Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
SSRİ tarixi (rus. История СССР) — 1922–1991-ci illərdə mövcud olmuş SSRİ dövlətinin tarixi.
1922–1953-cü illər
1953–1985-ci illər
1985–1991
11 mart 1985-ci ildə Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Birinci katibi vəzifəsinə Mixail Qorbaçov təyin olunur 24 fevral 1985-ci il, M. Qorbaçov Rusiya Federasiyası Ali Sovetinə və yerli sovetlərə seçkilərdə səs verir. 2 həftədən sonra Sov.İKP Siyasi Bürosunun üzvü olan Qorbaçov Baş katib seçilir. 19 noyabr 1985-ci ildə İsveçrədə M. Qorbaçov Cenevrə sammitində ilk dəfə olaraq ABŞ prezidenti Ronald Reyqanla görüşür. Ardınca 25 fevral, 1986-cı ildə Kommunist Partiyasının 27-ci qurultayında Qorbaçov aşkarlıq siyasətini elan edir. 2 aprel, 1986-cı ildə Yakutskda yerli yakutlarla miqrant rusiyalılar arasında toqquşma baş verir. Bu münaqişə Qorbaçov hakimiyyətə gələndən sonra etnik zəmində ilk münaqişə sayılır. 26 aprel, 1986-cı ildə partlayış nəticəsində Çernobıl atom elektrik stansiyası tamamilə dağılır. 16 dekabr, 1986-cı ildə məşhur dissident Andrey Saxarov ev dustaqlığından azad olunur, onun Qorki sürgünündən Moskvaya qayıtmasına icazə verilir. 16–19 dekabr, 1986-cı ildə Almatıda Jeltoqsan iğtişaşları baş verir. Qazaxıstan Kommunist partiyasının birinci katibi vəzifəsinə Kumayevin yerinə millətcə rus Gennadiy Kolbinin təyin edilməsinə qazax gənclər etiraz etdilər. Etirazları yatırarkən yüzlərlə adam yaralandı, ölənlər oldu. 27 yanvar, 1987-ci ildə Qorbaçov Mərkəzi Komitənin plenumunda yenidənqurma (perestroyka) siyasətini elan edir. İyun-iyul, 1987-ci ildə Krım tatarlarının Qızıl Meydanda kütləvi etiraz aksiyaları zamanı onlar öz torpaqlarına qayıtmağı tələb edirdilər. Bu, Sovet İttifaqında ilk təşkil olunmuş etnik aksiya idi. Xarici media, xüsusilə Azadlıq radiosu, Amerikanın səsi and BBC bu aksiya barədə geniş məlumat verəndən sonra Sovet mətbuatı hadisə haqda kiçik məlumat verməyə məcbur oldu. Sonda Krlm tatarları Sovet rəhbərliyi ilə görüşüb tələblərini çatdıra bildilər. 21 oktyabr, 1987-ci ildə Kommunist partiyası Moskva şəhər komitəsinin sədri və Siyasi Büro üzvü Boris Yeltsin Mərkəzi Komitənin iclasında islahatların tempinin zəif olmasına görə Qorbaçovu sərt tənqid edir. 11 noyabrda Yeltsin partiya vəzifələrindən çıxarılır. 8 dekabrda Vaşinqtonda Reyqan-Qorbaçov sammiti keçirilir. Avropada orta-mənzilli nüvə silahlarının ləğvinə dair İNF sazişi imzalanır. 15 yanvar 1988-ci ildə Kişinyovda Moldova SSR-də Alekse Mateevice adına Ədəbiyyat Klubunun yaradılması, sonradan bu klub Moldova Xalq Cəbhəsinin ziyalı özəyinə çevrildi. Alekse Mateevice (1888–1917) Rumın şairi və "Limba Noastra"nın (Bizim dilimiz) müəllifidir. O, həm də Bessarabiyada yerli əhalinin rumın mənsubiyyətini güclü dəstəkləyənlərdən olub. Fevral ayında Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayətinin yerli soveti SSRİ Ali Sovetinə müraciət edərək Ermənistan Sovet Sosialist respublikasına daxil olmaq istəyir. İrəvanda yüz minlərlə erməni küçələrə çıxıb bu təklifə dəstəyini bildirir və qeyri-formal təşkilat olan "Qarabağ Komitəsi" formalaşır. Ermənilərlə toqquşmada bir azərbaycanlının ölümü barədə sovet mediasının yazdıqları Bakıdan şimalda yerləşən Sumqayıt şəhərində ermənilər əleyhinə kütləvi çıxışlara səbəb olub. Rəsmi xəbərlərdə 30 nəfərin öldüyü deyilir, ermənilər bu rəqəmin daha yüksək olduğunu iddia edirlər. Mart ayında Dağlıq Qarabağ Vilayət sovetinin qərarına cavab olaraq baş katib Mixail Qorbaçov bəyan edir ki, sovet respublikalarının sərhədləri dəyişməzdir. Moskva Dağlıq Qarabağa yardım və investisiya paketi elan edir.
