Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Relativist (nisbi) Ağır İon Toqquşdurucu
Gerçək zaman maşını ilə kainatın başlanğıcının tapılmasını təsəvvür edin. Relativist (nisbi) ağır ion toqquşdurucunun (en. RHIC – RAİT) çevrəsinin uzunluğu 2,5 mildir (~4.0 km) və 700 nəfər adam tərəfindən nəzarət edilir. RAİT-in inşası 600 milyon dollardan artıq qiymətə başa gəlib və illik saxlanılma xərci 150 milyon dollardan artıqdır. Əgər Nyu York, Uzun Adada yerləşən Relativist ağır ion toqquşdurucudakı qızıl ionları bir birinə çırpılsalar bu görüş 7,2 triliyon Faranheyt dərəcədən çox (~4 triliyon dərəcə Selsi) temperature əmələ gətirə bilər. Bu, zərrəcikləri əridəcək qədər yüksək temperaturdur, Zərrəciklər ayrıldıqca onların ibarət olduğu bloklar-kvarklar və qluonlar-maddənin yeni vəziyyətinə — kvark-qluon plazmaısına keçmək üçün birləşirlər. Çarpışma başa çatıb materiallar soyuduqda protonlar və neytronlar təsir kimi 4.000 subatomik zərrəcik əmələ gətirərək yenidən yaranır. Alimlər RAİT-i istifadə etdikcə ilk milyonuncu saniyəsi ərzində böyük partlamanın şərtlərini təkrarlamağa cəhd göstərirlər.
Elm üçün istifadəsi
RAİT-də fiziklər universal maddənin formalaşmasını daha çox anlamaqdan ötrü qızıl atomlarını elektronlarından arınaraq pozitiv yüklü ionlara çevirməsi üçün səylə sürətləndiricidən (akseleratordan) keçirirlər. Dairəvi borucuqlara buraxılmış həmin ionların sürəti çarpışmadan əvvəl işıq sürətinin 99,9%-nə qədər yüksəlir. Bu toqquşma zərbəsinin nəticələrini nəzərdən keçirərkən alimlər müəyyənləşdirirlər ki, böyük partlayışdan sonrakı zərrəciklər heç də gözlənildiyi tək qaz kimi deyil, maye kimi hərəkət edirlər.
Praktik həyat üçün istifadəsi
Hal hazırda, protonların sürətinin artırlması və insan xərcəngi şişlərinin şüa ilə müalicəsi və zəiflədilməsində onlara dəqiq bələdçilik etmələrinin daha da yaxşılaşdırırlmasından ötrü RAİT alimləri maşınların qayırılması üzərində çalışırlar. Mühəndislər müəyyənləşdirmişdir ki, plastic vərəqlər üzərində kiçik deşiklər açmaq üçün ağır ion şüaları istifadə edilməsi cismlərin filtrlənməsini və molekulların çeşidlənməsini daha da asanlaşdırır. Bir neçə ilin içində, RAİT-in ifratkeçirici maqnit texnologiyası nəticəsində biz enerjinin saxlanılmasının daha sadə üsullarının icad edilməsinə şahid ola bilərik.
 | Fizika ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Relativist nisbi Agir Ion Toqqusdurucu Gercek zaman masini ile kainatin baslangicinin tapilmasini tesevvur edin Relativist nisbi agir ion toqqusdurucunun en RHIC RAIT cevresinin uzunlugu 2 5 mildir 4 0 km ve 700 nefer adam terefinden nezaret edilir RAIT in insasi 600 milyon dollardan artiq qiymete basa gelib ve illik saxlanilma xerci 150 milyon dollardan artiqdir Eger Nyu York Uzun Adada yerlesen Relativist agir ion toqqusdurucudaki qizil ionlari bir birine cirpilsalar bu gorus 7 2 triliyon Faranheyt dereceden cox 4 triliyon derece Selsi temperature emele getire biler Bu zerrecikleri eridecek qeder yuksek temperaturdur Zerrecikler ayrildiqca onlarin ibaret oldugu bloklar kvarklar ve qluonlar maddenin yeni veziyyetine kvark qluon plazmaisina kecmek ucun birlesirler Carpisma basa catib materiallar soyuduqda protonlar ve neytronlar tesir kimi 4 000 subatomik zerrecik emele getirerek yeniden yaranir Alimler RAIT i istifade etdikce ilk milyonuncu saniyesi erzinde boyuk partlamanin sertlerini tekrarlamaga cehd gosterirler Elm ucun istifadesi RAIT de fizikler universal maddenin formalasmasini daha cox anlamaqdan otru qizil atomlarini elektronlarindan arinaraq pozitiv yuklu ionlara cevirmesi ucun seyle suretlendiriciden akseleratordan kecirirler Dairevi borucuqlara buraxilmis hemin ionlarin sureti carpismadan evvel isiq suretinin 99 9 ne qeder yukselir Bu toqqusma zerbesinin neticelerini nezerden kecirerken alimler mueyyenlesdirirler ki boyuk partlayisdan sonraki zerrecikler hec de gozlenildiyi tek qaz kimi deyil maye kimi hereket edirler Praktik heyat ucun istifadesi Hal hazirda protonlarin suretinin artirlmasi ve insan xercengi sislerinin sua ile mualicesi ve zeifledilmesinde onlara deqiq beledcilik etmelerinin daha da yaxsilasdirirlmasindan otru RAIT alimleri masinlarin qayirilmasi uzerinde calisirlar Muhendisler mueyyenlesdirmisdir ki plastic vereqler uzerinde kicik desikler acmaq ucun agir ion sualari istifade edilmesi cismlerin filtrlenmesini ve molekullarin cesidlenmesini daha da asanlasdirir Bir nece ilin icinde RAIT in ifratkecirici maqnit texnologiyasi neticesinde biz enerjinin saxlanilmasinin daha sade usullarinin icad edilmesine sahid ola bilerik Fizika ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin