Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Radde dağ gürzəsi (lat. Vipera raddei) - Gürzələr fəsiləsinə daxil olan ilan növüdür. Zəhərli canlıdır.
| Radde dağ gürzəsi | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Radde dağ gürzəsi | ||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||
| ||||||||
| Sinonimləri | ||||||||
| ||||||||
| ||||||||
Təsviri
Bədənin uzunluğu 1010 mm, bədənin uzunluğunun quyruğun uzunluğuna nisbəti L/L.cd. 12.0 – 12.8. Bədənin orta hissəsində onu bir cərgədə əhatə edən pulcuqların miqdarı 23, bədənin qarın tərəfində olan qalxancıqların miqdarı 170 - 185, anal qalxancığın miqdarı 1, quyruqaltı qalxancıqların miqdarı 25 - 35 cütdür. Başın üst tərəfi qabırğacıqlı pulcuqlarla örtülmüşdür. Yalnız sifətin ucundakı pulcuqlar qabırğasızdır. Gözüstü qalxancıqlar hər tərəfdə güclü şəkildə itiləşərək bir çıxıntı əmələ gətirir. Gözün üst tərəfindəki pulcuqlar ayrı bir sıra əmələ gətirir. Bədənin üst tərəfi tutqun boz rəngdə olub, qonur çalara malikdir. Bədənin bel hissəsi boyunca bir sırada sarımtıl-narıncı və qəhvəyi xallar tutqun rənglə haşiyələnmişdir. Bəzən bu xallar bir-biri ilə birləşərək dalğavari (ziqzaqşəkilli) zolaq əmələ gətirir. Bədənin yanlarında tutqun, hərdən isə zəif nəzərə çarpan xallar sırası olur. Peysər hissə 2 tutqun çəp zolaqla ayrılır, hərdən isə bu zolaqlar arxa hissədə birləşir. Qarın tərəfdə çoxlu miqdarda xallar olur. Quyruğun uc hissəsi alt tərəfdən sarımtıl-narıncı rəngdədir.
Yayılması
Azərbaycanda Naxçıvan Muxtar Respublikasında, Ermənistanda, Türkiyə və İranın bir sıra rayonlarında nominativ Vipera raddei raddei Boettger, 1890 yarımnövü yayılmışdır. Bu yarımnöv öz rənginə görə digər yarımnövlərdən fərqlənir.
Yaşama yeri və həyat tərzi
Bitki örtüyü seyrək olan qayalı dağlarda yaşayır. Azərbaycanda Naxçıvan Muxtar Respublikasında Ordubad rayonunun yüksək dağlıq hissəsində gəvən və digər yarımkol bitkiləri olan sahələrdə, Ermənistan Respublikasının Mehri rayonunda, Maralzəmi kəndi ətrafında, Dastun və Kacaran aşırımında seyrək kol və yarımkol bitkiləri olan yüksək dağ yamaclarında, qayalıqlarda və daş topaları olan sahələrdə yayılıb. Radde dağgürzəsi Şahbuz rayonunun meşə sahəsində dəniz səviyyəsindən 2000 m yüksəklikdə alp çəmənliyində rast gəlinir. Mehri rayonunda Liçk kəndi ətrafında dəniz səviyyəsindən 2500 m hündürlükdə gəvən kolunun içərisindən əldə edilmişdir. Qış yuxusundan aprel ayının birinci yarısında oyanır. Oktyabr ayının sonunda qış yuxusuna gedir. Bala doğmaqla çoxalır. İnkişafı metamarfozsuz olub, düzünə inkişaf tipində gedir. Cinsi yetişkənliyə 3 yaşında çatır. Adətən dişi fərd avqust ayında 4 - 5 bala doğur. Lakin dişi fərdlərin bədən ölçüsündən asılı olaraq balaların sayı 3 - 11 arasında dəyişə bilir. Doğulmuş balaların uzunluğu 127 – 138 mm olur..
Mənbə
- 1. Алекперов А.М. Земноводные и пресмыкающиеся Азербайджана. Баку: Элм, 1978, стр. 148 - 149;
- 2. Алиев Т.Р. Материал по изучению гадюки Радде (Vipera raddei) на территории Нахичеванской АССР. Материалы научной конференции аспирантов Академии Наук Азербайджанской ССР. Баку: Элм, 1973, стр. 97 - 99;
- 3. Алиев Т.Р. Ядовитые змеи Азербайджана. Автореферат. Баку, 1974. стр. 21;
- 4. Tуниев Б.С., Орлов Н.Л., Ананьева Н.Б. Змеи Кавказа: таксономическое разнообразие, распространение, охрана. Товарищество научных изданий КМК, Санкт-Петербург-Москва, 2009, стр. 117 - 119.
İstinadlar
- The Reptile Database (ing.). / P. Uetz 2015.
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;IUCNadlı istinad üçün mətn göstərilməyib - McDiarmid RW, Campbell JA, Touré T. 1999. Snake Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference, vol. 1. Herpetologists' League. (series). 511 pp. (volume).
