Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Süzənək və ya qonoreya (yun. gonorrhoia, gonos – toxum + rheo — axıram), pereloy — əsasən, sidik-cinsiyyət orqanlarının selikli qişasını zədələyən infeksion xəstəlik. Zöhrəvi xəstəliklər qrupundandır. Törədicisini (qonokokk) 1879-cu ildə tapmışdır. Cinsi yolla yayılır, qeyri-çinsi yolla uşaqlar doğuş zamanı xəstə anadan (qonokokk uşağın gözünə düşüb blennoreya törədir, yaxud qız uşağının çinsiyyət orqanına düşür) və ya xəstənin əşyalarından (dəsmalından, yatağından və s.) istifadə etdikdə yoluxurlar. Süzənək xəstəliyində immunitet yaranmır. Bu xəstəlik irsi deyil və hər bir insan bir neçə dəfə xəstəliyə tutula bilər. İnkubasiya dövrü 3—5 gün-dür. Sidik-cinsiyyət orqanlarının selikli qişasına düşmüş qonokokk tez bir zamanda çoxalaraq iltihabi proses yaradır. Bu da iltihabi infiltrata, irinli ifrazata səbəb olur. Xəstəlik uzun müddət davam etdikdə infiltrat çapıqlaşır, nəticədə sidik kanalı daralır. Çapıqlaşma kişilərdə xaya artımlarında, qadınlarda isə fallop borularında keçməzliyə səbəb olur, bu da sonsuzluqla nəticələnir. Xəstəlik oynaqların, sinir sisteminin zəifləməsinə səbəb olur. Düzgün müalicə aparılmadıqda, yaxud rejim gözləmədikdə, xəstəlik xroniki hala keçir. Alkoqolun təsirindən, ədviyyatlı, turşulu, duzlu qidalardan proses daha da kəskinləşir. Kişilərdə süzənək qonokokklar əvvəlcə uretranı zədələyir. 3—5 gündən sonra kəskin iltihab (uretrit) törənir. Xəstəlik qaşınma, göynəmə, siyimə zamanı ağrı və sidik kanalından irinli ifrazatın axması ilə başlayır. Uretranın xarici dəliyinin dodaqcıqları ödemləşir. Xronik uretrit spirtli içkilərin, cinsi əlaqənin təsirindən kəskinləşə bilər. Diaqnoz laboratoriya müayinəsinə əsasən qoyulur. Süzənək sidik kanalının çapıqlı daralması, parauretral yolların, xaya artımının (epididimit), toxum kisəsinin iltihabı, prostat vəzinin kəskin və xronik iltihabı və s. ağırlaşmalar verə bilər. Hər iki xaya artımının zədələnməsi sonsuzluqla nəticələnir. Qadınlarda süzənək çox nəzərə çarpmadan, süst davam edir və ağrı hissi törətmir, 2—3 həftə gizli davam edir; heç bir əlaməti olmadığından xəstə qadınlar həkimə müraciət etmirlər, infeksiya mənbəyi kimi sağlam adamları yoluxdururlar. Qadınlarda süzənəyin iki növü: sidik-cinsiyyət orqanlarının aşağı şöbənin süzənəyi (uretranın, uşaqlıq boynu kanalının, bartolin vəzilərinin, düz bağırsağın zədələnməsi) və qalxan süzənək (uşaqlıq çisminin, uşaqlıq borularının, yumurtalıqların və kiçik çanaq peritonunun zədələnməsi) ayırd edilir. Aşağı şöbənin süzənəyində siyimə zamanı göynəmə və sancı, sidiyin tez-tez xaric olması və s. müşahidə olunur. Uşaqlıq boynu zədələndikdə qadından pis iyli, irinli-selikli və bəzən qan qarışmış ifrazat gəlir, qarnın aşağı hissəsində ağrılar törəyir, uretranın dəliyi qızarır, ödemləşir. Uşaqlıq boynundan irinli-qanlı ifrazatın axması düz bağırsağın süzənəyinə səbəb ola bilər. Diaqnoz laboratoriya müayinəsinə əsasən qoyulur.
| Süzənək | |
|---|---|
 Əlverişli mühitdə törədicilərin yetişdirilməsi. | |
| XBT-10 | A54 |
| XBT-10-KM | A54.9, A54 |
| XBT-9 | |
| XBT-9-KM | 098 |
| DiseasesDB | 8834 |
| MedlinePlus | 007267 |
| MeSH | D006069 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Qalxan süzənək zamanı qarnın aşağı hissəsində ağrılar, qanaxma olur, aybaşı pozulur, iltihabi proses uşaqlıq artımlarına keçdikdə xəstənin ümumi halı pisləşir, temperatur yüksəlir. Süzənəyin bu forması sonsuzluqla nəticələnir. Qızlarda süzənək çox vaxt 2—8 yaşlarında müşahidə edilir. İnfeksiya adətən xəstə analardan, dayələrdən və uşaqla sıx təmasda olan digər xəstə qadınlardan qeyri-çinsi yolla keçir. Süzənək qızlarda vulvanı, vakinanı və sidik kanalını zədələyir. Çox vaxt düz bağırsaq da xəstələnir. Xəstəlik kəskin başlayır: vulvada ağrı və göynəmə, sidik və nəcis ifrazı ağrılı olur, irinli ifrazat axır, cinsiyyət dodaqları ödemləşir. Uşağın ümumi vəziyyəti pozulur, temperatur yüksəlir, əzkinlik, zəiflik və bəzən anemiya müşahidə edilir.
Müalicəsi
Antibiotiklər, sulfanilamid preparatları, spesifik və qeyri-spesifik immunoterapiya, fizioterapiya, yerli müalicə və s.
Profilaktikası
Şəxsi gigiyena qaydalarına əməl etmək, təsadüfi cinsi yaxınlıqdan uzaq olmaq və s. Dəri-zöhrəvi dispanserlər və veneroloji kabinetlər belə xəstələrə nəzarət edir, onları müalicəyə çəlb edir, əhali arasında yayılmasının qarşısını alır.
İstinadlar
- Disease Ontology (ing.). 2016.
Ədəbiyyat
- ASE, IX cild, səh. 97
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Suzenek ve ya qonoreya yun gonorrhoia gonos toxum rheo axiram pereloy esasen sidik cinsiyyet orqanlarinin selikli qisasini zedeleyen infeksion xestelik Zohrevi xestelikler qrupundandir Toredicisini qonokokk 1879 cu ilde tapmisdir Cinsi yolla yayilir qeyri cinsi yolla usaqlar dogus zamani xeste anadan qonokokk usagin gozune dusub blennoreya toredir yaxud qiz usaginin cinsiyyet orqanina dusur ve ya xestenin esyalarindan desmalindan yatagindan ve s istifade etdikde yoluxurlar Suzenek xesteliyinde immunitet yaranmir Bu xestelik irsi deyil ve her bir insan bir nece defe xesteliye tutula biler Inkubasiya dovru 3 5 gun dur Sidik cinsiyyet orqanlarinin selikli qisasina dusmus qonokokk tez bir zamanda coxalaraq iltihabi proses yaradir Bu da iltihabi infiltrata irinli ifrazata sebeb olur Xestelik uzun muddet davam etdikde infiltrat capiqlasir neticede sidik kanali daralir Capiqlasma kisilerde xaya artimlarinda qadinlarda ise fallop borularinda kecmezliye sebeb olur bu da sonsuzluqla neticelenir Xestelik oynaqlarin sinir sisteminin zeiflemesine sebeb olur Duzgun mualice aparilmadiqda yaxud rejim gozlemedikde xestelik xroniki hala kecir Alkoqolun tesirinden edviyyatli tursulu duzlu qidalardan proses daha da keskinlesir Kisilerde suzenek qonokokklar evvelce uretrani zedeleyir 3 5 gunden sonra keskin iltihab uretrit torenir Xestelik qasinma goyneme siyime zamani agri ve sidik kanalindan irinli ifrazatin axmasi ile baslayir Uretranin xarici deliyinin dodaqciqlari odemlesir Xronik uretrit spirtli ickilerin cinsi elaqenin tesirinden keskinlese biler Diaqnoz laboratoriya muayinesine esasen qoyulur Suzenek sidik kanalinin capiqli daralmasi parauretral yollarin xaya artiminin epididimit toxum kisesinin iltihabi prostat vezinin keskin ve xronik iltihabi ve s agirlasmalar vere biler Her iki xaya artiminin zedelenmesi sonsuzluqla neticelenir Qadinlarda suzenek cox nezere carpmadan sust davam edir ve agri hissi toretmir 2 3 hefte gizli davam edir hec bir elameti olmadigindan xeste qadinlar hekime muraciet etmirler infeksiya menbeyi kimi saglam adamlari yoluxdururlar Qadinlarda suzeneyin iki novu sidik cinsiyyet orqanlarinin asagi sobenin suzeneyi uretranin usaqliq boynu kanalinin bartolin vezilerinin duz bagirsagin zedelenmesi ve qalxan suzenek usaqliq cisminin usaqliq borularinin yumurtaliqlarin ve kicik canaq peritonunun zedelenmesi ayird edilir Asagi sobenin suzeneyinde siyime zamani goyneme ve sanci sidiyin tez tez xaric olmasi ve s musahide olunur Usaqliq boynu zedelendikde qadindan pis iyli irinli selikli ve bezen qan qarismis ifrazat gelir qarnin asagi hissesinde agrilar toreyir uretranin deliyi qizarir odemlesir Usaqliq boynundan irinli qanli ifrazatin axmasi duz bagirsagin suzeneyine sebeb ola biler Diaqnoz laboratoriya muayinesine esasen qoyulur SuzenekElverisli muhitde toredicilerin yetisdirilmesi XBT 10 A54XBT 10 KM A54 9 A54XBT 9 098XBT 9 KM 098DiseasesDB 8834MedlinePlus 007267MeSH D006069 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Qalxan suzenek zamani qarnin asagi hissesinde agrilar qanaxma olur aybasi pozulur iltihabi proses usaqliq artimlarina kecdikde xestenin umumi hali pislesir temperatur yukselir Suzeneyin bu formasi sonsuzluqla neticelenir Qizlarda suzenek cox vaxt 2 8 yaslarinda musahide edilir Infeksiya adeten xeste analardan dayelerden ve usaqla six temasda olan diger xeste qadinlardan qeyri cinsi yolla kecir Suzenek qizlarda vulvani vakinani ve sidik kanalini zedeleyir Cox vaxt duz bagirsaq da xestelenir Xestelik keskin baslayir vulvada agri ve goyneme sidik ve necis ifrazi agrili olur irinli ifrazat axir cinsiyyet dodaqlari odemlesir Usagin umumi veziyyeti pozulur temperatur yukselir ezkinlik zeiflik ve bezen anemiya musahide edilir MualicesiAntibiotikler sulfanilamid preparatlari spesifik ve qeyri spesifik immunoterapiya fizioterapiya yerli mualice ve s ProfilaktikasiSexsi gigiyena qaydalarina emel etmek tesadufi cinsi yaxinliqdan uzaq olmaq ve s Deri zohrevi dispanserler ve veneroloji kabinetler bele xestelere nezaret edir onlari mualiceye celb edir ehali arasinda yayilmasinin qarsisini alir IstinadlarDisease Ontology ing 2016 EdebiyyatASE IX cild seh 97