Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Bu məqaləni lazımdır. |
Əxlaqi-didaktik mövzuda yazılmış "Risalətun-nushiyyə" ("Nəsihətnamə") 1307-ci ildə yazılmışdır. Əsər 563 beytdən və "Ağlın tərifi" ("Fi tərifil əql") adlı kiçik bir nəsrlə yazılmış hissədən ibarətdir. Bu əsərin ilk 13 beyti bir (Fa’ilatün, failatün, fa’ilün), 550 beyti isə başqa (Məfa’ilün, məfa’ilün, fa’ilün) bəhrdə yazılmışdır. "Risalətun-nushiyyə" əsərinin ilk 13 beytində od, su, torpaq və küləkdən bəhs açılır. Kiçik parçada dörd ünsürdən hazırlanan insan, Tanrı (Padişah) tərəfindən can verilən ilk məxluqun — Adəmin torpaqdan, sudan, oddan, yeldən və candan əxz etdiyi sifətlər (xarakter) haqqında məlumatlar verilir:
Padişahın hikməti gör neylədi,
Od, su, torpaq və suya söylədi.
Bismillah deyib, gətirdi torpağı,
Ol arada hazır oldu ol dəği.
Torpaq ilə suyu bünyad eylədi Ona Adəm deməgi ad elədi.
Yel gəlib ardınca dəbitdi onu Ondan oldu cismi-Adəm, bil bunu.
Od dəxi dəldikdə qızdırdı onu Çünki qızdı, cismə
birləşdi cam.
Əsərin kiçik nəsr hissəsində ağlın tərifi cənnət və cəhənnəm, o cümlədən 4 ünsür — torpaq, su, yel, od haqqında sufiyanə fikirlər özünə yer tapır. Y. İmrənin bu hissədə insan xarakterləri, kimlərin cənnət və cəhənnəm sakini olacaqları barəsində fikirləri də maraqlıdır. Əsərdə qeyd olunur ki, torpaqla su cənnətin, od ilə yel cəhənnəmin əlamətidir. Ona görə də torpaq və su ilə gələnlər cənnət, od və yel ilə gələnlər cəhənnəm sakini olacaqlar. Əsərin 550 beytlik əsas hissəsi isə "Ruh, ağıl və onlara bağlı əhvalın dastanı", "Qənaətin dastanı", "Qəzəbin dastanı" və "Ağlın dastanı" adı altında 4 yerə bölünür, alleqorik ifadə tərzində əxlaqi-didaktik mövzu aparıcılıq təşkil edir. Burada ruh, iman, nəfs, qəzəb və s. cəhətlərdən, onların xüsusiyyətlərindən danışılır, yaxşılıq-lara yiyələnməyin, pisliklərdən qurtarmağın yolları göstərilir:
Nəyi sevər isən, umamn oldur,
Necə sevməyəsən, sultanın oldur.
və ya
Qədimdən nəfsdir sultana asi Bir örnəkdir indi onun bəhasi.
"Qənaətin dastanı" hissəsi maraqlı məzmuna malikdir. Qənaətin hakimliyi dövründə yolkəsənlərin, quldurların baş alıb getməsi Ağlı narahat edir. Ağlın məsləhətləri hər şeyə aydınlıq gətirir. Bu hissədə taxt-tacın, idarəçiliyin timsalında insanlara diqqətli olmaq, xeyirxahlıq etmək, iman göstərmək, haqq yolunu itirməmək və s. cəhətlərin faydasından danışılır. O cümlədən, təkəbbürün, nəfsin insanın, bütövlükdə cəmiyyətin bəlası, pisliklərin mayası olması haqqında da Ağlın dedikləri ən təsirli öyüd kimi diqqəti cəlb edir.
Təkəbbürlü kişinin faydası yox,
Qoymazsa lovğalığı, peşman olur çox.
"Risalətun-nushiyyə" əsərindəki ideyalar bir irfan sahibinin simasında Yunus İmrənin insanları təmizliyə, saflığa, haqq yoluna səsləyən səsi, qaranlıqlarda yandırdığı işıqdır.
İstinadlar
 | Ədəbiyyat ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Exlaqi didaktik movzuda yazilmis Risaletun nushiyye Nesihetname 1307 ci ilde yazilmisdir Eser 563 beytden ve Aglin terifi Fi terifil eql adli kicik bir nesrle yazilmis hisseden ibaretdir Bu eserin ilk 13 beyti bir Fa ilatun failatun fa ilun 550 beyti ise basqa Mefa ilun mefa ilun fa ilun behrde yazilmisdir Risaletun nushiyye eserinin ilk 13 beytinde od su torpaq ve kulekden behs acilir Kicik parcada dord unsurden hazirlanan insan Tanri Padisah terefinden can verilen ilk mexluqun Ademin torpaqdan sudan oddan yelden ve candan exz etdiyi sifetler xarakter haqqinda melumatlar verilir Padisahin hikmeti gor neyledi Od su torpaq ve suya soyledi Bismillah deyib getirdi torpagi Ol arada hazir oldu ol degi Torpaq ile suyu bunyad eyledi Ona Adem demegi ad eledi Yel gelib ardinca debitdi onu Ondan oldu cismi Adem bil bunu Od dexi deldikde qizdirdi onu Cunki qizdi cisme birlesdi cam Eserin kicik nesr hissesinde aglin terifi cennet ve cehennem o cumleden 4 unsur torpaq su yel od haqqinda sufiyane fikirler ozune yer tapir Y Imrenin bu hissede insan xarakterleri kimlerin cennet ve cehennem sakini olacaqlari baresinde fikirleri de maraqlidir Eserde qeyd olunur ki torpaqla su cennetin od ile yel cehennemin elametidir Ona gore de torpaq ve su ile gelenler cennet od ve yel ile gelenler cehennem sakini olacaqlar Eserin 550 beytlik esas hissesi ise Ruh agil ve onlara bagli ehvalin dastani Qenaetin dastani Qezebin dastani ve Aglin dastani adi altinda 4 yere bolunur alleqorik ifade terzinde exlaqi didaktik movzu apariciliq teskil edir Burada ruh iman nefs qezeb ve s cehetlerden onlarin xususiyyetlerinden danisilir yaxsiliq lara yiyelenmeyin pisliklerden qurtarmagin yollari gosterilir Neyi sever isen umamn oldur Nece sevmeyesen sultanin oldur ve ya Qedimden nefsdir sultana asi Bir ornekdir indi onun behasi Qenaetin dastani hissesi maraqli mezmuna malikdir Qenaetin hakimliyi dovrunde yolkesenlerin quldurlarin bas alib getmesi Agli narahat edir Aglin meslehetleri her seye aydinliq getirir Bu hissede taxt tacin idareciliyin timsalinda insanlara diqqetli olmaq xeyirxahliq etmek iman gostermek haqq yolunu itirmemek ve s cehetlerin faydasindan danisilir O cumleden tekebburun nefsin insanin butovlukde cemiyyetin belasi pisliklerin mayasi olmasi haqqinda da Aglin dedikleri en tesirli oyud kimi diqqeti celb edir Tekebburlu kisinin faydasi yox Qoymazsa lovgaligi pesman olur cox Risaletun nushiyye eserindeki ideyalar bir irfan sahibinin simasinda Yunus Imrenin insanlari temizliye safliga haqq yoluna sesleyen sesi qaranliqlarda yandirdigi isiqdir Istinadlar Edebiyyat ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin