Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədəki məlumatların olması üçün əlavə mənbələrə ehtiyac var. |
Rauf Abdulla oğlu Bayramov (31 dekabr 1941, Bakı – 9 mart 2007, Bakı) — görkəmli riyaziyyatçı-alim, azərbaycanda müasir cəbr elminin banisidir.[]
| Rauf Bayramov | |
|---|---|
| Rauf Abdulla oğlu Bayramov | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Bakı |
| Vəfat tarixi | (65 yaşında) |
| Vəfat yeri | Bakı |
| Vətəndaşlığı | Azərbaycan |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Atası | Abdulla Bayramov |
| Anası | Tahirə Tahirova |
| Elm sahəsi | Riyaziyyat |
| İş yerləri | AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutu |
Həyatı
Azərbaycanda və ölkə hüdudlarından kənarda bir riyaziyyatçı, cəbr üzrə mütəxəssis kimi tanınmış alim Bayramov Rauf Abdulla oğlu 31 dekabr 1941-ci ildə Bakıda görkəmli ziyalı ailəsində anadan olmuşdur. Onun atası Abdulla Bayramov Səlim oğlu 50-ci illərdə Azərbaycan -nın ikinci katibi, ideoloji işlər üzrə katib, sonralar mədəniyyət naziri işləmişdir. O, olduqca saf, vətənə sədaqətli bir şəxsiyyət idi. Rauf Bayramovun anası Tahirə Tahirova Əkbər qızı - tanınmış dövlət xadimi, uzun illər xarici işlər naziri vəzifəsini daşımış, ilk azərbaycanlı qadın peşəkar diplomat olmuşdur. Valideynləri dövlət işləriylə hədsiz dərəcədə məşğul olduqlarından, Rauf Bayramovun tərbiyəsinə ana tərəfdən baba və nənəsi himayədarlıq ediblər. Baba və nənə isə, öz növbələrində hələ 20-ci illərin əvvəllərində millətin mədəni-maarif işlərində çalışan tanınmış maarifçi pedaqoqlar olublar.
Rauf Bayramov Bakının 160 nömrəli məktəbində təhsil almış, bu məktəbi əla qiymətlərlə bitirərək, 1958-ci ildə Azərbaycan Dövlət Universitetinin riyaziyyat fakültəsinə daxil olmuşdur. Unversiteti bitirəndən sonra o, Novosibirsk şəhərinə getmiş və orada SSRİ Elmlər Akademiyasının Sibir Bölməsinin Riyaziyyat İnstitutunun aspiranturasına daxil olmuşdur.
Bakıya qayıtdıqdan sonra Rauf Bayramov əvvəllər Kibernetika İnstitutunda işləyir, sonra isə Azərbaycan SSR Elmlər Akademiyasının Riyaziyyat və Mexanika İnstitutuna (indiki AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutuna işə keçir. Burada o, kiçik elmi işçi vəzifəsindən laboratoriya rəhbərinə kimi, daha sonra isə “Cəbr, məntiq və topologiya” şöbəsinin (indiki ) müdiri vəzifəsinə qədər yüksəlir. Mahiyyət etibari ilə, Rauf Bayramov Azərbaycanda cəbr üzrə mütəxəssislər məktəbinin banisi, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Riyaziyyat və Mexanika İnstitutunda fəaliyyət göstərən cəbr üzrə çoxsaylı seminarların rəhbəri olmuşdur. Onun rəhbərliyi ilə yerli və xarici dissertantlar tərəfindən bir sıra dissertasiyalar, müdafiə ounmuşdur. R.Bayramov 100-dən artıq elmi işin, o cümlədən “Klonların və onlara yaxın finitar funksiyalar cəbrlərinin tədqiqi, çoxobrazlar nəzəriyyəsinin seçilmiş məsələləri” adlı monoqrafiyanın müəllifidir.
Elmi işləri ilə yanaşı olaraq, R.Bayramov həm də Bakı Dövlət Universitetində və Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universiteti də pedaqoji fəaliyyətlə məşğul olmuş, çoxsaylı diplom işləri və dissertasiyaların elmi rəhbəri olmuşdur.
