Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
İrəvan köşkü — Topqapı sarayında XVII əsrə aid köşk.
İnşası və fəaliyyət tarixi
(Sofayi Hümayun) adlanan dördüncü həyətdə və (Hırka-ı Səadət otağının) şimal-şərqində yer alan bu köşk Osmanlı sultanı IV Murad tərəfindən İrəvan səfərinin (1635) ardından inşa edilmişdir. Baş memarının kim olduğu dəqiq bilinməsə də, Həsən ağa və ya Qasım ağa olduğu iddia edilir. Qapısının üzərindəki farsca kitabədə dərgah olaraq anılması diqqət çəkir. Bina köşk olaraq inşa edilsə də, sonrakı illərdə müxtəlif məqsədlərlə istifadə edilmişdir. İlk illərdə padşah çalmalarının və əmmamələrinin hazırlanıb qorunduğu yer olan bu köşkdə sədrəzəm padşaha dövlət məsələləri ilə bağlı sənədləri təqdim edərdi. Ramazan ayının 12-ci günündə padşah müqəddəs əmanətləri məhz bu köşkdə ziyarət edər, iki gecə burada saxlanıldıqdan sonra yerinə aparılardı. Patrona Xəlil və ən yaxın adamlarının edam olunduğu İrəvan köşkü I Mahmud dövründə kitabxanaya çevrildi və sonrakı illərdə "Has oda kitabxanası" adını aldı.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Səkkizbucaqlı planda inşa edilən köşkün 3 eyvanı var. Divarlar iki sıra pəncərəli olub, bunlardan alt sıradakı pəncərələr düzbucaqlı şəklindədir, üst sıradakılar isə iti uclu naxışlarla bəzədilmişdir. Binanın üzərini 7,70 m diametrə sahib, dörd tərəfindən bir pəncərə açılan gümbəz örtür. Köşk eyvanlı plana malik olduğu üçün dam örtüyü geniş saxlanılmışdır. Köşkün Lalə bağçası səviyyəsində olan zirzəmisindən bağçaya, cənub-şərq cəbhəsində yerləşən iki qapı vasitəsilə bina daxilindəki iki dar koridordan keçilir. Dar və çöldən işıq ala bilməyəcək dərəcədə inşa olunan bu iki koridor İrəvan köşkü ilə Müqəddəs əmanətlərin saxlanıldığı (Hırka-ı Səadət otağı) arasında keçid rolunu oynayır. Köşkün önündə olan tavanı isə dörd burmalı sütun üzərində dayanır. Binanın inşasında istifadə edilən rəngli daş bəzəmələri Məmlük memarlığından alınmışdır. Köşkün içi isə qübbə səviyyəsinə qədər çinilərlə bəzədilmişdir. Eyvansız qərb divarına bitişik şəkildə isə ocaq yeri inşa edilib. Gümbəzin daxildən bəzədilməsi isə Sultan Mehmed Rəşad dövrünə aiddir. Eyvan tavanlarındakı bəzəmələr isə öz dövrünə aid mükəmməl sənət əsərləridir. Tavanlarda təsvir edilən parlaq və rəngli rəsmlər isə vaxtilə zərər görmüş, ancaq sonradan original vəziyyətinə uyğun şəkildə restavrasiya olunmuşdur.
Mənbə
- İstiklal Bulut, Revan Köşkü (mezuniyet tezi, 1958), İÜ Ed. Fak. Sanat Tarihi bölümü;
- R. Ekrem Koçu, Topkapı Sarayı, İstanbul, ts., s. 43;
- Sedad Hakkı Eldem, Köşkler ve Kasırlar, İstanbul 1969, I, 287–298;
- Hülya Tezcan, Köşkler, İstanbul 1978, s. 15–17;
- Günkut Akın, Asya Merkezi Mekan Geleneği, Ankara 1990, s. 131;
- Nadide Seçkin, Topkapı Sarayı’nın Biçimlenmesine Hakim Olan Tasarım Gelenekleri Üzerine Bir Araştırma (doktora tezi, 1990), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, s. 113;
- O. Grabar, "The Architecture of Power: Palaces, Citadels and Fortifications", Architecture of the Islamic World (ed. G. Michell), Hong Kong 1991, s. 48–79;
- G. Goodwin, "Key Monuments of Islamic Architecture (Turkey)", a.e., s. 237–245;
- Hasan Fırat Diker, Topkapı Sarayında Revan ve Bağdat Köşkleri (yüksek lisans tezi, 2000), İstanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü;
- a.mlf., "Revadır Revan Köşkü’ne", Mimarist, IV/12, İstanbul 2004, s. 21–24;
- Ahmet Vefa Çobanoğlu, "Osmanlıda Baş Mimarlar", Türk Dünyası Kültür Atlası: Osmanlı Dönemi, İstanbul 2002, IV, 287, 294–301;
- Abdurrahman Şeref, "Topkapı Saray-ı Hümayunu", TOEM, II/7 (1911), s. 395–421;
- Tahsin Öz, "Tavanlarımız", Güzel Sanatlar, sy. 5, İstanbul 1944, s. 35;
- İsmail Baykal, "Topkapı Sarayı Müzesi Kitaplıkları", a.e., sy. 6 (1949), s. 75–84;
