Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sədrlər —Şərqin tanınmış soylarından biri.
| Sədrlər | |
|---|---|
| Titul | Seyid |
| Əcdadı | |
| Mənşəyi | İsfahan, Livan, Beyrut |
| Dini fəaliyyəti | Ruhani |
Soyun yaranması
İslam Peyğəmbərinin (s) nəslindən olan Sədrlər ailəsinin ilk tanınmış nümayəndəsi Seyid Sədrəddin təxminən 200 il əvvəl İranın İsfahan şəhərindən şiə elm mərkəzi olan Nəcəfə köçərək burada məskunlaşıb. Sonradan Sədrlər ailəsinin bir qolu Livanın cənubuna - Cəbəl Amil məntəqəsinə köçüb və orada yaşamağa başlayıb. Livanda İslam müqavimətinin liderlərindən olan şəhid Musa əs-Sədr də bu ailəyə mənsubdur. Nəcəfdə məskunlaşan Sədrlər burada elmi fəaliyyətlə məşğul olublar.
İraqda Səddam Hüseyn hakimiyyəti ələ keçirəndən sonra şiələrə, xüsusən də ruhanilərə qarşı təqiblər başlayır. Çoxlu sayda məşhur şiə üləması həbsə atılır, bir çoxu qətlə yetirilir. Səddam qəti şəkildə şiə ruhanilərinin ölkədən çıxmasını tələb edir. Bu zaman Nəcəfin nüfuzlu alimlərindən olan Seyid Məhəmmədbağır Sədr Səddam hakimiyyətinə qarşı açıq mübarizəyə başlayır. O və bacısı, təhsilli ruhani qadın olan Bintul Huda diktatura rejimini ifşa edən çağırışlar edirlər. Səddam hakimiyyəti inqilabçı bacı-qardaşı qətlə yetirmək istəsə də xalqın kütləvi etirazından ehtiyat etdiyi üçün açıq qəsdlər edə bilmir. Ancaq İranda İslam inqilabı qələbə çaldıqdan sonra Səddamın narahatlığı artır. İraq hakimiyyəti inqilabın sərhədlərin bu tayına da nüfuz edəcəyindən ehtiyatlanmağa başlayır. Bu səbəbdən şiə ruhanilərinə qarşı təqiblər artır. Xüsusi fəallıq göstərən Baqir Sədri və bacısını məhv etmək barədə qərar verilir. Ancaq birinci dəfə Baqir Sədr oğurlandıqda iraqlılar ayağa qalxdığından hökumət onu azad etməyə məcbur olur. İkinci dəfə isə hökumət əvvəlcə Baqir Sədrin öldürülməsi barədə şayiə yayır və kütlənin mümkün çıxışlarını önlədikdən sonra Məhəmməd Baqir Sədr və bacısı qətlə yetirilir. Xalq kütlələri xain qətlə etiraz olaraq ayağa qalxır. Hökumətin silah işlədəcəyini görən Sədrlər kütləvi qırğınlardan yan keçmək üçün etirazları sakitləşdirir. Məhəmməd Sədr şəhid Baqir Sədrin cəsədini hökumətdən alaraq dəfn edir.
Amma bundan sonra vəziyyəti nəzarət altında saxlamaq Səddam hakimiyyəti üçün daha da çətinləşir. Şəhid Baqir Sədrin mübarizəsini onun ən yaxşı tələbəsi, həm də əmisi oğlu Məhəmməd Sadiq Sədr davam etdirir. Məhəmməd Sadiq Sədr əmisi oğlundan daha sərt şəkildə Səddama qarşı çıxırdı. Amma bu dövrdə Səddamın təqibləri və sərbəst fəaliyyət üçün imkan olmaması üzündən Sadiq Sədr gizli fəaliyyət göstərirdi. 1991-ci ildə şiə aləminin böyük alimi Ayətullah-üzma Seyid Əbülqasim Xoyi vəfat etdikdən sonra Nəcəf elmi hövzəsinə M.S.Sədr rəhbərlik etməyə başlayır.