- . 2015-05-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-09-14.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Radde dag gurzesi lat Vipera raddei Gurzeler fesilesine daxil olan ilan novudur Zeherli canlidir Radde dag gurzesiElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir Radde dag gurzesiBeynelxalq elmi adiMontivipera raddei Oskar Boettger 1890SinonimleriVipera xanthina Strauch 1849 Vipera xanthina Strauch 1873 Vipera raddei Boettger 1890 Vipera raddii Boulenger 1896 Coluber raddei Nikolsky 1916 Vipera lebetina raddei Schwarz 1936 Vipera xanthina raddei Mertens 1952 Daboia Daboia raddei raddei Obst 1983 Daboia raddei Engelmann et al 1985 Vipera raddei Nilson amp Andren 1986 Vipera raddei kurdistanica Nilson amp Andren 1986 Vipera raddei Latifi 1991Sekil axtarisiITIS 1058458NCBI 110212TesviriBedenin uzunlugu 1010 mm bedenin uzunlugunun quyrugun uzunluguna nisbeti L L cd 12 0 12 8 Bedenin orta hissesinde onu bir cergede ehate eden pulcuqlarin miqdari 23 bedenin qarin terefinde olan qalxanciqlarin miqdari 170 185 anal qalxancigin miqdari 1 quyruqalti qalxanciqlarin miqdari 25 35 cutdur Basin ust terefi qabirgaciqli pulcuqlarla ortulmusdur Yalniz sifetin ucundaki pulcuqlar qabirgasizdir Gozustu qalxanciqlar her terefde guclu sekilde itileserek bir cixinti emele getirir Gozun ust terefindeki pulcuqlar ayri bir sira emele getirir Bedenin ust terefi tutqun boz rengde olub qonur calara malikdir Bedenin bel hissesi boyunca bir sirada sarimtil narinci ve qehveyi xallar tutqun rengle hasiyelenmisdir Bezen bu xallar bir biri ile birleserek dalgavari ziqzaqsekilli zolaq emele getirir Bedenin yanlarinda tutqun herden ise zeif nezere carpan xallar sirasi olur Peyser hisse 2 tutqun cep zolaqla ayrilir herden ise bu zolaqlar arxa hissede birlesir Qarin terefde coxlu miqdarda xallar olur Quyrugun uc hissesi alt terefden sarimtil narinci rengdedir YayilmasiAzerbaycanda Naxcivan Muxtar Respublikasinda Ermenistanda Turkiye ve Iranin bir sira rayonlarinda nominativ Vipera raddei raddei Boettger 1890 yarimnovu yayilmisdir Bu yarimnov oz rengine gore diger yarimnovlerden ferqlenir Yasama yeri ve heyat terziBitki ortuyu seyrek olan qayali daglarda yasayir Azerbaycanda Naxcivan Muxtar Respublikasinda Ordubad rayonunun yuksek dagliq hissesinde geven ve diger yarimkol bitkileri olan sahelerde Ermenistan Respublikasinin Mehri rayonunda Maralzemi kendi etrafinda Dastun ve Kacaran asiriminda seyrek kol ve yarimkol bitkileri olan yuksek dag yamaclarinda qayaliqlarda ve das topalari olan sahelerde yayilib Radde daggurzesi Sahbuz rayonunun mese sahesinde deniz seviyyesinden 2000 m yukseklikde alp cemenliyinde rast gelinir Mehri rayonunda Lick kendi etrafinda deniz seviyyesinden 2500 m hundurlukde geven kolunun icerisinden elde edilmisdir Qis yuxusundan aprel ayinin birinci yarisinda oyanir Oktyabr ayinin sonunda qis yuxusuna gedir Bala dogmaqla coxalir Inkisafi metamarfozsuz olub duzune inkisaf tipinde gedir Cinsi yetiskenliye 3 yasinda catir Adeten disi ferd avqust ayinda 4 5 bala dogur Lakin disi ferdlerin beden olcusunden asili olaraq balalarin sayi 3 11 arasinda deyise bilir Dogulmus balalarin uzunlugu 127 138 mm olur Menbe1 Alekperov A M Zemnovodnye i presmykayushiesya Azerbajdzhana Baku Elm 1978 str 148 149 2 Aliev T R Material po izucheniyu gadyuki Radde Vipera raddei na territorii Nahichevanskoj ASSR Materialy nauchnoj konferencii aspirantov Akademii Nauk Azerbajdzhanskoj SSR Baku Elm 1973 str 97 99 3 Aliev T R Yadovitye zmei Azerbajdzhana Avtoreferat Baku 1974 str 21 4 Tuniev B S Orlov N L Ananeva N B Zmei Kavkaza taksonomicheskoe raznoobrazie rasprostranenie ohrana Tovarishestvo nauchnyh izdanij KMK Sankt Peterburg Moskva 2009 str 117 119 IstinadlarThe Reptile Database ing P Uetz 2015 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi IUCN adli istinad ucun metn gosterilmeyib McDiarmid RW Campbell JA Toure T 1999 Snake Species of the World A Taxonomic and Geographic Reference vol 1 Herpetologists League ISBN 1 893777 00 6 series 511 pp ISBN 1 893777 01 4 volume 2015 05 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 09 14