Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Reali — tərcüməşünaslıqda müəyyən bir xalqın məişətinə, tarixinə, coğafiyasına daxil olan əşya və anlayışları bildirən sözlərin digər dilə tərcüməsi zamanı olduğu kimi saxlanılan söz qruplarıdır. Realilərin başqa dillərdə tərcüməsini, qarşılığını tapmaq mümkün olmur. Realilər milli xarakterli, məişətlə bağlı əşyaların, anlayışların, mücərrəd varlıqların adlarını bildirir və tərcüməsi qeyri-mümkün hesab edilir. Bu səbəbdən realiləri ekvivalentsiz leksik vahidlər hesab etmək olar.
Hər bir dildə müəyyən söz və ifadələr var ki, tərcümə prosesində onların ixtisarı və ya əvəzlənməsi mətnin və ya nitqin bütünlüyünü pozmur. Bu söz və ifadələr jarqonlar, ata sözləri, dialektik ifadələr ola bilər. Reali də bu prosesdə xüsusi yer tutmaqdadır.
Reali — müəyyən bir coğrafi bölgəyə, mədəniyyətə, ölkəyə, qəbiləyə, həmçinin müəyyən tarixi dövrə aid xüsusi adları, əşyalar, anlayışlar, qavramlar, fenomenləri bildirən xüsusi sözlər və ya ifadələrdir. Bu söz qruplarının digər dillərdə qarşılığı olmadığından onların normal tərcüməsi mümkünsüz hesab edilir və tərcümə prosesinin tamamlanması üçün bu qrup sözlər xüsusi qaydada ötürülür.
Reali növləri
Realiləri təsnifləndirilməsində vahid bir sistem mövcud deyil. Müxtəlif dilçilər, müxtəlif meyarlara söykənərək realilər bir neçə qrupda tədqiq etmişdir. Ümumi olaraq realiləri əsasən aşağıdakı qruplara bölmək olar:
A. Coğrafi və etnoqrafik realilər 1. Coğrafi anlayışlar: savanna, tundra, tayqa, tsunami, fyord və s. 2. Etnoqrafik anlayışlar: qəbilələrin adı yaxud ləqəbləri (eskimo, bantu, ayrım (ingliscə mətnlərdə: ayrum), vikinq vs.
B. Floklor və mifoloji realiləri 1. saga — saqa, aşıq (ingiliscə mətnlərdə ashug), rok-n-roll
C. Məişət realiləri 1. Yemək adları: borş, pizza, dönər 2. Geyim adları: sombrero, kimono, sarafan, mokasin 3. Əşya adları: kottec, villa, hotel 4. Minik vasitələri: limuzin, kanoye, rikşa 5. Musiqi alətləri, rəqslər, oyunlar: balalayka, tarantella, tanqo 6. Ölçü vahidləri: peso, real, pound
D. İctimai-tarixi realilər 1. İnzibati vahidlər, yaşayış məntəqələri: ştat, konton, aul 2. Şəxs, vəzifə, titul, xitab formaları: don, sinyor, mister, ser, madam 3. İdarəetmə orqanları, təşkilat, qurum adları və ya ləqəbləri: Reichtag — reyxtaq, konqress, kolxoz, məclis — majlis, rada, duma 4. Partiya üzvlər, siyasi/dini qruplaşmalarla bağlı sözlər: sələfist, cihadist, faşist, karbonari 5. Hərbi realilər: hərbi birləşmələr, rütbələr, silahlar: legion, ataman, yeniçəri, mauzer (mauser), general.
Bəzi realilər həm də hansısa elmi sahədə termin olaraq da istifadə edilə bilər. Məsələn: rok-n-roll həm realidir, həm də musiqişunaslıqda bir termindir.
İstinadlar
- S. Vlaxov və S. Florin, Tərcümədə mümkün olmayan tərcümələr. Realilər. Tərcümədə ustalıq, Moskva, 1970, səh.433 (rusca)
- Aytəkin Quliyeva, İngilisizmlər və Tərcümə, Bakı, "Nurlan", 2008
- Qriqoryeva Aleksandra Mixaylovna, "Bulqakovun əsərlərinin ispan dilinə tərcüməsində reali tərcümə metodu və xüsusiyyətləri", St. Peterburq Dövlət Universiteti, 2016
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Reali tercumesunasliqda mueyyen bir xalqin meisetine tarixine cogafiyasina daxil olan esya ve anlayislari bildiren sozlerin diger dile tercumesi zamani oldugu kimi saxlanilan soz qruplaridir Realilerin basqa dillerde tercumesini qarsiligini tapmaq mumkun olmur Realiler milli xarakterli meisetle bagli esyalarin anlayislarin mucerred varliqlarin adlarini bildirir ve tercumesi qeyri mumkun hesab edilir Bu sebebden realileri ekvivalentsiz leksik vahidler hesab etmek olar Her bir dilde mueyyen soz ve ifadeler var ki tercume prosesinde onlarin ixtisari ve ya evezlenmesi metnin ve ya nitqin butunluyunu pozmur Bu soz ve ifadeler jarqonlar ata sozleri dialektik ifadeler ola biler Reali de bu prosesde xususi yer tutmaqdadir Reali mueyyen bir cografi bolgeye medeniyyete olkeye qebileye hemcinin mueyyen tarixi dovre aid xususi adlari esyalar anlayislar qavramlar fenomenleri bildiren xususi sozler ve ya ifadelerdir Bu soz qruplarinin diger dillerde qarsiligi olmadigindan onlarin normal tercumesi mumkunsuz hesab edilir ve tercume prosesinin tamamlanmasi ucun bu qrup sozler xususi qaydada oturulur Reali novleriRealileri tesniflendirilmesinde vahid bir sistem movcud deyil Muxtelif dilciler muxtelif meyarlara soykenerek realiler bir nece qrupda tedqiq etmisdir Umumi olaraq realileri esasen asagidaki qruplara bolmek olar A Cografi ve etnoqrafik realiler 1 Cografi anlayislar savanna tundra tayqa tsunami fyord ve s 2 Etnoqrafik anlayislar qebilelerin adi yaxud leqebleri eskimo bantu ayrim inglisce metnlerde ayrum vikinq vs B Floklor ve mifoloji realileri 1 saga saqa asiq ingilisce metnlerde ashug rok n roll C Meiset realileri 1 Yemek adlari bors pizza doner 2 Geyim adlari sombrero kimono sarafan mokasin 3 Esya adlari kottec villa hotel 4 Minik vasiteleri limuzin kanoye riksa 5 Musiqi aletleri reqsler oyunlar balalayka tarantella tanqo 6 Olcu vahidleri peso real pound D Ictimai tarixi realiler 1 Inzibati vahidler yasayis menteqeleri stat konton aul 2 Sexs vezife titul xitab formalari don sinyor mister ser madam 3 Idareetme orqanlari teskilat qurum adlari ve ya leqebleri Reichtag reyxtaq konqress kolxoz meclis majlis rada duma 4 Partiya uzvler siyasi dini qruplasmalarla bagli sozler selefist cihadist fasist karbonari 5 Herbi realiler herbi birlesmeler rutbeler silahlar legion ataman yeniceri mauzer mauser general Bezi realiler hem de hansisa elmi sahede termin olaraq da istifade edile biler Meselen rok n roll hem realidir hem de musiqisunasliqda bir termindir IstinadlarS Vlaxov ve S Florin Tercumede mumkun olmayan tercumeler Realiler Tercumede ustaliq Moskva 1970 seh 433 rusca Aytekin Quliyeva Ingilisizmler ve Tercume Baki Nurlan 2008 Qriqoryeva Aleksandra Mixaylovna Bulqakovun eserlerinin ispan diline tercumesinde reali tercume metodu ve xususiyyetleri St Peterburq Dovlet Universiteti 2016