M.Sadiq Sədrin təşəbbüsü ilə tez bir zamanda Nəcəfdə, Kufədə və İraqın digər şəhərlərində cümə namazları bərpa olundu. O zaman bir sıra alimlər hökumətin təxribatlarının olması təhlükəsindən çıxış edərək, eləcə də dini baxımdan 12-ci İmamın (əc) qeybi dövründə cümə namazının vacib olmamasını əsas gətirərək buna qarşı çıxsalar da o, qətiyyət göstərir. Eyni zamanda Sadiq Sədrin təşəbbüsü ilə İraqın bütün şəhərlərində şəriət məhkəmələri bərpa olunur. İmam-camaat olduğu bütün namazlarda kafirləri, qəsbkarları, zalımları lənətləyən Ayətullah Sadiq Sədr Səddama açıq şəkildə meydan oxuyurdu. İlk dəfə o, şiə ruhanisi olaraq Səddamdan həbsdəki məhbusları azad etməyi tələb edir. Eyni zamanda hökumətin sui-qəsdini hər an gözləyən İslam alimi daim çiynində kəfənlə gəzər, bununla da ölümə hər an hazır olduğunu nümayiş etdirərmiş.
Sədrlərin əsas ideyası
Sədrlərin başlıca ideyası İslam hakimiyyəti qurmaq deyil, ilk növbədə bu hakimiyyətin qurulması və ən əsası qeybdə olan 12-ci İmamın (əc) zühuruna hazır olan cəmiyyət formalaşdırmaq idi. Əlbəttə, burada İslam şəriətinə əsaslanan hökumət qurmaq ideyası da vardı, ancaq bu, sonrakı hədəf idi. Həm Baqir Sədr, həm də Sadiq Sədrin əsas hədəfi iraq cəmiyyətini yeni mərhələ üçün hazırlamaq idi. M.S.Sədr qeyd edirdi ki, İraq cəmiyyətini hazırlamamışdan əvvəl İslam dövləti qurmaq böyük faciələrə yol aça bilər. Çünki düşmən həmişə güclüdür və köməyi var. Formalaşmamış cəmiyyətdə qurulan İslam dövləti tez bir zamanda böyük faciələr yaşaya bilər.
Sadiq Sədr çıxışlarında qeyd edirdi ki, İraq cəmiyyətinin indiki (o zamanki) vəziyyətə düşməsinin, zalım hakimiyyətin əsarəti altında olmasının əsas səbəbi insanların Allahdan, onun Peyğəmbəri (s) və İmamlardan (ə) kənar düşməsidir. Çünki hədsiz ədalət sahibi olan Allahın insanları səbəbsiz yerə cəzalandırması mümkün deyil. Deməli, ilk nəvbədə cəmiyyətin xəstəliklərini, yəni səbəbi aradan qaldırmaq lazımdır. Bundan sonra vasitəni, yəni diktatura hakimiyyətini aradan qaldırmaq çətin olmayacaq. Ancaq əksinə olarsa, yıxılan bir diktaturanın yerini daha qəddarı tuta bilər. Təbii ki, Sədrlərin bu təbliğat və ideyaları nəticəsiz qalmırdı. Bu isə ona qarşı hakimiyyətin qəzəbini daha da artırırdı. Beləliklə, diktatorların yeganə mübarizə vasitəsi olan zor işə salındı. 1999-cu il fevralın 19-da Kufə məscidində cümə namazı qıldıqdan sonra növbəti dəfə dərs deməyə gedən Sadiq Sədrə Kufə ilə Nəcəf arasındakı Hənnan yolunda sui-qəsd olundu. Evinin yaxınlığında pusquya salınan Sadiq Sədrlə yanaşı oğlanları - avtomobili idarə edən Muəmmal və atası ilə yanaşı əyləşmiş Mustafa (Sadiq Sədrin 4 oğlundan 2-i) qətlə yetirildi. Müsəlmanların qəzəbi sonsuz idi. Hakimiyyət qətldə əli olması ilə bağlı ittihamları qəti şəkildə rədd etdi. Rejimi qətldə ittiham edənlər isə ağır cəzalandırıldı.
Mühəmməd Sadiq Sədrin şəhadətindən sonra mübarizəyə rəhbərlik nəslin daha gənc nümayəndəsi Müqtəda Sədrə keçir. Amma Səddamın devrilməsinə qədər olan 4 ildə Müqtəda Sədrin fəaliyyəti o qədər də açıq hiss olunmur. Ruhani təhsili almış Müqtəda Sədr hələ atasının sağlığında Sədrlər İslam Universitetinə rəhbərlik edib. Müqtəda bu dövrdə daha çox ictimai, cini təbliğat işləri ilə məşğul olub.
Ancaq İraq işğalından sonra Müqtəda Sədr Amerika işğalına qarşı silahlı müqavimətə rəhbərlik edir. Sədr tərəfdarları Mehdi Ordusu yaradırlar. 2003-2004-cü illərdə davam edən iki savaşdan sonra İraqın nüfuzlu dini lideri Ayətullah Seyyid Sistaninin işə qarışmasından sonra atəşkəs elan olunub.
