Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Samuray (yapon. 侍, yapon dilində "buşi" (武士) sözü də işlənir) — feodal Yaponiyasında — onna-buqeyşa istisna olmaqla, iri suveren şahzadələrdən (daimyo) kiçik zadəganlara qədər dünyəvi kişi feodalları; dar və ən çox işlədilən mənada — xırda zadəganların hərbi-feodal sinfi. "Samuray" və "buşi" sözləri mənaca çox yaxın olsa da, "bu" (döyüşçü) hələ də daha geniş anlayışdır və həmişə samuraylara aid edilmir. Çox vaxt samuraylar və Avropa orta əsr cəngavərliyi arasında bir bənzətmə aparılır, lakin belə bir müqayisə əsasən düzgün deyil.
"Samuray" sözünün özü "xidmət et" felinin köhnə qeyri-müəyyən formasından gəlir (yap. 侍 ふ saburau)[1]; yəni samuray xidmət adamıdır. Samuraylar təkcə döyüşçü cəngavərlər deyil. Onlar həm daimyolarının və ya ağalarının cangüdənləri, həm də gündəlik həyatda onun xidmətçiləri idilər.
Samurayların əsas silahı iki yapon qılıncı — daisho idi. XIV–XIX əsrlərdə bunlar katana və vakizaşi idi. Bundan əlavə, samuraylar uzun yaya malik idilər Samuray zirehləri bir-birinə sıx bağlanmış bir çox lövhədən hazırlanmışdı.
Tarix
Mənşəyi
Samuraylıq, 646-cı ildə Tan İmperiyasının siyasi, bürokratik və hərbi quruluşunu mənimsəmək cəhdi olaraq həyata keçirilən Taika islahatlarından qaynaqlanır. Daimyo və samurayların bir sinif kimi inkişafına ən böyük təkan İmperator Kammu tərəfindən 8-ci əsrin sonu — 9-cu əsrin əvvəllərində, Aynulara qarşı mübarizədə kömək üçün regional klanlara müraciət edərkən verildi.
10–12-ci əsrlərdə, feodal vətəndaş qarşıdurması prosesində, nəhayət, imperator xidmətində yalnız nominal olan əhəmiyyətli hərbi qüvvələrə rəhbərlik edən suveren ailələr formalaşdı. O vaxta qədər samurayların yazılmamış əxlaq kodeksinin əsasları "Yay və At Yolu" ("Kyuba no Miti"), sonradan "Döyüşçünün Yolu" ("Bushido") əmrləri toplusuna çevrildi. Həmçinin bu dövrdə xırda zadəganların qokenin təbəqəsi meydana çıxdı.
Samurayların xüsusi bir sinif kimi ayrılmasının başlanğıcı adətən Yaponiyada Minamoto feodal evinin idarə etdiyi dövrə (1192–1333) təsadüf edir. Bundan əvvəl baş verən uzun sürən və qanlı vətəndaş müharibəsi ("Problem Gempei") Taira və Minamoto feodal evləri arasında soqunatın yaranması üçün ilkin şərtlər yaratdı.
Qızıl əsr
Samurayların qızıl dövrü ilk Sequn dövründən Onin müharibəsinə qədər olan dövr hesab olunur. Bir tərəfdən, monqollar tərəfindən işğal cəhdi nəzərə alınmasa, dinc bir dövr idi; digər tərəfdən, samurayların sayı Tokuqava dövründəki qədər çox deyildi (o zaman, demək olar ki, hər beşinci kişi yapon samuray idi), bu da samuraylara yüksək statusa sahib olmağa imkan verirdi.
Taira evini məğlub edən Minamoto no Yoritomo imperatoru ona şequn titulu verməyə məcbur etdi və qərargahının yerləşdiyi Kamakura balıqçı kəndini öz iqamətgahına çevirdi. Bundan sonra sequn ölkənin ən güclü adamına çevrildi. Bu şəxs ən yüksək rütbəli samuray və baş nazir idi. Rəsmi olaraq dövlətdə ali hakimiyyət imperatora məxsus olsa da, onun məhkəməsi müəyyən təsir imkanlarını saxlasa da, onlar öz dominant mövqelərini itirmişlər — imperator "könüllü" taxtdan əl çəkmək təhlükəsi ilə sequnun qərarları ilə razılaşmaq məcburiyyətində qalmışdı.
Yoritomo imperiyanın "sahə qərargahı" ("bakufu") adlanan yeni idarəetmə orqanını yaratdı. Sequn kimi, onun nazirlərinin və köməkçilərinin əksəriyyəti samuray idi. Bunun sayəsində samuray sinfinin ruhu Yaponiyada ictimai həyatın bütün sahələrinə nüfuz etdi.
Təcrübəli komandir Yoritomo əyalətlərdə bütün mühüm vəzifələrə Gempei müharibəsində onun etimadını qazanmış insanları təyin etdi. Bundan əlavə, hər bir vilayətdə iki yeni hərbi qubernator vəzifəsi yaradıldı. Onlar birbaşa sequnun özünün rəhbəri olduğu bakufuya hesabat verirdilər. Beləliklə, sequn və onun nazirləri ölkədə baş verənlərdən yaxşı xəbərdar idilər və lazım gələrsə, vaxtında qəti addımlar ata bilərdilər.
Təxminən yüz əlli il mövcud olan Kamakura sequnluğu Yaponiya və samuray tarixində yeni bir səhifə açdı.
Orta əsrlərdən samuray sinfinin ləğvinə qədər yetkin kişi ilə gənc oğlan arasında homoseksual münasibətlər ənənəsi — sudo mövcud idi.
Daxili müharibələr dövrü
Zaman keçdikcə hərbi qubernatorlar sequnluqdan getdikcə müstəqil oldular. Onlar zəngin torpaq sahələrini öz əllərində cəmləşdirərək iri feodallara çevrildilər. Yaponiyanın cənub-qərb əyalətlərində ailələrin statusları xüsusilə güclənmiş, bu da onların silahlı qüvvələrini əhəmiyyətli dərəcədə artırdı.
Bundan əlavə, Çin və Koreya ilə canlı ticarət sayəsində onun əsasən aparıldığı qərb və cənub-qərb əyalətlərinin feodalları xeyli zənginləşdi. Kamakura sequnluğu ayrı-ayrı samuray evlərinin möhkəmlənməsinə dözmək istəməyərək feodalların ticarət fəaliyyətinə müdaxilə edirdi ki, bu da samuray evləri arasında Kamakura sequnluğuna qarşı müxalifətin yaranmasının səbəblərindən biri idi.
Nəticədə Kamakura sequnluğu devrildi və sequn titulu Aşikaga evinin nümayəndələrinə keçdi. Yeni sülalənin ilk şogunu Aşikaga Takauji idi. Yeni şoqunatın başçısı vətəndaş qarşıdurması zamanı dağıdılmış keçmiş bakufu qərargahı olan Kamakuranı tərk etdi və bütün hökumətlə birlikdə imperiya paytaxtı Kiotoya köçdü. Bir dəfə Kiotoda sequn və nüfuzlu samuraylar təkəbbürlü saray zadəganlarına yetişmək üçün özləri üçün möhtəşəm saraylar tikməyə başladılar və tədricən dəbdəbəyə, avaralığa, imperiya sarayının intriqalarına cəlb olundular və dövlət işlərinə etinasızlıq göstərməyə başladılar.
Mərkəzləşdirilmiş hakimiyyətin zəifləməsindən əyalətlərin hərbi qubernatorları dərhal istifadə etdilər. Onlar öz samuray dəstələrini yaradaraq qonşularına basqın edirdilər ki, bu da ğz nğvbəsində vətəndaş müharibəsinin başlanmasına səbəb olmuşdu.
Orta əsr salnamələrində bu müharibənin son mərhələsi "döyüşən əyalətlər epoxası" adlanır. 1478-ci ildən 1577-ci ilə qədər davam etdi.
16-cı əsrin ortalarında vətəndaş müharibəsi nəticəsində sarsılan imperiyanın ayrı-ayrı dövlətlərə parçalanacağı görünürdü, lakin Ovara əyalətinin (Honsyu adasının mərkəzi hissəsində) Oda Nobunaqa adlı daimyo ölkənin yeni birləşməsi prosesinə başladı. İri feodallara qarşı bir neçə uğurlu hərbi yürüşlər edən və daxili müharibələrdə iştirak edən bəzi Buddist monastırlarını məğlub edən Oda Nobunaqa ölkənin mərkəzini imperator paytaxtı Kiotoya tabe edə bildi. 1573-cü ildə o, Aşikaga ailəsinin sonuncu sequnu Aşikağa Yoşiakini devirdi. Lakin Oda Nobunaqa generallarından birinin xəyanəti və üsyanı səbəbindən Yaponiyanın birləşməsini başa çatdıra bilmədi. 1583-cü ildə Kyoto məbədlərindən birində Nobunaqa ona xəyanət etmiş vassalın ordusu tərəfindən əsir düşməmək üçün seppuku etdi.
Ölkənin birləşdirilməsi işini Nobunaqanın ən bacarıqlı generallarından biri — kəndli siniflərindən olan təhsilsiz, təkəbbürlü, lakin ağıllı və iradəli Toyotomi Hideyoşi davam etdirdi. O, himayədarının işini amansız qətiyyətlə davam etdirdi və 1588-ci ilə qədər ölkəni faktiki olaraq birləşdirdi. Hideyoşinin rəhbərliyi altında aşiqarı piyada dəstəsinə cəlb edilən adi insanlar samuray sinfinə daxil edildi.
Daxili müharibələr dövründə, sinflər arasında sərhədlər qaldırılmışdı. Belə ki, Toyotomi Hideyoşi kimi adi bir insan nəinki samuray ola bilər, həm də başgicəlləndirici karyera qura bilərdi. Toyotomi Hideyoshi özü belə bir yüksəliş nümunəsidir — o, sadə bir kəndlinin oğlu olduğu üçün sequn ola bilməzdi, lakin faktiki olaraq rəsmi titula sahib olmadığına baxmayaraq sequn sayılırdı.
Bununla birlikdə, artıq Toyotomi Hideyoshi dövründə samuray sinfinin aşınması müvəqqəti olaraq dayandırıldı. Hideyoşi, xüsusi fərmanlarla samurayların imtiyazlarını təsdiqlədi və kəndlilər üçün mövsümi işlərə qadağa qoydu. 1588-ci il fərmanı ilə adi insanlara silah sahibi olmaq qəti qadağan edildi. Kəndlilərin tərksilah edildiyi "qılınc ovu" başladı.
1598-ci ildə Hideyoshi vəfat etdi, hakimiyyəti onun yerinə dövlət işlərini idarə etməli olduğu kiçik oğluna verdi. Məhz bu çevrədən avtokratiya quraraq ölkənin birləşməsini başa çatdıran adam Tokuqava İeyasu tezliklə meydana çıxdı. O, iqamətgahı kimi Edo (indiki Tokio) şəhərini seçdi, Hideyoşinin oğlunu hiylə və zorla aradan götürdü və özünü sequn elan etdi, dövrü iki yüz əlli ildən çox davam edən Tokuqava sequnlu başlad.
Qürub
Samuray zümrəsi Yaponiyada Tokuqava feodal evindən olan şequnların hakimiyyəti dövründə (1603–1867) tam şəkildə formalaşdı. O dövrdə samurayların ən imtiyazlı təbəqəsi şequnun birbaşa vassalları olan hatamoto (hərfi mənada — "bayraq altında") adlanan təbəqə idi. Hatamoto, əksər hallarda sequnun şəxsi mülklərində xidmət təbəqəsi mövqeyini tuturdu. Samurayların əsas hissəsi şahzadələrin (daimyo) vassalları idi; çox vaxt torpaqları yox idi, lakin şahzadədən düyü qismində maaş alırdılar.
Samurayın istifadə etdiyi "Buşido"nun davranış kodeksi ustaya şübhəsiz itaət və ölümə ikrah hissi aşılanmışdı. Tokuqava qanunu samuraya "hərbi təbəqənin üzvlərinə qarşı ədəbsiz davranan adi insanı" yerindəcə cəzasız olaraq öldürməyə icazə verirdi. Tokuqava evinin hakimiyyəti dövründə daxili feodal müharibələri dayandırılarkən samuray hərbi birləşmələri əsasən kəndli üsyanlarını yatırmaq üçün istifadə olunurdu.
Eyni zamanda, daimyoya əvvəllər, feodal müharibələri dövründə mövcud olan belə böyük samuray dəstələrinə ehtiyac yox idi və onların hərbi dəstələrindəki samurayların sayı azaldı. Samurayların bir hissəsi roninə çevrildi (knyazlardan vassal asılılığı dayandırılan məxfi samuray; ronin tez-tez sənətkarlıq, ticarət və digər fəaliyyətlərlə məşğul olan şəhər əhalisinin mövqeyinə keçdi). Digər samuraylar ninja — muzdlu qatillərin sıralarına qoşuldular.
Samuray sinfinin daxili parçalanması prosesi 18-ci əsrin ortalarından etibarən nəzərəçarpacaq dərəcədə intensivləşdi. Manufaktura istehsalının inkişafı və şəhər burjuaziyasının güclənməsi samurayların tədricən iqtisadi tənəzzülünə səbəb oldu. Getdikcə daha çox samuray və hətta güclü daimyo sələmçilərdən borc asılılığına düşdü.
Samuraylarda cəmiyyətdə yarandığı qəribə mövqeləri ilə yaranan bir növ natamamlıq kompleksi sonralar ənənəvi ruhani dəyərlərə artan həvəsdə ifadə tapdı Hər yerdə müxtəlif döyüş sənətləri məktəbləri yarandı. Zen fəlsəfəsinə, çay mərasiminə, rəsm və qravüraya, daxili müharibələr zamanı sönmüş maraq yeni güclə alovlandı.
Bir çox samuray, hətta ronin vəzifəsinə keçmədən ticarətlə, sənətkarlıq və s. ilə məşğul olurdu. Sıravi samuraylar 1868–1889-cu illərdə Meiji islahatlarında mühüm rol oynamışdır. Onun dövründə digər feodal mülkləri kimi samuray mülkü də ləğv edildi (şizoku mülkü orta və kiçik samuraylardan formalaşdı), lakin samuraylar imtiyazlı mövqelərini itirmədilər.
Hətta Tokuqavanın dövründə faktiki olaraq torpağa (qoşi) sahib olan samurayların əhəmiyyətli bir hissəsi 1872–1873-cü illərin aqrar qanunlarından sonra bu torpağın qanuni sahibinə çevrilərək "yeni mülkədarlar" adlandırılanların bir hissəsinə çevrildi. Keçmiş samuraylar əsasən ordu və donanma zabitlərinə çevrildilər. Buşido kodu, samuray şücaətinin və ənənələrinin tərənnümü, müharibə kultu — bütün bunlar II Dünya Müharibəsi başlamazdan əvvəl militarist Yaponiyanın ideologiyasının tərkib hissəsinə çevrildi. "Samuray" termini bəzən Yaponiya ordusunun əməkdaşlarına aid edilirdi, lakin 1947-ci ildə Yaponiya silahlı qüvvələrinin ləğvindən sonra o, nəhayət, tarixə düşdü.
Samurayların tərbiyəsi
Ailədə tərbiyə və müəllimin rəhbərliyi — bu iki əsas amil, samuray gənclərinin tərbiyəsini formalaşdırırdı. Bu dünyagörüşə görə ölümə, qorxu və ağrıya buddistlərin biganəliyi, konfutsi fəlsəfəsində övladların itaəti və sırf yapon əsası — öz feodalına sədaqət kimi ideyalarla formalaşan ideal döyüşçü obrazı yaradılırdı. Ailə və ustad, İlk növbədə, yeniyetmə şəxsiyyətinin formalaşması qayğısına qalır, cəsarət və mərdlik, dözüm və səbir inkişaf etdirirdi. Təlimdən əlavə, gələcək samuraylar qorxmaz və cəsarətli böyüdülürdülər, başqa sözlə, onlarda samuraylar arasında ən vacib fəzilətlərdən sayılan, döyüşçünün başqasının həyatı üçün öz həyatına etinasızlıq göstərə biləcəyi keyfiyyətləri inkişaf etdirdilər. Belə bir xarakter əfsanəvi qəhrəmanların, məşhur hərbi rəhbərlərin və samurayların cəsarəti və döyüşkənliyi haqqında hekayələr və hekayələr oxumaqla, teatr tamaşalarına baxmaqla inkişaf etdirilmişdir. Çox vaxt ata gələcək döyüşçünün cəsarətini inkişaf etdirmək üçün gecə qəbiristanlığa və ya pis şöhrət ilə tanınan bir yerə getməyi əmr edirdi (pis ruhların "yaşadığı" və s.). Balaca oğlanların ictimai cəzalara və edamlar keçirilən yerlərə baş çəkmələri, habelə cinayətkarların kəsilmiş başlarının gecə vaxtlarında müayinəsi zamanı burada olduqlarını sübut kimi həmin yerdə işarənin qoyulması kimi prosedurlar yerinə yetirilirdi. Gənclərdə səbir və dözümlülük inkişaf etdirmək üçün onları dözülməz ağır iş görməyə, gecələri yuxusuz keçirməyə (təhsil tanrılarının bayramlarında), qışda ayaqyalın gəzməyə, tezdən durmağa məcbur edilməsi və yaxud yeməkdən məhrum edilməsi faydalı hesab olunurdu.
Busido
Orta əsr Yaponiyasında samuraylar üçün etika kodeksi. Kodeks XI–XIV əsrlər dövründə meydana çıxdı və Tokuqava sequnluğunun ilk illərində rəsmiləşdirildi.
Əgər samuray davranış qaydalarına əməl etmirsə, o, biabırçılıqla samuray sıralarından xaric edilir və ya törədirdi.
Sosial tərkib
- Sequn — irsən hərbi diktator
- Dayme — samurayların knyazları
- Seme — daymenin vassalları olan daha kiçik feodallar
- Baysin və dan — kiçik feodallar
- Hatamoto -sequn və ya daymenin şəxsi samurayları, bayraqdarlar
- Qokeinin — sequnun şəxsi samurayları
- Keinin — sıravi samuraylar
- Dzi — samuray — maaş əvəzinə əldə etdiyi torpaq sahəsi balaca olduğundan özü kənd fəaliyyəti ilə məşğul olan samuray
- Ronin — sahibi olmayan samuray.
Mənbə
- http://wsemir.com/33151-samuraylar-haqqinda-mlumat.html 2016-03-11 at the Wayback Machine
Ədəbiyyat
- {{kitab|müəllif = Stephen Turnbull|заглавие=The Samurai: A Military History
- Hiroaki Sato. Samuraylar: Tarix və əfsanələr
- Brayant E. Samuraylar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Samuray yapon 侍 yapon dilinde busi 武士 sozu de islenir feodal Yaponiyasinda onna buqeysa istisna olmaqla iri suveren sahzadelerden daimyo kicik zadeganlara qeder dunyevi kisi feodallari dar ve en cox isledilen menada xirda zadeganlarin herbi feodal sinfi Samuray ve busi sozleri menaca cox yaxin olsa da bu doyuscu hele de daha genis anlayisdir ve hemise samuraylara aid edilmir Cox vaxt samuraylar ve Avropa orta esr cengaverliyi arasinda bir benzetme aparilir lakin bele bir muqayise esasen duzgun deyil Silahli samuray 1860 ci il Samuray sozunun ozu xidmet et felinin kohne qeyri mueyyen formasindan gelir yap 侍 ふ saburau 1 yeni samuray xidmet adamidir Samuraylar tekce doyuscu cengaverler deyil Onlar hem daimyolarinin ve ya agalarinin cangudenleri hem de gundelik heyatda onun xidmetcileri idiler Samuraylarin esas silahi iki yapon qilinci daisho idi XIV XIX esrlerde bunlar katana ve vakizasi idi Bundan elave samuraylar uzun yaya malik idiler Samuray zirehleri bir birine six baglanmis bir cox lovheden hazirlanmisdi TarixMenseyi Samuraylar Samurayliq 646 ci ilde Tan Imperiyasinin siyasi burokratik ve herbi qurulusunu menimsemek cehdi olaraq heyata kecirilen Taika islahatlarindan qaynaqlanir Daimyo ve samuraylarin bir sinif kimi inkisafina en boyuk tekan Imperator Kammu terefinden 8 ci esrin sonu 9 cu esrin evvellerinde Aynulara qarsi mubarizede komek ucun regional klanlara muraciet ederken verildi 10 12 ci esrlerde feodal vetendas qarsidurmasi prosesinde nehayet imperator xidmetinde yalniz nominal olan ehemiyyetli herbi quvvelere rehberlik eden suveren aileler formalasdi O vaxta qeder samuraylarin yazilmamis exlaq kodeksinin esaslari Yay ve At Yolu Kyuba no Miti sonradan Doyuscunun Yolu Bushido emrleri toplusuna cevrildi Hemcinin bu dovrde xirda zadeganlarin qokenin tebeqesi meydana cixdi Samuraylarin xususi bir sinif kimi ayrilmasinin baslangici adeten Yaponiyada Minamoto feodal evinin idare etdiyi dovre 1192 1333 tesaduf edir Bundan evvel bas veren uzun suren ve qanli vetendas muharibesi Problem Gempei Taira ve Minamoto feodal evleri arasinda soqunatin yaranmasi ucun ilkin sertler yaratdi Qizil esrSamuraylar Samuraylarin qizil dovru ilk Sequn dovrunden Onin muharibesine qeder olan dovr hesab olunur Bir terefden monqollar terefinden isgal cehdi nezere alinmasa dinc bir dovr idi diger terefden samuraylarin sayi Tokuqava dovrundeki qeder cox deyildi o zaman demek olar ki her besinci kisi yapon samuray idi bu da samuraylara yuksek statusa sahib olmaga imkan verirdi Taira evini meglub eden Minamoto no Yoritomo imperatoru ona sequn titulu vermeye mecbur etdi ve qerargahinin yerlesdiyi Kamakura baliqci kendini oz iqametgahina cevirdi Bundan sonra sequn olkenin en guclu adamina cevrildi Bu sexs en yuksek rutbeli samuray ve bas nazir idi Resmi olaraq dovletde ali hakimiyyet imperatora mexsus olsa da onun mehkemesi mueyyen tesir imkanlarini saxlasa da onlar oz dominant movqelerini itirmisler imperator konullu taxtdan el cekmek tehlukesi ile sequnun qerarlari ile razilasmaq mecburiyyetinde qalmisdi Yoritomo imperiyanin sahe qerargahi bakufu adlanan yeni idareetme orqanini yaratdi Sequn kimi onun nazirlerinin ve komekcilerinin ekseriyyeti samuray idi Bunun sayesinde samuray sinfinin ruhu Yaponiyada ictimai heyatin butun sahelerine nufuz etdi Tecrubeli komandir Yoritomo eyaletlerde butun muhum vezifelere Gempei muharibesinde onun etimadini qazanmis insanlari teyin etdi Bundan elave her bir vilayetde iki yeni herbi qubernator vezifesi yaradildi Onlar birbasa sequnun ozunun rehberi oldugu bakufuya hesabat verirdiler Belelikle sequn ve onun nazirleri olkede bas verenlerden yaxsi xeberdar idiler ve lazim gelerse vaxtinda qeti addimlar ata bilerdiler Texminen yuz elli il movcud olan Kamakura sequnlugu Yaponiya ve samuray tarixinde yeni bir sehife acdi Orta esrlerden samuray sinfinin legvine qeder yetkin kisi ile genc oglan arasinda homoseksual munasibetler enenesi sudo movcud idi Daxili muharibeler dovruZaman kecdikce herbi qubernatorlar sequnluqdan getdikce musteqil oldular Onlar zengin torpaq sahelerini oz ellerinde cemlesdirerek iri feodallara cevrildiler Yaponiyanin cenub qerb eyaletlerinde ailelerin statuslari xususile guclenmis bu da onlarin silahli quvvelerini ehemiyyetli derecede artirdi Bundan elave Cin ve Koreya ile canli ticaret sayesinde onun esasen aparildigi qerb ve cenub qerb eyaletlerinin feodallari xeyli zenginlesdi Kamakura sequnlugu ayri ayri samuray evlerinin mohkemlenmesine dozmek istemeyerek feodallarin ticaret fealiyyetine mudaxile edirdi ki bu da samuray evleri arasinda Kamakura sequnluguna qarsi muxalifetin yaranmasinin sebeblerinden biri idi Neticede Kamakura sequnlugu devrildi ve sequn titulu Asikaga evinin numayendelerine kecdi Yeni sulalenin ilk sogunu Asikaga Takauji idi Yeni soqunatin bascisi vetendas qarsidurmasi zamani dagidilmis kecmis bakufu qerargahi olan Kamakurani terk etdi ve butun hokumetle birlikde imperiya paytaxti Kiotoya kocdu Bir defe Kiotoda sequn ve nufuzlu samuraylar tekebburlu saray zadeganlarina yetismek ucun ozleri ucun mohtesem saraylar tikmeye basladilar ve tedricen debdebeye avaraliga imperiya sarayinin intriqalarina celb olundular ve dovlet islerine etinasizliq gostermeye basladilar Merkezlesdirilmis hakimiyyetin zeiflemesinden eyaletlerin herbi qubernatorlari derhal istifade etdiler Onlar oz samuray destelerini yaradaraq qonsularina basqin edirdiler ki bu da gz ngvbesinde vetendas muharibesinin baslanmasina sebeb olmusdu Orta esr salnamelerinde bu muharibenin son merhelesi doyusen eyaletler epoxasi adlanir 1478 ci ilden 1577 ci ile qeder davam etdi 16 ci esrin ortalarinda vetendas muharibesi neticesinde sarsilan imperiyanin ayri ayri dovletlere parcalanacagi gorunurdu lakin Ovara eyaletinin Honsyu adasinin merkezi hissesinde Oda Nobunaqa adli daimyo olkenin yeni birlesmesi prosesine basladi Iri feodallara qarsi bir nece ugurlu herbi yurusler eden ve daxili muharibelerde istirak eden bezi Buddist monastirlarini meglub eden Oda Nobunaqa olkenin merkezini imperator paytaxti Kiotoya tabe ede bildi 1573 cu ilde o Asikaga ailesinin sonuncu sequnu Asikaga Yosiakini devirdi Lakin Oda Nobunaqa generallarindan birinin xeyaneti ve usyani sebebinden Yaponiyanin birlesmesini basa catdira bilmedi 1583 cu ilde Kyoto mebedlerinden birinde Nobunaqa ona xeyanet etmis vassalin ordusu terefinden esir dusmemek ucun seppuku etdi Olkenin birlesdirilmesi isini Nobunaqanin en bacariqli generallarindan biri kendli siniflerinden olan tehsilsiz tekebburlu lakin agilli ve iradeli Toyotomi Hideyosi davam etdirdi O himayedarinin isini amansiz qetiyyetle davam etdirdi ve 1588 ci ile qeder olkeni faktiki olaraq birlesdirdi Hideyosinin rehberliyi altinda asiqari piyada destesine celb edilen adi insanlar samuray sinfine daxil edildi Daxili muharibeler dovrunde sinfler arasinda serhedler qaldirilmisdi Bele ki Toyotomi Hideyosi kimi adi bir insan neinki samuray ola biler hem de basgicellendirici karyera qura bilerdi Toyotomi Hideyoshi ozu bele bir yukselis numunesidir o sade bir kendlinin oglu oldugu ucun sequn ola bilmezdi lakin faktiki olaraq resmi titula sahib olmadigina baxmayaraq sequn sayilirdi Bununla birlikde artiq Toyotomi Hideyoshi dovrunde samuray sinfinin asinmasi muveqqeti olaraq dayandirildi Hideyosi xususi fermanlarla samuraylarin imtiyazlarini tesdiqledi ve kendliler ucun movsumi islere qadaga qoydu 1588 ci il fermani ile adi insanlara silah sahibi olmaq qeti qadagan edildi Kendlilerin terksilah edildiyi qilinc ovu basladi 1598 ci ilde Hideyoshi vefat etdi hakimiyyeti onun yerine dovlet islerini idare etmeli oldugu kicik ogluna verdi Mehz bu cevreden avtokratiya quraraq olkenin birlesmesini basa catdiran adam Tokuqava Ieyasu tezlikle meydana cixdi O iqametgahi kimi Edo indiki Tokio seherini secdi Hideyosinin oglunu hiyle ve zorla aradan goturdu ve ozunu sequn elan etdi dovru iki yuz elli ilden cox davam eden Tokuqava sequnlu baslad QurubSamuray zumresi Yaponiyada Tokuqava feodal evinden olan sequnlarin hakimiyyeti dovrunde 1603 1867 tam sekilde formalasdi O dovrde samuraylarin en imtiyazli tebeqesi sequnun birbasa vassallari olan hatamoto herfi menada bayraq altinda adlanan tebeqe idi Hatamoto ekser hallarda sequnun sexsi mulklerinde xidmet tebeqesi movqeyini tuturdu Samuraylarin esas hissesi sahzadelerin daimyo vassallari idi cox vaxt torpaqlari yox idi lakin sahzadeden duyu qisminde maas alirdilar Samurayin istifade etdiyi Busido nun davranis kodeksi ustaya subhesiz itaet ve olume ikrah hissi asilanmisdi Tokuqava qanunu samuraya herbi tebeqenin uzvlerine qarsi edebsiz davranan adi insani yerindece cezasiz olaraq oldurmeye icaze verirdi Tokuqava evinin hakimiyyeti dovrunde daxili feodal muharibeleri dayandirilarken samuray herbi birlesmeleri esasen kendli usyanlarini yatirmaq ucun istifade olunurdu Eyni zamanda daimyoya evveller feodal muharibeleri dovrunde movcud olan bele boyuk samuray destelerine ehtiyac yox idi ve onlarin herbi destelerindeki samuraylarin sayi azaldi Samuraylarin bir hissesi ronine cevrildi knyazlardan vassal asililigi dayandirilan mexfi samuray ronin tez tez senetkarliq ticaret ve diger fealiyyetlerle mesgul olan seher ehalisinin movqeyine kecdi Diger samuraylar ninja muzdlu qatillerin siralarina qosuldular Samuray sinfinin daxili parcalanmasi prosesi 18 ci esrin ortalarindan etibaren nezerecarpacaq derecede intensivlesdi Manufaktura istehsalinin inkisafi ve seher burjuaziyasinin guclenmesi samuraylarin tedricen iqtisadi tenezzulune sebeb oldu Getdikce daha cox samuray ve hetta guclu daimyo selemcilerden borc asililigina dusdu Samuraylarda cemiyyetde yarandigi qeribe movqeleri ile yaranan bir nov natamamliq kompleksi sonralar enenevi ruhani deyerlere artan hevesde ifade tapdi Her yerde muxtelif doyus senetleri mektebleri yarandi Zen felsefesine cay merasimine resm ve qravuraya daxili muharibeler zamani sonmus maraq yeni gucle alovlandi Bir cox samuray hetta ronin vezifesine kecmeden ticaretle senetkarliq ve s ile mesgul olurdu Siravi samuraylar 1868 1889 cu illerde Meiji islahatlarinda muhum rol oynamisdir Onun dovrunde diger feodal mulkleri kimi samuray mulku de legv edildi sizoku mulku orta ve kicik samuraylardan formalasdi lakin samuraylar imtiyazli movqelerini itirmediler Hetta Tokuqavanin dovrunde faktiki olaraq torpaga qosi sahib olan samuraylarin ehemiyyetli bir hissesi 1872 1873 cu illerin aqrar qanunlarindan sonra bu torpagin qanuni sahibine cevrilerek yeni mulkedarlar adlandirilanlarin bir hissesine cevrildi Kecmis samuraylar esasen ordu ve donanma zabitlerine cevrildiler Busido kodu samuray sucaetinin ve enenelerinin terennumu muharibe kultu butun bunlar II Dunya Muharibesi baslamazdan evvel militarist Yaponiyanin ideologiyasinin terkib hissesine cevrildi Samuray termini bezen Yaponiya ordusunun emekdaslarina aid edilirdi lakin 1947 ci ilde Yaponiya silahli quvvelerinin legvinden sonra o nehayet tarixe dusdu Samuraylarin terbiyesiAilede terbiye ve muellimin rehberliyi bu iki esas amil samuray genclerinin terbiyesini formalasdirirdi Bu dunyagoruse gore olume qorxu ve agriya buddistlerin biganeliyi konfutsi felsefesinde ovladlarin itaeti ve sirf yapon esasi oz feodalina sedaqet kimi ideyalarla formalasan ideal doyuscu obrazi yaradilirdi Aile ve ustad Ilk novbede yeniyetme sexsiyyetinin formalasmasi qaygisina qalir cesaret ve merdlik dozum ve sebir inkisaf etdirirdi Telimden elave gelecek samuraylar qorxmaz ve cesaretli boyudulurduler basqa sozle onlarda samuraylar arasinda en vacib feziletlerden sayilan doyuscunun basqasinin heyati ucun oz heyatina etinasizliq gostere bileceyi keyfiyyetleri inkisaf etdirdiler Bele bir xarakter efsanevi qehremanlarin meshur herbi rehberlerin ve samuraylarin cesareti ve doyuskenliyi haqqinda hekayeler ve hekayeler oxumaqla teatr tamasalarina baxmaqla inkisaf etdirilmisdir Cox vaxt ata gelecek doyuscunun cesaretini inkisaf etdirmek ucun gece qebiristanliga ve ya pis sohret ile taninan bir yere getmeyi emr edirdi pis ruhlarin yasadigi ve s Balaca oglanlarin ictimai cezalara ve edamlar kecirilen yerlere bas cekmeleri habele cinayetkarlarin kesilmis baslarinin gece vaxtlarinda muayinesi zamani burada olduqlarini subut kimi hemin yerde isarenin qoyulmasi kimi prosedurlar yerine yetirilirdi Genclerde sebir ve dozumluluk inkisaf etdirmek ucun onlari dozulmez agir is gormeye geceleri yuxusuz kecirmeye tehsil tanrilarinin bayramlarinda qisda ayaqyalin gezmeye tezden durmaga mecbur edilmesi ve yaxud yemekden mehrum edilmesi faydali hesab olunurdu BusidoEsas meqale Busido Orta esr Yaponiyasinda samuraylar ucun etika kodeksi Kodeks XI XIV esrler dovrunde meydana cixdi ve Tokuqava sequnlugunun ilk illerinde resmilesdirildi Eger samuray davranis qaydalarina emel etmirse o biabirciliqla samuray siralarindan xaric edilir ve ya toredirdi Sosial terkibSequn irsen herbi diktator Dayme samuraylarin knyazlari Seme daymenin vassallari olan daha kicik feodallar Baysin ve dan kicik feodallar Hatamoto sequn ve ya daymenin sexsi samuraylari bayraqdarlar Qokeinin sequnun sexsi samuraylari Keinin siravi samuraylar Dzi samuray maas evezine elde etdiyi torpaq sahesi balaca oldugundan ozu kend fealiyyeti ile mesgul olan samuray Ronin sahibi olmayan samuray Menbehttp wsemir com 33151 samuraylar haqqinda mlumat html 2016 03 11 at the Wayback MachineEdebiyyat kitab muellif Stephen Turnbull zaglavie The Samurai A Military History Hiroaki Sato Samuraylar Tarix ve efsaneler Brayant E Samuraylar