Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qurd Cəbrayıl və ya Paxan Cəbrayıl (əsl adı: Cəbrayıl Əlibaxış oğlu Baxşıyev) — "Arxadan vurulan zərbə" bədii filminin əsas personajlarından biri.
| Qurd Cəbrayıl | |
|---|---|
| Cəbrayıl Əlibaxış oğlu Baxşıyev | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Maştağa, Bakı |
| Vəfat tarixi | |
| Vətəndaşlığı |  SSRİ |
| Uşağı | Xoşqədəm İbinqurd |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
Filmdə mənfi obraz kimi təqdim olunsa da, insanların yaddaşında filmin qəhrəmanı kimi məhz Qurd Cəbrayıl qalıb. Elçin Əfəndiyevin "Ox kimi bıçaq" adlı kino-povesti əsasında çəkilən filmin qəhrəmanının real həyatda, yəni sənəd üzərindəki adı belədir: Baxşıyev Cəbrayıl Əlibaxış oğlu.
Həyatı
Qurd Cəbrayıl 1900-cü ildə Bakının Maştağa kəndində anadan olub. 6 aylığında anasını, 9 yaşında isə atasını itirən Cəbrayıl babasının himayəsində qalıb. Cəbrayılın ata babası Kərbəlayi Sonqulu indiki Bakı Dövlət Sirkinin yerində olan evdə yaşayırmış. "O olmasın, bu olsun" filmində belə bir epizod var. Dovğa satan bir kişi "Kəblə Sonqulu dovğası, Kəblə Sonqulu dovğası" deyərək, müştəri haraylayır. Əslində bu, Cəbrayılın babası Sonquludur.
Səhv gəmiylə Həştərxana
Zəmanəsində dadlı dovğa bişirməsi ilə tanınan babasının yanında dovğa satan 9 yaşlı Cəbrayıl uşaqlıqdan diribaş, həm də dəcəl olub. O, özünə pul qazanmaq məqsədilə dovğaya su qatarmış. Bundan babası gec xəbər tutur. Babasının dovğa məsələsindən xəbərdar olduğunu bilən Cəbrayıl həmin gecə evə getməmək qərarına gəlir. O, "bir-iki günlüyə xalamgilə gedim, babamın hirsi soyuyandan sonra geri qayıdaram" düşüncəsi ilə gəmiyə minir. Yolboyu xalasıgilə çatacağı anı səbirsizliklə gözləyən Cəbrayıl yalnız bir neçə saat keçəndən sonra gəmiyə səhv mindiyini anlayır. Sərnişinlərdən gəminin uzaq diyara – Həştərxana gedəcəyini bilincə isə ağlamağa başlayır. Yalnız böyüklərin sözləri onu ovudur. Elə həmin gəmi ilə də geriyə – Bakıya qayıtmağı düşünürmüş. Taleyin qismətindəndir ki, hava həddindən artıq küləkli olur və gəminin Bakıya dönməyi təxirə düşür.
Limanın yaxınlığında gəzən Cəbrayıl bir nəfərin faytonunun təkərinin çıxdığını görüncə ona yaxınlaşır. 9 yaşlı bu oğlan faytonun təkərini yerinə bərkidir. Bu isə faytonçunun – milliyyətcə tatar olan Ravilin xoşuna gəlir. Cəbrayılın nə üçün tək gəzməsi ilə maraqlanan Ravil ata-anasının olmadığını bilib, ona elə oradaca övladlıq təklif edir: "Mənim böyük bir qənnadı sexim var, yəni yaşayışım yaxşıdır. Amma övladım olmur. Gəl sən mənə oğul ol".
Evin xanımı ona doğma övlad gözü ilə baxmasa da, o, Ravil kişinin sevgisini qazanır. Beləliklə, Cəbrayıl təxminən 9 il Ravilin evində qalır.
Yasəmənin xilaskarı
Günlərin birində Ravil pul kisəsini Cəbrayıla verib, bir nəfərə çatdırmağı tapşırır. Üstəlik 1 manat da faytonpulu verir. Yolda yaşıdlarının dəmir pullarla pul-pul (qumar) oynadığını görən Cəbrayıl onlara qoşulur. Xırda pulları qurtarandan sonra faytonpulunu da uduzur. Ravilin verdiyi pul kisəsindən 1 manat faytonpulu götürsə də, onu xərcləməyə ürək eləmir, fikirləşir ki, birdən bilərlər, özünə olan etimad itər. Yoluna kəsə yolla davam edən Cəbrayıl qəbiristanlıqdan keçəndə iki nəfər atlını görüb, qəbirlərdən birinin arxasında gizlənir. Həmin adamlar qəbiristanlıqda yer qazaraq özləri ilə gətirdikləri böyük bükülünü orada basdırıb, çıxıb gedirlər. Cəbrayıl adamların xəzinə basdırması ehtimalı ilə həmin yeri qazmağa başlayır. Qazıb qurtarandan sonra çıxardığı kisənin ağzını açır və... gözlərinə inanmır: orada boynuna bıçaq saplanmış bir qız vardı. Bıçağı dartıb çıxarınca üzünə qan fışqırır və Cəbrayıl özündən gedir. Gözlərini açanda isə özünü xəstəxanada görür. Ətrafdakılar qızı Cəbrayılın vurduğunu zənn edirmiş. Lakin sağ qalan qız onu Cəbrayılın vurmadığını deyib, xilaskarını həbsdən qurtarır...
...Özünə gəldikdən sonra xəstəxanadakı otaqlardan birinə girən Cəbrayıl oradakı çarpayıda ətrafı yasəmən gülləri ilə dolu olan bir gözəl qız görür. "Mənim başım gicəlləndi. Amma bilmirəm bu sənin gözəlliyindəndir, yoxsa yasəmən güllərinin ətrindən" – deyərək, qıza yaxınlaşır. Qız isə "elə mənim də adım Yasəməndir, xilaskarım" deyə, cavab verir. Bundan sonra Yasəmən başına gələnləri nəql etməyə başlayır: "Atam çox varlı idi. Onun iki qızı vardı – mən və bacım. Atam ölməzdən əvvəl var-dövlətini iki bacı arasında bölmüşdü. Məni bıçaqlayıb qəbiristanlıqda basdıranlar isə bacımın əri ilə qaynı olub".
Sağaldıqdan sonra Yasəmən Cəbrayıla öz evinə köçməyi təklif edir. Cəbrayıl Ravil kişiylə sağollaşıb, qızın evinə köçür. Üstündən çox keçməmiş Yasəmən ona qəsd etmiş bacısının həyat yoldaşı və qaynını öldürüb, doğrayır. Doğranmış meyitləri isə Cəbrayılın köməkliyi ilə basdırır. O, ev də daxil olmaqla hər şeyi satıb, bütün pulları Cəbrayıla verir. Beləliklə, Cəbrayılla Yasəmən Bakıya yollanırlar. Cəbrayıl Həştərxan yaxınlığındakı stansiyaların birində düşərkən Yasəmən qatarda qalır. O, Yasəmənin olduğu vaqona minməyərək Bakıya başqa qatarla qayıdır...
Stalinlə görüş
Təsadüfən Rostovdan Bakıya gələn oğrularla tanış olan Cəbrayıl ilk ciddi "iş"lərinə həmin vaxtdan başlayır. O dövrün ən tanınmış avtoriteti sayılan Rəşid oğlu Məhərrəmlə birgə oğurluğa gedən Cəbrayıl az müddətdə məşhurlaşır. Onun sorağı hətta Bakıda olarkən İosif Stalinə də çatır. Cəbrayılı Stalinin yanına aparırlar. O, Cəbrayıla Bakıdakı banklardan birindən külli miqdarda pul oğurlamağı tapşırır. Tapşırığı layiqincə yerinə yetirən Qurd Cəbrayıl sonradan həmin vəsaitin inqilaba xərcləndiyini öyrənir. Yeri gəlmişkən, müharibə dövründə həbsxanada olarkən Cəbrayıl Stalinə xahiş məktubu yazır. Məktubda xahiş edir ki, onu həbsxanadan buraxsın, əvəzində cəbhə bölgəsinə göndərsinlər. Lakin Stalin onu həbsxanadan buraxdırmaq barədə heç bir göstəriş vermir.