Rauf Bayramov uzun sürən ağr xəstəlikdən sonra, 2007-ci ildə mart ayının 9-da vəfat etmi.dir. Vəfatıyla əlaqədar dünyanın müxtəlif ölkələrindən cəbr üzrə mütəxəssislərdən səmimi başsağlıqları (təziyyələr) daxil olmuşdur. Azərbaycan elmi üçün bu hadisə əvəzedilməz bir itki idi.
Xatirələr
2007-ci ildə Rauf Bayramovun vəfatı ilə əlaqədar direktoru, Rusiya Elmlər Akademiyasının akademiki AMEA Riyaziyyat və Mexanika İnstitutuna başsağlığı məktubu göndərmiş və burada öz xatirələrini qeyd etmişdir:
“…Altmışıncı illərdə Novosibirsk Akademşəhərciyinə gəlmiş Rauf Abdullayeviç çox gənc bir oğlan idi. O vaxtlar rəhbərliyi ilə məşhur “Cəbr və məntiq” seminarı öz işinə başlamışdı. Rauf Abdullayeviç seminarın ən fəal iştirakçılarından idi. O, seminarda çıxışlar edir, elmi araşdırmalarını eyni adlı jurnallarda dərc elətdirirdi. O vaxtlar əldə etdiyi nəticələr, sonralar Rauf Bayramovun namizədlik dissertasiyasının əsasını təşkil etdi”.
”… Daha sonralar Rauf Abdullayeviç kibernetika, cəbr və riyazi məntiq üzrə kollekvium və konfransların labüd iştirakçısı olaraq öz elmi araşdırmalarının nəticələri ilə çıxışlar edirdi. Belə konfransların əksəriyyəti Akademikşəhərcikdə keçirildiyindən o, institutun riyaziyyatçıları ilə sıx əlaqə saxlamaq imkanı əldə edirdi. Rauf Abdullayeviçin əldə etdiyi nəticələr beynəlxalq miqyasda qəbul edilmiş və tez-tez Macarıstan, Almaniya, Polşa və digər xarici ölkələrdə keçirilən riyazi məktəb və konfranslara dəvətlər alırdı.
Ixtisas üzrə riyaziyyatçı olan Rauf Abdullayeviç eyni zamanda geniş dünyagörüşünə malik bir insan idi və buna görə də onunla ən müxtəlif sahələrdə müsahibə etmək maraq kəsb edirdi. Biz onun mehribançılığını, yumşaq yumorunu, iti zəkasını, kəskin situasiyaların yumşaldılmasında yalnız onun özünə məxsus bacarığını hörmətlə xatırlayırıq”
Əsas elmi nailiyyətləri
Əsas tədqiqatları universal cəbrlər, cəbri çoxobrazlılar, finitar funksiyaların cəbrləri, Postun itrativ cəbrləri və çoxqiymətli məntiq cəbrləri olmuşdur. Bu sahələrdə bir çox nailiyyətlər əldə etmiş, aldığı nəticələri Macarıstan, Polşa, Ukrayna, Belarusiya, Litva, İran və Rusiya kimi ölkələrdə təşkil edilmiş Beynəlxalq Konfranslarda məruzə etmişdir.
Bu nəticələrdən bəziləri aşağıdakılardır:
1. Saloma A.-nın simmetrik qrupların fundamental altqrupları haqda qoyduğu məsələni həll etmişdir.
2. Postun k ranqlı iterativ cəbrində permutasiya tamlığının meyarı əldə edilmişdir.
3. Sonlu qruppoidlər haqqında Knöbelin qoyduğu məsələ həll edilmişdir.
4. Çoxobrazlılarda Evans problemi həll edilmişdir.
