Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rentgen astronomiyası — astronomiyanın rentgen şüalarının müşahidəsi və göy cisimləridən gələn rentgen şüallarının aşkarlanması ilə məşğul olan müşahidə bölməsidir. Rentgen şüaları Yer atmosferi tərəfindən absorbsiya edilildiyindən, rentgen şüalarının aşkarlanması üçün müşahidələr balonların, meteoroloji raketlərin və peyklərin vasitəsilə yüksək hündürlüklərdə aparılmalıdır. Rentgen astronomiyası kosmik elm olub, standart işıq-udulma teleskoplarından rentgen şüaları vasitəsilə daha uzağa nüfuz edə bilən kosmik teleskopla, məsələn Mauna Kea Rəsədxanaları kimi teleskoplarla bağlıdır.
Rentgen emissiyası təxminən bir milyon kelvindən (K) yüz milyonlarla kelvin (MK) qədər istiliyə malik qaynar göy cisimlərindən gözləniləndir. Rentgen şüaları Günəşdə 1940-cı illərdə aşkar edilməsinə baxmayaraq, 1962-ci ildə ilk kosmik rentgen şüalana mənbəyinin kəşfi surpiriz oldu. Bu mənbəyə Əqrəb bürcündə tapılan ilk rentgen şüalanma mənbəyi olduğundan Əqrəb X-1 (Scorpius X-1 və yaSco X-1) adı verilmişdir. Əqrəb X-1-in rentgen emissiyası vizual emissiyadan 10.000 dəfə çoxdur, Günəşinkindən isə təxminən milyon dəfə azdır. Bundan başqa, rentgen şüalarında enerji çıxışı bütün dalğa uzunluğunda Günəşin ümumi emissiyasından 100.000 dəfə çoxdur. Rentgen astronomiyasının Əqrəb X-1 ilə başlayan bu yeni sahədəki kəşflərinə əsaslanaraq Rikkardo Cakkoni 2002-ci ildə Fizika üzrə Nobel mükafatı almışdır. Artıq məlumdur ki rentgen mənbələri Əqrəb X-1 kimi kompakt, neytron ulduzları və ya qara dəliklərdir. Qara dəliyə düşən material rentgen şüaları şüalandıra bilər, ancaq qara dəlik özü rentgen şüası buraxmır. Rentgen emissiyasının enerji mənbəyi cazibə qüvvəsidir. Güclü qaz və toz qarışığı bu və digər göy cisimlərinin güclü qravitasiya sahəsi ilə qızdırılır.
Minlərlə rentgen mənbəyi məlumdur. Bundan əlavə qalaktikalar qruplarındaki qalaktikalar arasındakı boşluqlar 10 ilə 100 meqakelvin (MK) temperaturda çox isti, lakin çox seyrək qazla doludur. İsti qazının ümumi miqdarı görünən qalaktikaların ümumi kütləsinin 5-10 qatı qədərdir.
Meteoroloji raket uçuşları
Əsas məqalə: Meteoroloji raket
Rentgen tədqiqatları üçün ilk meteoroloji (rezonans) raket uçuşları 28 yanvar 1949-cu ildə Nyu-Meksikadakı White Sands Füze Range-də Fau-2 raketi ilə həyata keçirilmişdir. Burun konus hissəsində detektor yerləşdirilmiş raket suborbital Atmosferdən yuxarı hündürlükdə uçuşa başlamışdır.
Günəşdən gələn rentgen şüaları, ABŞ Gəmiqayırma Araşdırma Laboratoriyası tərəfindən gəmidə araşdırma aparmışdı. Aerobee 150 raketi 1962-ci il iyunun 12-də fəaliyyətə başlamış və digər qalaktikalarda ilk rentgen şüalarını (Əqrəb X-1) müşahidə etmişdir.
Roket uçuşlarına ən böyük çatışmazlıq onların çox qısa müddəti olması (raket Yer səthinə düşməzdən əvvəl atmosferdən bir neçə dəqiqə yuxarı qalır) və onların məhdud sahələrinin olmasıdır. ABŞ-dən fəaliyyətə başlayan raket cənub göyündə mənbələri görə bilməyəcək; eləcədə Avstraliyadan fəaliyyətə başlayan bir raket, şimal göyündəki obyektləri görə bilməyəcək.
İstinadlar
- . Archived from the original on April 8, 2010.
- Giacconi R (2003). "Nobel Lecture: The dawn of x-ray astronomy". Rev Mod Phys. 75 (3): 995. doi:10.1103/RevModPhys.75.995.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Rentgen astronomiyasi astronomiyanin rentgen sualarinin musahidesi ve goy cisimleriden gelen rentgen suallarinin askarlanmasi ile mesgul olan musahide bolmesidir Rentgen sualari Yer atmosferi terefinden absorbsiya edilildiyinden rentgen sualarinin askarlanmasi ucun musahideler balonlarin meteoroloji raketlerin ve peyklerin vasitesile yuksek hundurluklerde aparilmalidir Rentgen astronomiyasi kosmik elm olub standart isiq udulma teleskoplarindan rentgen sualari vasitesile daha uzaga nufuz ede bilen kosmik teleskopla meselen Mauna Kea Resedxanalari kimi teleskoplarla baglidir Rentgen emissiyasi texminen bir milyon kelvinden K yuz milyonlarla kelvin MK qeder istiliye malik qaynar goy cisimlerinden gozlenilendir Rentgen sualari Gunesde 1940 ci illerde askar edilmesine baxmayaraq 1962 ci ilde ilk kosmik rentgen sualana menbeyinin kesfi surpiriz oldu Bu menbeye Eqreb burcunde tapilan ilk rentgen sualanma menbeyi oldugundan Eqreb X 1 Scorpius X 1 ve yaSco X 1 adi verilmisdir Eqreb X 1 in rentgen emissiyasi vizual emissiyadan 10 000 defe coxdur Gunesinkinden ise texminen milyon defe azdir Bundan basqa rentgen sualarinda enerji cixisi butun dalga uzunlugunda Gunesin umumi emissiyasindan 100 000 defe coxdur Rentgen astronomiyasinin Eqreb X 1 ile baslayan bu yeni sahedeki kesflerine esaslanaraq Rikkardo Cakkoni 2002 ci ilde Fizika uzre Nobel mukafati almisdir Artiq melumdur ki rentgen menbeleri Eqreb X 1 kimi kompakt neytron ulduzlari ve ya qara deliklerdir Qara deliye dusen material rentgen sualari sualandira biler ancaq qara delik ozu rentgen suasi buraxmir Rentgen emissiyasinin enerji menbeyi cazibe quvvesidir Guclu qaz ve toz qarisigi bu ve diger goy cisimlerinin guclu qravitasiya sahesi ile qizdirilir Minlerle rentgen menbeyi melumdur Bundan elave qalaktikalar qruplarindaki qalaktikalar arasindaki bosluqlar 10 ile 100 meqakelvin MK temperaturda cox isti lakin cox seyrek qazla doludur Isti qazinin umumi miqdari gorunen qalaktikalarin umumi kutlesinin 5 10 qati qederdir Meteoroloji raket ucuslariEsas meqale Meteoroloji raket Rentgen tedqiqatlari ucun ilk meteoroloji rezonans raket ucuslari 28 yanvar 1949 cu ilde Nyu Meksikadaki White Sands Fuze Range de Fau 2 raketi ile heyata kecirilmisdir Burun konus hissesinde detektor yerlesdirilmis raket suborbital Atmosferden yuxari hundurlukde ucusa baslamisdir Gunesden gelen rentgen sualari ABS Gemiqayirma Arasdirma Laboratoriyasi terefinden gemide arasdirma aparmisdi Aerobee 150 raketi 1962 ci il iyunun 12 de fealiyyete baslamis ve diger qalaktikalarda ilk rentgen sualarini Eqreb X 1 musahide etmisdir Roket ucuslarina en boyuk catismazliq onlarin cox qisa muddeti olmasi raket Yer sethine dusmezden evvel atmosferden bir nece deqiqe yuxari qalir ve onlarin mehdud sahelerinin olmasidir ABS den fealiyyete baslayan raket cenub goyunde menbeleri gore bilmeyecek elecede Avstraliyadan fealiyyete baslayan bir raket simal goyundeki obyektleri gore bilmeyecek Istinadlar Archived from the original on April 8 2010 Giacconi R 2003 Nobel Lecture The dawn of x ray astronomy Rev Mod Phys 75 3 995 doi 10 1103 RevModPhys 75 995