Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sərgüzəşti mərdi-xəsis və ya Hacı Qara — 1850-ci ildə, Azərbaycan dramaturgiyasının banisi Mirzə Fətəli Axundovun qələmə aldığı komediyadır.
| Sərgüzəşti mərdi-xəsis | |
|---|---|
| Janr | Komediya |
| Müəllif | Mirzə Fətəli Axundov |
| Orijinal dili | azərbaycan dili |
| Yazılma ili | 1850 |
| Nəşr ili | 1853 |
 Sərgüzəşti mərdi-xəsis Vikimənbədə | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Təsviri
Azərbaycan realist dramaturgiyasının və nəsrinin inkişafında Mirzə Fətəli Axundov əhəmiyyətli rol oynamışdır. Onun qələmindən çıxmış "Hekayəti-molla Ibrahim Xəlil kimyagər" (1850), "Hekayəti-müsyö Jordan" (1850), "Sərgüzəşti- vəziri xani-Lənkəran" (1850), "Hekayəti xırsi-quldurbasan" (1851) və digər komediyaları özündən sonrakı ədəbi nəslə böyük təsir göstərmiş, ədəbiyyat xəzinəmizin qızıl fonduna daxil olunmuşdur. M. F. Axundovun geniş şöhrət qazanan əsərlərindən biri də "Sərgüzəşti mərdi-xəsis" və ya "Hacı Qara" (1855) komediyasıdır. Bu komediyanın əsas mövzusu xəsislik və onun törətdiyi bəlalardır. Komediyada Hacı Qaradan sonra ikinci əsas surət Heydər bəydir. İflasa uğramış Heydər bəyin toy xərci əldə etmək üçün Hacı Qara ilə birlikdə Təbrizə qaçaq mal alverinə getməsi və bu səfər zamanı baş vermiş əhvalatlar komediyanın süjet xəttini təşkil edir. Əsər Heydər bəyin monoloqu ilə başlayır. Onun sözlərindən məlum olur ki, Heydər bəy Qarabağın məşhur bəylərindəndir. Onun ata-babaları qaçaqçılıqla məşğul olmuş, "tamam Qarabağı qızıl-gümüşlə doldurmuşlar". Indi isə dövr dəyişmiş, Heydər bəy kasıblamışdır. O pul tapa bilmir ki, toy edib nişanlısını gəlin gətirsin. Keçən günləri xatırladıqca Heydər bəy dərdli-dərdli deyir: "Ah, keçən günlər! Keçən günlər! Hər həftədə, hər ayda bir karvan çapmaq olurdu, bir ordu dağıtmaq olurdu. indi nə karvan çapmaq olur, nə ordu dağıtmaq". Onun monoloqu namuslu əməyə xor baxan müftəxor bəylərin simasını açmaq üçün çox səciyyəvidir. Heydər bəyin sözlərindən məlum olur ki, Rusiya Azərbaycanı işğal etdikdən sonra feodal çəkişmələrinə, özbaşınalığa son qoymaq üçün çar hökuməti müəyyən tədbirlər həyata keçirir. Bu tədbirlərdən biri də qaçaq mal alverinə qarşı mübarizədir. Heydər bəy ciddi dramatik planda işlənmiş obrazdır. O, Hacı Qara kimi şiddətli gülüş doğurmur, lakin əməyə xor baxan Heydər bəy digər müflisləşən lovğa bəylər kimi dolanışığını quldurluqla, qarətçiliklə təmin etmək istəyir. Bunu özünə şərəf bilən Heydər bəy deyir: "Guya ki, mən Banazor ermənisiyəm ki, gərək gündüz axşamadək kotan sürəm, ya lənbəranlıyam ki, qurd bəsləyəm və ya ləkəm ki, kəndlərdə çərçilik edəm". Naçalnik onu bəd əməllərindən əl çəkməyə çağırsa da, Heydər bəy bunu özünə rəva bilmir. Onun sözlərinə görə, "Cavanşir nəslindən heç vaxt kotançı və kümçü görünməyib". Müəllif onun monoloqu vasitəsilə bu lovğa bəyi ifşa edir. Dramaturq Heydər bəyi birtərəfli təsvir etməmişdir. O, müftəxor və lovğa olsa da, mərd və cəsurdur. Qorxaqlıq, yalançılıq, yaltaqlıq kimi mənfı keyfıyyətlər ona yaddır. Hökumət məmurları tərəfindən tutulanda o, təqsirini boynuna alır, yalan danışmır. Bu hərəkətlərinə görə Heydər bəy oxucuda və tamaşaçıda rəğbət hissi oyadır. "Hacı Qara" komediyası Azərbaycan ədəbiyyatı tarixində dərin iz buraxmış əsər kimi müasir dövrümüzdə də əhəmiyyətini saxlayır. Gənclərin mənəvi tərbiyəsində mühüm rol oynayır.
Obrazlar
Əfradi-əhli-məcalis: Heydər bəy Əsgər bəy Səfər bəy Sona xanım, Heydər bəyin adaxlısı Təyyibə xanım, Sona xanımın anası Hacı Qara, sövdagər Tükəz, onun arvadı Bədəl, onun oğlu Kərəməli, onun nökəri Xudaverdi – müəzzin Ohan, qaraulların yüzbaşısı Sərkis, Qəhrəman, Karapet və başqa altı qaraul Mkrtıç və Tuğ əkinçiləri Arakel , Murov , Naçalnik Xəlil – yüzbaşı, murov yanında Murovun və naçalnikin əmaləsi Yasavul
Filoqrafiya
Hacı Qara filmi rejissor Abbas Mirzə Şərifzadə tərəfindən 1929-ci ildə ekranlaşdırılmışdır. Film istehsal edilmişdir. Film Azərbaycan dramaturgiyasının banisi Mirzə Fətəli Axundovun eyniadlı pyesinin motivləri əsasında çəkilmişdir. Kinolentin mövzu və süjeti bir qədər genişləndirilmiş, dramaturqun başqa əsərlərindən istifadə edilərək, əlavə obrazlar salınmış, habelə milli adət və ənənələrdən istifadə edilmişdir. Filmdə Azərbaycan bəylərinin, tacirlərinin, kəndlilərinin həyatı öz əksini tapmışdır.
İstinadlar
- "Sərgüzəşti mərdi-xəsis (Hacı Qara)" (PDF). 2019-10-29 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-03-10.
- https://www.testbook.az/essay/show/477/insalar-mirze-feteli-axundovun-serguzesti-merdi-xesis-komediyasinda-heyder-bey-obrazi
- Шәрифзадә // Азербайджанская советская энциклопедия / Под ред. Дж. Кулиева. — Б.: Главная редакция Азербайджанской советской энциклопедии, 1987. — Т. X. — С. 514–515
- Əfəndizadə, Ç. "Sona" ("Hacı Qara" filmi) //Kommunist.- 1929.- 25 mart
- Veho. "Sona" və "Hacı Qara" //Yeni yol.- 1929.- 26 mart
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Serguzesti merdi xesis ve ya Haci Qara 1850 ci ilde Azerbaycan dramaturgiyasinin banisi Mirze Feteli Axundovun qeleme aldigi komediyadir Serguzesti merdi xesisJanr KomediyaMuellif Mirze Feteli AxundovOrijinal dili azerbaycan diliYazilma ili 1850Nesr ili 1853Serguzesti merdi xesis Vikimenbede Vikianbarda elaqeli mediafayllarTesviriAzerbaycan realist dramaturgiyasinin ve nesrinin inkisafinda Mirze Feteli Axundov ehemiyyetli rol oynamisdir Onun qeleminden cixmis Hekayeti molla Ibrahim Xelil kimyager 1850 Hekayeti musyo Jordan 1850 Serguzesti veziri xani Lenkeran 1850 Hekayeti xirsi quldurbasan 1851 ve diger komediyalari ozunden sonraki edebi nesle boyuk tesir gostermis edebiyyat xezinemizin qizil fonduna daxil olunmusdur M F Axundovun genis sohret qazanan eserlerinden biri de Serguzesti merdi xesis ve ya Haci Qara 1855 komediyasidir Bu komediyanin esas movzusu xesislik ve onun toretdiyi belalardir Komediyada Haci Qaradan sonra ikinci esas suret Heyder beydir Iflasa ugramis Heyder beyin toy xerci elde etmek ucun Haci Qara ile birlikde Tebrize qacaq mal alverine getmesi ve bu sefer zamani bas vermis ehvalatlar komediyanin sujet xettini teskil edir Eser Heyder beyin monoloqu ile baslayir Onun sozlerinden melum olur ki Heyder bey Qarabagin meshur beylerindendir Onun ata babalari qacaqciliqla mesgul olmus tamam Qarabagi qizil gumusle doldurmuslar Indi ise dovr deyismis Heyder bey kasiblamisdir O pul tapa bilmir ki toy edib nisanlisini gelin getirsin Kecen gunleri xatirladiqca Heyder bey derdli derdli deyir Ah kecen gunler Kecen gunler Her heftede her ayda bir karvan capmaq olurdu bir ordu dagitmaq olurdu indi ne karvan capmaq olur ne ordu dagitmaq Onun monoloqu namuslu emeye xor baxan muftexor beylerin simasini acmaq ucun cox seciyyevidir Heyder beyin sozlerinden melum olur ki Rusiya Azerbaycani isgal etdikden sonra feodal cekismelerine ozbasinaliga son qoymaq ucun car hokumeti mueyyen tedbirler heyata kecirir Bu tedbirlerden biri de qacaq mal alverine qarsi mubarizedir Heyder bey ciddi dramatik planda islenmis obrazdir O Haci Qara kimi siddetli gulus dogurmur lakin emeye xor baxan Heyder bey diger muflislesen lovga beyler kimi dolanisigini quldurluqla qaretcilikle temin etmek isteyir Bunu ozune seref bilen Heyder bey deyir Guya ki men Banazor ermenisiyem ki gerek gunduz axsamadek kotan surem ya lenberanliyam ki qurd besleyem ve ya lekem ki kendlerde cercilik edem Nacalnik onu bed emellerinden el cekmeye cagirsa da Heyder bey bunu ozune reva bilmir Onun sozlerine gore Cavansir neslinden hec vaxt kotanci ve kumcu gorunmeyib Muellif onun monoloqu vasitesile bu lovga beyi ifsa edir Dramaturq Heyder beyi birterefli tesvir etmemisdir O muftexor ve lovga olsa da merd ve cesurdur Qorxaqliq yalanciliq yaltaqliq kimi menfi keyfiyyetler ona yaddir Hokumet memurlari terefinden tutulanda o teqsirini boynuna alir yalan danismir Bu hereketlerine gore Heyder bey oxucuda ve tamasacida regbet hissi oyadir Haci Qara komediyasi Azerbaycan edebiyyati tarixinde derin iz buraxmis eser kimi muasir dovrumuzde de ehemiyyetini saxlayir Genclerin menevi terbiyesinde muhum rol oynayir ObrazlarEfradi ehli mecalis Heyder bey Esger bey Sefer bey Sona xanim Heyder beyin adaxlisi Teyyibe xanim Sona xanimin anasi Haci Qara sovdager Tukez onun arvadi Bedel onun oglu Keremeli onun nokeri Xudaverdi muezzin Ohan qaraullarin yuzbasisi Serkis Qehreman Karapet ve basqa alti qaraul Mkrtic ve Tug ekincileri Arakel Murov Nacalnik Xelil yuzbasi murov yaninda Murovun ve nacalnikin emalesi YasavulFiloqrafiyaEsas meqale Haci Qara film 1929 Haci Qara filmi rejissor Abbas Mirze Serifzade terefinden 1929 ci ilde ekranlasdirilmisdir Film Azdovletkinoda istehsal edilmisdir Film Azerbaycan dramaturgiyasinin banisi Mirze Feteli Axundovun eyniadli pyesinin motivleri esasinda cekilmisdir Kinolentin movzu ve sujeti bir qeder genislendirilmis dramaturqun basqa eserlerinden istifade edilerek elave obrazlar salinmis habele milli adet ve enenelerden istifade edilmisdir Filmde Azerbaycan beylerinin tacirlerinin kendlilerinin heyati oz eksini tapmisdir Istinadlar Serguzesti merdi xesis Haci Qara PDF 2019 10 29 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 03 10 https www testbook az essay show 477 insalar mirze feteli axundovun serguzesti merdi xesis komediyasinda heyder bey obrazi Shәrifzadә Azerbajdzhanskaya sovetskaya enciklopediya Pod red Dzh Kulieva B Glavnaya redakciya Azerbajdzhanskoj sovetskoj enciklopedii 1987 T X S 514 515 Efendizade C Sona Haci Qara filmi Kommunist 1929 25 mart Veho Sona ve Haci Qara Yeni yol 1929 26 mart