Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Rinoplastika (qədim yunanca: rhis, rhinos-burun+qədim yunanca: plastike-heykəltəraşlıq, formalaşdırma)— burnun anadangəlmə və ya qazanılmış deformasiyalarının düzəldilməsi, eləcə də olmayan burnun tam bərpa edilməsidir.
İnsanlar burunla əlaqəli tənəffüs problemlərini, travma nəticəsində yaranan və ya anadangəlmə qüsurları düzəltdirmək məqsədilə, yaxud sadəcə burun formalarından narazı olduqları üçün rinoplastikaya üz tuturlar.
Rinoplastika ilə cərrahın burnunuzda edə biləcəyi mümkün dəyişikliklər bunlardır:
- Ölçüdə dəyişiklik;
- Bucaqda dəyişiklik;
- Körpünün düzəldilməsi;
- Uc hissənin yenidən formalaşdırılması;
- Dəliklərin daraldılması.
Rinoplastika sağlamlıqdan çox görünüşünüzü yaxşılaşdırmaq üçün ediləcəksə, yəni sırf estetik burun əməliyyatıdırsa, burun sümüyünün tam formalaşmasını gözləməlisiniz. Qızlar üçün bu, təxminən 15 yaşdır. Oğlanlar bundan daha çox gözləməlidirlər. Məcburi hallarda isə, yəni tənəffüsün pozulması müşahidə olunduqda burun əməliyyatı daha erkən yaşlarda edilə bilər.
Ümumi məlumat
Rinoplastika- bu, plastik cərrahiyyəninyalnız olmayan burnun və onun hissələrinin qüsurlarının canlı toxumalarla əvəz edilməsi yolu ilə yenidən bərpa edilməsi üsullarını deyil, həm də burnun anadangəlmə və qazanılmış düzgün olmayan formalarının cərrahi yolla düzəldilməsi üsullarını öyrənən bölməsidir. Rusiyalı professor bu cərrahi müdaxilə haqqında yazırdı: "Rinoplastika adı ilə də məşhur olan eybəcərləşdirilmiş burnun düzəldilməsi əməliyyatı plastik cərrahiyyənin ümumi qaydalarının əməli surətdə tətbiq edilməsinin xüsusi hallarından biridir". Plastik əməliyyatın qarşısında duran məsələ embriogenez mərhələsində və ya hər hansı bir xəstəlik və yaxud da mexaniki (travmatik) zədələnmə nəticəsində pozulmuş düzgün formaların bərpa edilməsindən ibarətdir.
Tarix
Rinoplastika üzrə ilk əməliyyatlar hələ çox-çox əsrlər əvvəl qədim Hindistanda, Ərəbistanda və İranda həyata keçirilmişdir. Burnun bərpa edilməsi texnikası özünün tarixi inkişafında üç mərhələdən keçmişdir. Birinci mərhələ təxminən b.e.ə.1000 il əvvəl Hindistanda başlamışdır. Cərrahlar bu mərhələdə rinoplastika üçün alın, yanaq, sağrıdan alınan toxuma parçalarından istifadə edirdilər. Rinoplastikanın ikinci inkişaf mərhələsini 1450-ci ildən 1760-cı ilə qədər Avropada keçmişdir, bu zaman əl, yanaqlardan alınan dəri parçalarından istifadə edilmiş, eyni zamanda da alından parça alınması texnikası təkmilləşdirilmişdir. Rinoplastikanın üçüncü inkişaf mərhələsini 1760-cı ildən başlanmışdır. Astar və dayaqla dəri parçalarından istifadə etməyə başlanmışdır, sümük dayağının yaradılması, burnun selikli qişasının bərpa edilməsi ilə bağlı məsələlərin öyrənilməsinə başlanmışdır. Rinoplastika məsələlərinə həsr edilmiş genişelmi ədəbiyyat meydan gəlmişdir.
Qədimdə rinoplastika
Rinoplastika haqqında ilk xatırlatmalara qədim hind manuskripti Susrutas Ayur Veda-da rast gəlmək mümkündür. Ayurveda ("Həyat bilgisi") qədim hind ədəbi abidəsidir. Onun əsasında Qədim Hindistan tibbi haqqında təsəvvür əldə etmək mümkündür. Ayurveda demək olar ki, toplanmış biliklərin elmi tədqiqatlara əsaslandığı ilk tibbi əsərdir. Ancaq xəstəliyin gedişi ərzində müdaxiləyə və onların müalicəsində ilahi, fövqəltəbii qüvvələrin gücünə daha çox yer ayrılmış, dini ayinlər təsvir edilmişdir. Bu əsər bir çox onilliklər ərzində, tədricən yaradılmışdır. "Ayurveda" –nnı qədim redaksiyası həkim Atreyə, daha sonrakı redaksiyası-həkim Xarakeyə (Çarakeyə), daha çox qorunub saxlanılan redaksiyası isə Suşriteyə məxsusdur. "Suşrita-samxita" — cərrahiyyə haqqında traktatdır. Hindistanlı cərrahlar əməliyyatların keçirilməsi zamanı sterilliyə riayət edilməsində əhəmiyyətli uğurlara nail olmuş, cərrahi alətlərdən məharətlə istifadə etmişlər. Onlar döyüşlərdə və ya hakimin hökmünə əsasən itirilmiş və şikəst edilmiş burun, qulaqlar, dodaqların bərpa edilməsi texnikasını mənimsəmişdirlər. Rinoplastika zamanı yanaq dərisindən istifadə edərək burnu bərpa edirdilər. Sonralar transplantatı alın nahiyəsindən alırdılar. Bunun üçün alından qidalanan hissədən dəri parçası kəsirdilər. Parçada qan dövranı saxlanılırdı ki, bu da onun tez bir zamanda uyğunlaşmasına səbəb olurdu. Bu üsulun çatışmazlığı dərinin götürüldüyü yerdə çapığın qalması idi. Hindistanın bir çox cərrahları rinoplastika texnikasını mənimsəmişdilər. Bu texnika get-gedə daha çox təkmilləşdirilmişdir. İngiltərəli alimlər C. Findey və T. Krusso 1494-cü ildə Bombeydə gördükləri rinoplastika əməliyyatının təsvirini verirlər. İngiltərəli hərbi cərrah Lyukas rinoplastika əməliyyatını icra etməyi öyrənmiş və daha sonra hind texnologiyasını tətbiq edərək, xəstələr üzərində çox sayda əməliyyat aparmışdır.
Orta əsrlərdə rinoplastika
Rinoplastika texnikasını əvvəlcə italiyalı cərrahlar mənimsəmişlər. XV əsrin birinci yarısında yaşamış siciliyalı cərrah Branka üz dərisindən burun hazırlamaq sənətinə yiyələnmişdi.
Branka ailəsinin cərrahlarının rinoplastika ilə harada tanış olduqları məlum deyil. Bəlkə də buna ərəblər və ya misirlilər səbəb olmuşdular. Bəlkə də bunun italiyalı səyyahlarla bir əlaqəsi var idi. Antonio Branka rinoplastikanın italyan üsulunun yaradıcısıdır. Sonradan rinoplastika müxtəlif ailələrə mənsub olan digər italiyalı cərrahlar tərəfindən mənimsənilmişdir. Vianeo ailəsinin tələbələrindən biri "plastik cərrahiyyənin atası" Qaspare Talyakossa (Gaspario Tagliacozzi, 1546–1599) idi. Zaman keçdikcə o, Bolonya universitetində tibb və anatomiya üzrə professor olmuşdur. Bu italiyalı cərrah ilk dəfə elmi nöqteyi-nəzərdən rinoplastikanı və onun cərrahiyyə üçün əhəmiyyətini təsvir etmişdir. O, həmçinin ilk dəfə bu sənəti geniş şəkildə işıqlandırmış və onu Avropanın bütün cərrahları üçün mümkün etmişdir. Qaspare Talyakossa plastik cərrahiyyə üzrə özünün bütün tədqiqatlarını 1597-ci ildə Venesiyada 2 cilddə dərc edilən "De Chirurgia Curtorum Per Insitionem" əsərində ifadə etmişdir. Qaspare Talyakossa 1599-cu ildə vəfat etdikdən sonra İtaliyada rinoplastikanın çox az sayda davamçıları qalmışdır. Onun işləri tələbəsi olan Covanni Kortezi (Giovanni Battista Cortesi, 1554–1636) tərəfindən davam etdirilmişdir. Zaman keçdikcə bu əməliyyat bir sıra səbəblərdən Avropada demək olar ki, 200 il ərzində unudulmuşdur. Rinoplastika XVIII əsrdə Avropadakı dirçəlişinə görə hindli cərrahların rəhbərliyi altında rinoplastika əməliyyatı sənətinə yiyələnməyi özləri üçün təhqiredici, alçaldıcı saymayan Şərqi Hindistan şirkətinin cərrahlarına minnətdar olmalıdır.
Rinoplastika yeni zamanda
Rinoplastika XIX əsrin əvvəlində avropalı cərrahlar tərəfindən qəti şəkildə qəbul edilmişdir. İngiltərəli cərrah C. K. Karpyu (J. C. Carpue) burunun bərpa edilməsi texnikasını Kəlküttədə mənimsəmişdir. O, Londonda cərrahi təcrübə ilə məşğul olaraq, rinoplastika texnikasını təkmilləşdirmişdir. Alman cərrahı Karl Ferdinand fon Qrefe (ata) (Carl Ferdinand Graefe, 1787–1840) 1811-ci ildə yanaq dərisindən qismən rinoplastika əməliyyatı icra etmişdir, o, yaxınlıqda yerləşən sahələrindən dəri götürərək kiçik qızın burnunun ucunu bərpa etmişdir. Almaniyada rinoplastikanın yeni üsullarını mənimsəməyə başlamışlar. 1816-cı ildə Qrefe Q. Talyakossanın metodu üzrə burnu bərpa etmişdir. Yeni italyan metodu dirçəlməyə başlamışdır. Qrefenin digər bir xidməti də ondan ibarətdir ki, o, rinoplastikanın italyan üsuluna cərrahların əvvəlki diqqətini qaytarmış və rinoplastikanın yeni metodlarının meydana gəlməsinə səbəb olmuşdur. Qrefenin yeni italyan üsulu və Kapryunun hind üsulu aseptik dövrə qədər Avropada cərrahlar tərəfindən geniş surətdə tətbiq edilməyə başlanmışdır. Bu cərrahlar parça kəsilməsi texnikasına öz təkmilləşdirmələrini daxil etmişlər. Məsələn, məlumdur ki, Byunger 1823-cü ildə bir xəstənin budundan dəri parçası kəsmiş və onu buruna köçürmüşdür; ancaq dəri parçasının böyük bir hissəsi ölgünləşmişdir, lakin toxumanın qismən bitişməsi də baş vermişdir. Ancaq yalnız İohann Fridrix Differbax (Dieffenbach Johann Friedrich, 1792–1847) cərrahlara müxtəlif xəstəlik formalarında plastik cərrahiyyənin əsaslarını tətbiq etməyi öyrədərək plastik cərrahiyyəyə yüksək dəyər gətirmiş və bu məsələyə istənilən halda yalnız ikinci dərəcəli rol oynayacaq kosmetik baxımdan yanaşmaqdan vaz keçmişdir. Sonuncu və bir çox baxımdan heç də az əhəmiyyət daşımayan addım zədələnmiş və ya kifayət qədər inkişaf etməmiş hissələrdə (xüsusilə də burun və damaq nahiyəsində) çatışmayan sümük əsasını yerinə yetirmək üçün plastik əməliyyatlar zamanı ilk dəfə sümük üstlüyündən (sümüyün üstünü örtən birləşdirici toxuma qişası) istifadə edilməsində yaxşı nəticə əldə edən Bernqardt Rudolf Konrad f. Langenbek (B. R. K. Langenbeck, 1810–1887) tərəfindən atılmışdır. O, sümük üstlüyünün sümüyün regenerasiyasında fəal surətdə inkişaf etməsinə əsaslanmışdır. B. Langenbek burun dəlikləri və çəpəri üçün alından ikiqat artırmaq üçün uclarında üç ağızlı parça kəsmiş, bundan başqa bu parçanı alında çəpinə vəziyyətdə yerləşdirmişdir. Amerikalı C. Rok 1887-ci ildə burun ucunun düzəldilməsi üzrə əməliyyat icra etmiş və əməliyyatın nəticələrini onun aparılması texnikasının təsviri ilə birlikdə dərc etdirmişdir. Rusiya imperiyasında rinoplastika problemləri ilə N. İ. Piroqovun V. A. Karavayev, A. A. Kiter, P. Y. Nemmert və b. kimi tələbələri və ardıcılları məşğul olmuşlar. Kiyevli professor Vladimir Afanasyeviç Karavayev 12 orijinal əməliyyat təklif etmişdir ki, onların da arasında plastik əməliyyatlar üstünlük təşkil edir. 1840-cı ildə dərc edilən "Sağlamlığın dostu" jurnalında onun "Rinoplastika, burnun sağ tərəfinin, sağ dəliyinin və çəpərinin yaradılması" adlı məqaləsi işıq üzü görmüşdür. Bu məqalədə o, özünün əməliyyatının aparılması metodikası barədə də məlumat vermişdir. "Bir yerdən götürülərək digər yerə köçürülən dəri parçası, -V. Karavayev yazırdı, — həyatın yeni təsirlərinə tabe olur, ona görə də digər həyatı və əvvəlkindən doğma orqanizmdən fərqli tamamilə başqa orqanizmi qəbul edir. Əgər kimsə burnun indi qığırdaq möhkəmliyinə malik olan və burnun ucu üçün əla dayaq rolu oynayan yenidən yaradılmış çəpəri üzərində araşdırma apararsa, onun yanağın yağlı və yumşaq dərisindən yarana biləcəyinə inanmaqdı". V. A. Karavayev həmçinin alından alınan dəri parçasından burun körpüsünün düzləşdirilməsi metodunu, burun qanadı qüsurunun bərpa edilməsi üsulu, yuxarı dodaqdan burun çəpərinin yaradılmasını təsvir etmişdir. Rinoplastika zamanı cərrahlar tərəfindən uzun müddət bərpaetmə (zədələr, xəstəlik və anadangəlmə qüsurlar zamanı) məqsədi güdülmüşdür, estetik amillər isə yalnız əsas məqsədi müşayiət edirdilər. Budur, XIX əsrin sonunda estetik aspektləri də nəzərə alaraq, əməliyyatlar keçirməyə başlayırlar. Bu məsələdə ilk cığırı açan Roçesterdən olan həkim, fındıqburnun korreksiyası metodikasını təsvir edən Con Orlando Roy (1848–1915-ci illər) olmuşdur. O, ilk dəfə qapalı əməliyyat üsulunu təklif etmişdir. O, həmçinin burun profilinin dərialtı korreksiyası, onun ölçülərinin azaldılması və donqarın götürülməsi metodikasını işləyib hazırlamışdır. Bir qədər sonra Royla birlikdə estetik rinoplastikanın atası adını bölüşən Jak Jozefin analoji mövzu ilə bağlı əsəri dərc olunmuşdur. Məhz o, üzdə korreksiyaedici və rekonstruktiv əməliyyatların əsas prinsiplərini formalaşdırmışdır. 1900–1901-ci illərdə burnun yəhərşəkilli deformasiyasının düzəldilməsi zamanı burun çəpəri qığırdağının uğurla köçürülməsi haqqında məlumatlar yayılmışdı. 1965-ci ildən başlayaraq qapalı burun əməliyyatları icra edən həkim Tsope, Xutsidze Vaxtanq Qalaktionoviç (plastik cərrah, otorinolarinqoloq) Sovet dövrünün əfsanəvi plastik cərrahı idi, 1984-cü ildə moskvalı kinodokumentalistlər tərəfindən lentə alınan "Məni gözəl edin" sənədli filmi onun fəaliyyətini əks etdirirdi.
Zədələnmədən sonra cərrahi müdaxilə
Burun zədələndikdən sonra iki problem meydan gəlir: burun tənəffüsü çətinləşir və burnun forması dəyişir.
Qeyd etmək lazımdır ki, zədə alındığı (yana yerdəyişən, əyilən zaman) təqdirdə, ilkin sağalma mərhələsində (ilk on gün) cərrahi müdaxilə olmadan, ambulatoriya şəraitində burun körpüsünün ilkin yerləşməsi bərpa edilir. Pisləşən burun tənəffüsünün və formanın digər dəyişikliklərinin bərpa edilməsi mümkünlüyü müayinə zamanı müəyyənləşdirilir.
Əgər zədə ciddi olarsa, həm xarici, həm də daxili strukturun bərpa edilməsi ilə burnun rekonstruksiyasını icra edirlər. Çox vaxt pasiyentlərin burnunda daxili əməliyyatlar dəfələrlə keçirilmiş rinoplastika əməliyyatından sonra yerinə yetirilir.
Burun tənəffüsünün pozulması (burun çəpərinin əyriliyi) ilə müşayiət edilən zədələnmədən sonra cərrahi müdaxilənin həyata keçirilməsi zəruri hesab edilir. Əməliyyatı tənəffüsün fiziologiyasını bərpa etmək (burun çəpərinin selikaltı rezeksiyası) və burnun formasını dəyişdirməyi (estetik plastika) bir mərhələdə icra etmək daha yaxşı olar.
Septoplastika
Burun çəpərinin əyriliyi zamanı tətbiq edilir. Çəpərin əyriliyi həm anadangəlmə, həm də zədə nəticəsində yarana bilər. Bundan başqa bu cür əyilmə yaşla bağlı dəyişikliklərin nəticəsində baş verə bilər. Əksər hallarda (80%) burun çəpəri bir qədər deformasiyaya uğramış olur. Ancaq bu problemin cərrahi müalicəsi yalnız burun tənəffüsünün pozulduğu zaman tələb olunur.
"Qapalı rinoplastika"
Qapalı rinoplastika əməliyyatı zamanı kəsik burun boşluğunda aparılır. Cərrah burun dərisini burnun karkasını təşkil edən burun sümükləri və qığırdağından ayırır. Bundan sonra həkim onların formasını asanlıqla dəyişdirə, arzu edilən formanı əldə etmək üçün həcmi böyüdə bilər. Məsələn, cərrah burnu daraltmaq üçün qığırdağı burun korpus sahəsində götürə bilər. Burnun çıxıntılı hissələrinin götürülməsi xüsusi alət- iskənə vasitəsilə həyata keçirilir. Cərrah burun sümüklərinin və qığırdağın formasını dəyişdirdən sonra, onları yenidən yumşaq toxumaların kəsiyinə tikir.
Açıq rinoplastika
Açıq rinoplastika burunda çox həcmli müdaxilənin tələb olunduğu təqdirdə həyata keçirilir. Bu zaman kəsiklər burun boşluğunda deyil, burun deşiyini ayıran dərinin şaquli qatları- kolumella nahiyəsində aparılır. Cərrah yumşaq toxumaların kəsilməsindən sonra qapalı rinoplastikada olduğu kimi burun sümükləri və burun qığırdaqları üzərində manipulyasiya aparır.
Təkrar rinoplastika
Təkrar rinoplastika və ya yoxlama rinoplastikası birinci rinoplastikadan sonra qalan problemlərin korreksiyası məqsədilə icra edilir. Bu cür problemlər həm əhəmiyyətsiz və tez aradan qaldırıla bilən, həm də çox zaman kifayət qədər çətin olur. Təkrar rinoplastika həm açıq, həm də qapalı ola bilər.
Fillerlərin köməyi ilə rinoplastika
Bəzi hallarda pasiyent burnun formasını dəyişdirmək deyil, yalnız kiçik qüsurları korreksiya etmək, məsələn, iti künclərin hamarlaşdırılması (yumşaldılması), burun ucunun küncünün dəyişdirilməsi, burun simmetriyasının bərpası və s. istəyir. Bu cür hallarda artıq sizə tanış olan fillerlər köməyə gələ bilərlər. Onların köməyi ilə burnun ucunu "girdələşdirmək", burun qanadları nahiyəsində çökəkliyi aradan qaldırmaq və bir çox digər əməliyyatları həyata keçirmək mümkündür. Təbii olaraq, bu rinoplastikanın bərpa dövrü daha tez və asan keçir, həm də bu əməliyyatın aparılmasına ənənəvi rinoplastika ilə müqayisədə daha çox maddi vəsait tələb olunur. Rinoplastika əksər hallarda xarici kəsiklər olmadan, qapalı üsulla aparılır. Əgər bu cür kəsiyin icra edilməsi zərurəti yaranarsa, onu kolumelanın aşağısında görünməyən yerdə həyata keçirirlər. Əməliyyat adətən 1 saata yaxın davam edir və ümumi anesteziya altında aparılır. Cərrah əməliyyatın aparılmasına qədər tənəffüs funksiyasını ətraflı şəkildə araşdırır və göstəricilərə əsasən burun çəpərinin plastikasını və aşağı burun seyvanı nahiyəsində müdaxiləni həyata keçirir. Qeyd etmək lazımdır ki, yaxşı estetik və ən başlıcası funksional effekti əldə etmək üçün burun tənəffüsü funksiyasının əməliyyatqabağı müayinəsinin aparılması olduqca vacibdir və bu sahədə yüksək ixtisaslı mütəxəssislər tərəfindən və ən müasir diaqnostika avadanlığının istifadə edilməsi ilə aparılmalıdır ki, bu da əslində plastik cərrahiyyə klinikalarının əksəriyyətində həyata keçirilmir. Cərrah əməliyyat zamanı müdaxiləni yalnız burnun qığırdaq hissəsində apara bilər, bu zaman reabilitasiya dövrü 5–7 günə qədər azalır və ya əməliyyat burnun bütün strukturunda (qığırdaq və sümüklərdə) aparıla bilər. İkinci halda əməliyyatın həcmi artır ki, bu da daha uzun müddət davam edən reabilitasiya dövrünü (12–14 gün) tələb edir.
Reabilitasiya dövrü
Rinoplastika aparıldıqdan sonra, adətən, burunda və göz ətrafı nahiyədə güclü şişkinlik müşahidə edilir. Əgər osteotomiya icra edilmişdirsə, əməliyyatdan sonra ən azı 7–10gün ərzində gips sarğıda gəzmək lazımdır. Şişkinliklər 10–20 gündən sonra keçir. İlkin nəticə 6 aydan sonra, son nəticə isə-12 aydan sonra qiymətləndirilir. Əməliyyat sonrası dövrdə pasiyentdə ağrı hissləri olmur. Əgər cərrah tamponları üç gün ərzində burunda saxlamağı lazım bilərsə, ola bilsin ki, müəyyən müddət ərzində ağzınızla nəfəs almalı olacaqsınız. Sağalma müddəti əsasən orqanizmin fərdi xüsusiyyətlərindən və pasiyentin yaşından asılıdır, ona görə də həkim reabilitasiyanın təxmini davam etmə müddətini söyləyə bilər. Gipsin çıxarılmasından sonra müayinə olunmaq üçün həkimin təyin etdiyi dövriliklə həkimin qəbuluna gəlmək lazımdır.
Rinoplastikadan sonrakı fəsadlar
Burun qanaması. Adətən təhlükəsizdir tamponla bloklanır. 2–3 gün ərzində davam edə bilər. Şişkinlik. Reabilitasiya dövründə burun tənəffüsündə çətinlik yarana bilər. Yoluxmalar. Əməliyyatın həyata keçirilməsindən sonra antibiotik kursu tətbiq edilməlidir. Anesteziyaya qarşı allergik reaksiya. Çapıqların yaranması. Onların korreksiya edilməsi üçün təkrar əməliyyat tələb oluna bilər.
Reabilitasiya dövründə burun və yuxarı dodağın həssaslığının azalması. Uzun müddət qalan damar şəbəkəsi və piqmentləşmənin yaranması; Əməliyyatın nəticələrindən narazılıq . Burnun son formasının qabaqcadan ehtimal edilməsi adətən 70%-dən çox deyil. Bu, plastik cərrahın ixtisaslaşmasından və orqanizmin fərdi xüsusiyyətlərindən asılıdır.
Əməliyyatın nəticələri
Burnun dəyişdirilmiş forması bütünlükdə üzün proporsiyalarını əsaslı şəkildə dəyişdirə bilər, məsələn, gözlərin vizual olaraq böyüməsi effektinə nail olmağa və ümumi cizgiləri daha harmonik etməyə imkan verir. İxtisaslı həkim tərəfindən həyata keçirilən rinoplastika insanın simasını yaxşı istiqamətdə dəyişir, onun özünü dəyərləndirməsini artırır, özünə əminlik yaradır. Bu cür əməliyyat üçün qərarı hər bir kəs fərdi şəkildə verir. Və bu qərarın ətrafınızdakılar tərəfindən qəbul edilməsi vacib deyil, ona görə də pasiyent dostların və qohumların gözlənilməz reaksiyalarına hazır olmalıdır. Axı yalnız onun burnunun forması deyil, həm də siması bütünlükdə dəyişəcəkdir. Ola bilər ki, qohumlar səciyyəvi ailəvi və ya etnik üz xüsusiyyətlərini itirilməsinə görə acıqlanacaq, xətrinizə dəyəcəklər. Ancaq çox vaxt hətta ən yaxın insanlar belə əməliyyatdan sonrakı böyük dəyişiklikləri ona görə görmürlər ki, burnun forması pasiyent və cərrah tərəfindən düşünülmüş formanı kifayət qədər uzun müddət ərzində alır, əməliyyatdan sonra yaranan toxumaların şişkinliyini isə əldə edilmiş effekt ideal şəkildə örtür. Əməliyyatdan sonrakı reabilitasiyanın tam kursu 6–8 aya qədər davam edir. Məhz ona görə də rinoplastikanın yekun nəticəsini göstərilən müddətdən əvvəl qiymətləndirmək lazım deyil.
Təkrar rinoplastika
Xarici burnun uğursuz şəkildə keçirilmiş plastikasından sonra ikinci (təkrar) rinoplastika adlandırılan əməliyyatlar xüsusi mürəkkəb müdaxilələrdir. Bu əməliyyatların aparılması birinci müdaxilədən ən tez 6 aydan sonra həyata keçirilə bilər. Təkrar rinoplastikanın aparılması üçün səbəb aşağıdakılar ola bilər: burnu qeyri-təbii qısa edən yanlış tikilmiş qığırdaqlar; qığırdaqların həddən artıq götürülməsi, bunun nəticəsində də burnun ucunun forması deformasiyaya uğrayır; lateral qığırdaqların həddən artıq götürülməsi.
Ədəbiyyat
- P. İ. Dyakonov –"Dağılmış burnun bərpası". SPb, 1902-ci il.
- P. İ. Dyakonov, F. A. Reyn — "Ümumi operativ cərrahiyyə". SPb, 1903-cü il.
- O. Veber — "Ümumi və xüsusi cərrahiyyə üçün təlimat. Üz xəstəlikləri". SPb, 1868-ci il.
- N. İ. Piroqovun seçilmiş əsərləri, cild1, səh.102
- N. İ. Piroqov. Svastopol məktubları və xatirələri. M., 1950-ci il, s.365
- M. P. Kovalskiy, O. O. Markeviç, K. O. Prokopets — "Rinoplastika – tarixə qısa ekskurs", #O. O. Boqomoltsev adına MTU. Elmi xəbərlər, Kiyev, 2009, № 1
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Rinoplastika qedim yunanca rhis rhinos burun qedim yunanca plastike heykelterasliq formalasdirma burnun anadangelme ve ya qazanilmis deformasiyalarinin duzeldilmesi elece de olmayan burnun tam berpa edilmesidir Insanlar burunla elaqeli teneffus problemlerini travma neticesinde yaranan ve ya anadangelme qusurlari duzeltdirmek meqsedile yaxud sadece burun formalarindan narazi olduqlari ucun rinoplastikaya uz tuturlar Rinoplastika ile cerrahin burnunuzda ede bileceyi mumkun deyisiklikler bunlardir Olcude deyisiklik Bucaqda deyisiklik Korpunun duzeldilmesi Uc hissenin yeniden formalasdirilmasi Deliklerin daraldilmasi Rinoplastika saglamliqdan cox gorunusunuzu yaxsilasdirmaq ucun edilecekse yeni sirf estetik burun emeliyyatidirsa burun sumuyunun tam formalasmasini gozlemelisiniz Qizlar ucun bu texminen 15 yasdir Oglanlar bundan daha cox gozlemelidirler Mecburi hallarda ise yeni teneffusun pozulmasi musahide olunduqda burun emeliyyati daha erken yaslarda edile biler Umumi melumatRinoplastika bu plastik cerrahiyyeninyalniz olmayan burnun ve onun hisselerinin qusurlarinin canli toxumalarla evez edilmesi yolu ile yeniden berpa edilmesi usullarini deyil hem de burnun anadangelme ve qazanilmis duzgun olmayan formalarinin cerrahi yolla duzeldilmesi usullarini oyrenen bolmesidir Rusiyali professor bu cerrahi mudaxile haqqinda yazirdi Rinoplastika adi ile de meshur olan eybecerlesdirilmis burnun duzeldilmesi emeliyyati plastik cerrahiyyenin umumi qaydalarinin emeli suretde tetbiq edilmesinin xususi hallarindan biridir Plastik emeliyyatin qarsisinda duran mesele embriogenez merhelesinde ve ya her hansi bir xestelik ve yaxud da mexaniki travmatik zedelenme neticesinde pozulmus duzgun formalarin berpa edilmesinden ibaretdir TarixRinoplastika uzre ilk emeliyyatlar hele cox cox esrler evvel qedim Hindistanda Erebistanda ve Iranda heyata kecirilmisdir Burnun berpa edilmesi texnikasi ozunun tarixi inkisafinda uc merheleden kecmisdir Birinci merhele texminen b e e 1000 il evvel Hindistanda baslamisdir Cerrahlar bu merhelede rinoplastika ucun alin yanaq sagridan alinan toxuma parcalarindan istifade edirdiler Rinoplastikanin ikinci inkisaf merhelesini 1450 ci ilden 1760 ci ile qeder Avropada kecmisdir bu zaman el yanaqlardan alinan deri parcalarindan istifade edilmis eyni zamanda da alindan parca alinmasi texnikasi tekmillesdirilmisdir Rinoplastikanin ucuncu inkisaf merhelesini 1760 ci ilden baslanmisdir Astar ve dayaqla deri parcalarindan istifade etmeye baslanmisdir sumuk dayaginin yaradilmasi burnun selikli qisasinin berpa edilmesi ile bagli meselelerin oyrenilmesine baslanmisdir Rinoplastika meselelerine hesr edilmis geniselmi edebiyyat meydan gelmisdir Qedimde rinoplastika Rinoplastika haqqinda ilk xatirlatmalara qedim hind manuskripti Susrutas Ayur Veda da rast gelmek mumkundur Ayurveda Heyat bilgisi qedim hind edebi abidesidir Onun esasinda Qedim Hindistan tibbi haqqinda tesevvur elde etmek mumkundur Ayurveda demek olar ki toplanmis biliklerin elmi tedqiqatlara esaslandigi ilk tibbi eserdir Ancaq xesteliyin gedisi erzinde mudaxileye ve onlarin mualicesinde ilahi fovqeltebii quvvelerin gucune daha cox yer ayrilmis dini ayinler tesvir edilmisdir Bu eser bir cox onillikler erzinde tedricen yaradilmisdir Ayurveda nni qedim redaksiyasi hekim Atreye daha sonraki redaksiyasi hekim Xarakeye Carakeye daha cox qorunub saxlanilan redaksiyasi ise Susriteye mexsusdur Susrita samxita cerrahiyye haqqinda traktatdir Hindistanli cerrahlar emeliyyatlarin kecirilmesi zamani sterilliye riayet edilmesinde ehemiyyetli ugurlara nail olmus cerrahi aletlerden meharetle istifade etmisler Onlar doyuslerde ve ya hakimin hokmune esasen itirilmis ve sikest edilmis burun qulaqlar dodaqlarin berpa edilmesi texnikasini menimsemisdirler Rinoplastika zamani yanaq derisinden istifade ederek burnu berpa edirdiler Sonralar transplantati alin nahiyesinden alirdilar Bunun ucun alindan qidalanan hisseden deri parcasi kesirdiler Parcada qan dovrani saxlanilirdi ki bu da onun tez bir zamanda uygunlasmasina sebeb olurdu Bu usulun catismazligi derinin goturulduyu yerde capigin qalmasi idi Hindistanin bir cox cerrahlari rinoplastika texnikasini menimsemisdiler Bu texnika get gede daha cox tekmillesdirilmisdir Ingiltereli alimler C Findey ve T Krusso 1494 cu ilde Bombeyde gordukleri rinoplastika emeliyyatinin tesvirini verirler Ingiltereli herbi cerrah Lyukas rinoplastika emeliyyatini icra etmeyi oyrenmis ve daha sonra hind texnologiyasini tetbiq ederek xesteler uzerinde cox sayda emeliyyat aparmisdir Orta esrlerde rinoplastika Rinoplastika texnikasini evvelce italiyali cerrahlar menimsemisler XV esrin birinci yarisinda yasamis siciliyali cerrah Branka uz derisinden burun hazirlamaq senetine yiyelenmisdi Branka ailesinin cerrahlarinin rinoplastika ile harada tanis olduqlari melum deyil Belke de buna erebler ve ya misirliler sebeb olmusdular Belke de bunun italiyali seyyahlarla bir elaqesi var idi Antonio Branka rinoplastikanin italyan usulunun yaradicisidir Sonradan rinoplastika muxtelif ailelere mensub olan diger italiyali cerrahlar terefinden menimsenilmisdir Vianeo ailesinin telebelerinden biri plastik cerrahiyyenin atasi Qaspare Talyakossa Gaspario Tagliacozzi 1546 1599 idi Zaman kecdikce o Bolonya universitetinde tibb ve anatomiya uzre professor olmusdur Bu italiyali cerrah ilk defe elmi noqteyi nezerden rinoplastikani ve onun cerrahiyye ucun ehemiyyetini tesvir etmisdir O hemcinin ilk defe bu seneti genis sekilde isiqlandirmis ve onu Avropanin butun cerrahlari ucun mumkun etmisdir Qaspare Talyakossa plastik cerrahiyye uzre ozunun butun tedqiqatlarini 1597 ci ilde Venesiyada 2 cildde derc edilen De Chirurgia Curtorum Per Insitionem eserinde ifade etmisdir Qaspare Talyakossa 1599 cu ilde vefat etdikden sonra Italiyada rinoplastikanin cox az sayda davamcilari qalmisdir Onun isleri telebesi olan Covanni Kortezi Giovanni Battista Cortesi 1554 1636 terefinden davam etdirilmisdir Zaman kecdikce bu emeliyyat bir sira sebeblerden Avropada demek olar ki 200 il erzinde unudulmusdur Rinoplastika XVIII esrde Avropadaki dircelisine gore hindli cerrahlarin rehberliyi altinda rinoplastika emeliyyati senetine yiyelenmeyi ozleri ucun tehqiredici alcaldici saymayan Serqi Hindistan sirketinin cerrahlarina minnetdar olmalidir Rinoplastika yeni zamandaRinoplastika XIX esrin evvelinde avropali cerrahlar terefinden qeti sekilde qebul edilmisdir Ingiltereli cerrah C K Karpyu J C Carpue burunun berpa edilmesi texnikasini Kelkuttede menimsemisdir O Londonda cerrahi tecrube ile mesgul olaraq rinoplastika texnikasini tekmillesdirmisdir Alman cerrahi Karl Ferdinand fon Qrefe ata Carl Ferdinand Graefe 1787 1840 1811 ci ilde yanaq derisinden qismen rinoplastika emeliyyati icra etmisdir o yaxinliqda yerlesen sahelerinden deri goturerek kicik qizin burnunun ucunu berpa etmisdir Almaniyada rinoplastikanin yeni usullarini menimsemeye baslamislar 1816 ci ilde Qrefe Q Talyakossanin metodu uzre burnu berpa etmisdir Yeni italyan metodu dircelmeye baslamisdir Qrefenin diger bir xidmeti de ondan ibaretdir ki o rinoplastikanin italyan usuluna cerrahlarin evvelki diqqetini qaytarmis ve rinoplastikanin yeni metodlarinin meydana gelmesine sebeb olmusdur Qrefenin yeni italyan usulu ve Kapryunun hind usulu aseptik dovre qeder Avropada cerrahlar terefinden genis suretde tetbiq edilmeye baslanmisdir Bu cerrahlar parca kesilmesi texnikasina oz tekmillesdirmelerini daxil etmisler Meselen melumdur ki Byunger 1823 cu ilde bir xestenin budundan deri parcasi kesmis ve onu buruna kocurmusdur ancaq deri parcasinin boyuk bir hissesi olgunlesmisdir lakin toxumanin qismen bitismesi de bas vermisdir Ancaq yalniz Iohann Fridrix Differbax Dieffenbach Johann Friedrich 1792 1847 cerrahlara muxtelif xestelik formalarinda plastik cerrahiyyenin esaslarini tetbiq etmeyi oyrederek plastik cerrahiyyeye yuksek deyer getirmis ve bu meseleye istenilen halda yalniz ikinci dereceli rol oynayacaq kosmetik baximdan yanasmaqdan vaz kecmisdir Sonuncu ve bir cox baximdan hec de az ehemiyyet dasimayan addim zedelenmis ve ya kifayet qeder inkisaf etmemis hisselerde xususile de burun ve damaq nahiyesinde catismayan sumuk esasini yerine yetirmek ucun plastik emeliyyatlar zamani ilk defe sumuk ustluyunden sumuyun ustunu orten birlesdirici toxuma qisasi istifade edilmesinde yaxsi netice elde eden Bernqardt Rudolf Konrad f Langenbek B R K Langenbeck 1810 1887 terefinden atilmisdir O sumuk ustluyunun sumuyun regenerasiyasinda feal suretde inkisaf etmesine esaslanmisdir B Langenbek burun delikleri ve ceperi ucun alindan ikiqat artirmaq ucun uclarinda uc agizli parca kesmis bundan basqa bu parcani alinda cepine veziyyetde yerlesdirmisdir Amerikali C Rok 1887 ci ilde burun ucunun duzeldilmesi uzre emeliyyat icra etmis ve emeliyyatin neticelerini onun aparilmasi texnikasinin tesviri ile birlikde derc etdirmisdir Rusiya imperiyasinda rinoplastika problemleri ile N I Piroqovun V A Karavayev A A Kiter P Y Nemmert ve b kimi telebeleri ve ardicillari mesgul olmuslar Kiyevli professor Vladimir Afanasyevic Karavayev 12 orijinal emeliyyat teklif etmisdir ki onlarin da arasinda plastik emeliyyatlar ustunluk teskil edir 1840 ci ilde derc edilen Saglamligin dostu jurnalinda onun Rinoplastika burnun sag terefinin sag deliyinin ve ceperinin yaradilmasi adli meqalesi isiq uzu gormusdur Bu meqalede o ozunun emeliyyatinin aparilmasi metodikasi barede de melumat vermisdir Bir yerden goturulerek diger yere kocurulen deri parcasi V Karavayev yazirdi heyatin yeni tesirlerine tabe olur ona gore de diger heyati ve evvelkinden dogma orqanizmden ferqli tamamile basqa orqanizmi qebul edir Eger kimse burnun indi qigirdaq mohkemliyine malik olan ve burnun ucu ucun ela dayaq rolu oynayan yeniden yaradilmis ceperi uzerinde arasdirma apararsa onun yanagin yagli ve yumsaq derisinden yarana bileceyine inanmaqdi V A Karavayev hemcinin alindan alinan deri parcasindan burun korpusunun duzlesdirilmesi metodunu burun qanadi qusurunun berpa edilmesi usulu yuxari dodaqdan burun ceperinin yaradilmasini tesvir etmisdir Rinoplastika zamani cerrahlar terefinden uzun muddet berpaetme zedeler xestelik ve anadangelme qusurlar zamani meqsedi gudulmusdur estetik amiller ise yalniz esas meqsedi musayiet edirdiler Budur XIX esrin sonunda estetik aspektleri de nezere alaraq emeliyyatlar kecirmeye baslayirlar Bu meselede ilk cigiri acan Rocesterden olan hekim findiqburnun korreksiyasi metodikasini tesvir eden Con Orlando Roy 1848 1915 ci iller olmusdur O ilk defe qapali emeliyyat usulunu teklif etmisdir O hemcinin burun profilinin derialti korreksiyasi onun olculerinin azaldilmasi ve donqarin goturulmesi metodikasini isleyib hazirlamisdir Bir qeder sonra Royla birlikde estetik rinoplastikanin atasi adini bolusen Jak Jozefin analoji movzu ile bagli eseri derc olunmusdur Mehz o uzde korreksiyaedici ve rekonstruktiv emeliyyatlarin esas prinsiplerini formalasdirmisdir 1900 1901 ci illerde burnun yehersekilli deformasiyasinin duzeldilmesi zamani burun ceperi qigirdaginin ugurla kocurulmesi haqqinda melumatlar yayilmisdi 1965 ci ilden baslayaraq qapali burun emeliyyatlari icra eden hekim Tsope Xutsidze Vaxtanq Qalaktionovic plastik cerrah otorinolarinqoloq Sovet dovrunun efsanevi plastik cerrahi idi 1984 cu ilde moskvali kinodokumentalistler terefinden lente alinan Meni gozel edin senedli filmi onun fealiyyetini eks etdirirdi Zedelenmeden sonra cerrahi mudaxile18 yasli qizin donqar burnu Burun zedelendikden sonra iki problem meydan gelir burun teneffusu cetinlesir ve burnun formasi deyisir Qeyd etmek lazimdir ki zede alindigi yana yerdeyisen eyilen zaman teqdirde ilkin sagalma merhelesinde ilk on gun cerrahi mudaxile olmadan ambulatoriya seraitinde burun korpusunun ilkin yerlesmesi berpa edilir Pislesen burun teneffusunun ve formanin diger deyisikliklerinin berpa edilmesi mumkunluyu muayine zamani mueyyenlesdirilir Eger zede ciddi olarsa hem xarici hem de daxili strukturun berpa edilmesi ile burnun rekonstruksiyasini icra edirler Cox vaxt pasiyentlerin burnunda daxili emeliyyatlar defelerle kecirilmis rinoplastika emeliyyatindan sonra yerine yetirilir Burun teneffusunun pozulmasi burun ceperinin eyriliyi ile musayiet edilen zedelenmeden sonra cerrahi mudaxilenin heyata kecirilmesi zeruri hesab edilir Emeliyyati teneffusun fiziologiyasini berpa etmek burun ceperinin selikalti rezeksiyasi ve burnun formasini deyisdirmeyi estetik plastika bir merhelede icra etmek daha yaxsi olar SeptoplastikaBurun ceperinin eyriliyi zamani tetbiq edilir Ceperin eyriliyi hem anadangelme hem de zede neticesinde yarana biler Bundan basqa bu cur eyilme yasla bagli deyisikliklerin neticesinde bas vere biler Ekser hallarda 80 burun ceperi bir qeder deformasiyaya ugramis olur Ancaq bu problemin cerrahi mualicesi yalniz burun teneffusunun pozuldugu zaman teleb olunur Qapali rinoplastika Qapali rinoplastika emeliyyati zamani kesik burun boslugunda aparilir Cerrah burun derisini burnun karkasini teskil eden burun sumukleri ve qigirdagindan ayirir Bundan sonra hekim onlarin formasini asanliqla deyisdire arzu edilen formani elde etmek ucun hecmi boyude biler Meselen cerrah burnu daraltmaq ucun qigirdagi burun korpus sahesinde goture biler Burnun cixintili hisselerinin goturulmesi xususi alet iskene vasitesile heyata kecirilir Cerrah burun sumuklerinin ve qigirdagin formasini deyisdirden sonra onlari yeniden yumsaq toxumalarin kesiyine tikir Aciq rinoplastikaAciq rinoplastika burunda cox hecmli mudaxilenin teleb olundugu teqdirde heyata kecirilir Bu zaman kesikler burun boslugunda deyil burun desiyini ayiran derinin saquli qatlari kolumella nahiyesinde aparilir Cerrah yumsaq toxumalarin kesilmesinden sonra qapali rinoplastikada oldugu kimi burun sumukleri ve burun qigirdaqlari uzerinde manipulyasiya aparir Tekrar rinoplastikaTekrar rinoplastika ve ya yoxlama rinoplastikasi birinci rinoplastikadan sonra qalan problemlerin korreksiyasi meqsedile icra edilir Bu cur problemler hem ehemiyyetsiz ve tez aradan qaldirila bilen hem de cox zaman kifayet qeder cetin olur Tekrar rinoplastika hem aciq hem de qapali ola biler Fillerlerin komeyi ile rinoplastikaBezi hallarda pasiyent burnun formasini deyisdirmek deyil yalniz kicik qusurlari korreksiya etmek meselen iti kunclerin hamarlasdirilmasi yumsaldilmasi burun ucunun kuncunun deyisdirilmesi burun simmetriyasinin berpasi ve s isteyir Bu cur hallarda artiq size tanis olan fillerler komeye gele bilerler Onlarin komeyi ile burnun ucunu girdelesdirmek burun qanadlari nahiyesinde cokekliyi aradan qaldirmaq ve bir cox diger emeliyyatlari heyata kecirmek mumkundur Tebii olaraq bu rinoplastikanin berpa dovru daha tez ve asan kecir hem de bu emeliyyatin aparilmasina enenevi rinoplastika ile muqayisede daha cox maddi vesait teleb olunur Rinoplastika ekser hallarda xarici kesikler olmadan qapali usulla aparilir Eger bu cur kesiyin icra edilmesi zerureti yaranarsa onu kolumelanin asagisinda gorunmeyen yerde heyata kecirirler Emeliyyat adeten 1 saata yaxin davam edir ve umumi anesteziya altinda aparilir Cerrah emeliyyatin aparilmasina qeder teneffus funksiyasini etrafli sekilde arasdirir ve gostericilere esasen burun ceperinin plastikasini ve asagi burun seyvani nahiyesinde mudaxileni heyata kecirir Qeyd etmek lazimdir ki yaxsi estetik ve en baslicasi funksional effekti elde etmek ucun burun teneffusu funksiyasinin emeliyyatqabagi muayinesinin aparilmasi olduqca vacibdir ve bu sahede yuksek ixtisasli mutexessisler terefinden ve en muasir diaqnostika avadanliginin istifade edilmesi ile aparilmalidir ki bu da eslinde plastik cerrahiyye klinikalarinin ekseriyyetinde heyata kecirilmir Cerrah emeliyyat zamani mudaxileni yalniz burnun qigirdaq hissesinde apara biler bu zaman reabilitasiya dovru 5 7 gune qeder azalir ve ya emeliyyat burnun butun strukturunda qigirdaq ve sumuklerde aparila biler Ikinci halda emeliyyatin hecmi artir ki bu da daha uzun muddet davam eden reabilitasiya dovrunu 12 14 gun teleb edir Reabilitasiya dovruRinoplastikadan uc gun sonraki pasient Rinoplastika aparildiqdan sonra adeten burunda ve goz etrafi nahiyede guclu siskinlik musahide edilir Eger osteotomiya icra edilmisdirse emeliyyatdan sonra en azi 7 10gun erzinde gips sargida gezmek lazimdir Siskinlikler 10 20 gunden sonra kecir Ilkin netice 6 aydan sonra son netice ise 12 aydan sonra qiymetlendirilir Emeliyyat sonrasi dovrde pasiyentde agri hissleri olmur Eger cerrah tamponlari uc gun erzinde burunda saxlamagi lazim bilerse ola bilsin ki mueyyen muddet erzinde agzinizla nefes almali olacaqsiniz Sagalma muddeti esasen orqanizmin ferdi xususiyyetlerinden ve pasiyentin yasindan asilidir ona gore de hekim reabilitasiyanin texmini davam etme muddetini soyleye biler Gipsin cixarilmasindan sonra muayine olunmaq ucun hekimin teyin etdiyi dovrilikle hekimin qebuluna gelmek lazimdir Rinoplastikadan sonraki fesadlarBurun qanamasi Adeten tehlukesizdir tamponla bloklanir 2 3 gun erzinde davam ede biler Siskinlik Reabilitasiya dovrunde burun teneffusunde cetinlik yarana biler Yoluxmalar Emeliyyatin heyata kecirilmesinden sonra antibiotik kursu tetbiq edilmelidir Anesteziyaya qarsi allergik reaksiya Capiqlarin yaranmasi Onlarin korreksiya edilmesi ucun tekrar emeliyyat teleb oluna biler Reabilitasiya dovrunde burun ve yuxari dodagin hessasliginin azalmasi Uzun muddet qalan damar sebekesi ve piqmentlesmenin yaranmasi Emeliyyatin neticelerinden naraziliq Burnun son formasinin qabaqcadan ehtimal edilmesi adeten 70 den cox deyil Bu plastik cerrahin ixtisaslasmasindan ve orqanizmin ferdi xususiyyetlerinden asilidir Emeliyyatin neticeleriBurnun deyisdirilmis formasi butunlukde uzun proporsiyalarini esasli sekilde deyisdire biler meselen gozlerin vizual olaraq boyumesi effektine nail olmaga ve umumi cizgileri daha harmonik etmeye imkan verir Ixtisasli hekim terefinden heyata kecirilen rinoplastika insanin simasini yaxsi istiqametde deyisir onun ozunu deyerlendirmesini artirir ozune eminlik yaradir Bu cur emeliyyat ucun qerari her bir kes ferdi sekilde verir Ve bu qerarin etrafinizdakilar terefinden qebul edilmesi vacib deyil ona gore de pasiyent dostlarin ve qohumlarin gozlenilmez reaksiyalarina hazir olmalidir Axi yalniz onun burnunun formasi deyil hem de simasi butunlukde deyisecekdir Ola biler ki qohumlar seciyyevi ailevi ve ya etnik uz xususiyyetlerini itirilmesine gore aciqlanacaq xetrinize deyecekler Ancaq cox vaxt hetta en yaxin insanlar bele emeliyyatdan sonraki boyuk deyisiklikleri ona gore gormurler ki burnun formasi pasiyent ve cerrah terefinden dusunulmus formani kifayet qeder uzun muddet erzinde alir emeliyyatdan sonra yaranan toxumalarin siskinliyini ise elde edilmis effekt ideal sekilde ortur Emeliyyatdan sonraki reabilitasiyanin tam kursu 6 8 aya qeder davam edir Mehz ona gore de rinoplastikanin yekun neticesini gosterilen muddetden evvel qiymetlendirmek lazim deyil Tekrar rinoplastikaXarici burnun ugursuz sekilde kecirilmis plastikasindan sonra ikinci tekrar rinoplastika adlandirilan emeliyyatlar xususi murekkeb mudaxilelerdir Bu emeliyyatlarin aparilmasi birinci mudaxileden en tez 6 aydan sonra heyata kecirile biler Tekrar rinoplastikanin aparilmasi ucun sebeb asagidakilar ola biler burnu qeyri tebii qisa eden yanlis tikilmis qigirdaqlar qigirdaqlarin hedden artiq goturulmesi bunun neticesinde de burnun ucunun formasi deformasiyaya ugrayir lateral qigirdaqlarin hedden artiq goturulmesi EdebiyyatP I Dyakonov Dagilmis burnun berpasi SPb 1902 ci il P I Dyakonov F A Reyn Umumi operativ cerrahiyye SPb 1903 cu il O Veber Umumi ve xususi cerrahiyye ucun telimat Uz xestelikleri SPb 1868 ci il N I Piroqovun secilmis eserleri cild1 seh 102 N I Piroqov Svastopol mektublari ve xatireleri M 1950 ci il s 365 M P Kovalskiy O O Markevic K O Prokopets Rinoplastika tarixe qisa ekskurs O O Boqomoltsev adina MTU Elmi xeberler Kiyev 2009 1