5. Teylor-Banaşevski-Nelson teoreminin ümümiləşməsi isbat edilmişdir.
6. Zəif atomlu distributiv qəfəslər üçün Qretser hipotezi təsdiq edilmişdir.
7. Birkhofun alt düz ayrılmalar haqqında teoremin analoqu alınmışdır.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaledeki melumatlarin yoxlanilabiler olmasi ucun elave menbelere ehtiyac var Daha etrafli melumat ve ya meqaledeki problemlerle bagli muzakire aparmaq ucun diqqet yetire bilersiniz Lutfen meqaleye etibarli menbeler elave ederek bu meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Menbesiz mezmun problemler yarada ve siline biler Problemler hell edilmemis sablonu meqaleden cixarmayin Vikipediyada bu soyadli muxtelif adamlar haqqinda meqaleler var bax Bayramov Rauf Abdulla oglu Bayramov 31 dekabr 1941 Baki 9 mart 2007 Baki gorkemli riyaziyyatci alim azerbaycanda muasir cebr elminin banisidir menbe gosterin Rauf BayramovRauf Abdulla oglu BayramovDogum tarixi 31 dekabr 1941Dogum yeri BakiVefat tarixi 9 mart 2007 65 yasinda Vefat yeri BakiVetendasligi AzerbaycanMilliyyeti azerbaycanliAtasi Abdulla BayramovAnasi Tahire TahirovaElm sahesi RiyaziyyatIs yerleri AMEA Riyaziyyat ve Mexanika InstitutuHeyatiAzerbaycanda ve olke hududlarindan kenarda bir riyaziyyatci cebr uzre mutexessis kimi taninmis alim Bayramov Rauf Abdulla oglu 31 dekabr 1941 ci ilde Bakida gorkemli ziyali ailesinde anadan olmusdur Onun atasi Abdulla Bayramov Selim oglu 50 ci illerde Azerbaycan nin ikinci katibi ideoloji isler uzre katib sonralar medeniyyet naziri islemisdir O olduqca saf vetene sedaqetli bir sexsiyyet idi Rauf Bayramovun anasi Tahire Tahirova Ekber qizi taninmis dovlet xadimi uzun iller xarici isler naziri vezifesini dasimis ilk azerbaycanli qadin pesekar diplomat olmusdur Valideynleri dovlet isleriyle hedsiz derecede mesgul olduqlarindan Rauf Bayramovun terbiyesine ana terefden baba ve nenesi himayedarliq edibler Baba ve nene ise oz novbelerinde hele 20 ci illerin evvellerinde milletin medeni maarif islerinde calisan taninmis maarifci pedaqoqlar olublar Rauf Bayramov Bakinin 160 nomreli mektebinde tehsil almis bu mektebi ela qiymetlerle bitirerek 1958 ci ilde Azerbaycan Dovlet Universitetinin riyaziyyat fakultesine daxil olmusdur Unversiteti bitirenden sonra o Novosibirsk seherine getmis ve orada SSRI Elmler Akademiyasinin Sibir Bolmesinin Riyaziyyat Institutunun aspiranturasina daxil olmusdur Bakiya qayitdiqdan sonra Rauf Bayramov evveller Kibernetika Institutunda isleyir sonra ise Azerbaycan SSR Elmler Akademiyasinin Riyaziyyat ve Mexanika Institutuna indiki AMEA Riyaziyyat ve Mexanika Institutuna ise kecir Burada o kicik elmi isci vezifesinden laboratoriya rehberine kimi daha sonra ise Cebr mentiq ve topologiya sobesinin indiki mudiri vezifesine qeder yukselir Mahiyyet etibari ile Rauf Bayramov Azerbaycanda cebr uzre mutexessisler mektebinin banisi Azerbaycan Elmler Akademiyasinin Riyaziyyat ve Mexanika Institutunda fealiyyet gosteren cebr uzre coxsayli seminarlarin rehberi olmusdur Onun rehberliyi ile yerli ve xarici dissertantlar terefinden bir sira dissertasiyalar mudafie ounmusdur R Bayramov 100 den artiq elmi isin o cumleden Klonlarin ve onlara yaxin finitar funksiyalar cebrlerinin tedqiqi coxobrazlar nezeriyyesinin secilmis meseleleri adli monoqrafiyanin muellifidir Elmi isleri ile yanasi olaraq R Bayramov hem de Baki Dovlet Universitetinde ve Azerbaycan Dovlet Pedaqoji Universiteti de pedaqoji fealiyyetle mesgul olmus coxsayli diplom isleri ve dissertasiyalarin elmi rehberi olmusdur Rauf Bayramov uzun suren agr xestelikden sonra 2007 ci ilde mart ayinin 9 da vefat etmi dir Vefatiyla elaqedar dunyanin muxtelif olkelerinden cebr uzre mutexessislerden semimi bassagliqlari teziyyeler daxil olmusdur Azerbaycan elmi ucun bu hadise evezedilmez bir itki idi Xatireler2007 ci ilde Rauf Bayramovun vefati ile elaqedar direktoru Rusiya Elmler Akademiyasinin akademiki AMEA Riyaziyyat ve Mexanika Institutuna bassagligi mektubu gondermis ve burada oz xatirelerini qeyd etmisdir Altmisinci illerde Novosibirsk Akademseherciyine gelmis Rauf Abdullayevic cox genc bir oglan idi O vaxtlar rehberliyi ile meshur Cebr ve mentiq seminari oz isine baslamisdi Rauf Abdullayevic seminarin en feal istirakcilarindan idi O seminarda cixislar edir elmi arasdirmalarini eyni adli jurnallarda derc eletdirirdi O vaxtlar elde etdiyi neticeler sonralar Rauf Bayramovun namizedlik dissertasiyasinin esasini teskil etdi Daha sonralar Rauf Abdullayevic kibernetika cebr ve riyazi mentiq uzre kollekvium ve konfranslarin labud istirakcisi olaraq oz elmi arasdirmalarinin neticeleri ile cixislar edirdi Bele konfranslarin ekseriyyeti Akademiksehercikde kecirildiyinden o institutun riyaziyyatcilari ile six elaqe saxlamaq imkani elde edirdi Rauf Abdullayevicin elde etdiyi neticeler beynelxalq miqyasda qebul edilmis ve tez tez Macaristan Almaniya Polsa ve diger xarici olkelerde kecirilen riyazi mekteb ve konfranslara devetler alirdi Ixtisas uzre riyaziyyatci olan Rauf Abdullayevic eyni zamanda genis dunyagorusune malik bir insan idi ve buna gore de onunla en muxtelif sahelerde musahibe etmek maraq kesb edirdi Biz onun mehribanciligini yumsaq yumorunu iti zekasini keskin situasiyalarin yumsaldilmasinda yalniz onun ozune mexsus bacarigini hormetle xatirlayiriq Esas elmi nailiyyetleriEsas tedqiqatlari universal cebrler cebri coxobrazlilar finitar funksiyalarin cebrleri Postun itrativ cebrleri ve coxqiymetli mentiq cebrleri olmusdur Bu sahelerde bir cox nailiyyetler elde etmis aldigi neticeleri Macaristan Polsa Ukrayna Belarusiya Litva Iran ve Rusiya kimi olkelerde teskil edilmis Beynelxalq Konfranslarda meruze etmisdir Bu neticelerden bezileri asagidakilardir 1 Saloma A nin simmetrik qruplarin fundamental altqruplari haqda qoydugu meseleni hell etmisdir 2 Postun k ranqli iterativ cebrinde permutasiya tamliginin meyari elde edilmisdir 3 Sonlu qruppoidler haqqinda Knobelin qoydugu mesele hell edilmisdir 4 Coxobrazlilarda Evans problemi hell edilmisdir 5 Teylor Banasevski Nelson teoreminin umumilesmesi isbat edilmisdir 6 Zeif atomlu distributiv qefesler ucun Qretser hipotezi tesdiq edilmisdir 7 Birkhofun alt duz ayrilmalar haqqinda teoremin analoqu alinmisdir Istinadlar