Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Söyüdyarpaq ağlarotu (lat. Lythrum salicaria) — bitkilər aləminin mərsinçiçəklilər dəstəsinin ağlarotukimilər fəsiləsinin ağlarotu cinsinə aid bitki növü.
| Söyüdyarpaq ağlarotu | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||
| Domen: Klad: Ranqsız: Aləm: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Klad: Dəstə: Fəsilə: Yarımfəsilə: Cins: Növ: Söyüdyarpaq ağlarotu | ||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||
| ||||||||||
Təbii yayılması
Söyüdyarpaq ağlarotu boreal coğrafi tipinin palearktik sinfinə aiddir. Avropa, İran, Monqolustan, Hindistan, Çin, Koreya, Tibet, Şimali Afrika, Şimali Amerika, Avstraliya, Rusiya və Qafqazda yayılmışdır. Azərbaycanın bütün rayonlarında arandan yuxarı dağ qurşağına kimi (dəniz səviyyəsindən 1900 m qədər) bitir.
Botaniki təsviri
Hündürlüyü 25-130 sm olan yumşaq tüklü, çoxillik bitkidir. Gövdəsi düz, budaqsız və ya budaqlanandır. Yarpaqları 5-10 sm uzunluqda, 1-2 sm enində oturaq, qarşılıqlı və ya növbəli, lansetvari, uzunsov-lansetvari, bəzən uzunsov və ya yumurtavari-uzunsovdur, hər iki tərəfdən tüklüdür. Çiçəkləri 1-2 mm uzunluqda, sümbülvari çiçəkqrupuna toplanmışlar, al-qırmızı, bəzən çəhrayı rəngdədir. Qutucuq 3-5 mm, toxumları uzunsov-yumurtavari, sivriləşmiş, açıq qəhvəyi rəngdə, 1 mm uzunluqdadır. İyun-sentyabr aylarında çiçəkləyir və meyvə verir.
Ekologiyası
Hiqromezofitdir, meşə-kol, sahilyanı, çal-çəmən və alaq bitkilik tiplərində rast gəlir. Quru çaylaqlarda, çay, göl və bulaq kənarlarında, meşələrdə, kolluqlarda, nəmli yerlərdə, çəmənlərdə, bağlarda, bostanlarda, əkinlərdə bitir, çox vaxt böyük çəhrayı rəngdə ləkələr əmələ gətirir. Saponin, flavonoid, efir yağı, C vitamini, aşı maddələri, fenolkarbon turşuları, gətran, eləcə də antosianlarla zəngindir.
Azərbaycanda yayılması
BQ qərbi, BQ şərqi, BQ Quba sahəsi, Samur-Dəvəçi və Xəzər sahili ovalıqları, Qobustanın rayonlarında arandan yuxarı dağ qurşağına kimi yayılmışdır. Quru çaylaqlarda, çay, göl və bulaq kənarlarında, meşələrdə, kolluqlarda, nəmli yerlərdə, çəmənlərdə, bağlarda, bostanlarda, əkinlərdə bitir. Azərbaycan florasında bu cins 6 növlə təmsil olunmuşdur, onlardan 3-ü dərman bitkisidir.
İstifadəsi
Yeməlidir bitkidir. Eksperimental, xalq və Tibet təbabətində, eləcə də homeopatiyada geniş tətbiq edilir. Əsasən mədə-bağırsaq, yuxarı nəfəs yolları, dəri-zöhrəvi, əsəb-sinir, qadın, dizenteriya, revmatizm, epilepsiya xəstəlikləri, həmçinin ishal, qanaxma, babasil, soyuqdəymə, ilan vurma və quduz heyvanların dişləməsi zamanı istifadə olunur. Antibakterial, antioksidant, diuretik, ağrıkəsici, büzüşdürücü, yarasağaldıcı, hemostatik, öskürəyə, qıcolmaya və iltihab proseslərinə qarşı təsirə malikdir. Müalıcə məqsədi ilə bitkinin yerüstü hissəsi, yarpaqları, çiçəkləri, toxumları və kökü istifadə edilir. Cövhər, dəmləmə, tinktura və kompreslər. Yaponiyada susuzluğu yatırdmaq üçün istifadə edilir. Dekorativ, boyaq, bal və çiçək tozu verən bitkidir.
Sinonimləri
- Chabraea vulgaris Bubani
- Lythrum anceps (Koehne) Makino
- Lythrum argyi H. Lév.
- Lythrum intermedium Ledeb. ex Colla
- Lythrum salicaria var. anceps Koehne
- Lythrum salicaria var. glabrum Ledeb.
- Lythrum salicaria subsp. intermedium Hara
- Lythrum salicaria var. intermedium (Ledeb. ex Colla) Koehne
- Lythrum salicaria var. mairei H. Lév.
- Lythrum salicaria var. salicaria
- Lythrum salicaria var. tomentosum (Mill.) DC.
- Lythrum tomentosum Mill.