Hazırda Sədrin İranda ali dini dərslər oxuyur. Sıdr qrupu ötən il keçirilən seçkilərdə də fəal olub. Qrupun bir neçə üzvü deputat mandatı alıb. Hazırda Sədr qrupu hakimiyyət koalisiyasının üzvüdür.
Soyun məşhur nümayəndələri
Mənbə
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
 | Soylarla əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sedrler Serqin taninmis soylarindan biri SedrlerTitul SeyidEcdadiMenseyi Isfahan Livan BeyrutDini fealiyyeti RuhaniSoyun yaranmasiIslam Peygemberinin s neslinden olan Sedrler ailesinin ilk taninmis numayendesi Seyid Sedreddin texminen 200 il evvel Iranin Isfahan seherinden sie elm merkezi olan Necefe koce rek burada meskunlasib Sonradan Sedrler ailesinin bir qolu Livanin cenubuna Cebel Amil menteqesine kocub ve orada yasamaga baslayib Livanda Islam muqavimetinin liderlerin den olan sehid Musa es Sedr de bu aileye mensubdur Ne cefde meskunlasan Sedrler burada elmi fealiyyetle mesgul olublar Iraqda Seddam Huseyn hakimiyyeti ele kecirenden sonra sie lere xususen de ruhanilere qarsi teqibler baslayir Coxlu say da meshur sie ulemasi hebse atilir bir coxu qetle yetirilir Seddam qeti sekilde sie ruhanilerinin olkeden cixmasini teleb edir Bu zaman Necefin nufuzlu alimlerinden olan Seyid Mehem medbagir Sedr Seddam hakimiyyetine qarsi aciq mubarize ye baslayir O ve bacisi tehsilli ruhani qadin olan Bintul Hu da diktatura rejimini ifsa eden cagirislar edirler Seddam haki miyyeti inqilabci baci qardasi qetle yetirmek istese de xalqin kutlevi etirazindan ehtiyat etdiyi ucun aciq qesdler ede bilmir Ancaq Iranda Islam inqilabi qelebe caldiqdan sonra Sedda min narahatligi artir Iraq hakimiyyeti inqilabin serhedlerin bu tayina da nufuz edeceyinden ehtiyatlanmaga baslayir Bu se bebden sie ruhanilerine qarsi teqibler artir Xususi fealliq gos teren Baqir Sedri ve bacisini mehv etmek barede qerar verilir Ancaq birinci defe Baqir Sedr ogurlandiqda iraqlilar ayaga qalxdigindan hokumet onu azad etmeye mecbur olur Ikinci defe ise hokumet evvelce Baqir Sedrin oldurulmesi barede sa yie yayir ve kutlenin mumkun cixislarini onledikden sonra Mehemmed Baqir Sedr ve bacisi qetle yetirilir Xalq kutleleri xain qetle etiraz olaraq ayaga qalxir Hokumetin silah isledeceyini goren Sedrler kutlevi qirginlardan yan kecmek ucun etirazlari sakitlesdirir Mehemmed Sedr sehid Baqir Sedrin cesedini hokumetden alaraq defn edir Amma bundan sonra veziyyeti nezaret altinda saxlamaq Seddam hakimiyyeti ucun daha da cetinlesir Sehid Baqir Sedrin mubarizesini onun en yaxsi telebesi hem de emisi oglu Mehemmed Sadiq Sedr davam etdirir Mehemmed Sadiq Sedr emisi oglundan daha sert sekilde Seddama qarsi cixirdi Amma bu dovrde Seddamin teqibleri ve serbest fealiyyet ucun im kan olmamasi uzunden Sadiq Sedr gizli fealiyyet gosterirdi 1991 ci ilde sie aleminin boyuk alimi Ayetullah uzma Seyid Ebulqasim Xoyi vefat etdikden sonra Necef elmi hovzesine M S Sedr rehberlik etmeye baslayir M Sadiq Sedrin tesebbusu ile tez bir zamanda Necefde Kufede ve Iraqin diger seherlerinde cume namazlari berpa olun du O zaman bir sira alimler hokumetin texribatlarinin olmasi tehlukesinden cixis ederek elece de dini baximdan 12 ci Ima min ec qeybi dovrunde cume namazinin vacib olmamasini esas getirerek buna qarsi cixsalar da o qetiyyet gosterir Ey ni zamanda Sadiq Sedrin tesebbusu ile Iraqin butun seherlerinde seriet mehkemeleri berpa olunur Imam camaat oldugu butun namazlarda kafirleri qesbkarlari zalimlari lenetleyen Ayetullah Sadiq Sedr Seddama aciq sekilde meydan oxuyurdu Ilk defe o sie ruhanisi olaraq Seddamdan hebsdeki mehbuslari azad etmeyi teleb edir Eyni zamanda hokumetin sui qesdi ni her an gozleyen Islam alimi daim ciyninde kefenle gezer bununla da olume her an hazir oldugunu numayis etdirermis Sedrlerin esas ideyasi Sedrlerin baslica ideyasi Islam hakimiyyeti qurmaq deyil ilk novbede bu hakimiyyetin qurulmasi ve en esasi qeybde olan 12 ci Imamin ec zuhuruna hazir olan cemiyyet formalasdirmaq idi Elbette burada Islam serietine esaslanan hokumet qurmaq ideyasi da vardi ancaq bu sonraki hedef idi Hem Baqir Sedr hem de Sadiq Sedrin esas hedefi iraq cemiyyetini yeni merhele ucun hazirlamaq idi M S Sedr qeyd edirdi ki Iraq cemiyyetini hazirlamamisdan evvel Islam dovleti qurmaq boyuk facielere yol aca biler Cunki dusmen hemise gucludur ve komeyi var Formalasmamis cemiyyetde qurulan Islam dovleti tez bir zamanda boyuk facieler yasaya biler Sadiq Sedr cixislarinda qeyd edirdi ki Iraq cemiyyetinin indiki o zamanki veziyyete dusmesinin zalim hakimiyyetin esareti altinda olmasinin esas sebebi insanlarin Allahdan onun Peygemberi s ve Imamlardan e kenar dusmesidir Cunki hed siz edalet sahibi olan Allahin insanlari sebebsiz yere cezalandirmasi mumkun deyil Demeli ilk nevbede cemiyyetin xeste liklerini yeni sebebi aradan qaldirmaq lazimdir Bundan sonra vasiteni yeni diktatura hakimiyyetini aradan qaldirmaq cetin olmayacaq Ancaq eksine olarsa yixilan bir diktaturanin yerini daha qeddari tuta biler Tebii ki Sedrlerin bu tebligat ve ideyalari neticesiz qalmirdi Bu ise ona qarsi hakimiyyetin qezebini daha da artirirdi Bele likle diktatorlarin yegane mubarize vasitesi olan zor ise salindi 1999 cu il fevralin 19 da Kufe mescidinde cume namazi qildiqdan sonra novbeti defe ders demeye geden Sadiq Sedre Kufe ile Necef arasindaki Hennan yolunda sui qesd olundu Evinin yaxinliginda pusquya salinan Sadiq Sedrle yanasi oglanlari avtomobili idare eden Muemmal ve atasi ile yanasi ey lesmis Mustafa Sadiq Sedrin 4 oglundan 2 i qetle yetirildi Muselmanlarin qezebi sonsuz idi Hakimiyyet qetlde eli olmasi ile bagli ittihamlari qeti sekilde redd etdi Rejimi qetlde ittiham edenler ise agir cezalandirildi Muhemmed Sadiq Sedrin sehadetinden sonra mubarizeye rehberlik neslin daha genc numayendesi Muqteda Sedre kecir Amma Seddamin devrilmesine qeder olan 4 ilde Muqteda Sedrin fealiyyeti o qeder de aciq hiss olunmur Ruhani tehsili al mis Muqteda Sedr hele atasinin sagliginda Sedrler Islam Universitetine rehberlik edib Muqteda bu dovrde daha cox icti mai cini tebligat isleri ile mesgul olub Ancaq Iraq isgalindan sonra Muqteda Sedr Amerika isgalina qarsi silahli muqavimete rehberlik edir Sedr terefdarlari Mehdi Ordusu yaradirlar 2003 2004 cu illerde davam eden iki savasdan sonra Iraqin nufuzlu dini lideri Ayetullah Seyyid Sistaninin ise qarismasindan sonra ateskes elan olunub Hazirda Sedrin Iranda ali dini dersler oxuyur Sidr qrupu oten il kecirilen seckilerde de feal olub Qrupun bir nece uzvu deputat mandati alib Hazirda Sedr qrupu hakimiyyet koalisiyasinin uzvudur Soyun meshur numayendeleriSeyid Musa Sedr Muqteda es Sedr Seyid Mehemmed Baqir SedrMenbeHemcinin baxLivan QumXarici kecidler Soylarla elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin