Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Rindü-zahid - Məhəmməd Füzuli tərəfindən, fars dilində yazılmış tərbiyyəvi xarakterli, nəsrlə yazılmış iki baxışın dialoqudur.
| Rindü-zahid | |
|---|---|
| fars. ریندو مسموم | |
| Müəllif | Məhəmməd Füzuli |
| Orijinal dili | Fars dili |
Haqqında
Füzulinin “Rindü-zahid” əsəri gənclərin və yeniyetmələrin peşə seçmələri, elm və təhsilə yiyələnmələri, tərbiyə məsələləri baxımından diqqəti çox cəlb edir. Əsər fars dilində ata və oğlunun mükaliməsi şəklində nəsrlə yazılmış irihəcmli bir hekayədir. Hər bir mükalimənin nəticəsi kiçikhəcmli şeirlə yekunlaşır. Əsəri diqqətlə oxuduqda gözümüz qarşısında dolğun pedaqoji mənzərə canlanır. Tarixin bütün dövrlərində və bu gün də cəmiyyət qarşısında duran gənclərin tərbiyəsi, elm, savad qazanması, peşəyə yiyələnməsi və gələcəyini müəyyən etməsi diqqət mərkəzində olmuşdur. “Rindü-zahid” əsəri də tamamilə bu məsələyə həsr olunmuşdur. Əsərdəki maraqlı cəhətlərdən biri budur ki, şair bütün bu tərbiyə məsələləri fonunda dövrünün eybəcərliklərini, adi adamların ağır vəziyyətdə yaşamasını, dövlət məmurlarının öz vəzifələrindən istifadə edərək çoxlu sərvət toplamalarını, xalqı soymalarını çox ustalıqla ifşa edir.
Əsərin həm mükalimə üslubunda yazılması, həm də peşə-sənət seçiminə, tərbiyə məsələlərinə həsr olunması bədii bir priyomdur. Şair bu üsuldan istifadə edərək öz tənqidlərini bildirir, həm də özünü köhnəpərəst, mühafizəkar, qatı dindarlardan, yüksək rütbəli məmurlardan mühafizə edir. Əsərdə təsvir olunur ki, Zahid adlı mühafizəkar, dindar, çox böyük nüfuza malik və zəngin kişinin Rind adlı bir oğlu var. Rind ağıllı, müstəqil fikirli, öz yaşına görə geniş dünyagörüşlü bir gəncdir. Atası onun bu müsbət cəhətlərini hiss edir, bir sənətə, peşəyə yiyələnməsi vaxtının yetişdiyini başa düşür. Oğlu ilə bu məsələ haqqında söhbət etməyə başlayır. Əsas ideya və fikirlər də məhz bu mükalimə zamanı qaldırılır. Cəmiyyətdəki çatışmazlıqlar göstərilir. “Rindü-zahid” əsərində bu gün də vacib olan, insan tərbiyəsində, şəxsiyyətin formalaşmasında əsas rol oynayan bir neçə məsələ qırmızı xətt kimi keçir: - kiçiyə qayğı, gənclərin müstəqil ideyalarına, fikirlərinə diqqət və hörmətlə yanaşmaq, peşə seçimində müstəqillik vermək; - müəllimə, onun əməyinə verilən yüksək qiymət; - müasir dövrdə də gənclərin təlim-tərbiyəsində əsas rol oynayan, onun kökünü təşkil edən, pedaqoji “üçbucaq adlandırılan” müəllim-valideyn əlaqəsi və ictimai mühitin birgəliyi. Əsərin və iştirakçılarının adı rəmzi məna daşıyır. Bir tərəfdə dindar və mühafizəkar ata, digər tərəfdə isə ağıllı, savadlı, dünya nemətlərindən zövq almağa çalışan, əyləncələrə meyilli gənc dayanır. Rind sənət seçməkdə atasından kömək istəyir. Zahid ona məsləhətlər verir, müxtəlif sənət və peşə adları çəkir. Lakin o, bu sənətlərdən heç birini bəyənmir, onların hər birinin çatışmayan cəhətlərini göstərir, atası ilə uzun mübahisələrə başlayır. Ata məsləhət görür ki, savad qazanıb padşah yanında çalışıb var-dövlət, hörmət sahibi olmaq, əkinçilik kimyası ilə məşğul olmaq, şəhər sənətlərindən birinə yiyələnmək, yaxud ticarətçi olmaq mümkündür və lazımdır. Rind isə bu sənətlərdən heç birisini bəyənmir, onların hər birisinin mənfi cəhətləri haqqında danışır. O bildirir ki, padşah yanında işləmək həm xalqı soyub-talamaq, həm də çoxlu sərvət sahibi olsa da, daim qorxu və səksəkə içərisində yaşamaqdan başqa bir şey deyil, insan həmişə azad və müstəqil olmalıdır. Əkinçiliklə məşğul olan adamlar isə məhsulu əkib gözləyirlər, intizar çəkirlər, məhsulun tez yetişməsi üçün çalışır və beləliklə, ömürlərinin də tez keçməsini gözləyirlər. Belə adamlar qafil və ağılsızdırlar. Şəhər sənətkarlığı ilə məşğul olan adamlar qazanc üçün bütün günü işləyir, gecə yatıb səhər yenə həmin işlə məşğul olur. Həyat belə adamlar üçün mənasız və darıxdırıcıdır, insan həyatdan zövq almağı da bacarmalıdır. Ticarətçi isə bəzi fırıldaqlarla xalqı soyub sərvət qazanmaq istəyir. Bu isə insanlığa layiq iş deyildir. Rind bütün bu fikirlərinə atasını inandıra bilir, ata onunla razılaşır. Bu mükalimədə Rindin fikirlərində iki əsas məsələ qabardılır. Birincisi, Rindin dili ilə peşə seçimi fonunda cəmiyyətin eybəcərlikləri göstərilir, ikincisi, peşə, sənət hər bir gəncin ürəyincə olmalıdır, əks halda gənc müxtəlif bəhanələrlə işdən uzaqlaşacaq, yaxud heç bir uğur qazanmayacaqdır. Əsərdə xüsusi qabardılan məsələlərdən biri də müəllim və valideynin təlim və tərbiyə prosesində birgə fəaliyyəti, ətraf mühitin güclü təsiridir. Bütün dünya dahiləri müəllim əməyinə böyük qiymət vermiş, xüsusi hörmət və məhəbbətlə yanaşmışlar. Bu baxımdan Füzulinin də fikirləri çox maraqlıdır. O, müəllimi atadan da müqəddəs hesab edir: “Bil ki, insan varlığının kamalı iki vücuddan asılıdır. Əvvəl zahiri vücuddur ki, onun da mənbəyi atadır. İkinci mənəvi vücuddur ki, onun da mənşəyi rəy sahibi olan mürşidin hidayətidir.
Əsərdə ikinci tərəfin-valideynin də rolu xüsusi qiymətləndirilir. Valideyn uşağı ancaq yedirib-içirməklə, geydirməklə, nəsihət verməklə kifayətlənməməlidir. Ona yol göstərməli, istiqamət verməlidir, nümunə olmalıdır. Həm də bu işdə bütün ailə iştirak etməlidir. Vay o bəndənin halına ki, adının baqı qalması üçün Bir ömür zəhmət çəkə övlad böyüdə Övladına gözəl tərbiyə əsər etməyə, Atasının adını batıra, abrını apara. Əsərdəki maraqlı cəhətlərdən biri də gənclərin tərbiyəsində müəllim-valideyn birliyi ilə bərabər mühitin, cəmiyyətin rolunun da əhəmiyyəti göstərilir. Rind atası ilə mübahisə edərkən deyir ki, mən hələ dünya ilə tanış deyiləm, gəl bir neçə qədəm gəzməkdə mənə yoldaşlıq et, mənə bilmədiklərimi öyrət. Beləliklə, onlar şəhərə çıxır, küçə və bazarı dolaşırlar. Nəhayət, böyük və gözəl bir imarət qarşısına gəlirlər. Zahid bildirir ki, bura Allahın evidir, səfalı sufilərin məbədidir. İblisin bu evə yolu yoxdur. Sən də buraya gəl, bu tayfanın söhbətlərinə rəğbət et ki, cəhalət qaranlığından qurtarasan. Rind bildirir ki, bura kamil adamların yeridir, kamal öyrənmək məktəbi deyil, ayıbdır ki, mənim küdurət tozum onların səfa səhifəsinə qonsun. Əgər bu məclisin əhli fəzl və kamal əhlidirsə, Niyə bu cəhalətlə ora gedib utanaq? Əgər hiyləgər, xudpəsənd və şərir adamlardırlarsa, Nə üçün gedib onların işinə şərik olaq? Onlar məsciddən uzaqlaşır, gəzə-gəzə gəlib başqa başı göylərə ucalan, gözəl binanın qarşısında dayanırlar. Burada insanlar yeyib-içir, vaxtlarını xoş keçirməyə çalışırlar. Rind buradan xoşu gəldiyini bildirir. Zahid deyir ki, bura şeytan işidir, üsyankarlığın sərçeşməsidir, onlar Allahın düşmənləridirlər. Rind soruşur ki, əgər bura şeytan yuvasıdırsa, nə üçün Allah buranı belə abad edibdir? Uzun mübahisədən sonra Rind atasının razılığı ilə meyxanaya girir. Bir qocadan soruşur ki, deyirlər meyxana şeytan işidir, sən nə deyirsən? Qoca ona bəzi möminlərin hiyləsini, huri-qılman sevdalarını aydınlaşdırır. Rind başa düşür ki, meyxana pak insanların yeridir, onu atasına da danışır, yenidən mübahisə edirlər, nəhayət, Zahid oğlunun fikri ilə razılaşır, məscid və meyxananın birliyini etiraf edir. “Axırda Zahid arif Rindin tənbehi ilə öz işlərinin aynasından riya tozunu sildi, Rind vaqif Zahidin nəsihəti ilə öz surəti-halını tövbə bəzəkləri ilə zinətləndirdi. Hər ikisi müxalifət və ziddiyyətdən əl çəkdilər. Vəhdət dərəcəsinə çatdılar və məhəbbət yolunu tutdular”.
“Rindü-zahid” əsərində çox maraqlı bir məsələ vardır. Müasir dövrdə sübut olunmuşdur ki, 14-20 yaşlı gənclə 50-60 yaşlı bir adamın bir elmi öyrənmək, qavramaq, yadda saxlamaq və həyata tətbiq etmək arasında böyük fərq vardır. İnsan elmi gəncliyində daha yaxşı öyrənib mənimsəyər, daha çox fayda verər. Füzuli bu cəhəti Rindin dili ilə belə bildirir ki, nə öyrənirsən gəncliyində öyrən, bədən süstləşdikdən sonra öyrənmək çətin olar. İnsan uğur qazanmaq üçün qarşıya məqsəd qoymalı, bu məqsədə çatmaq üçün mübarizə aparmalıdır. Onda bütün arzulara qovuşmaq olar. Beləliklə, Füzuli dahiliyi kiçik bir hekayədə tam böyüklüyü ilə ortaya çıxır, dövrünün bütün vəziyyəti reallıqla təsvir olunur. Bəşər tarixinin əsas diqqət mərkəzində olan insan təhsili, tərbiyəsi ustalıqla, böyük bir mütəxəssis kimi göstərilir. Onun XVI əsrdə tərbiyə haqqındakı fikirləri bu günlə tam ayaqlaşır, sanki bu gün üçün yazılmışdır.
İstinadlar
- "Məhəmməd Füzuli. Əsərləri. Altı cilddə. V cild" (PDF). 2022-03-28 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-03-12.
- "Füzulinin "Rindü-zahid" Əsərində Tərbiyyə Məsələləri" (PDF). 2022-07-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2020-03-12.
- Füzulinin “Rindü-zahid” Əsərində Tərbiyyə Məsələləri[ölü keçid]
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Rindu zahid Mehemmed Fuzuli terefinden fars dilinde yazilmis terbiyyevi xarakterli nesrle yazilmis iki baxisin dialoqudur Rindu zahidfars ریندو مسموم Muellif Mehemmed FuzuliOrijinal dili Fars diliHaqqindaFuzulinin Rindu zahid eseri genclerin ve yeniyetmelerin pese secmeleri elm ve tehsile yiyelenmeleri terbiye meseleleri baximindan diqqeti cox celb edir Eser fars dilinde ata ve oglunun mukalimesi seklinde nesrle yazilmis irihecmli bir hekayedir Her bir mukalimenin neticesi kicikhecmli seirle yekunlasir Eseri diqqetle oxuduqda gozumuz qarsisinda dolgun pedaqoji menzere canlanir Tarixin butun dovrlerinde ve bu gun de cemiyyet qarsisinda duran genclerin terbiyesi elm savad qazanmasi peseye yiyelenmesi ve geleceyini mueyyen etmesi diqqet merkezinde olmusdur Rindu zahid eseri de tamamile bu meseleye hesr olunmusdur Eserdeki maraqli cehetlerden biri budur ki sair butun bu terbiye meseleleri fonunda dovrunun eybecerliklerini adi adamlarin agir veziyyetde yasamasini dovlet memurlarinin oz vezifelerinden istifade ederek coxlu servet toplamalarini xalqi soymalarini cox ustaliqla ifsa edir Eserin hem mukalime uslubunda yazilmasi hem de pese senet secimine terbiye meselelerine hesr olunmasi bedii bir priyomdur Sair bu usuldan istifade ederek oz tenqidlerini bildirir hem de ozunu kohneperest muhafizekar qati dindarlardan yuksek rutbeli memurlardan muhafize edir Eserde tesvir olunur ki Zahid adli muhafizekar dindar cox boyuk nufuza malik ve zengin kisinin Rind adli bir oglu var Rind agilli musteqil fikirli oz yasina gore genis dunyagoruslu bir gencdir Atasi onun bu musbet cehetlerini hiss edir bir senete peseye yiyelenmesi vaxtinin yetisdiyini basa dusur Oglu ile bu mesele haqqinda sohbet etmeye baslayir Esas ideya ve fikirler de mehz bu mukalime zamani qaldirilir Cemiyyetdeki catismazliqlar gosterilir Rindu zahid eserinde bu gun de vacib olan insan terbiyesinde sexsiyyetin formalasmasinda esas rol oynayan bir nece mesele qirmizi xett kimi kecir kiciye qaygi genclerin musteqil ideyalarina fikirlerine diqqet ve hormetle yanasmaq pese seciminde musteqillik vermek muellime onun emeyine verilen yuksek qiymet muasir dovrde de genclerin telim terbiyesinde esas rol oynayan onun kokunu teskil eden pedaqoji ucbucaq adlandirilan muellim valideyn elaqesi ve ictimai muhitin birgeliyi Eserin ve istirakcilarinin adi remzi mena dasiyir Bir terefde dindar ve muhafizekar ata diger terefde ise agilli savadli dunya nemetlerinden zovq almaga calisan eylencelere meyilli genc dayanir Rind senet secmekde atasindan komek isteyir Zahid ona meslehetler verir muxtelif senet ve pese adlari cekir Lakin o bu senetlerden hec birini beyenmir onlarin her birinin catismayan cehetlerini gosterir atasi ile uzun mubahiselere baslayir Ata meslehet gorur ki savad qazanib padsah yaninda calisib var dovlet hormet sahibi olmaq ekincilik kimyasi ile mesgul olmaq seher senetlerinden birine yiyelenmek yaxud ticaretci olmaq mumkundur ve lazimdir Rind ise bu senetlerden hec birisini beyenmir onlarin her birisinin menfi cehetleri haqqinda danisir O bildirir ki padsah yaninda islemek hem xalqi soyub talamaq hem de coxlu servet sahibi olsa da daim qorxu ve sekseke icerisinde yasamaqdan basqa bir sey deyil insan hemise azad ve musteqil olmalidir Ekincilikle mesgul olan adamlar ise mehsulu ekib gozleyirler intizar cekirler mehsulun tez yetismesi ucun calisir ve belelikle omurlerinin de tez kecmesini gozleyirler Bele adamlar qafil ve agilsizdirlar Seher senetkarligi ile mesgul olan adamlar qazanc ucun butun gunu isleyir gece yatib seher yene hemin isle mesgul olur Heyat bele adamlar ucun menasiz ve darixdiricidir insan heyatdan zovq almagi da bacarmalidir Ticaretci ise bezi firildaqlarla xalqi soyub servet qazanmaq isteyir Bu ise insanliga layiq is deyildir Rind butun bu fikirlerine atasini inandira bilir ata onunla razilasir Bu mukalimede Rindin fikirlerinde iki esas mesele qabardilir Birincisi Rindin dili ile pese secimi fonunda cemiyyetin eybecerlikleri gosterilir ikincisi pese senet her bir gencin ureyince olmalidir eks halda genc muxtelif behanelerle isden uzaqlasacaq yaxud hec bir ugur qazanmayacaqdir Eserde xususi qabardilan meselelerden biri de muellim ve valideynin telim ve terbiye prosesinde birge fealiyyeti etraf muhitin guclu tesiridir Butun dunya dahileri muellim emeyine boyuk qiymet vermis xususi hormet ve mehebbetle yanasmislar Bu baximdan Fuzulinin de fikirleri cox maraqlidir O muellimi atadan da muqeddes hesab edir Bil ki insan varliginin kamali iki vucuddan asilidir Evvel zahiri vucuddur ki onun da menbeyi atadir Ikinci menevi vucuddur ki onun da menseyi rey sahibi olan mursidin hidayetidir Eserde ikinci terefin valideynin de rolu xususi qiymetlendirilir Valideyn usagi ancaq yedirib icirmekle geydirmekle nesihet vermekle kifayetlenmemelidir Ona yol gostermeli istiqamet vermelidir numune olmalidir Hem de bu isde butun aile istirak etmelidir Vay o bendenin halina ki adinin baqi qalmasi ucun Bir omur zehmet ceke ovlad boyude Ovladina gozel terbiye eser etmeye Atasinin adini batira abrini apara Eserdeki maraqli cehetlerden biri de genclerin terbiyesinde muellim valideyn birliyi ile beraber muhitin cemiyyetin rolunun da ehemiyyeti gosterilir Rind atasi ile mubahise ederken deyir ki men hele dunya ile tanis deyilem gel bir nece qedem gezmekde mene yoldasliq et mene bilmediklerimi oyret Belelikle onlar sehere cixir kuce ve bazari dolasirlar Nehayet boyuk ve gozel bir imaret qarsisina gelirler Zahid bildirir ki bura Allahin evidir sefali sufilerin mebedidir Iblisin bu eve yolu yoxdur Sen de buraya gel bu tayfanin sohbetlerine regbet et ki cehalet qaranligindan qurtarasan Rind bildirir ki bura kamil adamlarin yeridir kamal oyrenmek mektebi deyil ayibdir ki menim kuduret tozum onlarin sefa sehifesine qonsun Eger bu meclisin ehli fezl ve kamal ehlidirse Niye bu cehaletle ora gedib utanaq Eger hiyleger xudpesend ve serir adamlardirlarsa Ne ucun gedib onlarin isine serik olaq Onlar mescidden uzaqlasir geze geze gelib basqa basi goylere ucalan gozel binanin qarsisinda dayanirlar Burada insanlar yeyib icir vaxtlarini xos kecirmeye calisirlar Rind buradan xosu geldiyini bildirir Zahid deyir ki bura seytan isidir usyankarligin sercesmesidir onlar Allahin dusmenleridirler Rind sorusur ki eger bura seytan yuvasidirsa ne ucun Allah burani bele abad edibdir Uzun mubahiseden sonra Rind atasinin raziligi ile meyxanaya girir Bir qocadan sorusur ki deyirler meyxana seytan isidir sen ne deyirsen Qoca ona bezi mominlerin hiylesini huri qilman sevdalarini aydinlasdirir Rind basa dusur ki meyxana pak insanlarin yeridir onu atasina da danisir yeniden mubahise edirler nehayet Zahid oglunun fikri ile razilasir mescid ve meyxananin birliyini etiraf edir Axirda Zahid arif Rindin tenbehi ile oz islerinin aynasindan riya tozunu sildi Rind vaqif Zahidin nesiheti ile oz sureti halini tovbe bezekleri ile zinetlendirdi Her ikisi muxalifet ve ziddiyyetden el cekdiler Vehdet derecesine catdilar ve mehebbet yolunu tutdular Rindu zahid eserinde cox maraqli bir mesele vardir Muasir dovrde subut olunmusdur ki 14 20 yasli gencle 50 60 yasli bir adamin bir elmi oyrenmek qavramaq yadda saxlamaq ve heyata tetbiq etmek arasinda boyuk ferq vardir Insan elmi gencliyinde daha yaxsi oyrenib menimseyer daha cox fayda verer Fuzuli bu ceheti Rindin dili ile bele bildirir ki ne oyrenirsen gencliyinde oyren beden sustlesdikden sonra oyrenmek cetin olar Insan ugur qazanmaq ucun qarsiya meqsed qoymali bu meqsede catmaq ucun mubarize aparmalidir Onda butun arzulara qovusmaq olar Belelikle Fuzuli dahiliyi kicik bir hekayede tam boyukluyu ile ortaya cixir dovrunun butun veziyyeti realliqla tesvir olunur Beser tarixinin esas diqqet merkezinde olan insan tehsili terbiyesi ustaliqla boyuk bir mutexessis kimi gosterilir Onun XVI esrde terbiye haqqindaki fikirleri bu gunle tam ayaqlasir sanki bu gun ucun yazilmisdir Istinadlar Mehemmed Fuzuli Eserleri Alti cildde V cild PDF 2022 03 28 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 03 12 Fuzulinin Rindu zahid Eserinde Terbiyye Meseleleri PDF 2022 07 05 tarixinde PDF Istifade tarixi 2020 03 12 Fuzulinin Rindu zahid Eserinde Terbiyye Meseleleri olu kecid Xarici kecidlerVikimenbede Rindu zahid ile elaqeli melumatlar var Hemcinin bax