardir Tesiri ve tetbiqiFarmakopeyaya daxil olan ofisinal dermanbitkisidir Elmi ve xalq tebabetinde elece de farmakologiyada genis tetbiq edilir Esasen mede bagirsaq qaraciyer deri boyrek dasi damar xestelikleri habele muxtelif sisler stomatit ishal irinli yaralar yaniqlar revmatizm zamani istifade olunur Antiseptik antioksidant odqovucu buzusdurucu yarasagaldici iltihab proseslerine qarsi tesire malikdir Istifade olunan hisseleriMualice meqsedi ile bitkinin yarpaqlari qabigi ve budaqlari istifade edilir Istifade formalariCovher demleme mehlul ve mazlar Diger faydali xususiyyetleri ve istifadesiDekorativ balveren boyaq ve efir yagli bitkidir yarpaqlarindan alinan efir yagi etriyyatda istifade olunur IstinadlarNureddin Eliyev Azerbaycanin derman bitkileri ve fitoterapiya Baki Elm 1998 Elsad Qurbanov Ali bitkilerin sistematikasi Baki 2009 Mehdiyeva N P Azerbaycanin derman florasinin biomuxtelifliyi Baki 2011Hemcinin baxQirmizi bag film 2016