14 aprel 1988-ci ildə 1989-cu il fevralın 15-cən sovet əsgərlərinin Əfqanıstandan çıxarılmasına dair Cenevrə Sazişi imzalanıb. SovİKP-nin 19-cu Qurultayında Qorbaçov Xalq Deputatları Sovetinə seçkiləri elan edir. Sentyabr-oktyabr aylarında etnik təmizləmələrdən sonra, Dağlıq Qarabağ və Ermənistandan azərbaycanlılar Azərbaycana qaçır. Dekabr ayında Qarabağ Komitəsinin üzvləri həbs olunub Moskvaya aparılır, orada onları 1989-cu ilin mayına kimi həbsdə saxlayırlar. yanvar 1989-cu ildə Moskva Dağlıq Qarabağ Muxtar Vilayəti üzərində birbaşa idarəçilik təqdim edir, ancaq noyabrın sonunda onu götürür. Sovet ordusunun müdaxiləsi Azərbaycan və Ermənistan arasında vəziyyəti daha da gərginləşdirir. 16 fevral 1989-cu ildə Ukraynanın Perstroyka üğrunda Xalq Hərəkatı manifestini dərc edib milli dirçəlişə və müstəqilliyə çağırır. Mart ayında Xalq Deputatları Sovetinə keçirilən seçkilərdə anti-kommunistlər böyük uğur qazanır: Boris Yeltsin, Andrey Saxarov, Anatoly Sobçak və digər demokratlar Sovet parlamentində yer qazanırlar. 9 apreldə Sovet qoşunları Tbilisidə müstəqillik nümayişləri iştirakçılarına hücum edir, 20 nəfər ölür. 20 mayda Moldovada Xalq Hərəkatının yaradılması tələb olunur. 25 may-9 iyunda Xalq Deputatları Sovetinin ilk iclası keçirilir. Canlı televiziya yayımında Saxarov Qorbaçovla toqquşur. İyun-iyul aylarında Qarabağ ermənilərinin separatçılıq tələbinə etiraz olaraq Bakıda kütləvi etiraz nümayişlərinə səbəb olur. Bu nümayişlərdə qeyri-formal təşkilat Azərbaycan Xalq Cəbhəsi yaranır (16 iyul 1989). Avqust ayında Azərbaycandan Ermənistan və Dağlıq Qarabağa gedən dəmiryol nəqliyyatının hərəkəti dayandırılır. 23 avqustda Baltik respublikalarının sakinləri 600 km-lik insan zənciri qurmaqla Molotov-Ribbentrop paktının 50-ci ildönümünü qeyd edirlər. Tədbirdə 1 milyon insan iştirak edib. 9 noyabrda Berlin Divarı dağıdılır. 2–3 dekabrda Qorbaçov və ABŞ prezidenti Corc Buş Malta samitində Soyuq Müharibənin bitdiyini elan edirlər. 14 dekabrda Andrey Saxarov Xalq Deputatları Sovetində münaqişəli iclasdan qayıdandan sonra vəfat edir.
yanvar 1990-cı ildə Sovet rəhbərliyi Dağlıq Qarabağda və Ermənistan-Azərbaycan sərhəddində fövqəladə vəziyyət elan edir. 19–20 yanvarda Qara yanvar hadisələri zamanı Sovet ordusu Bakıda nümayişçilərə hücum edir. Müxtəlif rəqəmlərə görə, hadisələrdə 93–300 adam ölüb. 22 yanvarda üç milyon ukraynalı ölkənin qərbi Lvov şəhərindən paytaxt Kiyevə doğru insan zənciri qurmaqla Birləşmə Gününü 71-ci ildönümünü qeyd edir. Həmin gün Ukrayna Milli Respublikası ilə Qərbi Ukrayna Milli respublikası bir ölkə kimi birləşib. 7 fevralda Mərkəzi Komitə Konstitusiyanın 6-cı maddəsini ləğv edir, bununla Kommunist partiyasının hakimiyyət üzərindəki monopoliyası götürülüb. Ali Sovetin deputatı Boris Yeltsin fevralın 4-də Moskvanın Qızıl meydanındakı mitinqdə çıxış edir. Sovet ittifaqının demokratikləşməsi tələbi ilə keçirilən bu mitinqdə yüz minlərlə adam iştirak edirdi. 12 fevralda Tacikistanda baş verən qanlı iğtişaşlarda 28 nəfər həlak olur. Düşənbədə sovet ordusu ilə etirazçılar arasındakı toqquşmalara baxmayaraq mərkəzi meydana dindarların kütləvi ibadəti keçirlir. 11 mart, 1990-cı ildə Litva müstəqilliyini elan edən ilk sovet respublikası olur. 15 martda Xalq Deputatları Soveti Mixail Qorbaçovu SSRİ-nin prezidenti seçir. Mixail Qorbaçov ilk Sovet prezidenti kimi and içir. 4 may 1990-cı ildə Latviya müstəqilliyini elan edir. 12 iyun 1990-cı ildə Rusiya Sovet Federal Sosialist Respublikası (RSFSR) SSRİ-dən ayrıldığını elan edir. 23 iyun 1990-cı ildə Moldova SSR SSRİ-dən ayrıldığını elan edir. 1–11 iyulda Qorbaçov Kommunist Partiyasının 28-ci və sonuncu qurultayında yenidən baş katib seçilir. 15–16 iyulda Qorbaçovla Qərbi Almaniyanın kansleri Helmut Kol birləşmiş Almaniyanın NATO-ya qoşulması barədə razılıq əldə edir. 16 iyulda Ukrayna Ali Soveti Milli Suverenlik Bəyannaməsini qəbul edir. Sənəddə Ukrayna vətəndaşlığı, iqtisadi, mədəni və təhsil müstəqilliyi bəyan edilir. 27 iyul 1990-cı ildə Belarus müstəqilliyini elan edir. 23 avqust 1990-cı ildə Ermənistan müstəqilliyini elan edir. 30 avqust, 1990-cı ildə Tatarstan Ali Məclisi suverenlik aktını qəbul edir, (Rusiyadan ayrı) qanunlarının aliliyini elan edir. 2 sentyabrda Tiraspolda Moskvanın dəstəklədiyi yerli elita Dnestryanı Moldova SSR-in yaradıldığını elan edir. Moldovanın birliyi və separatçı Dnestryanı regionun müstəqilliyini dəstəkləyənlər arasında toqquşma baş verir. 25 oktyabr 1990-cı ildə Qazaxıstan SSRİ-dən ayrıldığını elan edir. 23–25 noyabr Çeçen xalqının Ümummilli Konqresi Qroznıda 1.000 nümayəndə ilə toplaşır. General Cövhər Dudayev İcra Komitəsinin sədri seçilir. Cövhər Dudayev çeçen prezidenti kimi and içir. 27 noyabrda Çeçen-İnquş Respublikası müstəqil elan olunur. 15 dekabr 1990-cı ildə Qırğız parlamenti ölkənin rəsmi adından 'Sovet' və 'Sosialist' sözlərini çıxarandan sonra, SSRİ-dən suverenliyini elan edir.
11–13 yanvar 1991-ci ildə Vilnüsda yanvar hadisələri baş verir. Sovet əsgərləri 13 nəfəri öldürür. 13–20 yanvarda Kommunist qüvvələr Litva və Latviyada demokratik qüvvələr əleyhinə çevrilişə cəhd edir. Riqada Azadlıq heykəli önündə barrikadalar qurulur. Minlərlə silahsız insan sovet ordusuna qarşı dayanır. Mart ayında Qorbaçovun SSRİ-nin yenidən Birləşməsinə (Saxlanmasına) dair Sazişi referendumda qəbul olunur.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin SSRI tarixi rus Istoriya SSSR 1922 1991 ci illerde movcud olmus SSRI dovletinin tarixi 1922 1953 cu iller1953 1985 ci iller1985 199111 mart 1985 ci ilde Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasinin Birinci katibi vezifesine Mixail Qorbacov teyin olunur 24 fevral 1985 ci il M Qorbacov Rusiya Federasiyasi Ali Sovetine ve yerli sovetlere seckilerde ses verir 2 hefteden sonra Sov IKP Siyasi Burosunun uzvu olan Qorbacov Bas katib secilir 19 noyabr 1985 ci ilde Isvecrede M Qorbacov Cenevre sammitinde ilk defe olaraq ABS prezidenti Ronald Reyqanla gorusur Ardinca 25 fevral 1986 ci ilde Kommunist Partiyasinin 27 ci qurultayinda Qorbacov askarliq siyasetini elan edir 2 aprel 1986 ci ilde Yakutskda yerli yakutlarla miqrant rusiyalilar arasinda toqqusma bas verir Bu munaqise Qorbacov hakimiyyete gelenden sonra etnik zeminde ilk munaqise sayilir 26 aprel 1986 ci ilde partlayis neticesinde Cernobil atom elektrik stansiyasi tamamile dagilir 16 dekabr 1986 ci ilde meshur dissident Andrey Saxarov ev dustaqligindan azad olunur onun Qorki surgununden Moskvaya qayitmasina icaze verilir 16 19 dekabr 1986 ci ilde Almatida Jeltoqsan igtisaslari bas verir Qazaxistan Kommunist partiyasinin birinci katibi vezifesine Kumayevin yerine milletce rus Gennadiy Kolbinin teyin edilmesine qazax gencler etiraz etdiler Etirazlari yatirarken yuzlerle adam yaralandi olenler oldu 27 yanvar 1987 ci ilde Qorbacov Merkezi Komitenin plenumunda yenidenqurma perestroyka siyasetini elan edir Iyun iyul 1987 ci ilde Krim tatarlarinin Qizil Meydanda kutlevi etiraz aksiyalari zamani onlar oz torpaqlarina qayitmagi teleb edirdiler Bu Sovet Ittifaqinda ilk teskil olunmus etnik aksiya idi Xarici media xususile Azadliq radiosu Amerikanin sesi and BBC bu aksiya barede genis melumat verenden sonra Sovet metbuati hadise haqda kicik melumat vermeye mecbur oldu Sonda Krlm tatarlari Sovet rehberliyi ile gorusub teleblerini catdira bildiler 21 oktyabr 1987 ci ilde Kommunist partiyasi Moskva seher komitesinin sedri ve Siyasi Buro uzvu Boris Yeltsin Merkezi Komitenin iclasinda islahatlarin tempinin zeif olmasina gore Qorbacovu sert tenqid edir 11 noyabrda Yeltsin partiya vezifelerinden cixarilir 8 dekabrda Vasinqtonda Reyqan Qorbacov sammiti kecirilir Avropada orta menzilli nuve silahlarinin legvine dair INF sazisi imzalanir 15 yanvar 1988 ci ilde Kisinyovda Moldova SSR de Alekse Mateevice adina Edebiyyat Klubunun yaradilmasi sonradan bu klub Moldova Xalq Cebhesinin ziyali ozeyine cevrildi Alekse Mateevice 1888 1917 Rumin sairi ve Limba Noastra nin Bizim dilimiz muellifidir O hem de Bessarabiyada yerli ehalinin rumin mensubiyyetini guclu destekleyenlerden olub Fevral ayinda Dagliq Qarabag Muxtar Vilayetinin yerli soveti SSRI Ali Sovetine muraciet ederek Ermenistan Sovet Sosialist respublikasina daxil olmaq isteyir Irevanda yuz minlerle ermeni kucelere cixib bu teklife desteyini bildirir ve qeyri formal teskilat olan Qarabag Komitesi formalasir Ermenilerle toqqusmada bir azerbaycanlinin olumu barede sovet mediasinin yazdiqlari Bakidan simalda yerlesen Sumqayit seherinde ermeniler eleyhine kutlevi cixislara sebeb olub Resmi xeberlerde 30 neferin olduyu deyilir ermeniler bu reqemin daha yuksek oldugunu iddia edirler Mart ayinda Dagliq Qarabag Vilayet sovetinin qerarina cavab olaraq bas katib Mixail Qorbacov beyan edir ki sovet respublikalarinin serhedleri deyismezdir Moskva Dagliq Qarabaga yardim ve investisiya paketi elan edir 14 aprel 1988 ci ilde 1989 cu il fevralin 15 cen sovet esgerlerinin Efqanistandan cixarilmasina dair Cenevre Sazisi imzalanib SovIKP nin 19 cu Qurultayinda Qorbacov Xalq Deputatlari Sovetine seckileri elan edir Sentyabr oktyabr aylarinda etnik temizlemelerden sonra Dagliq Qarabag ve Ermenistandan azerbaycanlilar Azerbaycana qacir Dekabr ayinda Qarabag Komitesinin uzvleri hebs olunub Moskvaya aparilir orada onlari 1989 cu ilin mayina kimi hebsde saxlayirlar yanvar 1989 cu ilde Moskva Dagliq Qarabag Muxtar Vilayeti uzerinde birbasa idarecilik teqdim edir ancaq noyabrin sonunda onu goturur Sovet ordusunun mudaxilesi Azerbaycan ve Ermenistan arasinda veziyyeti daha da gerginlesdirir 16 fevral 1989 cu ilde Ukraynanin Perstroyka ugrunda Xalq Herekati manifestini derc edib milli dircelise ve musteqilliye cagirir Mart ayinda Xalq Deputatlari Sovetine kecirilen seckilerde anti kommunistler boyuk ugur qazanir Boris Yeltsin Andrey Saxarov Anatoly Sobcak ve diger demokratlar Sovet parlamentinde yer qazanirlar 9 aprelde Sovet qosunlari Tbiliside musteqillik numayisleri istirakcilarina hucum edir 20 nefer olur 20 mayda Moldovada Xalq Herekatinin yaradilmasi teleb olunur 25 may 9 iyunda Xalq Deputatlari Sovetinin ilk iclasi kecirilir Canli televiziya yayiminda Saxarov Qorbacovla toqqusur Iyun iyul aylarinda Qarabag ermenilerinin separatciliq telebine etiraz olaraq Bakida kutlevi etiraz numayislerine sebeb olur Bu numayislerde qeyri formal teskilat Azerbaycan Xalq Cebhesi yaranir 16 iyul 1989 Avqust ayinda Azerbaycandan Ermenistan ve Dagliq Qarabaga geden demiryol neqliyyatinin hereketi dayandirilir 23 avqustda Baltik respublikalarinin sakinleri 600 km lik insan zenciri qurmaqla Molotov Ribbentrop paktinin 50 ci ildonumunu qeyd edirler Tedbirde 1 milyon insan istirak edib 9 noyabrda Berlin Divari dagidilir 2 3 dekabrda Qorbacov ve ABS prezidenti Corc Bus Malta samitinde Soyuq Muharibenin bitdiyini elan edirler 14 dekabrda Andrey Saxarov Xalq Deputatlari Sovetinde munaqiseli iclasdan qayidandan sonra vefat edir yanvar 1990 ci ilde Sovet rehberliyi Dagliq Qarabagda ve Ermenistan Azerbaycan serheddinde fovqelade veziyyet elan edir 19 20 yanvarda Qara