Paxan Cəbrayıl
Sonralar Yasəməni axtarıb tapan Cəbrayıl onun vaxtilə verdiyi pul kisəsini özünə qaytarır və onunla birgə Bakıya dönür. Onlar artıq ər-arvad münasibətlərində yaşasalar da, bu, rəsmiləşməmiş qalır. Cəbrayıl göbəkkəsdisi edilmiş xalası qızı Minəxanımla evlənir. Yasəmən də onlarla birgə yaşayırmış, lakin övladı olmadığına görə çıxıb gedir. Yasəməndən fərqli olaraq, Minəxanım düz 7 övlad dünyaya gətirir (onlardan 2-si uşaq vaxtı dünyasını dəyişib). Övladlarının doğum tarixlərinə baxınca Cəbrayılın müxtəlif vaxtlarda neçə il həbsdə yatdığı da məlum olur: 1928, 1930, 1933, 1938, 1948, 1952. Ümumilikdə isə Cəbrayıla 70 ilə yaxın iş kəsilib. Lakin o, aldığı işin yalnız yarısını – 36 ilini həbsxanada keçirib. Milis rəisindən tutmuş həbsxanada onu öldürmək üçün tutulmuş qatili o dünyaya göndərməyə qədər. Sibirdən tutmuş məhkəmə salonlarına qədər o yer qalmayıb ki, oradan qaçmasın. Oğurluqlar da öz yerində. O daha çox tək işləməyə üstünlük verdiyinə görə Qurd ləqəbini qazanıbmış. Ancaq kriminal aləmdə daha çox "Paxan Cəbrayıl" kimi tanınırmış.
Həbsxanadan sonuncu dəfə 1963-cü ildə çıxıb. Oğlu Xoşqədəm danışır ki, 63 yaşlı Cəbrayıl həmin vaxtdan ömrünün sonuna qədər başını aşağı salıb, heç kimlə işi olmayıb: "Əslində heç vaxt onun heç kimlə işi olmayıb. O, varlılardan, ermənilərdən oğurlayardı".
"Arxadan vurulan zərbə" filmində Qurd Cəbrayıl sərrast bıçaq atandırsa da, əslində o tapança ilə yaxşı nişan almağı bacarırmış. Həmin filmdəki Fəttah dayı – Qurd Cəbrayıl rolunun ifaçısı Yusif Vəliyev Cəbrayıl Baxşıyevlə tanış imiş. Onlar eyni məhəllədə yaşayırmış. Filmdə rola dəvət alan Yusif Vəliyev onun oğlundan – Xoşqədəmdən atası ilə ünsiyyət qurmağı xahiş edir. Yusif Vəliyevlə Cəbrayıl Baxşıyev bir müddət ünsiyyətdə olublar, bir yerdə durub, bir yerdə oturublar, nərd oynayıblar və s. Filmin ekrana çıxmasını isə Qurd Cəbrayıl görməmişdir.
Ömrünün sonuna qədər hörmətli şəxslərdən biri kimi qalan Cəbrayıl 1976-cı il mayın 9-da dünyasını dəyişib. Oğlunun dediyinə görə, həmin vaxt SSRİ-dəki bütün həbsxanalarda onun üçün "Yasin" oxutdurulub, ehsan verilib: "Bizə çoxlu məktublar gəlirdi. Ölümündən sonra SSRİ-nin müxtəlif yerlərindən dostları gəlib birgə iş qurmağı təklif etdilər, ancaq dedim yox".
Mənbə
- Əfsanəvi "Qurd Cəbrayıl"ın real hekayəti 2016-03-05 at the Wayback Machine
İstinadlar
- ""Qurd Cəbrayıl"ın oğlu ölüm ayağında". 2016-03-05 tarixində . İstifadə tarixi: 2012-11-05.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qurd Cebrayil ve ya Paxan Cebrayil esl adi Cebrayil Elibaxis oglu Baxsiyev Arxadan vurulan zerbe bedii filminin esas personajlarindan biri Qurd CebrayilCebrayil Elibaxis oglu BaxsiyevDogum tarixi 1900Dogum yeri Mastaga BakiVefat tarixi 9 may 1976Vetendasligi SSRIUsagi Xosqedem IbinqurdMilliyyeti azerbaycanli Filmde menfi obraz kimi teqdim olunsa da insanlarin yaddasinda filmin qehremani kimi mehz Qurd Cebrayil qalib Elcin Efendiyevin Ox kimi bicaq adli kino povesti esasinda cekilen filmin qehremaninin real heyatda yeni sened uzerindeki adi beledir Baxsiyev Cebrayil Elibaxis oglu HeyatiQurd Cebrayil 1900 cu ilde Bakinin Mastaga kendinde anadan olub 6 ayliginda anasini 9 yasinda ise atasini itiren Cebrayil babasinin himayesinde qalib Cebrayilin ata babasi Kerbelayi Sonqulu indiki Baki Dovlet Sirkinin yerinde olan evde yasayirmis O olmasin bu olsun filminde bele bir epizod var Dovga satan bir kisi Keble Sonqulu dovgasi Keble Sonqulu dovgasi deyerek musteri haraylayir Eslinde bu Cebrayilin babasi Sonquludur Sehv gemiyle HesterxanaZemanesinde dadli dovga bisirmesi ile taninan babasinin yaninda dovga satan 9 yasli Cebrayil usaqliqdan diribas hem de decel olub O ozune pul qazanmaq meqsedile dovgaya su qatarmis Bundan babasi gec xeber tutur Babasinin dovga meselesinden xeberdar oldugunu bilen Cebrayil hemin gece eve getmemek qerarina gelir O bir iki gunluye xalamgile gedim babamin hirsi soyuyandan sonra geri qayidaram dusuncesi ile gemiye minir Yolboyu xalasigile catacagi ani sebirsizlikle gozleyen Cebrayil yalniz bir nece saat kecenden sonra gemiye sehv mindiyini anlayir Sernisinlerden geminin uzaq diyara Hesterxana gedeceyini bilince ise aglamaga baslayir Yalniz boyuklerin sozleri onu ovudur Ele hemin gemi ile de geriye Bakiya qayitmagi dusunurmus Taleyin qismetindendir ki hava heddinden artiq kulekli olur ve geminin Bakiya donmeyi texire dusur Limanin yaxinliginda gezen Cebrayil bir neferin faytonunun tekerinin cixdigini gorunce ona yaxinlasir 9 yasli bu oglan faytonun tekerini yerine berkidir Bu ise faytoncunun milliyyetce tatar olan Ravilin xosuna gelir Cebrayilin ne ucun tek gezmesi ile maraqlanan Ravil ata anasinin olmadigini bilib ona ele oradaca ovladliq teklif edir Menim boyuk bir qennadi sexim var yeni yasayisim yaxsidir Amma ovladim olmur Gel sen mene ogul ol Evin xanimi ona dogma ovlad gozu ile baxmasa da o Ravil kisinin sevgisini qazanir Belelikle Cebrayil texminen 9 il Ravilin evinde qalir Yasemenin xilaskariGunlerin birinde Ravil pul kisesini Cebrayila verib bir nefere catdirmagi tapsirir Ustelik 1 manat da faytonpulu verir Yolda yasidlarinin demir pullarla pul pul qumar oynadigini goren Cebrayil onlara qosulur Xirda pullari qurtarandan sonra faytonpulunu da uduzur Ravilin verdiyi pul kisesinden 1 manat faytonpulu goturse de onu xerclemeye urek elemir fikirlesir ki birden bilerler ozune olan etimad iter Yoluna kese yolla davam eden Cebrayil qebiristanliqdan kecende iki nefer atlini gorub qebirlerden birinin arxasinda gizlenir Hemin adamlar qebiristanliqda yer qazaraq ozleri ile getirdikleri boyuk bukulunu orada basdirib cixib gedirler Cebrayil adamlarin xezine basdirmasi ehtimali ile hemin yeri qazmaga baslayir Qazib qurtarandan sonra cixardigi kisenin agzini acir ve gozlerine inanmir orada boynuna bicaq saplanmis bir qiz vardi Bicagi dartib cixarinca uzune qan fisqirir ve Cebrayil ozunden gedir Gozlerini acanda ise ozunu xestexanada gorur Etrafdakilar qizi Cebrayilin vurdugunu zenn edirmis Lakin sag qalan qiz onu Cebrayilin vurmadigini deyib xilaskarini hebsden qurtarir Ozune geldikden sonra xestexanadaki otaqlardan birine giren Cebrayil oradaki carpayida etrafi yasemen gulleri ile dolu olan bir gozel qiz gorur Menim basim gicellendi Amma bilmirem bu senin gozelliyindendir yoxsa yasemen gullerinin etrinden deyerek qiza yaxinlasir Qiz ise ele menim de adim Yasemendir xilaskarim deye cavab verir Bundan sonra Yasemen basina gelenleri neql etmeye baslayir Atam cox varli idi Onun iki qizi vardi men ve bacim Atam olmezden evvel var dovletini iki baci arasinda bolmusdu Meni bicaqlayib qebiristanliqda basdiranlar ise bacimin eri ile qayni olub Sagaldiqdan sonra Yasemen Cebrayila oz evine kocmeyi teklif edir Cebrayil Ravil kisiyle sagollasib qizin evine kocur Ustunden cox kecmemis Yasemen ona qesd etmis bacisinin heyat yoldasi ve qaynini oldurub dograyir Dogranmis meyitleri ise Cebrayilin komekliyi ile basdirir O ev de daxil olmaqla her seyi satib butun pullari Cebrayila verir Belelikle Cebrayilla Yasemen Bakiya yollanirlar Cebrayil Hesterxan yaxinligindaki stansiyalarin birinde duserken Yasemen qatarda qalir O Yasemenin oldugu vaqona minmeyerek Bakiya basqa qatarla qayidir Stalinle gorusTesadufen Rostovdan Bakiya gelen ogrularla tanis olan Cebrayil ilk ciddi is lerine hemin vaxtdan baslayir O dovrun en taninmis avtoriteti sayilan Resid oglu Meherremle birge ogurluga geden Cebrayil az muddetde meshurlasir Onun soragi hetta Bakida olarken Iosif Staline de catir Cebrayili Stalinin yanina aparirlar O Cebrayila Bakidaki banklardan birinden kulli miqdarda pul ogurlamagi tapsirir Tapsirigi layiqince yerine yetiren Qurd Cebrayil sonradan hemin vesaitin inqilaba xerclendiyini oyrenir Yeri gelmisken muharibe dovrunde hebsxanada olarken Cebrayil Staline xahis mektubu yazir Mektubda xahis edir ki onu hebsxanadan buraxsin evezinde cebhe bolgesine gondersinler Lakin Stalin onu hebsxanadan buraxdirmaq barede hec bir gosteris vermir Paxan CebrayilSonralar Yasemeni axtarib tapan Cebrayil onun vaxtile verdiyi pul kisesini ozune qaytarir ve onunla birge Bakiya donur Onlar artiq er arvad munasibetlerinde yasasalar da bu resmilesmemis qalir Cebrayil gobekkesdisi edilmis xalasi qizi Minexanimla evlenir Yasemen de onlarla birge yasayirmis lakin ovladi olmadigina gore cixib gedir Yasemenden ferqli olaraq Minexanim duz 7 ovlad dunyaya getirir onlardan 2 si usaq vaxti dunyasini deyisib Ovladlarinin dogum tarixlerine baxinca Cebrayilin muxtelif vaxtlarda nece il hebsde yatdigi da melum olur 1928 1930 1933 1938 1948 1952 Umumilikde ise Cebrayila 70 ile yaxin is kesilib Lakin o aldigi isin yalniz yarisini 36 ilini hebsxanada kecirib Milis reisinden tutmus hebsxanada onu oldurmek ucun tutulmus qatili o dunyaya gondermeye qeder Sibirden tutmus mehkeme salonlarina qeder o yer qalmayib ki oradan qacmasin Ogurluqlar da oz yerinde O daha cox tek islemeye ustunluk verdiyine gore Qurd leqebini qazanibmis Ancaq kriminal alemde daha cox Paxan Cebrayil kimi taninirmis Hebsxanadan sonuncu defe 1963 cu ilde cixib Oglu Xosqedem danisir ki 63 yasli Cebrayil hemin vaxtdan omrunun sonuna qeder basini asagi salib hec kimle isi olmayib Eslinde hec vaxt onun hec kimle isi olmayib O varlilardan ermenilerden ogurlayardi Arxadan vurulan zerbe filminde Qurd Cebrayil serrast bicaq atandirsa da eslinde o tapanca ile yaxsi nisan almagi bacarirmis Hemin filmdeki Fettah dayi Qurd Cebrayil rolunun ifacisi Yusif Veliyev Cebrayil Baxsiyevle tanis imis Onlar eyni mehellede yasayirmis Filmde rola devet alan Yusif Veliyev onun oglundan Xosqedemden atasi ile unsiyyet qurmagi xahis edir Yusif Veliyevle Cebrayil Baxsiyev bir muddet unsiyyetde olublar bir yerde durub bir yerde oturublar nerd oynayiblar ve s Filmin ekrana cixmasini ise Qurd Cebrayil gormemisdir Omrunun sonuna qeder hormetli sexslerden biri kimi qalan Cebrayil 1976 ci il mayin 9 da dunyasini deyisib Oglunun dediyine gore hemin vaxt SSRI deki butun hebsxanalarda onun ucun Yasin oxutdurulub ehsan verilib Bize coxlu mektublar gelirdi Olumunden sonra SSRI nin muxtelif yerlerinden dostlari gelib birge is qurmagi teklif etdiler ancaq dedim yox MenbeEfsanevi Qurd Cebrayil in real hekayeti 2016 03 05 at the Wayback MachineIstinadlar Qurd Cebrayil in oglu olum ayaginda 2016 03 05 tarixinde Istifade tarixi 2012 11 05 Hemcinin baxArxadan vurulan zerbe film 1977