Ramseyin təklifləri — Frenk Ramsey tərəfindən qoyulmuş və tərəfindən hazırlanmış formal məntiqi tikinti. Ramsinin təklifləri nəzəri terminlərin empirik statusu və onların metafizik terminlərdən fərqləndirilməsi məsələsinin həllinə yönəlib. Ramsey və Karnap öz yazılarında nəzəri terminlərdən ibarət cümlələrə müşahidə terminləri statusu verməyə çalışıblar.
Ramsey cümlələrinin qurulması
Nəzəriyyə dilində tərtib edilməlidir, burada — nəzəri terminlər və — müşahidə olunan terminlərdir. Təsviri lüğətin bölünməsi - və -aksiomları arasında xətt çəkir, burada -aksiomlarında yalnız , - simvolları və -aksiomlarında və simvolları mövcuddur. -aksiomlar nəzəri və müşahidə şərtləri arasında əlaqə yaradır. - və -aksiomlarının birləşməsini bildirir.
Ramseyin təklifi da - və - aksiomalar aşağıdakı iki birləşmə çevrilməsi ilə əldə edilir. Birincisi, bununla əlaqədar bütün nəzəri simvollar uyğun tipli daha yüksək dərəcəli dəyişənlərlə əvəz olunur. Bu dəyişənlər daha sonra yüksək səviyyəli ekzistensial kəmiyyət göstəricilərindən istifadə etməklə əlaqələndirilir. Nəticə belə daha yüksək tərtibli cümlədir:
burada — daha yüksək dərəcəli dəyişənlərdir.
Bu cümlə deyir ki, nəzəri terminlərin geniş şərhi var ki, bu da müşahidə dilinin əvvəllər əldə edilmiş şərhi ilə birlikdə aksiomları yoxlayır.
Karnapın fikrincə, Ramsey nəzəri konstruksiyalar üçün terminlərin empirik terminlərlə eyni şəkildə təsvir edilə bilməyəcəyindən narahat idi. Nəticə etibarilə bu, elm fəlsəfəsini real dünya ilə nəzəri terminlərin uyğunluğu məsələsinə aparır. Prinsipcə bu və ya digər obyektin mövcudluğu məsələsini aradan qaldırmaq üçün Ramsinin təkliflərinə müraciət etmək olar ki, burada elmi dillə təsvir olunan elementlər formal məntiq dilinə çevrilir. Karnap iki mərhələdə transfer etməyi təklif edir:
- Sinif terminləri (məsələn, makro-obyektlər, mikro-obyektlər və hadisələr) və əlaqə şərtləri (müxtəlif fiziki kəmiyyətlər) müvafiq sinif və əlaqə dəyişənlərinə dəyişdirilir.
- Mətndə sonra qeyd olunan dəyişənlərin hər biri üçün düstur-cümlədən əvvəl ekzistensial kvantivator qoyulur.
Bu halda, real dünyadan olan terminlər müəyyən bir sistem daxilində mövcud olan və onların real dünyada mövcudluğunu şübhə altına almağa imkan verən semantik komponentdən məhrum olan bir şey kimi təyin olunur. Ramsey özü hesab edirdi ki, müəyyən bir nəzəriyyə çərçivəsində bu obyektin mövcudluğu (istər empirik, istərsə də nəzəri cəhətdən) təsdiq olunarsa və bu, dilin mühüm elementidirsə, müəyyən bir elm obyektinin mövcudluğu ilə bağlı sualların əhəmiyyəti yoxdur.
İstinadlar
Ədəbiyyat
- Гемпель К. Гемпель К. Логика объяснения. М.: ДИК. 1998. ISBN .
- Карнап. Р. Философские основания физики: Введение в философию науки (PDF). М.: Издательство ЛКИ. 2008. ISBN .
- Мигла А.В. Структурный реализм и предложение Рамсея (Философия науки). 2014. 222–231.
- Никифоров А.Л. Определения диспозиционных предикатов (Логика и эмпирическое познание). 1972. 198–214.
- Рамсей Ф. П. Философские работы. Томск: Изд-во Том. ун-та. 2003. ISBN .
- Смирнов В.А. Логические методы анализа научного знания. URSS. 2002.
- Hintikka J. Ramsey Sentences and the Meaning of Quantifiers (Philosophy of Science). 1998. 289–305.
- Lewis D. How to Define Theoretical Terms (Journal of Philosophy). Journal of Philosophy, Inc. 1970. 427–446.
- Newman M. Ramsey Sentence Realism as an Answer to the Pessimistic Meta-Induction (Philosophy of Science). 2005. 1373–1384.
- Papineau D. Theory-Dependent Terms (Philosophy of Science). The University of Chicago Press. 1996. 1–20.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ramseyin teklifleri Frenk Ramsey terefinden qoyulmus ve terefinden hazirlanmis formal mentiqi tikinti Ramsinin teklifleri nezeri terminlerin empirik statusu ve onlarin metafizik terminlerden ferqlendirilmesi meselesinin helline yonelib Ramsey ve Karnap oz yazilarinda nezeri terminlerden ibaret cumlelere musahide terminleri statusu vermeye calisiblar Ramsey cumlelerinin qurulmasiNezeriyye L Vo Vt displaystyle L Vo Vt dilinde tertib edilmelidir burada Vt displaystyle Vt nezeri terminler ve Vo displaystyle Vo musahide olunan terminlerdir Tesviri lugetin bolunmesi T displaystyle T ve C displaystyle C aksiomlari arasinda xett cekir burada T displaystyle T aksiomlarinda yalniz Vt displaystyle Vt C displaystyle C simvollari ve C displaystyle C aksiomlarinda Vo displaystyle Vo ve Vt displaystyle Vt simvollari movcuddur C displaystyle C aksiomlar nezeri ve musahide sertleri arasinda elaqe yaradir TC displaystyle TC T displaystyle T ve C displaystyle C aksiomlarinin birlesmesini bildirir Ramseyin TC displaystyle TC teklifi L Vo Vt displaystyle L Vo Vt da T displaystyle T ve C displaystyle C aksiomalar asagidaki iki birlesme cevrilmesi ile elde edilir Birincisi bununla elaqedar butun nezeri simvollar uygun tipli daha yuksek dereceli deyisenlerle evez olunur Bu deyisenler daha sonra yuksek seviyyeli ekzistensial kemiyyet gostericilerinden istifade etmekle elaqelendirilir Netice bele daha yuksek tertibli cumledir TCR X1 XnTC n1 nk X1 Xn displaystyle TC R exists X 1 exists X n TC n 1 n k X 1 X n burada X1 Xn displaystyle X 1 X n daha yuksek dereceli deyisenlerdir Bu cumle deyir ki nezeri terminlerin genis serhi var ki bu da L Vo displaystyle L Vo musahide dilinin evveller elde edilmis serhi ile birlikde aksiomlari yoxlayir Karnapin fikrince Ramsey nezeri konstruksiyalar ucun terminlerin empirik terminlerle eyni sekilde tesvir edile bilmeyeceyinden narahat idi Netice etibarile bu elm felsefesini real dunya ile nezeri terminlerin uygunlugu meselesine aparir Prinsipce bu ve ya diger obyektin movcudlugu meselesini aradan qaldirmaq ucun Ramsinin tekliflerine muraciet etmek olar ki burada elmi dille tesvir olunan elementler formal mentiq diline cevrilir Karnap iki merhelede transfer etmeyi teklif edir Sinif terminleri meselen makro obyektler mikro obyektler ve hadiseler ve elaqe sertleri muxtelif fiziki kemiyyetler muvafiq sinif ve elaqe deyisenlerine deyisdirilir Metnde sonra qeyd olunan deyisenlerin her biri ucun dustur cumleden evvel ekzistensial kvantivator qoyulur Bu halda real dunyadan olan terminler mueyyen bir sistem daxilinde movcud olan ve onlarin real dunyada movcudlugunu subhe altina almaga imkan veren semantik komponentden mehrum olan bir sey kimi teyin olunur Ramsey ozu hesab edirdi ki mueyyen bir nezeriyye cercivesinde bu obyektin movcudlugu ister empirik isterse de nezeri cehetden tesdiq olunarsa ve bu dilin muhum elementidirse mueyyen bir elm obyektinin movcudlugu ile bagli suallarin ehemiyyeti yoxdur IstinadlarKarnap 2008EdebiyyatGempel K Gempel K Logika obyasneniya M DIK 1998 ISBN 5 7333 0003 5 Karnap R Filosofskie osnovaniya fiziki Vvedenie v filosofiyu nauki PDF M Izdatelstvo LKI 2008 ISBN 978 5 382 00572 0 Migla A V Strukturnyj realizm i predlozhenie Ramseya Filosofiya nauki 2014 222 231 Nikiforov A L Opredeleniya dispozicionnyh predikatov Logika i empiricheskoe poznanie 1972 198 214 Ramsej F P Filosofskie raboty Tomsk Izd vo Tom un ta 2003 ISBN 5 7511 1731 X Smirnov V A Logicheskie metody analiza nauchnogo znaniya URSS 2002 Hintikka J Ramsey Sentences and the Meaning of Quantifiers Philosophy of Science 1998 289 305 Lewis D How to Define Theoretical Terms Journal of Philosophy Journal of Philosophy Inc 1970 427 446 Newman M Ramsey Sentence Realism as an Answer to the Pessimistic Meta Induction Philosophy of Science 2005 1373 1384 Papineau D Theory Dependent Terms Philosophy of Science The University of Chicago Press 1996 1 20