- Semavi Eyice, "Mimar Kasım Hakkında", TTK Belleten, XLIII/172 (1979), s. 767–808;
- a.mlf., "Revan Köşkü", DBİst. A, VI, 319–320.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Irevan kosku Topqapi sarayinda XVII esre aid kosk Koskun giris hissesiInsasi ve fealiyyet tarixiSofayi Humayun adlanan dorduncu heyetde ve Hirka i Seadet otaginin simal serqinde yer alan bu kosk Osmanli sultani IV Murad terefinden Irevan seferinin 1635 ardindan insa edilmisdir Bas memarinin kim oldugu deqiq bilinmese de Hesen aga ve ya Qasim aga oldugu iddia edilir Qapisinin uzerindeki farsca kitabede dergah olaraq anilmasi diqqet cekir Bina kosk olaraq insa edilse de sonraki illerde muxtelif meqsedlerle istifade edilmisdir Ilk illerde padsah calmalarinin ve emmamelerinin hazirlanib qorundugu yer olan bu koskde sedrezem padsaha dovlet meseleleri ile bagli senedleri teqdim ederdi Ramazan ayinin 12 ci gununde padsah muqeddes emanetleri mehz bu koskde ziyaret eder iki gece burada saxlanildiqdan sonra yerine aparilardi Patrona Xelil ve en yaxin adamlarinin edam olundugu Irevan kosku I Mahmud dovrunde kitabxanaya cevrildi ve sonraki illerde Has oda kitabxanasi adini aldi Memarliq xususiyyetleriSekkizbucaqli planda insa edilen koskun 3 eyvani var Divarlar iki sira pencereli olub bunlardan alt siradaki pencereler duzbucaqli seklindedir ust siradakilar ise iti uclu naxislarla bezedilmisdir Binanin uzerini 7 70 m diametre sahib dord terefinden bir pencere acilan gumbez ortur Kosk eyvanli plana malik oldugu ucun dam ortuyu genis saxlanilmisdir Koskun Lale bagcasi seviyyesinde olan zirzemisinden bagcaya cenub serq cebhesinde yerlesen iki qapi vasitesile bina daxilindeki iki dar koridordan kecilir Dar ve colden isiq ala bilmeyecek derecede insa olunan bu iki koridor Irevan kosku ile Muqeddes emanetlerin saxlanildigi Hirka i Seadet otagi arasinda kecid rolunu oynayir Koskun onunde olan tavani ise dord burmali sutun uzerinde dayanir Binanin insasinda istifade edilen rengli das bezemeleri Memluk memarligindan alinmisdir Koskun ici ise qubbe seviyyesine qeder cinilerle bezedilmisdir Eyvansiz qerb divarina bitisik sekilde ise ocaq yeri insa edilib Gumbezin daxilden bezedilmesi ise Sultan Mehmed Resad dovrune aiddir Eyvan tavanlarindaki bezemeler ise oz dovrune aid mukemmel senet eserleridir Tavanlarda tesvir edilen parlaq ve rengli resmler ise vaxtile zerer gormus ancaq sonradan original veziyyetine uygun sekilde restavrasiya olunmusdur MenbeIstiklal Bulut Revan Kosku mezuniyet tezi 1958 IU Ed Fak Sanat Tarihi bolumu R Ekrem Kocu Topkapi Sarayi Istanbul ts s 43 Sedad Hakki Eldem Koskler ve Kasirlar Istanbul 1969 I 287 298 Hulya Tezcan Koskler Istanbul 1978 s 15 17 Gunkut Akin Asya Merkezi Mekan Gelenegi Ankara 1990 s 131 Nadide Seckin Topkapi Sarayi nin Bicimlenmesine Hakim Olan Tasarim Gelenekleri Uzerine Bir Arastirma doktora tezi 1990 Istanbul Teknik Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu s 113 O Grabar The Architecture of Power Palaces Citadels and Fortifications Architecture of the Islamic World ed G Michell Hong Kong 1991 s 48 79 G Goodwin Key Monuments of Islamic Architecture Turkey a e s 237 245 Hasan Firat Diker Topkapi Sarayinda Revan ve Bagdat Koskleri yuksek lisans tezi 2000 Istanbul Teknik Universitesi Fen Bilimleri Enstitusu a mlf Revadir Revan Kosku ne Mimarist IV 12 Istanbul 2004 s 21 24 Ahmet Vefa Cobanoglu Osmanlida Bas Mimarlar Turk Dunyasi Kultur Atlasi Osmanli Donemi Istanbul 2002 IV 287 294 301 Abdurrahman Seref Topkapi Saray i Humayunu TOEM II 7 1911 s 395 421 Tahsin Oz Tavanlarimiz Guzel Sanatlar sy 5 Istanbul 1944 s 35 Ismail Baykal Topkapi Sarayi Muzesi Kitapliklari a e sy 6 1949 s 75 84 Semavi Eyice Mimar Kasim Hakkinda TTK Belleten XLIII 172 1979 s 767 808 a mlf Revan Kosku DBIst A VI 319 320