yanvar hadiseleri zamani Sovet ordusu Bakida numayiscilere hucum edir Muxtelif reqemlere gore hadiselerde 93 300 adam olub 22 yanvarda uc milyon ukraynali olkenin qerbi Lvov seherinden paytaxt Kiyeve dogru insan zenciri qurmaqla Birlesme Gununu 71 ci ildonumunu qeyd edir Hemin gun Ukrayna Milli Respublikasi ile Qerbi Ukrayna Milli respublikasi bir olke kimi birlesib 7 fevralda Merkezi Komite Konstitusiyanin 6 ci maddesini legv edir bununla Kommunist partiyasinin hakimiyyet uzerindeki monopoliyasi goturulub Ali Sovetin deputati Boris Yeltsin fevralin 4 de Moskvanin Qizil meydanindaki mitinqde cixis edir Sovet ittifaqinin demokratiklesmesi telebi ile kecirilen bu mitinqde yuz minlerle adam istirak edirdi 12 fevralda Tacikistanda bas veren qanli igtisaslarda 28 nefer helak olur Dusenbede sovet ordusu ile etirazcilar arasindaki toqqusmalara baxmayaraq merkezi meydana dindarlarin kutlevi ibadeti kecirlir 11 mart 1990 ci ilde Litva musteqilliyini elan eden ilk sovet respublikasi olur 15 martda Xalq Deputatlari Soveti Mixail Qorbacovu SSRI nin prezidenti secir Mixail Qorbacov ilk Sovet prezidenti kimi and icir 4 may 1990 ci ilde Latviya musteqilliyini elan edir 12 iyun 1990 ci ilde Rusiya Sovet Federal Sosialist Respublikasi RSFSR SSRI den ayrildigini elan edir 23 iyun 1990 ci ilde Moldova SSR SSRI den ayrildigini elan edir 1 11 iyulda Qorbacov Kommunist Partiyasinin 28 ci ve sonuncu qurultayinda yeniden bas katib secilir 15 16 iyulda Qorbacovla Qerbi Almaniyanin kansleri Helmut Kol birlesmis Almaniyanin NATO ya qosulmasi barede raziliq elde edir 16 iyulda Ukrayna Ali Soveti Milli Suverenlik Beyannamesini qebul edir Senedde Ukrayna vetendasligi iqtisadi medeni ve tehsil musteqilliyi beyan edilir 27 iyul 1990 ci ilde Belarus musteqilliyini elan edir 23 avqust 1990 ci ilde Ermenistan musteqilliyini elan edir 30 avqust 1990 ci ilde Tatarstan Ali Meclisi suverenlik aktini qebul edir Rusiyadan ayri qanunlarinin aliliyini elan edir 2 sentyabrda Tiraspolda Moskvanin desteklediyi yerli elita Dnestryani Moldova SSR in yaradildigini elan edir Moldovanin birliyi ve separatci Dnestryani regionun musteqilliyini destekleyenler arasinda toqqusma bas verir 25 oktyabr 1990 ci ilde Qazaxistan SSRI den ayrildigini elan edir 23 25 noyabr Cecen xalqinin Umummilli Konqresi Qroznida 1 000 numayende ile toplasir General Covher Dudayev Icra Komitesinin sedri secilir Covher Dudayev cecen prezidenti kimi and icir 27 noyabrda Cecen Inqus Respublikasi musteqil elan olunur 15 dekabr 1990 ci ilde Qirgiz parlamenti olkenin resmi adindan Sovet ve Sosialist sozlerini cixarandan sonra SSRI den suverenliyini elan edir 11 13 yanvar 1991 ci ilde Vilnusda yanvar hadiseleri bas verir Sovet esgerleri 13 neferi oldurur 13 20 yanvarda Kommunist quvveler Litva ve Latviyada demokratik quvveler eleyhine cevrilise cehd edir Riqada Azadliq heykeli onunde barrikadalar qurulur Minlerle silahsiz insan sovet ordusuna qarsi dayanir Mart ayinda Qorbacovun SSRI nin yeniden Birlesmesine Saxlanmasina dair Sazisi referendumda qebul olunur Xarici kecidler