İstinadlar
- Linnaeus C. Species Plantarum (lat.): Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas. 1753. C. 1. S. 446.
- Söyüdyarpaq ağlarotu:''The Plant List saytında takson barədə məlumat. (ing.)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Soyudyarpaq aglarotu lat Lythrum salicaria bitkiler aleminin mersincicekliler destesinin aglarotukimiler fesilesinin aglarotu cinsine aid bitki novu Soyudyarpaq aglarotuElmi tesnifatDomen EukariotlarKlad DiaphoretickesRanqsiz ArxeplastidlerAlem BitkilerKlad StreptofitlerKlad EmbryophytesKlad Klad Klad Toxumlu bitkilerKlad Cicekli bitkilerKlad Klad Klad Klad RosidsKlad Deste MersinciceklilerFesile AglarotukimilerYarimfesile Cins AglarotuNov Soyudyarpaq aglarotuBeynelxalq elmi adiLythrum salicaria L 1753Sekil axtarisiITIS 27079NCBI 13129EOL 583139Tebii yayilmasiSoyudyarpaq aglarotu boreal cografi tipinin palearktik sinfine aiddir Avropa Iran Monqolustan Hindistan Cin Koreya Tibet Simali Afrika Simali Amerika Avstraliya Rusiya ve Qafqazda yayilmisdir Azerbaycanin butun rayonlarinda arandan yuxari dag qursagina kimi deniz seviyyesinden 1900 m qeder bitir Botaniki tesviriHundurluyu 25 130 sm olan yumsaq tuklu coxillik bitkidir Govdesi duz budaqsiz ve ya budaqlanandir Yarpaqlari 5 10 sm uzunluqda 1 2 sm eninde oturaq qarsiliqli ve ya novbeli lansetvari uzunsov lansetvari bezen uzunsov ve ya yumurtavari uzunsovdur her iki terefden tukludur Cicekleri 1 2 mm uzunluqda sumbulvari cicekqrupuna toplanmislar al qirmizi bezen cehrayi rengdedir Qutucuq 3 5 mm toxumlari uzunsov yumurtavari sivrilesmis aciq qehveyi rengde 1 mm uzunluqdadir Iyun sentyabr aylarinda cicekleyir ve meyve verir EkologiyasiHiqromezofitdir mese kol sahilyani cal cemen ve alaq bitkilik tiplerinde rast gelir Quru caylaqlarda cay gol ve bulaq kenarlarinda meselerde kolluqlarda nemli yerlerde cemenlerde baglarda bostanlarda ekinlerde bitir cox vaxt boyuk cehrayi rengde lekeler emele getirir Saponin flavonoid efir yagi C vitamini asi maddeleri fenolkarbon tursulari getran elece de antosianlarla zengindir Azerbaycanda yayilmasiBQ qerbi BQ serqi BQ Quba sahesi Samur Deveci ve Xezer sahili ovaliqlari Qobustanin rayonlarinda arandan yuxari dag qursagina kimi yayilmisdir Quru caylaqlarda cay gol ve bulaq kenarlarinda meselerde kolluqlarda nemli yerlerde cemenlerde baglarda bostanlarda ekinlerde bitir Azerbaycan florasinda bu cins 6 novle temsil olunmusdur onlardan 3 u derman bitkisidir IstifadesiYemelidir bitkidir Eksperimental xalq ve Tibet tebabetinde elece de homeopatiyada genis tetbiq edilir Esasen mede bagirsaq yuxari nefes yollari deri zohrevi eseb sinir qadin dizenteriya revmatizm epilepsiya xestelikleri hemcinin ishal qanaxma babasil soyuqdeyme ilan vurma ve quduz heyvanlarin dislemesi zamani istifade olunur Antibakterial antioksidant diuretik agrikesici buzusdurucu yarasagaldici hemostatik oskureye qicolmaya ve iltihab proseslerine qarsi tesire malikdir Mualice meqsedi ile bitkinin yerustu hissesi yarpaqlari cicekleri toxumlari ve koku istifade edilir Covher demleme tinktura ve kompresler Yaponiyada susuzlugu yatirdmaq ucun istifade edilir Dekorativ boyaq bal ve cicek tozu veren bitkidir SinonimleriChabraea vulgaris Bubani Lythrum anceps Koehne Makino Lythrum argyi H Lev Lythrum intermedium Ledeb ex Colla Lythrum salicaria var anceps Koehne Lythrum salicaria var glabrum Ledeb Lythrum salicaria subsp intermedium Hara Lythrum salicaria var intermedium Ledeb ex Colla Koehne Lythrum salicaria var mairei H Lev Lythrum salicaria var salicaria Lythrum salicaria var tomentosum Mill DC Lythrum tomentosum Mill IstinadlarLinnaeus C Species Plantarum lat Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas 1753 C 1 S 446 Soyudyarpaq aglarotu The Plant List saytinda takson barede melumat ing Hemcinin bax